1942-ҹи илин әввәлиндә Јапонијанын силаһлы ордусу Индонезијаны амансызҹасына әлә кечирди. Нечә-нечә гардашымыз ағыр ишә ҹәлб олунду. Онлары јоллар тикмәјә, архлар тәмизләмәјә мәҹбур едирдиләр. Диҝәрләри исә мүһарибәни дәстәкләмәдикләри үчүн натәмиз һәбс дүшәрҝәләринә дүшүб, ишҝәнҹәләрә мәруз галды. Һарадаса үч гардашымыз һәбсханада сон нәфәсини верди.

Шәрги Јаванын уҹгар дағлыг бөлҝәсиндә јашајан Ҹуанна Һарп адлы һолланд баҹымыз мүһарибәнин илк ики илини азадлыгда кечирә билмишди. Бу азадлыгдан истифадә едәрәк  о, үч јенијетмә өвлады илә бирҝә «Хилас» китабыны вә «Ҝөзәтчи гүлләси»нин нәшрләрини инҝилис дилиндән Нидерланд дилинә тәрҹүмә едирди *. Сонра тәрҹүмә олунмуш нәшрләрин сурәти чыхарылыр вә хәлвәти Јавада јашајан баҹы-гардашлара өтүрүлүрдү.

Азадлыгда олан мәсиһиләр кичик груп шәклиндә јығышыр вә еһтијатла тәблиғ едирдиләр. Ҹозефина Елијас (гызлыг сојады Тан) бөлүшүр: «Гејри-рәсми шаһидлик вермәк үчүн һәмишә фүрсәт ахтарырдым. Мараг ҝөстәрән инсанларла тәкрар сөһбәт етмәјә ҝедәндә өзүмлә шаһмат тахтасы ҝөтүрүрдүм ки, мәни ҝөрән шаһматчы олдуғуму дүшүнсүн». Феликс Тан вә јолдашы Бола сабун сатмаг адыјла ев-ев тәблиғ едирдиләр. Феликс дејир: «Зәһмли јапон һәрби полиси олан кемпетајын кәшфијјатчылары бизи тез-тез изләјирдиләр. Шүбһә ојатмамаг үчүн дәрс кечдијимиз инсанларын јанына фәргли вахтларда ҝедирдик. Онлардан алтысы руһани ҹәһәтдән инкишаф едиб мүһарибә дөврүндә вәфтиз олду».

Гардашлар мүһарибә шәраитинә тәзәҹә ујғунлашмышдылар ки, диҝәр бир сынаг башларынын үстүнү кәсдирди. Јапон һөкумәти хариҹи вәтәндашлардан, о ҹүмләдән Чин мәншәли индонезијалылардан гејдијјатдан кечмәји вә Јапон империјасына сәдагәт андыны дашыјан вәсигәни өзләри илә ҝәздирмәји тәләб етди. Гардашлар ики даш арасында галмышдылар. Билмирдиләр гејдијјатдан кечиб анд вәсигәсинә гол чәксинләр, јохса бундан имтина етсинләр.

Феликс Тан бөлүшүр: «Ҹакартадакы гардашлар Сукабумидә јашајан бизләрә анд вәсигәсини имзаламамағы төвсијә етдиләр. Анҹаг биз дөвләтдән хаһиш еләдик ки, вәсигәдә “имзачы јапон ордусуна сәдагәт ҝөстәрәҹәјинә сөз  верир” ифадәси әвәзинә, “имзачы јапон ордусуна әнҝәл төрәтмәјәҹәк” сөзләри јазылсын. Инанылмаз олса да, онлар буна разылыг вердиләр вә һамымыз вәсигә алдыг. Ҹакартадакы гардашлар бундан хәбәр тутанда һамымызы дөнүк адландырыб бизимлә бүтүн әлагәни кәсдиләр».

Тәәссүфләр олсун ки, Ҹакартадакы ифрат мөвге тутан гардашларын чоху һәбс олунду вә имандан дөндү. Һеч бир вәҹһлә ҝүзәштә ҝетмәк истәмәјән бир гардаш Андре Елијасла ејни һәбсханаја дүшдү. Андре гардаш бөлүшүр: «Онунла гејдијјат барәдә сөһбәт едиб мәсәләјә таразлы бахмаға көмәк етдим. О, бизимлә әлагәни кәсдији үчүн үзрхаһлыг етди. Узун мүддәт бир-биримизә дәстәк олдуг. Амма сәрт һәбсхана шәраити уҹбатындан о, чох јашамады».

1945-ҹи илдә мүһарибә гуртарды. Баҹы-гардашлар тәблиғ ишини давам етдирмәк арзусу илә алышыб-јанырдылар. Мүһарибә вахты һәбсдә јатан вә ишҝәнҹәјә мәруз галан бир гардаш Австралија филиалына белә бир мәктуб јазмышды:  «Дөрд илин ишҝәнҹәси мәни сындырмады. Әгидәмдән дөнмәдим. Бүтүн әзабларым боју гардашлары унутмадым. Хаһиш едирәм, мәнә бир нечә китаб ҝөндәрин».

Нәһајәт, баҹы-гардашларын һәсрәтлә ҝөзләдији әдәбијјатлар ҝәлиб чыхды. Әввәл-әввәл аз сајда әдәбијјат ҝәлсә дә, сонрадан әдәбијјатларын мигдары чохалды. Ҹакартада 10 мүждәчидән ибарәт бир груп јенидән әдәбијјатлары Индонезија дилинә тәрҹүмә етмәјә башлады.

1945-ҹи ил августун 17-си милли азадлыг һәрәкатынын лидерләри Индонезијаны мүстәгил унитар республика елан етди. Бунунла да һолланд мүстәмләкәчилик һөкмранлығы әлејһинә дөрд ил давам едән ингилаб баш галдырды. Бу хаос нәтиҹәсиндә он минләрлә адам һәлак олду, једди милјондан чох инсан мәҹбури көчкүн дүшдү.

Һәтта ингилаб заманы гардашлар ев-ев тәблиғи дајандырмадылар. Ҹозефина Елијас хатырлајыр: «Патриотлар бизи мүһарибә шүары олан “Мердека!”, јәни “Азадлыг!” дејә гышгырмаға мәҹбур едирдиләр. Лакин биз онлара сијаси мәсәләләрдә битәрәф олдуғумузу билдирирдик. 1949-ҹу илдә һолландлар узун илләр һакимлик етдикләри мүстәмләкәни Индонезија Бирләшмиш Штатлар Республикасынын (индики Индонезија Республикасы) * ихтијарына верди».

1950-ҹи илә гәдәр Индонезијадакы гардашларымыз тәхминән 10 ил сүрән чахнашманын зүлмүнү чәкдиләр. Анҹаг онлары габагда чохлу иш ҝөзләјирди. Бәс онлар илаһи мүждәни милјонларла индонезијалыја неҹә чатдыраҹагдылар? Инсан үчүн бу иш гејри-мүмкүн иди! Амма гардашлар Јеһованын «мәһсул јығмаға бичинчи» ҝөндәрәҹәјинә әмин олараг бу иши иманла һәјата кечирмәјә доғру ирәлиләдиләр (Мәт. 9:38). Јеһова да онларын ишини аванд етди!