1, 2. а) Булус вә јолдашлары Ефесдә һансы тәһлүкә илә үзләшдиләр? б) Бу фәсилдә нәји мүзакирә едәҹәјик?

 ЕФЕСИН күчәләриндә гәләбәликдир. Һәр јаны гышгырыг, ајаг сәсләри бүрүјүб. Шәһәрдә әмәлли-башлы иғтишаш баш галдырыб! Ҹамаат һәвари Булусун јол јолдашларындан икисини тутуб апарыр. Азғынлашмыш издиһам шәһәрин бөјүк, ијирми беш мин нәфәрлик амфитеатрына доғру ахышдыгҹа дүканларла долу күчәләр бошалыр. Иғтишашын нәјин үстүндә дүшдүјүндән ҹамаатын чохунун һеч хәбәри дә јохдур. Онлар садәҹә мәбәдләри вә севимли илаһәләри Артемида үчүн тәһлүкә јарандығындан шүбһәләнир, буна ҝөрә дә бир ағыздан: «Ефеслиләрин бөјүк Артемидасына ешг олсун!» — дејә гышгырырлар (Һәв. 19:34).

² Шејтан Аллаһын Падшаһлығы һаггында хош хәбәрин јајылмасына мане олмаг үчүн јенә дә ҹамааты мәсиһиләрә гаршы галдырыр. Әлбәттә, зоракылыг Шејтанын јеҝанә үсулу дејил. Бу фәсилдә биринҹи әсрдәки мәсиһиләрин фәалијјәтини дајандырмаг вә онларын арасына парчаланма салмаг үчүн Шејтанын әл атдығы фитнәләрдән бәзиләрини нәзәрдән кечирәҹәјик. Ән ваҹиби исә ҝөрәҹәјик ки, онун ишләтдији һеч бир фәнд уғурлу олмады, чүнки «Јеһованын сөзү әзәмәтлә јајылыр вә зәфәр чалырды» (Һәв. 19:20). Нә үчүн Шејтан биринҹи әсрдәки мәсиһиләрә бата билмәди? Бу ҝүн бизә галиб ҝәлә билмәдији сәбәбләрә ҝөрә. Әлбәттә, зәфәр бизим јох, Јеһованындыр. Бунунла белә, биринҹи әсрдәки мәсиһиләр кими, биз дә өз өһдәмизә дүшәни етмәлијик. Хидмәтимизи уғурла иҹра етмәк үчүн Јеһованын руһунун сајәсиндә өзүмүздә лазыми кејфијјәтләри јетишдирә биләрик. Ҝәл әввәлҹә Аполлосун нүмунәсини нәзәрдән кечирәк.

3, 4. Аквилас вә Прискилла Аполлосун билији илә бағлы нәји баша дүшдүләр вә она неҹә көмәк етдиләр?

³ Булус үчүнҹү тәблиғ сәјаһәти заманы Ефесә ҝедәркән Аполлос адында бир јәһуди ора ҝәлди. О, Мисирин мәшһур Исҝәндәријјә шәһәриндән иди. Аполлос чох баҹарыглы адам иди. Бәлағәтли натиг олмагла јанашы о, «Мүгәддәс Јазылары јахшы билирди». Бундан әлавә, о, шөвглә өјрәдирди.  Аполлос синагога ҝәлән јәһудиләр гаршысында ҹәсарәтлә чыхыш едирди (Һәв. 18:24, 25).

⁴ Бир дәфә Аполлос синагогда данышанда Аквилас илә Прискилла онун нитгини ешитди. «Иса һаггында» дәгигликлә тәлим вердијини ҝөрәндә, тәсәввүр ет, онлар неҹә севиндиләр. Аполлосун Иса һаггында дедикләринин һамысы доғру иди. Лакин, чох кечмәмиш, бу мәсиһи әр-арвад онун ваҹиб бир шеји билмәдијини баша дүшдүләр. О, «јалныз Јәһјанын вәфтизи илә таныш иди». Ади чадыр тикән олсалар да, бу садә мәсиһиләр Аполлосун бәлағәтиндән вә савадлы олмасындан чәкинмәјиб «ону јанларына алдылар вә Аллаһын јолуну даһа дәгигликлә она изаһ етдиләр» (Һәв. 18:25, 26). Аполлос да, өз нөвбәсиндә, биликли, габилијјәтли олмасына бахмајараг, тәвазөкарлыг ҝөстәриб онларын көмәјини гәбул етди. Мәсиһинин өзүндә јетишдирмәли олдуғу ваҹиб хүсусијјәтләрдән бири мәһз тәвазөкарлыгдыр.

5, 6. Аполлос нәјин сајәсиндә хидмәтдә даһа јарарлы олду вә биз онун нүмунәсиндән нә өјрәнирик?

⁵ Аполлос Аквилас илә Прискилланын көмәјини гәбул етдији үчүн даһа баҹарыглы тәблиғчи олду. О, Ахајјаја ҝедиб орадакы иманлылара «чох көмәк етди». Һәмчинин, бу шөвглү мәсиһи һәмин әразидә јашајан вә Исаны вәд едилмиш Мәсиһ кими гәбул етмәјән јәһудиләрә әсаслы сурәтдә шаһидлик едирди. Лука јазыр: «О, јәһудиләрин јанылдығыны һамынын ҝөзү гаршысында бөјүк шөвглә дәлилләр ҝәтирәрәк сүбут едир, Мүгәддәс Јазылара истинад едәрәк Исанын Мәсиһ олдуғуну ҝөстәрирди» (Һәв. 18:27, 28). Бәли, бу гардашын јығынҹаға чох бөјүк көмәји дәјди! «Јеһованын сөзү»нүн зәфәр чалмасында Аполлосун әһәмијјәтли ролу олуб. Бәс биз Аполлосун нүмунәсиндән нә өјрәнә биләрик?

⁶ Тәвазөкар олмаг бүтүн мәсиһиләр үчүн олдугҹа ваҹибдир. Һәр биримизин мүхтәлиф баҹарығы вар — кимиси фитри истедада маликдир, кимиси исә биликли вә ја тәҹрүбәлидир. Лакин бизим тәвазөкарлығымыз баҹарығымыздан үстүн олмалыдыр. Әкс тәгдирдә, үстүн ҹәһәтләримиз зәиф ҹәһәтә чевриләр вә үрәјимиздә гүрур баш галдыра биләр (1 Кор. 4:7; Јаг. 4:6). Әҝәр биз, һәгигәтән дә, тәвазөкарыгса, башгаларыны өзүмүздән үстүн һесаб етмәјә чалышаҹағыг (Филип. 2:3). Кимсә бизә мәсләһәт верәндә инҹимәјәҹәк, јахуд нәјисә баша саланда дикбашлыг етмәјәҹәјик. Ҝөрәндә ки, мүгәддәс руһ тәшкилаты башга истигамәтә јөнәлдир, инадкарлыг ҝөстәриб шәхси фикирләримизин дүзҝүн олдуғуну исрар етмәјәҹәјик. Нә гәдәр ки, тәвазөкарыг, һәм Јеһова үчүн, һәм дә Онун Оғлу үчүн јарарлы хидмәтчиләр олаҹағыг (Лука 1:51, 52).

7. Булус вә Аполлос тәвазөкарлыға даир һансы нүмунәни вермишләр?

⁷ Һәмчинин тәвазөкарлыг олан јердә рәгабәт дә олмаз. Јәгин биринҹи әсрдәки мәсиһиләр арасында парчаланма салмаг Шејтанын үрәјинин арзусу иди. Әҝәр Аполлос вә һәвари Булус кими ики фәал мәсиһи бир-биринә рәгиб ҝөзү илә бахсајды, бир-биринин јығынҹагдакы нүфузуна пахыллыг  етсәјди, бу, Шејтанын үрәјинә јағ кими јајыларды. Онлар асанлыгла бу тора дүшә биләрдиләр. Коринфдә бәзи мәсиһиләр: «Мән Булусун», диҝәрләри: «Мән Аполлосун» шаҝирдијәм дејирдиләр. Бәс Булусла Аполлос баҹы-гардашларда јаранан бу ҹүр һиссләри дәстәкләјирдиләрми? Гәтијјән! Булус тәвазөкарлыгла гәбул едирди ки, тәблиғ ишинин ирәлиләмәсиндә Аполлосун әмәји бөјүкдүр, буна ҝөрә дә она әлавә тапшырыглар верирди. Аполлос да, өз нөвбәсиндә, Булусун ҝөстәришләрини ҹанла-башла јеринә јетирирди (1 Кор. 1:10—12; 3:6, 9; Тит. 3:12, 13). Бу, тәвазөкарлыгла әмәкдашлыг етмәјә даир ҝөзәл нүмунәдир, елә дејилми?

8. Булус Ефесә һансы јолла гајытды вә нијә о, мәһз бу јолу сечди?

⁸ Булус ефеслиләрә сөз вермишди ки, онларын јанына гајыдаҹаг, вердији сөзүн үстүндә дә дурду a (Һәв. 18:20, 21). Амма фикир вер о, неҹә гајытды. Ахырынҹы дәфә биз онун Сурија Антакјасында олдуғуну охумушдуг. Ефесә ҝетмәк үчүн о, Антакјанын јахынлығында јерләшән Селевкијаја ҝедиб, орадан ҝәми илә бирбаша лазым олан јерә үзә биләрди. О исә јолуну «дахили бөлҝәләрдән» салды. Бир һесабламаја ҝөрә, Һәвариләрин ишләри 18:23 вә 19:1 ајәләриндә тәсвир олунан сәјаһәти заманы Булус тәхминән 1600 километрлик мәсафәни гәт етмишди. Нә үчүн асан јол ола-ола, Булус белә чәтин јолла ҝетмишди? Чүнки о, шаҝирдләри мөһкәмләндирмәк истәјирди (Һәв. 18:23). Булус билирди ки, үчүнҹү тәблиғ сәјаһәти дә әввәлки ики сәјаһәти кими асан баша ҝәлмәјәҹәк. Амма онун фикринҹә, бунун үчүн һәр шеј етмәјә дәјәрди. Бу ҝүн дә рајон нәзарәтчиләри вә онларын һәјат јолдашлары ејни әһвал-руһијјә тәзаһүр етдирирләр. Биз онларын фәдакар мәһәббәтини чох јүксәк гијмәтләндиририк.

9. Нә үчүн бир нечә шаҝирдә јенидән вәфтиз олунмаг лазым ҝәлди вә биз онлардан һансы нүмунәни ҝөтүрә биләрик?

⁹ Ефесә чатанда Булус Вәфтизчи Јәһјанын тәхминән 12 шаҝирди илә растлашды. Онлар Јәһјанын вәфтизи илә вәфтиз олунмушдулар, бу вәфтиз исә артыг гүввәдә дејилди. Үстәлик, мүгәддәс руһ һаггында онлар демәк олар ки, һеч нә билмирдиләр. Булус бу шаҝирдләрә Исанын ады илә вәфтиз олунмағын ваҹиблијини ачыглады. Онлар да Аполлос кими тәвазөкарлыг ҝөстәриб, өјрәндикләри јени шејләри гәбул етдиләр. Исанын ады наминә вәфтиз олундугдан сонра онлар мүгәддәс руһ вә бәзи әнамлар алдылар. Бу һадисә бир даһа ҝөстәрир ки, Јеһованын даим ирәли ҝедән теократик тәшкилаты илә бир аддымламаг инсана немәтләр ҝәтирир (Һәв. 19:1—7).

10. Нә үчүн Булус синагогдан чыхыб Тиранын мәктәбиндә тәблиғ етмәјә башлады вә бунунла бизим үчүн һансы нүмунәни гојду?

¹⁰ Тезликлә тәблиғ ишинин ирәлиләдијини ҝөстәрән башга бир һадисә баш верди.  Булус үч ај синагогда ҹәсарәтлә тәблиғ етди. «Аллаһын Падшаһлығы һаггында инандырыҹы дәлилләр» ҝәтирсә дә, бәзиләри инадкарлыг ҝөстәриб, әмәлли-башлы әлејһдара чеврилдиләр. Булус «бу јолу тәһгир» едәнләрлә бош јерә вахт итирмәди, һәр ҝүн Тиранын мәктәбиндә мәрузәләрлә чыхыш етмәјә башлады (Һәв. 19:8, 9). Руһани ҹәһәтдән инкишаф етмәк истәјән һәр кәс артыг синагога јох, мәктәбә ҝәлмәли иди. Булус кими, биз дә ҝөрәндә ки, инсан бизә гулаг асмаг истәмир, јахуд фикри садәҹә мүбаһисә етмәкдир, сөһбәти дајандырырыг. Хош хәбәри чатдырмалы олдуғумуз чохлу һәлим инсан ола-ола, нә үчүн беләләринә вахт итирәк?!

11, 12. а) Булус чалышган олмаға вә вәзијјәтә ујғунлашмаға даир һансы нүмунәни гојуб? б) Јеһованын Шаһидләри Булусун нүмунәсини неҹә изләјирләр?

¹¹ Ола билсин, Булус һәр ҝүн сәһәр саат 11-дән ҝүнорта саат 4-ә кими һәмин мәктәбдә мәрузә едирди (Һәв. 19:9). Бу саатлар ҝүнүн ән исти вә ән сакит вахты иди. Чохлары бу вахт ишини дајандырыб наһар едир вә динҹәлирди. Әҝәр Булус ики илин һәр ҝүнүнү бу ҹүр графиклә тәблиғ етмишдисә, демәли, тәблиғә 3000 саатдан чох вахт сәрф етмишди b. Јеһованын сөзүнүн јајылыб зәфәр чалмасынын диҝәр сәбәби дә бу иди. Булус чалышган иди вә вәзијјәтә ујғунлашмағы баҹарырды. О, хидмәтини планлашдыранда тәблиғ етдији әразидәки инсанлары нәзәрә алырды. Бунун фајдасы нә олду? «Асија әјаләтинин бүтүн сакинләри — һәм јәһудиләр, һәм дә јунанлар Рәббин сөзүнү ешитди» (Һәв. 19:10). Ҝөр Булус неҹә дә әсаслы шаһидлик етмишди!

¹² Мүасир дөврдә Јеһованын Шаһидләри дә чалышганлыгла тәблиғ едир вә вәзијјәтә ујғунлашырлар. Адәтән, биз инсанлары тапа биләҹәјимиз вахтда вә јердә тәблиғ етмәјә чалышырыг. Мәсәлән, күчәдә, базарда вә дајанаҹагда шаһидлик едирик. Адамларла  телефон вә ја мәктуб васитәсилә әлагә јарадырыг. Һәмчинин чалышырыг ки, ев-ев тәблиғи чохларынын евдә олдуғу вахта салаг.

13, 14. а) Булус Јеһованын ҝүҹү илә һансы ишләри ҝөрүрдү? б) Скеванын оғуллары һансы сәһвә јол вердиләр вә бу ҝүн өзләрини мәсиһи адландыран бир чохлары ејни сәһви неҹә тәкрарлајырлар?

¹³ Луканын сөзләринә ҝөрә, сонра Булусун хидмәтиндә хүсуси дөвр башланды. Јеһованын ҝүҹү илә о, «мөһтәшәм, гејри-ади ишләр ҝөрүрдү». Һәтта Булусун јајлығыны вә өнлүјүнү һансы хәстәјә ҝәтирирдиләрсә, о сағалырды. Онларла һәтта шәр руһлары да говурдулар c (Һәв. 19:11, 12). Шәр гүввәләр үзәриндә чалынан бу ҹүр гәләбә чохларынын диггәтини чәкирди, амма онларын арасында бундан өз мәгсәди үчүн истифадә етмәк истәјәнләр дә вар иди.

¹⁴ «Ҹин гован јәһудиләрдән бәзиләри» Булусун мөҹүзәләрини тәкрарламаға чалышырдылар. Онлар Исанын вә Булусун адыны чағырараг ҹинләри говмаға ҹәһд ҝөстәрирдиләр. Лука јазыр ки, Скева адлы бөјүк каһинин једди оғлу белә етмәк истәјәндә ҹин онлара демишди: «Исаны таныјырам, Булусла да танышам, бәс сиз кимсиниз?» Ичинә ҹин ҝирмиш киши вәһши һејван кими һәмин фырылдагчыларын үстүнә ҹуммушду. Онлар јаралы вә чылпаг һалда ҝүҹлә гачыб ҹанларыны гуртармышдылар (Һәв. 19:13—16). Бу, «Јеһованын сөзү» үчүн мөһтәшәм гәләбә иди, белә ки, Булуса верилән гүввәнин ҝүҹү илә јалан динә етигад едәнләрин ҝүҹсүзлүјү арасындакы фәрги бундан ајдын һеч нә ҝөстәрә билмәзди. Бу ҝүн милјонларла инсан дүшүнүр ки, садәҹә Исанын адыны чағырмагла вә ја өзүнү мәсиһи адландырмагла иш битир. Анҹаг онлар јанылырлар. Исанын сөјләдији кими, јалныз Аллаһын ирадәсини јеринә јетирәнләр әбәди јашајаҹагларына үмид едә биләрләр (Мәт. 7:21—23).

15. Спиритизмә вә онунла бағлы әшјалара ҝәлдикдә биз ефеслиләрин нүмунәсини неҹә өрнәк ҝөтүрә биләрик?

¹⁵ Скеванын оғулларынын бу ҹүр алчалдылмасыны ешидән бир чохлары Аллаһдан горхмаға башлады. Онлар сеһрбазлыгдан әл чәкиб мәсиһилији гәбул етдиләр. Ефес мәдәнијјәти башдан-ајаға сеһрбазлыгла бағлы иди. Ҹаду  етмәк, һәмаил ҝәздирмәк, еләҹә дә дуа јаздырмаг ефеслиләр үчүн ади һал иди. Инди исә бир чох ефеслиләр сеһрбазлыға аид китабларыны ҝәтириб һамынын ҝөзү гаршысында јандырдылар. Китабларын гијмәти мүасир пулла өлчсәк, он минләрлә доллара бәрабәр иди d. Лука дејир: «Беләҹә, Јеһованын сөзү әзәмәтлә јајылыр вә зәфәр чалырды» (Һәв. 19:17—20). Бәли, бу, һәгигәтин јалан вә демонизм үзәриндә мөһтәшәм гәләбәси иди! Бу иманлы инсанлар бизим үчүн ҝөзәл нүмунәдирләр. Белә ки, бизим дә јашадығымыз дүнјада спиритизм ҝениш јајылмышдыр. Әҝәр биз дә өзүмүздә спиритизмлә бағлы нәјә исә раст ҝәлсәк, нә гәдәр баһалы олурса олсун, ефеслиләр кими давранараг ону дәрһал атмалыјыг. Ҝәлин һәмишә бу ҹүр ијрәнҹ шејләрдән узаг дураг.

16, 17. а) Деметри шәһәрә неҹә чахнашма салды? б) Ефеслиләрин фанатизми өзүнү неҹә бүрузә верди?

¹⁶ Инди биз Шејтанын башга бир фәнди һагда охујаҹағыг. Лука јазыр ки, «бу јола ҝөрә бөјүк чахнашма дүшдү». Бу, һәгигәтән дә, белә иди, о, һеч нәји шиширтмирди e (Һәв. 19:23). Чахнашманы салан Деметри адында ҝүмүш устасы иди. Мәсәләнин нә дәрәҹәдә ҹидди олдуғуну әмәкдашларына ҝөстәрмәк үчүн о, әввәлҹә гејд етди ки, онларын пулу бүт сатмагдан чыхыр. Сонра деди ки, Булусун тәблиғ етдији хәбәр онларын ишинә әнҝәл төрәдәҹәк, чүнки мәсиһиләр бүтләрә ибадәт етмирләр. Ахырда исә бу адамларын өз шәһәрләри вә миллијјәтләри илә гүрур дујмасындан өз мәгсәди үчүн истифадә етди: онлара хәбәрдарлыг етди ки, илаһәләри Артемиданын, һәмчинин онун бүтүн дүнјада мәшһур олан мәбәди «өз әзәмәтини итирәҹәк» (Һәв. 19:24—27).

¹⁷ Деметри өз мәгсәдинә чатды. Ҝүмүш усталары: «Ефеслиләрин бөјүк Артемидасына ешг олсун!» — дејә чығырмаға башладылар. Шәһәрдә һәнҝамә гопду. Нәтиҹәдә фәслин әввәлиндә тәсвир олунан вәзијјәт јаранды f. Фәдакар Булус ҹамаатла данышмаг үчүн амфитеатра ҝетмәк истәди, лакин шаҝирдләр ону өзүнү тәһлүкәјә атмаға гојмадылар. Александр адлы бири ҹамаатын гаршысында дајаныб данышмаға ҹәһд етди. О, јәһуди олдуғундан јәгин јәһудиләрлә мәсиһиләрин бир-бириндән фәргләндијини  ҝөстәрмәк истәјирди. Амма бу изаһат ҹамаата гәтијјән лазым дејилди. Онлар Александрын јәһуди олдуғуну баша дүшәндә чығыр-бағыр салыб, ики саат дајанмадан: «Ефеслиләрин бөјүк Артемидасына ешг олсун!» — дејә гышгырдылар. О вахтдан бу јана һеч нә дәјишмәјиб. Дини фанатизм һәлә дә инсанларын ҝөзүнү кор едир (Һәв. 19:28—34).

18, 19. а) Шәһәр катиби ҹамааты неҹә сакитләшдирди? б) Бәзән сәлаһијјәтли шәхсләр Јеһованын халгыны неҹә мүдафиә етмишләр вә мүдафиә олунмағымыз үчүн биз өз тәрәфимиздән нә едә биләрик?

¹⁸ Ахырда шәһәр катиби күтләни сакитләшдирә билди. Бу дүшүнҹәли инсан ҹамааты әмин етди ки, мәсиһиләрдән нә онларын мәбәдинә, нә дә илаһиләринә зәрәр ҝәлән дејил, Булус вә онун јолдашлары Артемиданын мәбәдинә гаршы һеч бир ҹинајәт төрәтмәјибләр. Бир дә ки бу ҹүр мәсәләләри мүәјјән гајда-ганун үзрә галдырмаг лазымдыр. Амма, ҝөрүнүр, күтләјә даһа чох тәсир едән башга шеј олду. Шәһәр катиби ҹамаата хатырлатды ки, бу ҹүр ганунсуз шәкилдә јығышдыгларына вә һај-күј салдыгларына ҝөрә Рома һөкумәти онлары ҹәзаландыра биләр. Бу сөзләрлә о, издиһамы дағытды. Ҹамаат неҹә бирдән-бирә гәзәбләнмишдисә, бу ағыллы сөзләрдән сонра һирси еләҹә дәрһал јатды (Һәв. 19:35—41).

¹⁹ Бу нә биринҹи, нә дә ахырынҹы дәфә дејилди ки, тәмкинли, ағыллы дөвләт мәмуру Исанын давамчыларыны мүдафиә едирди. Һәвари Јәһја ҝөрүнтүдә ҝөрмүшдү ки, бу дүнјанын јер кими тәсвир олунан сабит үнсүрләри Исанын давамчыларына гаршы Шејтанын јөнәлтдији тәгиб селини удур (Вәһј 12:15, 16). Бу, һәгигәтән дә беләдир. Бир чох һалларда әдаләтли һакимләр Јеһованын Шаһидләринин ибадәт үчүн јығышмаг вә хош хәбәри башгалары илә бөлүшмәк һүгугларыны мүдафиә етмишләр. Сөзсүз ки, бу ҹүр гәләбәләрдә бизим давранышымыз да бөјүк рол ојнајыр. Ҝөрүнүр, ҝөзәл давранышына ҝөрә Ефесин бәзи дөвләт мәмурлары Булуса дәрин һөрмәт бәсләјирдиләр, буна ҝөрә дә истәмирдиләр ки, онун башындан бир түк әскик олсун (Һәв. 19:31). Гој бизим дә виҹданлы вә һөрмәтҹил давранышымыз әтрафымыздакы инсанларда хош тәәссүрат ојатсын. Нә билмәк олар, бәлкә нә вахтса бунун бәһрәсини бичәҹәјик.

20. а) Јеһованын сөзүнүн биринҹи әсрдә вә бизим ҝүнләрдә зәфәр чалмасы сәндә һансы һиссләри доғурур? б) Јеһованын бизим ҝүнләрдә чалдығы гәләбәләрдә сәнин дә пајынын олмасы үчүн нә етмәк әзминдәсән?

²⁰ Биринҹи әсрдә Јеһованын сөзүнүн әзәмәтлә јајылыб зәфәр чалмасы үзәриндә дүшүнмәк мәҝәр бизи руһландырмыр? Мүасир дөврдә дә бу гәләбәләрин архасында Јеһованын дурдуғуну ҝөрмәк бизи руһландырыр. Истәмәздинми ки, бу ҹүр гәләбәләрдә, кичик дә олса, сәнин дә пајын олсун? Белә исә јухарыдакы нүмунәләр үзәриндә ҹидди дүшүн. Тәвазөкар вә чалышган ол. Јеһованын даима тәрәгги едән тәшкилаты илә ајаглаш. Спиритизмдән узаг дур. Виҹданлы вә һөрмәтҹил давранышынла јахшы шәһадәт вермәк үчүн әлиндән ҝәләни ет.