Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Gobiernotak irnaqapki ukanakamp parlasajja, cristianonakajj concienciaparjamaw kuns amtapjjañapa

Aka revista liytʼirinakan jisktʼäwinakapa

Aka revista liytʼirinakan jisktʼäwinakapa

Gobiernotak irnaqapki ukanakarojja, ¿cristianonakajj qollq wajjtʼapjjaspati?

Uka jisktʼar qhanañchañatakejj walja toqenakat amuytʼañaw wakisi. Cristianonakajj honrado chuymanïpjjañapawa, jakapki uka markan leyinakapsa istʼapjjañaparakiwa, ukampis janiw ukanak phoqañ laykukejj Diosan leyinakap pʼakintapjjañapäkiti (Mat. 22:21; Rom. 13:1, 2; Heb. 13:18). Diosar servirinakajj jaqe masipar jupanak kikparjam munasiñatakiw wal chʼamachasipjje, janiw jupanakan chuymap ustʼayañ munapkiti, costumbrenakapsa respetapjjarakiwa (Mat. 22:39; Rom. 12:17, 18; 1 Tes. 4:11, 12). Ukanak yatiñaw aka Oraqpachankir jilat kullakanakarojja, autoridadanakar qollqe wajjtʼañajj walikïskiti janicha uk amuyañatak yanaptʼaspa.

Walja markanakanjja, markachirinakajj janiw gobiernotak trabajipki ukanakarojj qollqe churapjjañapäkiti, jupanakajj kunatï lurañajj waktʼki ukakwa lurasipki. Marka apnaqeriw jupanakarojj pagop churi, ukhamajj janiw uka irnaqerinakajj markachirinakat qollqe katoqañ suyapkiti, ni mayipkarakisa. Kuntï lurapki ukajj leyinakarjamäkchisa, janipuniw markachirinakat qollqe katoqapjjañapäkiti, ni mayipjjañapäkisa, ukham lurapjjaspa ukhajja, markan leyinakap conträspawa, qollqe chilltañamp sasirakispawa. Ukham leyinakanïpki uka markanakanjja, cristianonakajj janipuniw gobiernotak irnaqapki ukanakarojj qollqe wajjtʼapjjañapäkiti.

Ukampis yaqhep markanakanjja, janiw ukham leyinakajj utjkiti, utjchi ukasa, janiw taqenejj ukarjam phoqapkiti. Inas markaman ukhamarakïchi. Uka markanakan gobiernotak irnaqerinakajj jan sinttʼasisaw jaqenakat qollq lunthatapjje, jan ukajja, ‘irnaqatajat qollq churañamawa’ sasaw sapjjaraki. Jan qollq churatajj janiw kuns lurañ munapkiti. Casarasiñataki registror qellqayasiñatakisa, impuestonak pagañatakisa, uta lurayasiñataki papelanak apsuñatakisa, qollq mayipjjapuniwa. Jan churatajj janiw ukanak lurasiñapatakejj permiso jankʼak churapkiti. Mä markanjja, bomberonakajj qollq jan churatajj janiw nina jiwarayirejj sarapkiti.

Yuspärañataki maynir kun churañas walikïskiwa

‘Ukhamanakan uñjasisajj qollqe churañajj wakisipuniwa’ sasaw waljanejj amuyapjje. ‘Kuna lurañatï waktʼki uk sum phoqapjjañapatakiw qollq irjjattʼañajj wakisi’ sasaw yaqhep cristianonakajj amuyapjjarakispa. Ukampis ukhamanakan uñjasisajja, kunatï Diosatakejj walïki jan walïkaraki uk sumwa mä cristianojj amuyasiñapa. Irnaqtʼatapat maynïr mä qawqha qollqe wajjtʼañajj walikïskiwa, ukampis leyinakarjam jan walïki uk jikjjatañataki maynir qollqe chilltañajj janiw walïkiti. Yaqhep markanakanjja, multa pagañajj utjki uk jan pagañ layku, jan ukajj leyinakarjam jan walïki uk jikjjatañatakiw policianakarusa yaqha ukham autoridadanakarus qollqe chilltañ yatipjje. Jan wal lurañataki maynir qollqe chilltañasa jan ukajj qollqe chilltayasiñasa, janipuniw walïkiti. Ukham lurasajj janiw cheqaparjam sarnaqatas uñachtʼayksnati (Éxo. 23:8; Deu. 16:19; Pro. 17:23).

Gobiernotak irnaqapki ukanakat yaqhepajj qollq mayiñwa yatipjje, ukampis Biblian yatichäwiparjam sarnaqer cristianonakajj janiw churapkiti. Ukhamtï lurapjjaspa ukhajja, qollqe chilltañajj walikïskaspas ukhamwa jaqenakar amuyayapjjaspa.

‘Leyinakarjam jan walïki uk jikjjatañataki qollqe maynir wajjtʼañajj qollq chilltañamp sasispawa’ sasaw Diosan leyinakaparjam sarnaqer cristianonakajj amuyapjje. Ukampis ukajj jakapki uka markan luräwinakaparjamäspawa, maynin sum irnaqtʼañapatakisa, kun katoqañatak jan añch suyañatakisa inas mä cristianojj mä qawqha qollqe churañ amtchispa. Yaqhep cristianonakajj gobiernonkir hospitalanakanwa qollayasipjje, ukanakanjja janiw qollqejj mayiskiti. Ukatwa yuspärañatakejj doctoranakaru jan ukajj enfermeranakar mä qawqha qollqe wajjtʼapjje, jan ukajj yaqha ukhamanak churapjje. Ukampis qollayasjjapjje ukhaw ukanak churapjje, janïräkipan churapjjaspa ukhajja, sum uñjayasiñ laykukis qollq chilltapkaspa ukhamäspawa.

Kunjamanakansa sapa markankir cristianonakajj uñjasipjje uk janiw aka yatichäwin taqpachpun qhanañchksnati. Ukhamajj markan luräwinakapajj kunjamäskchinisa, sapa mayni cristianow concienciaparjam kunsa lurani uk amtjjañapa (Rom. 14:1-6). Kunatï leyinakarjamajj jan walïki uk janipuniw mä cristianojj lurkaspati (Rom. 13:1-7). Janirakiw kunatï Diosan sutip qʼañuchkaspa jan ukajj mayni cristianonakar pantjasiykaspa ukanaksa lurkaspati (Mat. 6:9; 1 Cor. 10:32). Kuntï mä cristianojj lurañ amtki ukajj jaqe masipar munasitapwa uñachtʼayañapa (Mar. 12:31).

Maynejj tamar kuttʼanjje ukhajja, ¿kunjamsa tamankirinakajj kusisipjjatap uñachtʼayapjjaspa?

Lucas 15 jaljanjja, Jesusajj 100 uwijanakani mä chachatwa parli. Uka chachajj mä uwijap chhaqatap amuyasajja, 99 uwijanakap jaytawayasinwa chhaqat uwijapar thaqher sari. “Jikjjatjjasinsti kusisitaw kallachipjjaru apasinjje. Utar purjjasinsti taqe amigonakapa jawsthapisi, ukhamarak uta jakʼanakapsa ukat saraki: ‘Kusisipjjam nayampi, chhaqatäkäns uka ovej-jja jikjjatjjtwa’ sasa”. Jesusajj akham sasaw uka sarnaqäwit parlañ tukuyi: “Uka pachpawa alajjpachanjj jukʼamp kusisiñajj utji mä juchararan arrepientisitapatjja, llätunk tunka llätunkani aski jaqenakajj jan kunats arrepientisipjjañapajj utjki ukanakat sipansa” sasa (Luc. 15:4-7).

Fariseonakaru, ley yatichirinakaru cheqañchañatakiw Jesusajj uka arunak säna, jupanakajj impuesto parlirinakampi jucha lurir jaqenakampi parlatapatwa Jesusar juchañchapjjäna (Luc. 15:1-3). Kunapachatï mä jucharar jaqejj arrepentisisin kuttʼanjje ukhajja, ‘alajjpachan jukʼamp kusisiñaw utji’ sasaw Jesusajj jupanakar säna. Uk yatisajj inas akham jisktʼassna: “Niyakejjay alajjpachan kusisiñajj utjchejja, ¿janit aka Oraqen maynin arrepentisisin kuttʼanjjatapata, ukhamarak ‘cheqa thakin’ sarnaqjjatapat kusisiñajj utjañapäkarakispa?” sasa (Heb. 12:13).

Kunapachatï maynejj tamar kuttʼanjje ukhajj wal kusisiñasa. Cheqas tamar kuttʼanjjasajja, jucha luririrejj taqe chuyma arrepentisitapwa uñachtʼayañapa. Ukampis tamar kuttʼaniñ amtatapat wal kusistanjja. Ukhamajj kunapachatï irpir chuymaninakajj maynin tamar kuttʼanjjatapat yatiyapjjani ukhajja, respetompi amparanak tʼajjllirañajj walikïskaspawa.

Jerusalenankir Betzata estanquen umajj utjkäna ukajja, ¿kunatsa onjjtäna?

‘Kunapachatï Betzata estanquen umajj onjjtki ukhajja, maynejj ukar mantasin qollasispawa’ sasaw Jerusalenankir yaqhep jaqenakajj amuyapjjäna (Juan 5:1-7, NM). Ukatwa usutanakajj ukar sarapjjerïna.

Judionakajj costumbrenakaparjam qʼomachasiñatakiw uka estanquer sarapjjarakirïna. Betzata estanque jakʼan yaqha estanque utjatap laykojja, umapajj pachpakïskiriwa, janiw saraqerïkänti. Uka pä estanquenakajj mä pachpa utankakïnwa. Ukat mä perqaw jaljtayäna sasaw uka toqet yatjjatirinakajj sapjje. Uka perqanjja, uma pasañapatakiw aynach toqen mä jiskʼa punkojj utjäna. Ukhamajj uka punknamaw judionakajj qʼomachasiñ suyapkäna uka estanquerojj umajj pasäna. Ukatwa estanquen umapajj onjjtäna.

Griego Arut nayra Qollan Qellqatanakanjja, Juan 5:4 jiskʼa tʼaqajj janiw utjkiti. 300 maranakan utjkäna uka Códice Sinaítico ukansa janirakiw utjkiti. Uka jiskʼa tʼaqanjja, mä angelaw um onjjtayäna sasaw yaqhep Biblianakan jaqokipasiwayi. Ukhamäkchisa, kunjamtï Bibliajj siskejja, 38 maranak usutäkäna uka chachajj janiw Betzata estaquer mantasajj qollaskänti, jan ukasti, Jesusaw uka chacharojj usupat qolläna.