Чәршәнбә ахшамы ҝүнортадыр. Нисанын 11-и битмәк үзрәдир. Иса Мәсиһин јер үзүндәки фәалијјәтинин сон ҝүнләридир. Ҝүн әрзиндә о, мәбәддә тәлим верир, ҝеҹәләр исә ҝедиб шәһәрдән кәнарда галыр. Сүбһ тездән мәбәдә ҝәлән инсанлар бөјүк марагла ону динләјир (Лука 21:37, 38). Инди исә Иса Мәсиһ дөрд һәвариси — Бутрус, Андреас, Јагуб вә Јәһјајла бирҝә Зејтун дағындадырлар.

Бу дөрд һәвари тәкликдә онун јанына ҝәлибләр. Онлары мәбәдин агибәти марагландырыр, чүнки Мәсиһ демишди ки, бу мәбәддә даш даш үстә галмајаҹаг. Амма ҝөрүнүр, онлары нараһат едән тәк бу дејил. Иса Мәсиһ бундан әввәл онлары тәшвиг етмишди: «Һазыр олун, чүнки инсан Оғлу ҝөзләмәдијиниз саатда ҝәләҹәк» (Лука 12:40). О һәмчинин инсан Оғлунун зүһур едәҹәји ҝүн һагда да данышмышды (Лука 17:30). Бәс онун дедији бу фикирләр индиҹә мәбәд һагда сөјләдикләри илә неҹәсә әлагәлидир? Һәвариләр һәр шеји билмәк истәјирләр. Онлар сорушурлар: «Бизә де, бунлар нә вахт баш верәҹәк? Сәнин һүзуруна вә о дөврүн јекунуна әламәт нә олаҹаг?» (Мәтта 24:3).

Еһтимал ки, онлар јахынлыгда ҝөрүнән мәбәдин мәһв олаҹағыны дүшүнүрләр. Һәмчинин һәвариләр инсан Оғлунун һүзуру барәдә дә марагланырлар. Јәгин ки, онлар Иса Мәсиһин күбар аиләдән олан бир адамын падшаһлыг һакимијјәтини алыб ҝери гајытмасы барәдә чәкдији мәсәли хатырлајырлар (Лука 19:11, 12). Үстәлик, онлары дөврүн јекунунун неҹә олаҹағы марагландырыр.

Иса Мәсиһ онлара әтрафлы ҹаваб верир. О, јәһуди системинин сонунун нә заман олаҹағыны, һәмчинин мәбәдин нә заман дағылаҹағыны ҝөстәрән әламәт верир. Амма јалныз бунунла кифајәтләнмир. Бу әламәт Иса Мәсиһин ҝәләҹәкдәки шаҝирдләринә онун һүзуру вахтында јашадыгларыны вә дөврүн сонунун јахынлашдығыны билмәјә көмәк едәҹәк.

Илләр өтдүкҹә һәвариләр Иса Мәсиһин сөјләдији пејғәмбәрлијин јеринә јетдијинин шаһиди олурлар. Бәли, бир чох шејләр мәһз онларын сағлығында һәјата кечмәјә башлајыр. Бу сәбәбдән 37 ил сонра ерамызын 70-ҹи илиндә јәһуди системинин вә мәбәдин дағылмасы ајыг-сајыг мәсиһиләри гәфил јахаламыр. Лакин Мәсиһин пејғәмбәрлик сөзләринин һеч дә һамысы 70-ҹи илдән әввәлки дөврдә вә 70-ҹи илдә јеринә јетмир. Бәс онда онун падшаһ кими һүзурунун әламәти нә олаҹаг? Мәсиһ буну һәвариләринә ачыр.

О пејғәмбәрлик едир ки, мүһарибә сәсләри, мүһарибә хәбәрләри олаҹаг, милләт милләтә гаршы, дөвләт дөвләтә гаршы галхаҹаг (Мәтта 24:6, 7). О һәмчинин дејир ки, ҝүҹлү зәлзәләләр баш верәҹәк, ҝаһ бурада, ҝаһ орада гытлыглар вә хәстәликләр олаҹаг (Лука 21:11). Пејғәмбәр шаҝирдләрини хәбәрдар едир: «Сизи тутаҹаглар, тәгиб едәҹәкләр» (Лука 21:12). Јаланчы пејғәмбәрләр пејда олуб бир чохларыны алдадаҹаг. Һәрҹ-мәрҹлик баш алыб ҝедәҹәк, инсанларын мәһәббәти сојујаҹаг. Мәсиһ һәмчинин дејир ки, Падшаһлыг һаггындакы «мүждә халгларын һамысына шәһадәт олсун дејә, бүтүн јер үзүндә тәблиғ едиләҹәк вә сон о вахт ҝәләҹәк» (Мәтта 24:14).

 Иса Мәсиһин пејғәмбәрлији мүәјјән мәнада Јерусәлимин ромалылар тәрәфиндән дармадағын олдуғу вахт вә ондан әввәлки дөврдә јеринә јетмишди. Бәс онда, ола биләрми ки, Иса Мәсиһ бүтүн бунларын ҝәләҹәкдә даһа бөјүк мигјасда да јеринә јетәҹәјини дә нәзәрдә тутсун? Бәс сиз Иса Мәсиһин дедији пејғәмбәрлијин һал-һазырда ҝениш мигјасда јеринә јетдијини ҝөрүрсүнүзмү?

Мәсиһин һүзурунун әламәтләриндән бири «виранәлик ҝәтирән ијрәнҹ шејин мүгәддәс јердә» дурмасыдыр (Мәтта 24:15). Ерамызын 66-ҹы илиндә бу ијрәнҹ шеј бүтпәрәст нормалары вә рәмзләри олан Рома гошунуну тәмсил едирди. Ромалылар Јерусәлими мүһасирәјә алмыш вә оранын бәзи диварларынын алтыны газмышдылар (Лука 21:20). Беләҹә, ијрәнҹ шеј дурмаға лајиг олмадығы јердә — јәһудиләрин мүгәддәс сајдығы јердә дурмушду.

Иса Мәсиһ пејғәмбәрлик едир: «О вахт елә бөјүк мүсибәт олаҹаг ки, беләси дүнја јаранандан бәри олмамышдыр вә бир даһа олмајаҹаг». Ерамызын 70-ҹи илиндә ромалылар Јерусәлими дармадағын едирләр. Онларын јәһудиләрин мүгәддәс шәһәрини вә орадакы мәбәди ишғал етмәләри, сөзүн әсил мәнасында, бөјүк мүсибәт олур, чүнки һәмин вахт минләрлә инсанын ганы төкүлүр (Мәтта 4:5; 24:21). Јәһуди халгынын тарихиндә белә бир шеј олмамышды. Бунунла да әсрләрдир риајәт олунан јәһуди дини гурулушуна сон гојулур. Демәли, ҝәләҹәкдә Иса Мәсиһин бу пејғәмбәрлик сөзләри бөјүк мигјасда јеринә јетәндә вәзијјәт даһа да аҹынаҹаглы олаҹаг.

Иса Мәсиһ һәвариләри илә өзүнүн падшаһ кими һүзурунун вә дөврүн сонунун әламәти барәдә сөһбәтинә давам едир. О, онлары өзләрини јаланчы мәсиһләрдән вә јаланчы пејғәмбәрләрдән горумағы төвсијә едир, еләҹә дә дејир ки, бу адамлар мүмкүнсә, сечилмишләри дә јолдан чыхартмаға чалышаҹаглар (Мәтта 24:24). Лакин сечилмишләр алданмајаҹаглар. Сахта мәсиһләри ҝөрмәк мүмкүн олдуғу һалда, һәгиги Мәсиһин һүзуруну ҝөзлә ҝөрмәк мүмкүн олмајаҹаг.

Дөврүн сонунда баш верәҹәк бөјүк мүсибәтә ишарә едәрәк Мәсиһ дејир: «Ҝүнәш зүлмәтә гәрг олаҹаг, ај ишыг сачмајаҹаг, улдузлар ҝөјдән дүшәҹәк вә ҝөјләрин гүввәләри сарсылаҹаг» (Мәтта 24:29). Һәвариләр бу горхулу сөзләри ешидәндә нәләрин баш верәҹәјини дәгиг билмәсәләр дә, дәһшәтли шејләрин олаҹағыны тәхмин едирләр.

Бу дәһшәтли һадисәләр инсанлара неҹә тәсир едәҹәк? Иса Мәсиһ дејир: «Инсанлар горхудан вә јерин үзәринә ҝәләҹәк һадисәләри ҝөзләмәкдән һушуну итирәҹәк, чүнки ҝөјләрин гүввәләри сарсылаҹаг» (Лука 21:26). Бәли, Иса Мәсиһ бәшәр тарихинин ән гара ҝүнләрини тәсвир едир.

Хошбәхтликдән, Иса Мәсиһ һәвариләринә ачыг-ашкар билдирир ки, инсан Оғлу гүдрәтлә, ҹалал ичиндә ҝәләндә һамы ағлашмајаҹаг (Мәтта 24:30). Мәсиһ артыг гејд етмишди ки, Аллаһ «сечилмишләрә ҝөрә» мүдахилә едәҹәк (Мәтта 24:22). Бәс онда Иса Мәсиһин данышдығы дәһшәтли һадисәләр баш верән заман онун садиг давамчылары неҹә давранмалыдырлар? Иса пејғәмбәрин нөвбәти чағырышы онлары руһландырыр: «Бунлар јеринә јетмәјә башлајанда гамәтинизи дүзәлдиб башынызы дикәлдин, чүнки гуртулушунуз јахындыр» (Лука 21:28).

Бәс һәмин дөврдә јашајан садиг шаҝирдләр сонун јахын олдуғуну неҹә мүәјјән едәҹәкләр? Иса Мәсиһ онлара әнҹир ағаҹыны нүмунә ҝәтирир: «Онун будаглары тумурҹуглајыб јарпаглары ҝөрүнәндә билирсиниз ки, јај јахындыр. Сиз дә бүтүн бунлары ҝөрәндә билин ки, инсан Оғлу јахында, гапынын ағзындадыр. Јадынызда сахлајын ки, бүтүн бунлар бу нәсил кечиб ҝетмәмиш баш верәҹәк» (Мәтта 24:32—34).

Беләликлә, әламәтин тәркиб һиссәләриндән чоху иҹра олунмаға башлајанда шаҝирдләр баша дүшмәлидирләр ки, дөврүн сону јахынлашыр. Иса Мәсиһ  бу әламәтдар дөврдә јашајаҹаг шаҝирдләри хәбәрдар едир:

«О ҝүнү вә сааты һеч кәс билмир: нә ҝөјдәки мәләкләр, нә дә Оғул. Буну јалныз Ата билир. Чүнки Нуһун вахтында неҹә идисә, инсан Оғлунун һүзуру заманы да елә олаҹаг. О вахт, дашгындан әввәл, Нуһ ҝәмијә минәнә гәдәр ҹамаат јејир, ичир, евләнир, әрә ҝедирди. Дашгын ҝәлиб онларын һамысыны апармајынҹа һеч нәјә мәһәл гојмурдулар. Инсан Оғлунун һүзуру заманы да белә олаҹаг» (Мәтта 24:36—39). Иса Мәсиһ Инсан Оғлунун һүзуруну Нуһ пејғәмбәрин дөврүндә баш верән дашгына бәнзәдир. Бу дашгын бүтүн дүнјаны әһатә етдији кими, Инсан Оғлунун һүзуру да дүнја мигјасында ҝөрүнәҹәк.

Сөзсүз ки, Зејтун дағында отуруб Иса Мәсиһи динләјән һәвариләр ојаг галмағын ваҹиблијини дәрк етмәлидирләр. Мәсиһ дејир: «Өзүнүзә фикир верин, үрәјинизи гарынгулулуг, сәрхошлуг вә һәјатын гајғылары илә јүкләмәјин ки, о ҝүн үстүнүзә тор кими гәфләтән, бир ан ичиндә ҝәлмәсин. Чүнки о ҝүн јер үзүндә јашајан һәр кәсин үстүнә ҝәләҹәк. Буна ҝөрә дә ојаг дурун вә һәр заман Аллаһа јалварын ки, баш верәҹәк бу һадисәләрдән гуртуласыныз вә инсан Оғлунун гаршысында дура биләсиниз» (Лука 21:34—36).

Иса Мәсиһ бу пејғәмбәрликләрин кичик мигјасда олмајаҹағыны јенә дә вурғулајыр. Онун пејғәмбәрлик етдији һадисәләр бир нечә ониллик әрзиндә баш вермәјәҹәк вә јалныз Јерусәлим шәһәринә вә ја јәһуди халгына тәсир етмәјәҹәк. Онун данышдығы һадисәләр «јер үзүндә јашајан һәр кәсин үстүнә ҝәләҹәк».

Иса пејғәмбәр дејир ки, шаҝирдләри ајыг-сајыг вә һазыр олмалыдырлар. Бунун ваҹиблијини вурғуламаг үчүн пејғәмбәр диҝәр бир мәсәл чәкир: «Билин ки, ев саһиби оғрунун нә вахт ҝәләҹәјини билсәјди, ојаг галарды вә евинин јарылмасына јол вермәзди. Бунун үчүн сиз дә һазыр олун, чүнки инсан Оғлу ҝөзләмәдијиниз саатда ҝәләҹәк» (Мәтта 24:43, 44).

Пејғәмбәр шаҝирдләринә никбин олмаг үчүн бир сәбәб ҝәтирир. О әмин едир ки, пејғәмбәрлик ҝерчәкләшән заман ајыг вә фәал «нөкәр» мөвҹуд олаҹаг. Буну анламалары үчүн һәвариләринә таныш бир вәзијјәтдән данышыр: «Евиндәки гуллугчулара вахтлы-вахтында јемәк вермәк үчүн ағанын онларын үзәринә гојдуғу садиг вә ағыллы нөкәр, ҝөрәсән, кимдир? Ағасы ҝәләндә ону иш башында тапса, хош онун һалына! Әмин олун, ағасы бүтүн әмлакынын идарәсини она тапшыраҹаг». Јох әҝәр о нөкәр јарамазлыг едиб галан нөкәрләрлә пис давранарса, онда ағасы она ағыр ҹәза верәҹәк (Мәтта 24:45—51; мүгајисә един: Лука 12:45, 46).

Иса Мәсиһ бир груп давамчысынын јарамазлыг едәҹәјини демир. Бәс онда о, шаҝирдләринин јаддашына һансы дәрси һәкк етмәк истәјир? Онун сөзүнүн ҹаны одур ки, онлар ајыг-сајыг вә фәал олсунлар. Буну ајдын ҝөстәрмәк үчүн даһа бир мәсәл чәкир.