1. Бизи ким јарадыб?

ЈЕҺОВА «вар олан Аллаһдыр» (Әрәмја 10:10). Бизи јарадан, јохдан вар едән Одур. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Һәр шејин јараданы Сәнсән вә һәр шеј Сәнин ирадәнлә мөвҹуд олду вә јарадылды» (Вәһј 4:11). Бәли, һәјаты бизә бәхш едән Јеһова Аллаһдыр. Һәјат Онун бизә вердији ҝөзәл немәтдир. (Зәбур 36:9 ајәсини охујун.)

2. Хошбәхтлијимиз нәдән асылыдыр?

² Аллаһ бизә јашамаг үчүн һәр шеј вериб, мәсәлән, бизи гида вә су кими шејләрлә тәмин едиб (Һәвариләрин ишләри 17:28). О, бизим јалныз мөвҹуд олмағымызы јох, һәјатдан һәзз алмағымызы истәјир (Һәвариләрин ишләри 14:15—17). Һәјатда хошбәхт олмаг истәјириксә, Аллаһын ганунларына табе олмалыјыг (Әшија 48:17, 18).

3. Габил гардашы Һабили өлдүрәндә Аллаһ нә етди?

³ Мүгәддәс Китабдан өјрәнирик ки, Јеһова Аллаһ һәр бир инсанын һәјатына бөјүк дәјәр верир. Мисал үчүн, Адәмлә Һәвванын бөјүк оғлу Габил кичик гардашы Һабилә гәзәбләнәндә Јеһова она гәзәбини ҹиловламағы мәсләһәт ҝөрмүшдү. Амма Габил Аллаһын сөзүнү гулагардына вурду. О, гардашына о дәрәҹәдә гәзәбләнди ки, «үстүнә һүҹум чәкиб ону өлдүрдү» (Јарадылыш 4:3—8). Јеһова гардашыны өлдүрдүјүнә ҝөрә Габили ҹәзаландырды (Јарадылыш 4:9—11). Бундан белә гәнаәтә ҝәлирик ки, гәзәб вә нифрәт чох тәһлүкәлидир, чүнки гәддарлыға вә зоракылыға сәбәб олур. Бу ҹүр хасијјәтли инсанлар әбәди  јашамајаҹаглар. (1 Јәһја 3:15 ајәсини охујун.) Әҝәр Јеһова Аллаһы разы салмаг истәјириксә, бүтүн инсанларла һөрмәт вә севҝи илә рәфтар етмәји өјрәнмәлијик (1 Јәһја 3:11, 12).

4. Аллаһын Муса пејғәмбәр васитәсилә вердији ганундан нә өјрәнирик?

⁴ Бу һадисәдән бир нечә мин ил сонра Аллаһ Муса пејғәмбәр васитәсилә вердији Төвратда һәјатын Онун ҝөзүндә нә дәрәҹәдә дәјәрли олдуғуну ҝөстәрмишди. Орада белә бир әмр вар иди: «Адам өлдүрмәјин» (Ганунун тәкрары 5:17). Гәсдән адам өлдүрән шәхсә өлүм ҹәзасы кәсилирди.

5. Аллаһ аборта неҹә јанашыр?

⁵ Бәс Аллаһ аборта неҹә јанашыр? Һәтта ана бәтниндәки ушағын белә һәјаты Јеһова Аллаһын ҝөзүндә чох дәјәрлидир. Јеһованын Исраил халгына вердији гануна әсасән, кимсә һамилә гадына хәтәр јетирсәјди вә нәтиҹәдә, гадынын бәтниндәки ушаг өлсәјди, хәтәр јетирән инсан өлдүрүлмәли иди. (Чыхыш 21:22, 23 ајәләрини охујун; Зәбур 127:3.) Бурадан мәлум олур ки, аборт етмәк ҝүнаһдыр. (27-ҹи әлавәјә бахын.)

6, 7. Һәјата дәјәр вердијимизи неҹә ҝөстәрә биләрик?

⁶ Бәс биз һәјата дәјәр вердијимизи неҹә ҝөстәрә биләрик? Нә өзүмүзүн, нә дә башгаларынын һәјатыны тәһлүкәјә атан һеч бир шеј етмәмәлијик. Сигарет вә гәлјан чәкмәк, наркотикдән истифадә етмәк һарамдыр, чүнки бунлар организм үчүн зәрәрлидир, һәтта инсаны өлдүрә биләр.

⁷ Һәјаты вә бәдәни бизә бәхш едән Аллаһдыр, буна ҝөрә дә биз ҹанымызы горумалы, она зәрәр јетирмәмәлијик. Әкс тәгдирдә, Аллаһын ҝөзүндә натәмиз сајылаҹағыг (Ромалылара 6:19; 12:1; 2 Коринфлиләрә 7:1). Әҝәр һәјатымызын  гәдрини билмириксә, бизә бу һәјаты верән Јеһова Аллаһа ибадәт едә билмәрик. Дүздүр, пис вәрдишләрдән азад олмаг чәтин ола биләр, амма чалышсаг, Јеһова Аллаһ мүтләг бизә көмәк едәҹәк. Ахы биз Ону разы салмаг истәјирик.

8. Өзүмүзүн вә башгаларынын һәјатыны тәһлүкәјә атмамаг үчүн нә етмәлијик?

⁸ Ҝөрдүјүмүз кими, һәјат чох дәјәрли әнамдыр. Буна ҝөрә дә әлимиздән ҝәләни етмәлијик ки, һәм өзүмүзүн, һәм дә башгаларынын һәјатыны тәһлүкәјә атмајаг. Мәсәлән, автомобил, мотосиклет вә саирә нәглијјат васитәләрини сүрәндә еһтијатлы олмалыјыг. Тәһлүкәли вә зоракы идман нөвләри илә мәшғул олмамалыјыг (Зәбур 11:5). Евимизи елә вәзијјәтдә сахламалыјыг ки, һеч кимә зәрәр дәјмәсин. Аллаһ исраиллиләрә әмр етмишди: «Ев тикәндә дамына мәһәҹҹәр чәкин ки, кимсә дамдан јыхылмасын вә ганы сизин бојнунузда галмасын» (Ганунун тәкрары 22:8).

9. Һејванларла неҹә рәфтар етмәлијик?

⁹ Һејванларла неҹә рәфтар етмәјимиз белә, Аллаһ үчүн әһәмијјәтлидир. Гида вә ҝејим мәгсәдилә, еләҹә дә инсан һәјаты үчүн тәһлүкә јарадырса, Аллаһ һејваны өлдүрмәјә иҹазә верир (Јарадылыш 3:21; 9:3; Чыхыш 21:28). Анҹаг һејванларла гәддар давранмаг, онлары идман мәгсәдилә өлдүрмәк гадағандыр (Мәсәлләр 12:10).

10. Һарадан билирик ки, ган һәјаты тәмсил едир?

¹⁰ Ган Јеһова Аллаһын ҝөзүндә мүгәддәсдир, чүнки ган һәјаты тәмсил едир. Габил Һабили өлдүрәндән сонра Аллаһ она деди: «Гардашынын ганы торпагдан Мәнә фәрјад едир!» (Јарадылыш 4:10). Һабилин ганы онун һәјатыны тәмсил едирди, буна ҝөрә дә гардашыны өлдүрдүјү үчүн Јеһова Габили ҹәзаландырды. Нуһун туфанындан сонра  Јеһова Аллаһ ганын һәјаты тәмсил етдијини бир даһа тәсдиг етди. Аллаһ Нуһ пејғәмбәрә вә онун аиләсинә һејван әти јемәји һалал бујуранда деди: «Јердә јашајан бүтүн һејванлары јејә биләрсиниз. Биткиләр кими, бунларын да һамысыны сизә верирәм». Амма онлара бир шеји һарам бујурду: «Һејванын әтини онун ҹаны олан ганы илә јемәјин» (Јарадылыш 1:29; 9:3, 4).

11. Аллаһ Исраил халгына ганла бағлы һансы әмри вермишди?

¹¹ Аллаһ Нуһ пејғәмбәрә ганы јемәмәји бујурандан тәхминән 800 ил сонра Өз халгына јенидән әмр етди: «Әҝәр исраиллиләрдән, јахуд аранызда јашајан јаделлиләрдән кимсә ова чыхыб әти јејилән вәһши һејван, јахуд гуш овлајарса, ганыны ахыдыб үстүнү торпагла өртмәлидир». Сонра Аллаһ деди: «Исраил оғулларына бујурмушам ки, онлар һеч бир ҹанлынын ганыны јемәсинләр» (Лавилиләр 17:13, 14). Јеһованын тәләби дәјишмәмишди, О истәјирди ки, халгы ганы мүгәддәс тутсун. Онлар әт јејә биләрдиләр, ганы исә јемәк гадаған иди. Онлар јемәк мәгсәдилә һејван кәсәндә ганыны торпаға ахытмалы идиләр.

12. Мәсиһиләр гана неҹә јанашырлар?

¹² Иса Мәсиһин өлүмүндән бир нечә ил сонра, мәсиһиләрин Төвратдакы һансы ганунлара әмәл етмәли олдугларыны мүәјјән етмәк үчүн һәвариләр вә Јерусәлимдәки мәсиһи иҹмасынын ағсаггаллары ҝөрүш тәшкил етдиләр. (Һәвариләрин ишләри 15:28, 29 ајәләрини охујун; 21:25.) Јеһованын көмәјилә онлар баша дүшдүләр ки, ган һәмишәки кими Аллаһын ҝөзүндә мүгәддәсдир вә мәсиһиләр дә ганы мүгәддәс тутмалыдырлар. Еркән мәсиһиләр ганы нә јемәмәли, нә дә ичмәмәли идиләр; ганы јахшы ахыдылмамыш һејванын әтини дә јемәк олмазды. Бу әмри позмаг бүтпәрәстлијә вә әхлагсызлыға бәрабәр сајылырды. О вахтдан етибарән мәсиһиләр гандан гида кими истифадә етмирдиләр.  Бәс бу ганун һәлә дә гүввәдәдир? Бәли. Јеһова Аллаһ бу ҝүн дә ганы мүгәддәс тутмағы тәләб едир.

13. Нәјә ҝөрә мәсиһиләр ган көчүрмүрләр?

¹³ Бәс мәсиһиләрә ган көчүрмәк олармы? Јеһова бизә гандан гида кими истифадә етмәји гадаған едиб. Әҝәр һәким хәстәјә ички ичмәји гадаған едибсә, хәстә ичкини венаја вура биләр? Тәбии ки, јох! Ејнилә, ган јемәмәк вә ичмәмәк әмринә ган көчүрмәмәк дә дахилдир. (28-ҹи әлавәјә бахын.)

14, 15. Һәјат әнамына һөрмәтлә јанашмаг вә ган мәсәләсиндә Аллаһа табе олмаг нәјә ҝөрә ваҹибдир?

¹⁴ Бәс әҝәр һәким дејирсә ки, ган көчүрмәсәк өләҹәјик, онда нә етмәлијик? Һәр кәс Аллаһын ганла бағлы ганунуна табе олуб-олмамаға өзү гәрар вермәлидир. Мәсиһиләр Аллаһын бәхш етдији һәјат әнамына дәрин һөрмәтлә јанашырлар, буна ҝөрә дә һәјатларыны хилас етмәк үчүн башга мүалиҹә үсуллары ахтарырлар; амма гәтијјән ган көчүрмүрләр.

¹⁵ Һәјат Аллаһын ҝөзүндә чох дәјәрли олдуғу үчүн биз сағламлығымызы горумаға чалышырыг. Амма ганкөчүрмәјә гәтијјән разылаша билмәрик. Аллаһын әмрини позараг өмрүмүзү узатмаға чалышмаг нә дәрәҹәдә дүзҝүндүр? Иса Мәсиһ демишди: «Һәјатыны хилас етмәк истәјән ону итирәҹәк, амма һәјатыны мәним уғрумда итирән ону газанаҹаг» (Мәтта 16:25). Биз Јеһованы севдијимиз үчүн Она табе олуруг. Аллаһ нәјин бизим хејримизә олдуғуну даһа јахшы билир. Биз дә, Јеһова Аллаһ кими, һәјата бөјүк дәјәр верир вә ону мүгәддәс тутуруг (Ибраниләрә 11:6).

16. Аллаһын хидмәтчиләри нәјә ҝөрә Она табе олурлар?

¹⁶ Аллаһын садиг хидмәтчиләри Онун ганла бағлы ганунуна табе олмаг әзминдәдирләр. Онлар гандан нә  гида кими, нә дә мүалиҹә васитәси кими истифадә етмирләр *. Амма һәјатларыны горумаг үчүн башга мүалиҹә үсулларына мүраҹиәт едирләр. Онлар әминдирләр ки, һәјаты бәхш едән Јарадан инсан үчүн нәјин даһа фајдалы олдуғуну һамыдан јахшы билир. Бәс сиз бу фикирлә разысыныз?

17. Аллаһ исраиллиләрә јалныз һансы мәгсәдлә гандан истифадә етмәјә иҹазә вермишди?

¹⁷ Аллаһ Муса пејғәмбәр васитәсилә вердији ганунда исраиллиләрә бујурмушду: «Ҹан гандадыр. Мән ону гурбанҝаһ үчүн тәјин етмишәм ки, онунла ҹаныныз үчүн кәффарә верәсиниз [јахуд әфв диләјәсиниз]; јалныз ган кәффарә ола биләр, чүнки ҹан гандадыр» (Лавилиләр 17:11). Исраиллиләр ҝүнаһ едәндә Јеһованын онлары бағышламасы үчүн һејван ҝәтириб каһинә верирдиләр ки, ону гурбан кәссин вә ганындан гурбанҝаһын үстүнә төксүн. Аллаһ исраиллиләрә гандан јалныз бу мәгсәдлә истифадә етмәјә иҹазә вермишди.

18. Иса Мәсиһин гурбанлығы сајәсиндә гаршымызда һансы имкан ачылыб?

¹⁸ Иса Мәсиһ бәшәрин ҝүнаһларынын бағышланмасы үчүн бирдәфәлик өз ҹаныны, јәни ганыны гурбан верди. Бунунла Аллаһ-Таала һејван гурбанлары илә бағлы гануну ләғв етди (Мәтта 20:28; Ибраниләрә 10:1). Исанын һәјаты о гәдәр дәјәрли иди ки, Аллаһ онун гурбанлығы сајәсиндә бүтүн инсанлара әбәди јашамаг имканы верди (Јәһја 3:16; Ибраниләрә 9:11, 12; 1 Бутрус 1:18, 19).

19. Бүтүн инсанларын ганындан тәмиз олмаг үчүн нә етмәлијик?

¹⁹ Јеһова Аллаһа бәхш етдији һәјат әнамына ҝөрә нә  гәдәр шүкүр етсәк аздыр! Инди бүтүн инсанларын Мәсиһә иман ҝәтириб әбәди јашамаг имканы вар. Биз бу хәбәри һамыја чатдырмаға ҹан атырыг. Биз инсанлары севдијимиз үчүн әлимиздән ҝәләни едирик ки, әбәди һәјата апаран јолу онлара ҝөстәрәк (Һизгијал 3:17—21). Онда һәвари Булус кими биз дә дејә биләҹәјик ки, һәр кәсин ганындан тәмизик, чүнки Аллаһын нијјәтини инсанлара бүтөвлүклә чатдырмагдан бојун гачырмамышыг (Һәвариләрин ишләри 20:26, 27). Бәли, инсанлара Јеһова Аллаһ барәдә вә һәјатын Онун үчүн нә гәдәр дәјәрли олдуғу һагда данышанда һәјата вә гана дәрин һөрмәтлә јанашдығымызы ҝөстәририк.