Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

22 YATICHÄWI

‘Santo thakin’ sarnaqaskakim

‘Santo thakin’ sarnaqaskakim

“Ukanjja mä thakiw utjani, jïsa, Santo Thaki sat mä thakiw utjani” (IS. 35:8).

CANCIÓN 31 ¡Diosampi sarnaqam!

¿KUNANAKATSA YATJJATASKAÑÄNI? a

1, 2. ¿Babilonia markan jakir judionakajj kuna wakiskir amtarus puripjjañapäna? (Esdras 1:2-4).

 BABILONIA markan 70 maranak katuntatäjjapjje uka judionakajj Israel oraqepar kuttʼjjapjjaspawa sasaw reyejj yatiyjje (Esdras 1:2-4 liytʼäta). Cheqas Jehová Diosakiw uk phoqasiñapatakejj yanaptʼaspäna. ¿Kunatsa ukham sistanjja? Kuna laykutejj babilonionakajj presot apapkäna ukanakarojj janiw antutirïpkänti (Is. 14:4, 17). Ukampis Babilonia markajj atipjatänwa, machaq reyisti judionakajj markapar kuttʼjjapjjaspawa sasaw yatiyäna. Ukhamajj Babiloniat mistjjapjjaniti jan ukajj ukanch quedasipjjani uk taqpach judionakaw amtapjjañapäna, jukʼampis familia pʼeqtʼirinakaw uk amtapjjañapäna. Ukampis yaqhepatakejj janiw uka amtar puriñajj faciläkpachänti. Kunatsa jan faciläkäna uk jichhajj uñjañäni.

2 Yaqhepajj wali jaya viajiñatakisa, wali chʼama tukuñ thaki sarañatakis wali jilïrëjjapjjänwa. Niyakejjay judionakat jilapartejj Babilonia markan nasipjjchïnjja, uka markakwa uñtʼapjjäna. Jupanakatakejj Israel markajj nayra awkinakapan oraqepakïnwa. Maysa toqetjja, amuyatajj yaqhep judionakajj Babilonian wali qamirëjjapjjänwa jan ukajj wali utjirinëjjapjjänwa. Ukhamajj suma utanakapa negocionakap jaytañajj inas jan faciläkchïnti, jan uñtʼat oraqen jakañas inas chʼamakirakïchïna.

3. ¿Israel markar kuttʼir judionakajj kuna bendicionsa katoqapjjañapäna?

3 Diosat jan jitheqtir judionakatakejja, kuna sacrificionaktï lurapjjañapäkäna ukat sipansa, Israel markar kuttʼasajj jukʼamp bendicionanakwa katoqapjjañapäna. Katoqapjjañapäkäna uka bendicionanakatjja, Jehová Diosar adorañaw jukʼamp jachʼa bendicionänjja. Babilonia markanjja falso diosanakar adorañatak 50 jila templonakaw utjäna, ukampis Jehová Diosatakejj janiw ni mä templos utjkänti. Moisesan leyiparjam phoqañatakejj janiw israelitanakatakejj sacrificionak loqtañatakejj mä altarajj utjkänti, janirakiw sacrificionak loqtapjjañapatakejj organiztʼat sacerdotenakas utjkänti. Ukhamarus Jehová Diosaru leyinakapar respetirinakajja, falso diosanakar adoririnakat sipans wali jukʼanikïpjjänwa. Ukatwa Jehová Diosar ajjsartʼir waranq waranqa judionakajj oraqepar wal kuttʼañ munapjjäna, ukhamat Jehová Dios saparuk wasitat adorasjjañapataki.

4. ¿Kuna promessa Jehová Diosajj judionakar luräna?

4 Babiloniat Israel markakamajja, judionakajj mä pusi phajjsinakaw viajipjjañapäna, uka viajejj janiw faciläñapäkänti. Ukampis kuna jan walinakatï thakin utjkäna ukanak chhaqtayañwa Jehová Diosajj arsüna. Isaías profetajj akham sasaw qellqäna: “¡Jehová Diosan thakip wakichapjjam! Diosasatakejj mä cheqa thaki wasaran lurapjjam. […] Jan sarnaqañjam oraqejj planochtʼatäpan, jan sarnaqañjam oraqejj pampa lugarar tukuyatäpan” sasa (Is. 40:3, 4). ¿Amuyasmati? Judionakatakejj qollunak vallenak makatañat saraqañat sipansa, cheqak sarir thaki ukhamarak planochtʼat oraqnam sarañaw jukʼamp faciläspäna. Ratukiw sarapjjarakispäna.

5. ¿Babiloniat Israel markar sarki uka thakejj kamsatänsa?

5 Thakinakat jilapartejj sutinkamakïpjjewa, yaqhepasti mä numeronikïpjjarakiwa. ¿Isaiasajj parlki uka thakejj sutinïpachati? Jïsa, sutiniwa. Bibliajj akham siwa: “Ukanjja mä thakiw utjani, jïsa, Santo Thaki sat mä thakiw utjani. Qʼañut uñjatäki uka jaqejj janiw uka thaknamajj sarkaniti” sasa (Is. 35:8). ¿Uka arunakajj israelitanakatak kamsañs munäna? ¿Jiwasatakejj kamsañs munaraki?

NAYRA TIEMPON UTJIRI JICHHA TIEMPON UTJIRI “SANTO THAKI”

6. ¿Kunatsa uka thakejj “Santo Thaki” satänjja?

6 ¿Mä thakir “Santo Thaki” sutimpi uchañajj wali sumajjaya? ¿Kunatsa uka thakejj “Santo Thaki” satänjja? Kuna laykutejj Israel markanjja, janiw qʼañut uñjat mä jaqes utjañapäkänti, mä arunjja janiw qʼañu juchan sarnaqañ muniri, idolonakar adoriri jan ukajj yaqha jachʼa juchan sarnaqer judiojj utjañapäkänti. Israel markar kuttʼanipkäna uka judionakajja, ‘Jehová Diosapatakejj sagrado markäpjjañapänwa’ (Deut. 7:6). ¿Uka arunakajj Babiloniat kuttʼanipkäna uka judionakajj taqe kuns sumsa lurapkaspa ukhamti sañ munäna? Janiwa. Jehová Diosar kusisiyañatakejj cambionakwa jakäwinakapan lurapjjañapäna.

7. Kuna cambionaksa yaqhep judionakajj lurapjjañapäna uk qhanañchtʼam.

7 Kunjamtï saniwayktanjja, jilaparte judionakajj Babilonianwa nasipjjäna, amuyatajj judionakat jilapartejj babilonionakjamarakiw amuyjjapjjäna, sarnaqjjapjjarakïna. Nayrïr gruponkir judionakat Israel markar kuttʼapkäna ukhat walja maranak qhepatjja, yaqhep judionakajj yaqha markankir warminakamp casarasipjjatapwa Esdrasajj yatïna (Éx. 34:15, 16; Esd. 9:1, 2). Mä qhawqha tiempo qhepatjja, Nehemías gobernadorajj uka judionakan wawanakapajj hebreo aru parlañ jan yatipjjatapat walpun musparäna (Deut. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24). Niyakejjay Diosan Arupajj jilapartejj hebreo arut qellqatächïnjja, ¿kunjamarak uka wawanakajj Jehová Diosar munasiñsa adorañsa yateqapjjaspänsti? (Esd. 10:3, 44). Ukhamajj uka judionakajj walja cambionakwa lurapjjañapäna, ukampis Israel markan jakkasaw uka cambionak lurañajj jukʼamp faciläspäna, kuna laykutejj ukanwa Jehová Dios saparuk adorañajj wasitat qalltaskäna (Neh. 8:8, 9).

1919 marat aksarojja, chachanakatsa, warminakatsa, wawanakatsa, walja millonanakaw Jachʼa Babiloniat mistjjasajj ‘Santo Thakin’ sarnaqañ qalltawayapjje. (Párrafo 8).

8. ¿‘Santo Thakin’ sarnaqañajj jiwasar yanaptʼarakistaspati? (Nayrïr paginankir dibujonak uñjjattʼäta).

8 Inas yaqhepajj akham amuyapjjchispa: “Kunanakatï judionakar paskäna ukanakajj wali musparkañawa. Ukampis ¿jichhürunakan uk yatiñajj yanaptʼistaspati?” sasa. Jïsa, yanaptʼistaspawa. Jiwasajj ‘Santo Thakinsa’ sarnaqasksna niya ukhamarakiwa. Uka thakiw Jehová Diosar mä paraisonjam adorañatakejj yanaptʼistu. Jutïrinjja Reinon bendicionanakapat disfrutañatakiw yanaptʼarakistani. Ukatwa ajllitanakasa ‘yaqha ovejanakas’ uka thakinkaskakiñasa (Juan 10:16). b 1919 marat aksarojja, millón millón chachanakampi, warminakampi, wawanakampiw Jachʼa Babiloniat mistunipjje, mä arunjja oraqpachankir taqe falso religionanakatwa mistunipjje, ukhamatwa uka santo thakinjam sarnaqañ qalltapjjaraki. Jumajj uka taypinkarakpachätawa. Niya 100 maranakas jaqenakajj uka thakinjam sarnaqañ qalltjjapjjchejja, jukʼamp walja maranak nayratwa uka thakejj wakichasjjäna.

‘SANTO THAKIW’ WAKICHASI

9. Isaías 57:14 textorjamajj ¿kunjamsa ‘Santo Thakejj’ wakichasïna?

9 Kunapachatï judionakajj Babilonia markat kuttʼanjjapjjäna ukhajja, Jehová Diosajj kunatï jupanakar jan waltʼaykaspa ukanak thakit apsurapïnwa (Isaías 57:14 liytʼäta). ¿Jichha tiempon utjki uka ‘Santo Thakimpejj’ ukhamarakt jupajj luri? Jïsa, ukhamwa luri. 1919 marat walja maranak nayrajja, Jehová Diosajj jupar taqe chuyma munasir chachanakampiw uka thak qʼomachayañ qalltäna (Isaías 40:3 liytʼarakïta). Jupanakajj wal uka thakin trabajipjjäna, mä arun Diosatakiw trabajipjjäna, ukhamat suma chuymani walja jaqenakajj Jachʼa Babiloniat mistusajj mä paraisonjam jakasktan ukar mantanipjjañapataki, Jehová Diosarukiw ukan adorasjjaraki. Uka thak wakichañatakejj kunanaksa lurapjjäna ukanak mä qhawqha jichhajj uñjaskañäni.

Walja patak maranakaw Dios chuyma chachanakajj jachʼa Babiloniat mistupjjañapatakejj “Santo Thaki” wakichañan yanaptʼapjjäna. (Párrafos 10, 11).

10, 11. Biblian imprimisitapatsa traducisitapatsa ¿kunas jikjjatasiwayi? (Dibujonak uñjjattʼarakïta).

10 Biblian imprimisitapa. Niya 1450 marakamajja, Bibliajj amparampikiw copiasirïna. Uk lurañajj walja tiempotakïnwa, ukatwa Biblian copianakapajj jukʼak utjäna, wali carorakïnwa. Ukampis imprimiñ maquinanakajj uñstjjäna ukhajja, Biblianak lurañasa lakirañasa jukʼamp facilakëjjänwa.

11 Biblian traducisitapa. Walja patak maranakajj latín arunakwa Bibliajj utjäna, yatjjatat jaqenakakiw uk entiendipjjarakïna. Ukampis imprimiñ maquinanak utj-jjatapatjja, Diosar respetir chachanakaw jilaparte jaqenakajj parlapki uka arunakar Biblia traduciñatakejj chʼamachasipjjäna. Ukhamatwa Diosan Arup liytʼirinakajj iglesianakan yatichäwinakapampi Biblian yatichäwinakapamp igualtʼayapjjäna.

Jaqenakan jachʼa Babiloniat mistupjjañapatakejj Dios chuyma chachanakaw “Santo Thaki” wakichañan yanaptʼapjjäna. (Párrafos 12-14). c

12, 13. Kunjamsa 1835 maranakan religionanakan kʼari yatichäwinakapajj qhanstayasïna uk qhanañchtʼam.

12 Bibliat yatjjatañatak yanaptʼanaka. Wali amuyumpi Bibliat yatjjatir jaqenakajja, Biblia liytʼasajj waljanakwa yateqapjjäna. Kuntï yateqapkäna ukanak janiw jupanakatakik imasipkänti, ukaw religión pʼeqtʼirinakat waljanir colerayäna. Niya 1835 marat aksarojja, suma chuyman walja chachanakaw tratadonaka, folletonak apsuñ qalltapjjäna, iglesianakan kʼari yatichäwinakapwa uka qellqatanakan qhanstayapjjäna.

13 1835 maranakanjja, Diosar ajjsartʼiri Henry Grew chachajj mä folleto apsüna, ukanwa maynejj jiwjje ukhajj kunas pasi uk qhanañchäna. Kuntï walja iglesianakajj yatichapki ukat sipansa, Bibliampiw jupajj jan jiwiri cuerponïñajj Diosan mä regalopawa, janiw ukampejj nasktanti sasin qhanañchäna. 1837 maranjja, George Storrs sat mä religioso jaqew uka folleto trenat sarkasin aptasïna. Uka folleto liytʼasinjja, wali wakiskir mä cheqa yatichäwi yateqatapwa amuyasïna, ukatwa yaqhanakar uka toqet parlañ amtarakïna. 1842 maranjja, “¿Jan wali jaqenakajj jan jiwiri cuerponïpjjpachati?” sat discursopwa walja urunakan arstʼäna. Kuntï George Storrs chachajj qellqkäna ukajja, Charles Taze Russell waynarojj walpun yanaptʼäna.

14. ¿Kunjamsa Russell jilatarusa compañeronakaparus yaqhanakan luratanakapajj yanaptʼäna? (Dibujonak uñjjattʼarakïta).

14 Kunanaktï yaqhanakajj ‘Santo Thakin’ lurapkäna ukanakajj ¿kunjamsa Russell jilatarusa compañeronakaparus yanaptʼäna? Uka tiempotakejja, niyaw diccionarionakasa, concordancias bíblicas ukanakasa, traducit Biblianakas utj-jjäna. Ukhamajj taqe ukanakampiw yatjjatañatakejj yanaptʼasipjjäna. Kunanaktï Henry Grew, George Storrs ukat yaqhanakampejj yatjjatapkäna ukanakampiw yanaptʼayasipjjäna. Maysa toqetjja, Russell jilatampi compañeronakapampejj ‘Santo Thakin’ wali sumwa yanaptʼapjjäna, kuna laykutejj Bibliat parliri libronakampi tratadonakampwa apsupjjäna.

15. ¿Kunanakas 1919 maran pasäna?

15 1919 maranjja, Jachʼa Babilonia sat oraqpachankir taqe falso religionanakajj janiw Diosan markaparojj apnaqjjänti. Uka maranwa ‘suma phoqeri amuyasir esclavorojj’ uttʼayasïna. Suma chuymani jaqenakajj ‘Santo Thakin’ sarnaqañ qalltapjjañapatakejj tiempoparuw uka esclavor uttʼayasïna (Mat. 24:45-47). Kunanaktï yaqhanakajj uka “Santo Thaki” wakichañatak lurapkäna ukanakajja, uka thaknam viajiñ qalltapkäna ukanakaruw Jehová Diosampit amtanakapampit yateqapjjañapatak yanaptʼäna (Prov. 4:18). Diosar kusisiyañatakejj cambionakwa jakäwinakapan lurapjjarakïna. Cheqas Jehová Diosajj janiw taqe uka cambionak mä pitak lurapjjañap suykänti. Antisas marat maratjamaw markapar qʼomachäna (“ Jehová Diosajj jukʼat jukʼatwa markapar qʼomachi” sat recuadro liytʼäta). Taqe kunan Diosar kusisiykir sarnaqkañäni uka urojj purinkani ukhajj ¿kunja kusisitäñänisa uk amuysnati? (Col. 1:10).

‘SANTO THAKEJJ’ JISTʼARATÄSKAKIWA

16. ‘Santo Thakin’ sumäskakiñapatakejj ¿kunanakas 1919 marat aksarojj lurasiski? (Isaías 48:17; 60:17).

16 Mä thakin sumäskakiñapatakejja, sapa kut askichtʼañaw wakisi. 1919 marat aksarojja, ‘Santo Thakejj’ walja kutiw askichtʼasiwayi, ukhamat walja jaqenakajj Jachʼa Babiloniat mistjjapjjañapataki. Ukhak uttʼayata suma phoqeri amuyasir esclavojj wal trabajiñ qalltäna. 1921 maranjja, uka esclavojj El Arpa de Dios sat libro apsüna, uka librojj jaqenakar Biblian cheqa yatichäwinakap yatichañatakiw lurasïna. Uka librojj niya sojjta millonanakaw 36 arunakan lakirasïna, waljaniw uka librompejj cheqa yatichäwinak yateqapjjarakïna. ¡Wiñayatakiw kusisit jakasisma! sat librojj jichhakiw Bibliat yatjjatañatak misturaki, jaqenakar Bibliat yatichañatakejj wal yanaptʼaskaraki. Aka qhepa urunakanjja, Jehová Diosajj markap toqew Biblian yatichäwinakap yatichaskakistu, ukaw ‘Santo Thakin’ sarnaqaskakiñatakejj yanaptʼistu (Isaías 48:17; 60:17 liytʼäta).

17, 18. ¿Kawkirus ‘Santo Thakejj’ irpistu?

17 Maynejj Bibliat yatjjatañ qalltki ukhajja, ‘Santo Thakin’ sarnaqañsa qalltkaspa ukhamawa. Yaqhepajj mä jukʼakwa uka thaknam sarapjje, kuna laykutejj uka thak jaytjjañwa amtapjje, ukampis yaqhepajj kawkirutï puripjjañapäki ukar puriñkamaw uka thaknam saraskakiñ amtapjjaraki. Ukampis ¿kawkirus puripjjani?

18 Uka ‘Santo Thakejja’, khitinakatï alajjpachar sarapkani ukanakarojj alajjpachankir ‘Diosan paraisoparuw’ irpani (Apoc. 2:7). Khitinakatï aka oraqen jakañ suyasipki ukanakarojja, uka ‘Santo Thakejj’ Cristojj Waranqa Maranak Apnaqañ tukuykani uka tiempokamaw irpani, ukapachajj taqe jaqenakaw perfectöjjapjjani. Jumatï ‘Santo Thakin’ sarnaqaskstajja, janipun qhepar uñtamti, machaq mundor puriñkamajj nayrar sarantaskakim. Uka viajen taqenis sumak puripjjasma ukwa munapjjta.

CANCIÓN 24 Jehová Diosan qollupar makatapjjañäni

a Babilonia markat Israel markar sarkäna uka thakirojja, Jehová Diosajj “Santo Thaki” sasaw säna. ¿Jehová Diosajj jichha tiempon jakir servirinakapatakejj mä thak wakicharakiti? Jïsa, wakichiwa. 1919 marat aksarojja, walja millón jaqenakaw ‘Santo Thakin’ sarnaqañatakejj Jachʼa Babiloniat mistunipjje. Kawkirutï puriñasäki ukar puriñkamajj taqeniw uka ‘Santo Thakinkaskakiñasa’.

c DIBUJONAKAT JUKʼAMP QHANAÑCHTʼAÑATAKI: Russell jilatasa compañeronakapasa, kuna qellqatanaktï yaqhanakajj apsupkäna ukanakampiw Bibliat yatjjatañatakejj yanaptʼasipjjäna.