Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Chacha warmi jakañajj ¿kunjamsa qalltawayi, ukat kuna amtampisa?

Chacha warmi jakañajj ¿kunjamsa qalltawayi, ukat kuna amtampisa?

“Ukjjarusti Tatitu Diosajj sarakïnwa: ‘Janiw walïkiti jaqen sapakïñapajja. Nayajj jupatakejj mayni jupampi chika jakiri, ukhamaraki yanaptʼiri lurarapï’” (GÉN. 2:18).

36, 11 QʼOCHUNAKA

1, 2. 1) ¿Kunjamatsa chacha warmi jakañajj qalltawayi? 2) ¿Kunsa nayrïr chacha warmejj amuyapjjpachäna? (Aka janankir dibujo uñjjattʼam).

CASARASIÑAJJA, janiw jan walit uñjatäkiti. Ukampis ¿kunjamatsa chacha warmi jakañajj qalltawayi, ukat kuna amtampisa? Uka jisktʼar qhanañchañajja, Diosajj kuna amtampis jaqechasiñ uttʼayawayi uk sum uñjañataki, ukhamarak casadonakar kuna bendicionanaksa Diosajj churi uk amuyañatakiw yanaptʼistani. Amtañäni, Diosaw Adán nayrïr chachar lurawayi, jupaw animalanakarojj sutinak uchañapäna. Adanasti, taqe animalanakajj paninkamakïtapwa amuyäna, ‘ukampis uka animalanakat janiw kawkïris jaqeru yanaptʼirjamajj utjkänti’. Ukatwa Diosajj Adanar mä jachʼa iki puriyäna, ikiñkamasti mä jaraphi apsüna. Uka jaraphitwa Diosajj mä warmi luräna, ukatsti chacharuw warmipäñapatak churjjäna (Génesis 2:19-24 liytʼañataki). Kunjamtï uñjktanjja, chacha warmi jakañajj Diosan mä suma regalopawa.

2 Walja maranak qhepatsti, kuntï Diosajj Edén jardinan siskäna uka pachpa arunakwa Jesusajj akham säna: “Chachajj awkiparu taykaparu jaytanukusin[wa] warmipampi mayachasjjani, panipasti mayakëjjarakiniwa” sasa (Mat. 19:4, 5). Diosajj Adanan mä jaraphipatwa nayrïr warmi luräna. Ukhamajj chacha warmi jakjjasinjja, purapat sum apasiñataki luratäpjjatapwa amuyapjjpachäna. Chacha warmejj jan jaljtasin sum jakasipjjaspa, mä chachaniki jan ukajj mä warminiki jakasipjjaspa ukwa Diosajj munäna.

¿KUNA AMTAMPIS DIOSAJJ CHACHA WARMIR LURAWAYI?

3. ¿Kuna amtampis Diosajj chacha warmir luräna?

3 Adanajja, warmipar uñjasajj wal kusisïna, qhepatjja Eva sasinwa jupar sutiyäna. Jupasti Adanan yanapiripänwa. Chacha warmjamajj wali kusisitaw jupanakajj jakasipjjañapäna (Gén. 2:18). Jupanak toqew Diosajj aka Oraqe phoqantañ amtäna (Gén. 1:28). Wawanakajj awk taykap jakʼanwa jilsupjjañapäna, qhepatsti familianëjjañatakejj utatwa sarjjapjjañapäna. Ukhamatwa mirtasin aka Oraqe phoqantapjjañapäna, jupanakaw mä paraisor tukuyapjjañaparakïna.

4. ¿Kunas nayrïr chacha warmimpejj pasäna?

4 Adanampi Evampejj Jehová Diosar kutkatasisaw jan sum jakasjjapjjänti. ‘Nayrapacha jachʼa katarit’ uñtʼata Supayaw Evar engañjäna, jupasti “askimpi ñanqhampi yatiñ churir” qoqat manqʼantañapatakiw chʼamañchäna. ‘Manqʼantäta ukhajja, kunatï walïki jan walïkaraki ukwa amuyäta’ sasaw Supayajj säna. Evajj Adanar jan jisktʼasaw qoqan achup manqʼantäna, ukham lurasajj familia pʼeqtʼiriru jan respetatapwa uñachtʼayäna. Ukatsti Evajj qoqan achup chachaparuw churäna, jupasti manqʼantarakïnwa, ukhamatwa Adanajj Diosar jan istʼatap uñachtʼayäna (Apo. 12:9; Gén. 2:9, 16, 17; 3:1-6).

5. ¿Kunsa Adanasa Evasa Diosar sapjjäna, kunsa ukat yateqsna?

5 Kunapachatï Jehová Diosajj Adanampir Evampir jisktʼäna ukhajja, Adanajj warmiparuw akham juchañchäna: “Nayar compañeritaki churkista uka warmiwa uka qoqan achup churitu, ukatwa nayajj manqʼantta” sasa. Evasti sarakïnwa: “Katariw nayarojj kʼarintitu ukatwa nayajj manqʼan[tta]” sasa (Gén. 3:12, 13). Adanasa, Evasa pantjasitanakap janiw uñtʼasiñ munapkänti, may mayakwa parljjapjjäna. Ukatwa Jehová Diosajj jupanakar juchañchäna. ¿Kunsa jupanakat yateqsna? Chacha warminakatï sum jakasiñ munapjjchi ukhajja, Jehová Diosaruw istʼapjjañapa, pantjasipjjani ukhasa, ‘pantjastwa’ sasaw sapjjañapa.

6. Génesis 3:15 qellqatan jikjjataski uka profecía qhanañchtʼam.

6 Supayajj nayrïr chacha warmirus Edén jardinan pantjasiykchïnjja, Jehová Diosajj janiw ukharuk jaytkänti, jan ukasti jaqenakarojj jutïritak mä suytʼäwi churawayi. Uka toqet parlir nayrïr profeciajj Biblianwa jikjjatasi (Génesis 3:15 liytʼañataki). Uka profeciarjamajja, jutïrin ‘warmin wawapaw’ Supayar pʼeqet taqjjatani. Alajjpachanjja, jan pantjasiri walja waranq waranq angelanakaw Diosarojj servipjje, Diosampis sum apasipjjaraki. Jupanakaw Jehová Diosan warmipjam uñtʼatäpjje. Jupanakat mayniw Diosan arsutaparjamajj Supayar pʼeqet taqjjatani. Jupa toqejja, Diosan munañaparjam sarnaqerinakajj nayrïr awk taykasjamaw kusisit jakasipjjani. Ukatsti kunjamtï Diosajj qalltan amtkäna ukarjamaw wiñayatak aka Oraqen jakasipjjani (Juan 3:16).

7. 1) Nayrïr chacha warmin pantjasitapatjja, ¿kunas utjawayi? 2) Bibliarjamajja, ¿kunjamäpjjañapas chacha warminakajja?

7 Nayrïr chacha warmin pantjasitapatjja, taqe chacha warminakaw jan walin uñjasiwayapjje. Amuytʼañataki, Evat qalltasin taqe warminakaw wawa ususkasin wal tʼaqhesipjje. Warminakajj chachapampïñ wal munapjje, ukampis chachanakajj jupanakaruw apnaqapjje, awisajj jan walinakwa jupanakar lurapjje, ukaw jichhürunakan uñjasi (Gén. 3:16). Chachanakajj munasiñampi familiapar pʼeqtʼapjjaspa, warminakasti chachanakapar istʼapjjaspa ukwa Jehová Diosajj muni (Efe. 5:33). Cristiano chacha warminakatï yanaptʼasipjjani ukhajja, jan walinak utjipans sumaw jakasipjjani.

ADÁN CHACHAT UMA JUICIO URUKAMAJJA, ¿KUNJAMÄNSA CHACHA WARMI JAKAÑAJJA?

8. Adán chachat Uma Juicio urukamajja, ¿kunjamänsa chacha warmi jakañajja?

8 Tiempompejja, Adanasa Evasa walja yoqall wawanakanïpjjänwa, imill wawanakapas utjarakïnwa (Gén. 5:4). Qhepatjja, Caín sat jilïr yoqapajj pachpa familiapankir mä warmimpiw panichasïna. Caín chachan Lamec yoqapajj pä warminïnwa, pä warminïnwa sasajja, Biblianjj Lamec chachatwa nayrïr kuti ayti (Gén. 4:17, 19). Adanan urunakapat Noen urunakapkamajja, mä qawqhanikiw Diosar servipjjäna. Jupanakat mä qawqhanejj akanakänwa: Abel, Enoc, Noé chachanaka, ukhamarak Noen familiapa. Noé chachajj jakkäna uka urunakanjja, ‘Diosan wawanakapajj warminakan sumäpjjatapwa uñjapjjäna’ sasaw Bibliajj qhanañchi. “Ukatsti uka warminakwa katuntasipjjäna, ukanakampiw mayachasipjjarakïna”. Ukajj janipuniw nayrajj uñjasirïkänti. Angelanakajj aka Oraqenkir warminakampiw wawanakanïpjjäna, uka wawanakapasti jan walinakwa lurapjjäna, ukhamarus wali jachʼanakäpjjänwa, jupanakajj Nefilim sasin uñtʼatäpjjänwa. Uka tiemponjja, ‘jaqenakajj sinti jan walinakwa lurapjjäna’, jan wali amtanakampi phoqantatäpjjarakïnwa (Gén. 6:1-5).

9. Noen urunakapanjja, ¿kunsa Diosajj jan wali jaqenakamp luräna, ukat kunsa jiwasajj yateqsna?

9 Jehová Diosajja, jan wali jaqenakarojj Uma Juiciompiw tukjañ amtäna. Noé chachajj ‘cheqa arunak parlirita’ uñtʼatänwa, jupaw Uma Juicio puriniñapat taqe jaqenakar yatiyäna (2 Ped. 2:5). Ukampis jaqenakajj janiw Noé chachar istʼapkänti, casarasiñaru ukhamarak yaqha ukham lurañanakaruw chuyma uchasipkäna. Qhepa urunakajj Noé chachan urunakapjamäniwa sasaw Jesusajj säna (Mateo 24:37-39 liytʼañataki). Akapachajj niyaw tukjatäni, ukatwa Diosan Reinopat taqenir yatiyasktanjja, ukampis waljanejj janiw uka suma yatiyäwinak istʼañ munapkiti. Ukhamäkchisa, jiwasajj janiw casarasiñaru, wawanakanïñaru chuym uchañasäkiti, ukhamatakwa Jehová Diosan urupajj wali jakʼankatap jan armkañäniti.

UMA JUICIOT JESUSAN URUNAKAPKAMAJJA, ¿KUNJAMÄNSA CHACHA WARMI JAKAÑAJJA?

10. 1) Walja markanakanjja, ¿wachoq jucha lurañajj kunjam uñjatänsa? 2) ¿Kunsa casado chacha warminakajj Abrahamampit Sarampit yateqasipjjaspa?

10 Noé chachasa, kimsa yoqanakapasa mä warminikïpjjänwa. Ukampis Uma Juicio qhepatjja, jila parte chachanakajj walja warminïpjjänwa. Wachoq jucha lurañasa, walja markanakan walikïkaspas ukham uñjatäjjänwa. Religionanakansa ukajj uñjasirakïnwa. Kunapachatï Abrahamampi Sarampejj Canaán markar sarjjapjjäna ukhajja, uka markajj wachoq jucha lurir jaqenakampi phoqantatänwa, jupanakasti chacha warmi jakañarojj janiw respetomp uñjapkänti. Ukatwa wachoq jucha lurañan sarnaqapjjatapat Jehová Diosajj Sodoma ukhamarak Gomorra markanak tukjäna. Abrahamajj janiw uka jaqenakjamäkänti. Jupajja, familiapar sum pʼeqtʼäna, Sarasti Abrahamar istʼarakïnwa, taqe warminakaw jupat yateqasipjjaspa (1 Pedro 3:3-6 liytʼañataki). Abraham chachajja, Isaac yoqapatakejj Jehová Diosar serviri mä warmi thaqharapïna. Isaac chachajja, ukhamarakwa Jacob yoqapatakejj thaqharapïna, jupan wawanakapatwa Israelankir 12 tribunakajj jutäna.

11. ¿Kunjamsa Moisesan Leyipajj israelitanakar yanaptʼäna?

11 Qhepatjja, Jehová Diosajj Israel markampiw mä arustʼäwi luräna. Israelitanakajj Moisesan Leyipwa katoqapjjäna, ukaw Jehová Diosar serviri chacha warminakarojj arjjatäna. Amuytʼañataki, chacha warminakajj kunjamsa sarnaqapjjañapäna, kunatsa walja warminïñajj jan walïkäna, kunatsa kʼari diosanakar yupaychirinakamp jan casarasipjjañapäkäna uka toqenakatwa leyejj qhanañchäna (Deuteronomio 7:3, 4 liytʼañataki). Familian jan walinakajj utjäna ukhajja, israelankir jilïrinakaw askichañ yanaptʼapjjäna. Chachapana jan ukajj warmipana jaytjirinakatakisa, celasirinakatakisa, yaqhamp sarnaqatap amuyirinakatakisa leyejj utjarakïnwa. Chachatsa jan ukajj warmitsa divorciasispänwa, ukampis leyirjamaw divorciasiñapäna. Amuytʼañataki, warmiparu “jan wali” sarnaqatap uñjasajja, mä chachajj divorciasispänwa (Deu. 24:1, Aymar Biblia). “Jan wali” sasin siski ukajja, kunanakänsa uk Bibliajj janiw qhanañchkiti, ukampis mä chachajj janiw aleq ukhamataki warmipat divorciasiñapäkänti (Lev. 19:18).

JANIPUNIW CHACHAMARUSA WARMIMARUS JAYTAÑAMÄKITI

12, 13. 1) Malaquiasan urunakapanjja, ¿kunjamsa yaqhep chachanakajj warminakapar uñjapjjäna? 2) Casarat mä jilatasa jan ukajj mä kullakasa yaqhampi wachoq juchar purtʼasispa ukhajja, ¿kuna jan walinakansa uñjasispa?

12 Malaquías profetan urunakapanjja, kun utjipansa walja chachanakajj warminakapat divorciasjjapjjakïnwa. Uka chachanakajja, tawaq warminakampi, kʼari diosanakar yupaychiri warminakampi casarasiñatakiw divorciasipjjerïna. Jesusajj jakkäna uka tiemponakansa ukhamarakïnwa, judío chachanakajj kun utjipansa divorciasjjapjjakïnwa (Mat. 19:3). Jehová Diosajja, ukham divorciasiñanak uñisiwa (Malaquías 2:13-16 liytʼañataki).

13 Jehová Diosan markapanjja, chachaparu jan ukajj warmiparu jaytjirinakajj janiw utjkiti, utjchi ukhas awisakiw uñjasi. Casarat mä jilatasa jan ukajj mä kullakas wachoq jucha lurañar purtʼaskaspa ukham amuytʼañäni. Ukhamar purtʼasisajj yaqhampi casarasiñatakejj chachapata jan ukajj warmipatwa divorciasispa. Divorciasirïti jan arrepentiskaspa ukhajja, taman qʼomäñapatakejj tamat jaqsutaw uñjasispa (1 Cor. 5:11-13). Tamat jaqsutäki ukajja, tamar wasitat kuttʼañatakejj taqe chuyma ‘arrepentisitapwa uñachtʼayañapa’ (Luc. 3:8; 2 Cor. 2:5-10). ¿Qawqha tiempotsa tamar kuttʼaspa? Ukajj janiw yatiskiti. Cheqpachapuni arrepentisitap uñachtʼayañatakejj inas mä mara jan ukajj jukʼamp tiempo pasañapajj wakischispa. Uka pasatatsa juchar purtʼasirejj ‘Diosaruw luräwinakapat cuenta churani’ (Rom. 14:11, 12; La Atalaya, febrero 15, 1980 revistanwa 30, 31 jananak uñjjattʼäta).

CRISTIANO CHACHA WARMEJJ KUNJAMÄPJJAÑAPASA

14. ¿Kunatakis Moisesan Leyipajj israelitanakar yanaptʼäna?

14 Israelitanakajj 1.500 jila maranakaw Moisesan Leyiparjamajj sarnaqapjjäna. Jupanakarojja, kunayman toqenwa Leyejj yanaptʼawayi. Amuytʼañataki, familian jan walinak askichañatakiw uka leyejj yanaptʼäna, ukatsti kuna familiattï Mesiasajj jutañapäkäna uk jarkʼaqañatakis yanaptʼarakïnwa (Gál. 3:23, 24). Jesusan jiwatapampiw uka leyejj chhaqtawayjje, ukatsti Diosajj yaqha leyinakwa markapar churjjarakïna (Heb. 8:6). Kunanakatï Moisesan Leyiparjamajj walïkäna ukajja, cristianonakatakejj janiw wakisjjänti.

15. 1) Jesusan arunakaparjamajja, ¿kunjamsa cristiano chacha warminakajj sarnaqapjjañapa? 2) ¿Kunatsa mä cristianojj divorciasispa?

15 Fariseonakan jisktʼatajja, Jesusajj jupanakar akham sänwa: “Jumanakan wali qala chuymanïtam laykuwa Moisesajj warmimp jaljtañjja jaytawayapjjtamjja, ukampis qalltanjja janiw ukhamäkänti” sasa (Mat. 19:6-8). Jesusan uka arunakaparjamajja, cristianonakajj janiw Moisesan Leyiparjam sarnaqapjjañapajj wakisjjänti, jan ukasti kunjamtï Diosajj qalltan amtkäna ukarjamaw sarnaqjjapjjañapäna (1 Tim. 3:2, 12). Casado chacha warminakajj “mayakëjjapjjewa”, ukhamajj janipuniw jaljtapjjañapäkiti. Ukatakejj Jehová Diosar munasiña, ukhamarak chacha warmi munasiñaw yanaptʼani. Wachoq jucha jan utjipan divorciasiñ maynejj amtaspa ukhajja, yaqhampi casarasiñatakejj janiw librëkiti (Mat. 19:9). Maysa toqetjja, maynitï wachoq jucha luraspa ukhajja, chachapasa jan ukajj warmipas perdonaspawa. Ukaw Oseas profetampejj pasäna. Jupajja, wachoq jucha lurañan sarnaqeri Gomer warmiparojj perdonänwa. Jehová Diosasti ukhamarakiw arrepentisit israelitanakarojj perdonäna (Ose. 3:1-5). Maynitï chachapana jan ukajj warmipana wachoq jucha luratap yatkasin jupamp ikthapispa ukhajja, perdonkaspas ukhamäspawa. Uka qhepat divorciasiñ amtaspa ukhajja, Bibliajj uka toqet qhanañchki ukajj janiw yanaptʼjjaspati.

16. Sapaki qheparañ toqetjja, ¿kamsäns Jesusajja?

16 Chachata jan ukajj warmita wachoq jucha lurañar purtʼasispa ukhakiw maynejj divorciasispa sasaw Jesusajj säna. Uk sasinjja sapaki qheparañ amtapki ukanakatwa parlarakïna. Jesusasti akham sänwa: “Khititejj ukham tukurjamächi ukajj ukham tukpan” sasa (Mat. 19:10-12). Wayn tawaqonakat waljaniw Jehová Diosar jan kuna llakini serviñatakejj sapaki qheparañ amtapjje. ¡Ukham amtapjjatapajj wali askipuniwa!

17. Sapakit qheparani janicha uk amtañatakejja, ¿kunas mä cristianor yanaptʼaspa?

17 Sapakit qheparani janicha uk amtañatakejja, ¿kunas mä cristianor yanaptʼaspa? Solteronakat sapa mayniw uk amtjjañapa. Apóstol Pablojja, ‘sapaki qheparañajj wali askiwa’ sasaw säna, ukampis akham sarakïnwa: “Sinti wachoqa jucha luraña utjatap laykojja, sapa mayniw warminïñapa ukhamaraki sapa mayni warmirakiw chachanïñapa” sasa. Ukatsti saskakïnwa: “Jan jucharu atipjirjamäpkchi ukanakajj casarasipjjpan. Askiw casarasjjañajja juchampi atipjayasiñat sipana” sasa. Ukhamasti maynitï juchar purtʼasirjamätap amuyasisin casarasispa ukhajja, janiw masturbación sat qʼañu lurañarusa ni yaqha ukhamanakarus purtʼaskaspati. Ukampis solteronakajj casarasiñatak wakichtʼatäpjjeti janicha ukwa amuytʼasipjjañapa. Pablojj akham saskakiwa: “Ukampis maynitejj amuychi parlatapampi casarasiñapajj horasäjjatapa, inampis tiempojj pasjjaspan ukkhajja, luraskakpan kunjämaruy amuychi ukhamarjama. Casarasiskakpan, ukasti janiw juchäkiti” sasa (1 Cor. 7:2, 9, 36; 1 Tim. 4:1-3). Waynäkasina tawaqökasina jan juchar purtʼasiñ laykukejj janiw maynejj casarasiñapäkiti. Ukham luraspa ukhajja, familian kuna lurañanakatï utjki ukanakamp phoqañatakejj janiw wakichtʼatäkaspati.

18, 19. 1) Maynitï casarasiñ munchi ukhajja, ¿kuna ewjjtʼarus istʼañapa? 2) ¿Kuna toqetsa jutïr yatichäwin yatjjataskañäni?

18 Maynitï casarasiñ munchi ukhajja, bautisata jilatampi jan ukajj bautisata kullakampiw casarasiñapa. Janiw ukakïkiti, uka jilatasa, kullakasa, Jehová Diosaruw taqe chuymapampi munasiñapa. Jupanak puras walirak munasipjjañapa. Janirakiw jaljtañ munañajj chuymanakapan utjañapäkiti. Ukham lurapjjani ukhajja, ‘Diosar iyawsirimpi’ casarasipjjatapat Jehová Diosajj bendiciniwa (1 Cor. 7:39). Ukatsti Biblian ewjjtʼanakaparjam sarnaqasipkakini ukhajja, sumaw jakasipjjani.

19 Chacha warmi sum jakasiñatakejj suma chuymanïñaw wakisi, ukampis aka ‘qhepa urunakanjja’, walja jaqenakajj janiw ukhamäpkiti (2 Tim. 3:1-5). Akapachan jan walinak utjipansa, ¿Bibliankir kuna ewjjtʼanakapas kusisit familianïñatakejj yanaptʼistaspa? Uka toqetwa jutïr yatichäwin yatjjataskañäni. Ukaw chacha warminakarojj wiñay jakañ katoqañatak yanaptʼani (Mat. 7:13, 14).