БИЛДИЈИН кими, бу ҝүн һамы хәстәләнир, гоҹалыр вә өлүр. Һәрдән һәтта ушаглар да өлүрләр. Өлүләрдән вә ја өлүмдән горхмаг лазымдыр? ~ Билирсән, адам өләндә онунла нә баш верир? ~

Бу ҝүн јашајан адамлардан һеч бири өлүб дириләрәк һәмин вахт онунла нә баш вердијини бизә данышмајыб. Амма Бөјүк Мүәллим олан Иса јер үзүндә јашајанда белә бир адам олуб. Онун һаггында охусаг, өлән адамла нә баш вердијини өјрәнә биләрик. Һәмин адам Исанын досту иди вә Јерусәлимдән чох да узаг олмајан кичик Бејтанја шәһәриндә јашајырды. Онун ады Лазар иди вә онун Марта вә Мәрјәм адында ики баҹысы вар иди. Ҝәл ҝөрәк, Мүгәддәс Китаб баш верәнләри неҹә тәсвир едир.

Ҝүнләрин бир ҝүнү Лазар бәрк хәстәләнди. Һәмин вахт Иса узагда иди. Буна ҝөрә дә Марта илә Мәрјәм адам ҝөндәриб гардашлары Лазарын хәстәләндији барәдә Исаја хәбәр чатдырдылар. Чүнки билирдиләр ки, Иса ҝәлиб онларын гардашыны сағалда биләр. Иса һәким дејилди, амма Аллаһ она ҝүҹ вердији үчүн о, һәр ҹүр хәстәлији сағалда билирди (Матта 15:30, 31).

Амма Иса ора ҝәлмәздән әввәл, Лазарын һалы писләшди вә өлдү. Лакин Иса шаҝирдләринә деди ки, Лазар јатыб, о да ону ојатмаға ҝедир. Шаҝирдләри Исанын нә демәк истәдијини баша дүшмәдиләр. Белә оланда Иса ачыг-ајдын деди: «Лазар  өлмүшдүр». Бурадан өлүм һаггында нә өјрәнирик? ~ Бәли, өјрәнирик ки, өлүм дәрин јухуја бәнзәјир. Бу заман адам елә бәрк јатыр ки, һеч јуху да ҝөрмүр.

Иса Марта илә Мәрјәмҝилә ҝетди. Артыг онларын чохлу дост-танышлары да орада иди. Онлар бу баҹылара тәсәлли вермәјә ҝәлмишдиләр, ахы онларын гардашы өлмүшдү. Марта Исанын ҝәлдијини ешидәндә ону гаршыламаға чыхды. Чох кечмәмиш Мәрјәм дә Исаны ҝөрмәјә ҝетди. О, кәдәр ичиндә, ағлаја-ағлаја Исанын ајагларына дүшдү. Мәрјәмин ардынҹа ҝәлән достлары да ағлајырдылар.

Бөјүк Мүәллим Лазары һара гојдугларыны сорушду. Ҹамаат ону Лазарын дәфн олундуғу мағаранын јанына ҝәтирди. Ҹамаатын ағладығыны ҝөрәндә Исаны да ағламаг тутду. Әзиз адамын өлүмүнүн неҹә бөјүк дәрд олдуғуну о билирди.

Мағаранын ағзында даш олдуғу үчүн Иса: «Дашы ҝөтүрүн», — деди. Сәнҹә, буну етмәјә дәјәрди? ~ Мартанын фикринҹә, дәјмәзди. Буна ҝөрә дә о деди: «Ја Рәбб, артыг гохумушдур, чүнки дөрд ҝүндүр ки, о өлүб».

Амма Иса она деди: «Сәнә: “Әҝәр иман едәрсәнсә, Аллаһын иззәтини ҝөрәҹәксән”, — демәдимми?» Иса демәк истәјирди ки, инди Мартанын ҝөзү гаршысында Аллаһа иззәт ҝәтирән бир шеј баш верәҹәк. Иса нә етмәјә һазырлашырды? Дашы гыраға чәкәндә о, уҹадан Јеһоваја дуа етди. Сонра јүксәк сәслә деди: «Лазар, чөлә чых!» Ҝөрәсән о чыхаҹаг? Даһа доғрусу, чыха биләҹәк? ~

Сән јатан адамы дурғуза биләрсән? ~ Бәли, әҝәр уҹадан чағырсан, о ајылаҹаг. Бәс өлүм јухусуна ҝедән адамы неҹә, ојада биләрсән? ~ Хејр. Нә гәдәр гышгырырсан-гышгыр, өлү һеч  нә ешитмәјәҹәк. Нә сән, нә мән, нә дә башгасы өлүнү ојатмаг үчүн һеч нә едә билмәрик.

Амма Иса биздән фәргләнир. Аллаһ она хүсуси ҝүҹ вериб. Буна ҝөрә дә Иса Лазары чағыранда гәрибә һадисә баш верди. Дөрд ҝүн әрзиндә өлү олан адам мағарадан чыхды! О, һәјата гајытды! О, јенә дә нәфәс алыр, ҝәзир вә данышырды! Бәли, Иса Лазары дирилтди (Јәһја 11:1—44).

Инди ҝәл фикирләшәк: Лазар өләндә онунла нә баш верди? Онун бәдәниндән нә исә ајрылыб башга јердә јашамаға давам етди? Лазарын руһу ҝөјләрә ҝетди? Бу дөрд ҝүн әрзиндә о, ҝөјдә Аллаһла вә мүгәддәс мәләкләрлә бир јердә јашајырды? ~

Хејр. Унутма, Иса деди ки, Лазар јатыб. Адам јатанда неҹә олур? Сән бәрк јатанда әтрафында баш верәнләрдән  хәбәрин олмур, елә дејил? ~ Ајыланда исә саата бахмајынҹа нечә саат јатдығыны билмирсән.

Өлүләр дә белә олур. Онлар һеч нәји билмирләр, һисс етмирләр вә һеч нә едә билмирләр. Лазар өләндә мәһз белә вәзијјәтдә иди. Өлүм дәрин јухуја бәнзәјир, бу заман һеч нә адамын јадында галмыр. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Өлүләр һеч нә билмир» (Ваиз 9:5, 10).

Үстәлик, әҝәр Лазар бу дөрд ҝүн әрзиндә ҝөјдә олсајды, дириләндән сонра бу һагда бир шеј демәзди? ~ Һәм дә о, ҝөјдә олсајды, Иса ону һәмин ҝөзәл јердән гајтарыб јердә дирилдәрди? ~ Әлбәттә, јох!

Амма чохларынын фикринҹә, инсанын дахилиндә елә шеј јашајыр ки, адам өләндә о өлмүр, сағ галыр. Онлар дејирләр ки, Лазар башга јердә јашамаға давам едирди. Мүгәддәс Китабда исә белә јазылмајыб. Орада дејилир ки, Аллаһ илк инсаны «ҹанлы бир варлыг» кими јаратды. Һәмчинин гејд олунур ки, Адәм ҝүнаһ ишләдәндән сонра өлдү. О, өлү иди, артыг һеч нә билмирди. Адәм јарадылдығы торпаға гајытмышды.  Бундан башга, Мүгәддәс Китаб бизә өјрәдир ки, Адәмин өвладлары да ҝүнаһ вә өлүмү валидејнләриндән мирас алдылар (Јарадылыш 2:7; 3:17—19; Ромалылара 5:12).

Бәзи адамлар өлүләрдән горхурлар. Онлар һеч гәбиристанлығын һәндәвәринә белә јахынлашмырлар, чүнки фикирләширләр ки, өлүләрин бәдәниндән ајрылмыш руһлар дириләрә зәрәр вура биләр. Бәс, ҝөрәсән, өлү доғрудан дири адама зәрәр јетирә биләр? ~ Хејр.

Бәзи адамлар һәтта инанырлар ки, өлү руһ шәклиндә дириләрин јанына ҝәлә биләр. Буна ҝөрә дә онлар өлү үчүн јемәк гојурлар. Бу адамлар әслиндә Аллаһын өлүләр һагда нә дедијинә инанмырлар. Әҝәр биз Аллаһын сөзләринә инанырыгса, өлүләрдән горхмајаҹағыг. Бундан әлавә, һәјатымыза ҝөрә Аллаһа һәгигәтән дә миннәтдарыгса, буну Аллаһын хошуна ҝәлән ишләри ҝөрмәклә ҝөстәрәҹәјик.

Амма сәндә суал јарана биләр: «Ҝөрәсән, Аллаһ өлән ушаглары һәјата гајтараҹаг? О, буну етмәк истәјир?» Бу һагда нөвбәти фәсилдә данышарыг.