1—3. Инсанлары өлүмлә бағлы һансы суаллар нараһат едир? Динләр бу суаллара неҹә ҹаваб верир?

МҮГӘДДӘС КИТАБДА бүтүн бәшәријјәт үчүн ҝөзәл бир хәбәр вар — бир ҝүн «өлүм олмајаҹаг»! (Вәһј 21:4). 5-ҹи фәсилдән өјрәндијимиз кими, фидјә сајәсиндә әбәдијјән јашамаг имканымыз вар. Амма тәәссүф ки, һәлә дә өлүм дүнјада «ат ојнадыр» (Ваиз 9:5). Вә һәлә дә инсанлары бир суал нараһат едир: «Инсан өләндә һара ҝедир?»

² Әсасән дә јахынларымыздан кимисә итирәндә бу суал бизә раһатлыг вермир. Бәлкә дә, нөвбәти суаллар да бејнимиздә долашыр: «Ҝөрәсән, о, инди һарададыр: ҹәннәтдә, јохса ҹәһәннәмдә? Ҝөрәсән, мәни ҝөрүр? Бизә хејри, ја зәрәри дәјә биләр? Доғруданмы, даһа ону һеч вахт ҝөрмәјәҹәм?»

³ Динләрин бу суаллара ҹавабы бир-бириндән фәргләнир. Бәзи динләр өјрәдир ки, јахшы инсанлар өләндән сонра ҹәннәтә дүшүр, писләр исә ҹәһәннәмдә јаныр. Бәзи динләрин инанҹына ҝөрә, инсан өләндә руһа чеврилиб әҹдадларына говушур. Бир сыра динләрин тәлимләринә әсасән исә, инсан өләндән сонра она һөкм кәсилир, сонра о, башга бир инсан, һәтта һејван бәдәниндә јенидән дүнјаја ҝәлир.

4. Өлүмлә бағлы бүтүн динләрдә һансы охшар фикир вар?

⁴ Ҝөрүндүјү кими, бу мөвзуда һәр динин өз инанҹы вар. Лакин үмумиликдә ҝөтүрсәк, онларын арасында бир охшарлыг вар. Онларын инанҹына әсасән, инсан өләндән сонра јашамаға давам едир. Бәс Мүгәддәс Китабда бу һагда нә дејилир?

5, 6. Өләндән сонра инсанла нә баш верир?

⁵ Өләндән сонра инсанын һара ҝетдијини Јеһова Аллаһдан башга һеч ким билә билмәз. О, Өз Кәламында бизә әјан едир ки, инсан өләндә онун мөвҹудлуғуна сон гојулур, о, һеч јердә јашамыр. Одур ки, инсан өләндән сонра онун һиссләрини вә јаддашыны өзүндә дашыјан һеч бир руһ јашамыр *. Јәни, өләндән сонра инсан нә ҝөрүр, нә ешидир, нә дә дүшүнүр.

⁶ Сүлејман пејғәмбәрин јаздығы бир ајәдә дејилир ки, «өлүләр һеч нә билмир». Өлүләр нә севир, нә нифрәт едир; «Мәзарда нә иш, нә нијјәт, нә елм, нә дә һикмәт вар». (Ваиз 9:5, 6, 10 ајәләрини охујун.) Зәбур 146:4 ајәсинә әсасән, инсан өләндә онун «дүшүнҹәләри» дә өлүр.

7. Иса Мәсиһ өлүмү неҹә тәсвир етмишди?

⁷ Јахын досту Илазәр өләндә Иса Мәсиһ шаҝирдләринә демишди: «Достумуз Илазәр јухуја ҝедиб». Иса Илазәрин динҹәлдијини нәзәрдә тутмурду. О, сөзләринә бу ҹүр изаһ верди: «Илазәр өлүб» (Јәһја 11:11—14). Иса өлүмү јухуја бәнзәтди. О демәди ки, Илазәр ҹәннәтә дүшүб вә ја ҹәһәннәмдә әзаб чәкир, јахуд әҹдадларынын руһуна говушуб, ја да ки, башга бир инсан вә ја һејван бәдәниндә тәзәдән дүнјаја ҝәлиб. Иса Мәсиһин сөзләринә әсасән, Илазәр, санки, дәрин јухуја ҝетмишди. Башга ајәләрдә дә өлүм јухуја бәнзәдилир. Мәсәлән, бир ајәдә дејилир ки, Стефан гәтлә јетириләндә «өлүм јухусуна ҝетди» (Һәвариләрин ишләри 7:60). Һәвари Булус да бәзи  мәсиһиләр һаггында демишди ки, онлар «өлүм јухусуна ҝедибләр» (1 Коринфлиләрә 15:6).

8. Һарадан билирик ки, Аллаһ инсанлары өлмәк үчүн јаратмајыб?

⁸ Аллаһ Адәмлә Һәвваны өлмәк үчүн јаратмамышды! Аллаһ истәјирди ки, онлар әбәди, ҹанлары сағ јашасынлар, шад-хүррәм өмүр сүрсүнләр. Јеһова Аллаһ инсаны әбәди јашамаг арзусу илә јарадыб (Ваиз 3:11). Һеч бир валидејн өвладынын гоҹалдығыны, өлдүјүнү ҝөрмәк истәмир. Бәс Јараданымыз буну истәјәр? Әлбәттә, јох. Әҝәр, доғрудан да, Аллаһ бизи әбәди јашамаг үчүн јарадыбса, онда нијә өлүрүк?

9. Нәјә ҝөрә Адәмлә Һәвва Аллаһын әмринә табе олмалы идиләр?

⁹ Әдән бағында Јеһова Аллаһ Адәмә бујурмушду: «Бағдакы бүтүн ағаҹларын мејвәсиндән үрәјин истәјән гәдәр јејә биләрсән. Анҹаг хејирлә шәри билмә ағаҹынын мејвәсиндән јемә, чүнки ондан јејән ҝүн һөкмән өләҹәксән» (Јарадылыш 2:9, 16, 17). Бу ајдын әмрә табе олмаг чәтин дејилди. Һәм дә Јеһова Аллаһын Адәмлә Һәвваја нәјин јахшы, нәјин пис олдуғуну демәјә ихтијары чатырды. Аллаһа итаәт етмәклә онлар Онун һакимијјәтинә һөрмәт етмиш олурдулар. Һәмчинин бу, Аллаһын онлара бәхш етдији сонсуз немәтләрә ҝөрә миннәтдарлыгларыны билдирмәк үчүн бир фүрсәт иди.

10, 11. а) Шејтан Адәмлә Һәвваны Аллаһын әмрини позмаға неҹә тәһрик етди? б) Нәјә ҝөрә Адәмлә Һәвванын ҝүнаһы бағышланмаздыр?

¹⁰ Тәәссүф ки, Адәмлә Һәвва Аллаһын сөзүндән чыхдылар. Иблис Һәвваја деди: «Доғруданмы, Аллаһ сизә дејиб ки, бағдакы һәр ағаҹын мејвәсиндән јемәјәсиниз?» Һәвва ҹаваб вериб деди: «Бағдакы ағаҹларын мејвәсиндән јејә биләрик. Анҹаг бағын ортасындакы ағаҹ һаггында Аллаһ дејиб: “Ондан јемәјин, она тохунмајын, јохса өләрсиниз!”» (Јарадылыш 3:1—3).

¹¹ Онда Шејтан деди: «Јох, әсла өлмәзсиниз. Садәҹә Аллаһ билир ки, ондан јејән ҝүн ҝөзләриниз ачылаҹаг вә сиз хејирлә шәри биләрәк Аллаһ кими олаҹагсыныз» (Јарадылыш 3:4—6). Шејтан Һәвваны инандырмаг истәјирди ки, јахшы илә писи өзү ајырд едә биләр. Һәмчинин онун итаәтсизлијинин ахыры барәдә јалан данышды, деди ки, мејвәдән јесә, өлмәјәҹәк. Буна ујан Һәвва мејвәдән једи, сонра әринә дә верди. Адәм дә, Һәвва да чох ҝөзәл билирди ки, Јеһова Аллаһ онлара бу мејвәдән  јемәји гадаған едиб. Мејвәдән јемәклә онлар Аллаһын ајдын вә садә әмринә гаршы чыхдылар. Бунунла онлар меһрибан Јараданларына гаршы һөрмәтсизлик етдиләр. Онлар бағышланмаз ҝүнаһа јол вердиләр!

12. Сизҹә, Адәмлә Һәвванын итаәтсизлији Аллаһа неҹә тәсир етмишди?

¹² Улу валидејнләримизин Јараданларына бу ҹүр һөрмәтсизлик ҝөстәрмәси чох кәдәрли һалдыр! Мин бир әзијјәтлә бөјүтдүјүнүз өвлад үзүнүзә ағ олуб сизә гаршы чыхсајды, нә һисс едәрдиниз? Тәбии ки, бу, сизин үчүн ағыр зәрбә оларды.

13. «Торпаға... гајыдаҹагсан» сөзләри нә мәна дашыјыр?

¹³ Адәмлә Һәвва Аллаһын әмрини позмагла әбәди һәјатдан мәһрум олдулар. Адәм ҝүнаһ едәндән сонра Аллаһ она деди: «Торпагсан, торпаға да гајыдаҹагсан». (Јарадылыш 3:19 ајәсини охујун.) Јәни Адәм јенә торпаг олаҹагды, санки, һеч јаранмамышды (Јарадылыш 2:7). Адәм ҝүнаһ едәндән сонра өлдү вә даһа һеч бир јердә јашамаға давам етмәди.

14. Нәјә ҝөрә инсанлар өлүр?

¹⁴ Адәмлә Һәвва Аллаһын әмрини позмасајдылар, индијә кими јашајардылар. Аллаһын сөзүндән чыхмагла онлар ҝүнаһ ишләтдиләр вә нәтиҹәдә, өлдүләр. Ҝүнаһ өлүмҹүл хәстәлик кими улу валидејнләримиздән бизә кечиб. Бүтүн инсанлар  ҝүнаһлы доғулур, буна ҝөрә дә, һамы өлүмә мәһкумдур (Ромалылара 5:12). Аллаһын Өз бәндәләри үчүн арзуладығы һәјат бу дејилди. Јараданымыз истәмирди ки, инсанлар өлсүн; һәмчинин Мүгәддәс Китабда өлүм «дүшмән» адланыр (1 Коринфлиләрә 15:26).

15. Өлүм барәдә һәгигәт бизи нәдән азад едир?

¹⁵ Өлүм барәдә һәгигәти билмәк инсаны јанлыш тәсәввүрләрин әсарәтиндән хилас едир. Мүгәддәс Китабда ачыг-ајдын јазылыб ки, өлүләр нә ағры һисс едир, нә дәрд чәкир; нә онлар бизи, нә дә биз онлары ешидирик, нә биз онлара, нә дә онлар бизә көмәк едә билмәз. Өлүләр бизә зијан јетирә билмәз, одур ки, онлардан горхмаға һеч бир сәбәб јохдур. Амма әксәр динләрдә белә бир инанҹ вар ки, өләндән сонра инсан јашамаға давам едир. Бу динләрин тәлиминә ҝөрә, дин хадимләринә пул вериб мәрһумун руһуна дуа охутмагла вә мүәјјән мәрасимләри иҹра етмәклә она көмәк етмәк олар. Амма өлүм һагда һәгигәти билсәк, бу јаланлара ујмајаҹағыг.

16. Әксәр динләр өлүмлә бағлы һансы јанлыш инанҹы ашылајыр?

¹⁶ Шејтан сахта динләр васитәсилә инсанлары алдадыр, инандырмаға чалышыр ки, ҝуја өлүләр јашајыр. Мәсәлән, бәзи динләрдә ашыланыр ки, инсан өләндән сонра мүәјјән бир мәканда јашамаға давам едир. Бәс сизин диндә бу барәдә нә дејилир? Дининизин өлүмлә бағлы тәлимләри Мүгәддәс Китабда јазылана ујғун ҝәлир? Јадда сахлајын ки, Шејтан мин-бир јаланла инсанлары Јеһова Аллаһдан узаглашдырмаға чалышыр.

17. Нәјә ҝөрә ҹәһәннәм тәлими Јеһова Аллаһа гаршы күфрдүр?

¹⁷ Әксәр динләрин тәлимләри инсанда дәһшәт доғурур. Мисал үчүн, бир сыра динләрдә белә тәлим вар ки, пис  инсанлар ҹәһәннәмдә әбәди јанаҹаглар. Бу ағ јаландыр вә Аллаһа гаршы күфрдүр. Меһрибан Аллаһ әсла инсана бу јолла ҹәза вермәз! (1 Јәһја 4:8 ајәсини охујун.) Ушағына ҹәза вермәк үчүн онун әлини ода тутан валидејн барәдә нә дејәрдиниз? Јәгин дүшүнүрсүнүз: бу ки вәһшиликдир! Ола билсин, белә инсана һеч салам да вермәзсиниз. Шејтан да ујдурдуғу јаланларла бизи Јараданымыздан узаглашдырмаға, јадлашдырмаға чалышыр!

18. Нәјә ҝөрә өлүләрдән горхмаға әсас јохдур?

¹⁸ Бәзи динләрин инанҹына ҝөрә исә, инсан өләндә руһа чеврилир. Бу инанҹа әсасән, инсанлар һәмин руһа еһтирам ҝөстәрмәли, ондан горхмалыдырлар, чүнки бу руһ онлара ја гүдрәтли дост, ја да амансыз дүшмән ола биләр. Чохлары буна сидги-үрәкдән инаныр. Онлар өлүләрдән о дәрәҹәдә горхурлар ки, Аллаһы гојуб онлара ситајиш едирләр. Унутмајын ки, өлүләрин һиссијјаты, дујғусу јохдур, буна ҝөрә дә онлардан горхмамалыјыг. Јеһова Аллаһ бизим Јараданымыздыр, О, тәк олан Аллаһдыр, биз јалныз Она сәҹдә гылмалыјыг (Вәһј 4:11).

19. Өлүм һагда һәгигәти билмәјимиз бизә нәдә көмәк едир?

¹⁹ Өлүм һагда һәгигәти билмәк бизи јалан тәлимләрин буховундан азад едир. Бу һәгигәт бизә Јеһова Аллаһын һәјатымыз вә ҝәләҹәјимизлә бағлы вердији вәдләри гијмәтләндирмәјә көмәк едир.

20. Нөвбәти фәсилдә сөһбәт нәдән ҝедәҹәк?

²⁰ Әсрләр әввәл Аллаһын мөмин бәндәләриндән бири олан Әјјуб пејғәмбәр белә бир суал вермишди: «Инсан өлсә, бир дә јашармы?» (Әјјуб 14:14). Мараглы суалдыр, ҝөрәсән, доғруданмы, өлүләр дириләҹәк? Бу суала Мүгәддәс Китабын вердији ҹаваб сизи һејрәтә салаҹаг. Нөвбәти фәсилдә сөһбәт мәһз бу барәдә ҝедәҹәк.