1—3. а) Јеһованын бизә вердији ҝөзәл пајлардан бири һансыдыр? Неҹә ола биләр ки, ондан суи-истифадә едәк? б) Данышыг габилијјәтиндән неҹә истифадә етмәлијик?

АТА јенијетмә оғлуна велосипед һәдијјә едир. Оғлуна белә һәдијјә вердији үчүн о чох севинир. Амма оғлу велосипеди еһтијатсыз сүрсә, кимисә вуруб әзсә, ата өзүнү неҹә һисс едәр?

² «Һәр бир ҝөзәл пај вә һәр бир камил немәт» Јеһова Аллаһдандыр (Јагуб 1:17). Онун бизә вердији ҝөзәл пајлардан бири дә данышыг габилијјәтидир. Бунун сајәсиндә, биз өз фикирләримизи вә һиссләримизи ифадә едә билирик. Сөзләримизлә инсанлара көмәк едирик, онларын әһвали-руһијјәсини галдырырыг. Амма сөзләрлә башгаларына зәрәр јетирмәк, онларын үрәјини јараламаг да мүмкүндүр.

³ Сөз чох бөјүк гүввәјә маликдир. Јеһова бизә данышыг габилијјәтиндән дүзҝүн истифадә етмәји өјрәдир. О дејир: «Гој дилиниздән һеч бир пис сөз чыхмасын, анҹаг зәрурәтә ҝөрә иманы мөһкәмләндирмәк үчүн јахшы сөз сөјләјин ки, сизи динләјәнләрә фајда ҝәтирсин» (Ефеслиләрә 4:29). Ҝәл ҝөрәк Аллаһын вердији бу пајдан  неҹә истифадә едә биләрик ки, һәм Аллаһа хош ҝетсин, һәм дә бәндәјә.

4, 5. Мүгәддәс Китабдакы ајәләрдән сөзүн ҝүҹү һагда нә өјрәнирик?

⁴ Сөзләр бөјүк гүввәјә маликдир. Буна ҝөрә дә биз нә дедијимизә, неҹә дедијимизә фикир вермәлијик. Мәсәлләр 15:4 ајәсиндә дејилир: «Сакит дил һәјат ағаҹыдыр, әјри сөзләр үрәк јаралар». Исти һавада ағаҹ көлҝәси адама хош ҝәлдији кими, меһрибан данышыг да инсанлара тәравәт верир. Кобуд сөзләр исә инсаны инҹидир, ганыны гаралдыр (Мәсәлләр 18:21).

⁵ Мәсәлләр 12:18 ајәсиндә дејилир: «Дүшүнмәдән дејилән сөз гылынҹ зәрбәсинә бәнзәр». Кобуд сөзләр инсанын гәлбинә јара вурур, мүнасибәтләри корлајыр. Јәгин хатырлајырсан, кимсә сәнинлә кобуд данышанда неҹә хәтринә дәјиб. Анҹаг һәмин ајәнин икинҹи һиссәсиндә дејилир: «Һикмәтли инсанын дили... мәлһәмдир». Дүшүнүб данышанда сөзләримиз инсанын јарасына мәлһәм ола биләр, анлашылмазлыг уҹбатындан позулан достлуғу бәрпа едә биләр. (Мәсәлләр 16:24 ајәсини оху.) Сөзләримизин инсанлара тәсир етдијини јадда сахласаг, данышанда фикирләшиб данышаҹағыг.

6. Нәјә ҝөрә дили јүјәнләмәк чәтиндир?

⁶ Сөзләримизә фикир вермәјимизин диҝәр бир сәбәби одур ки, һамымыз гејри-камилик. Инсанын үрәји пислијә мејиллидир, сөзләр дә чох вахт үрәкдә оланлардан хәбәр верир (Јарадылыш 8:21; Лука 6:45). Дилимизи јүјәнләмәк чох чәтин ола биләр. (Јагуб 3:2—4 ајәләрини  оху.) Амма биз һәмишә чалышмалыјыг ки, инсанларла данышығымызы дүзәлдәк.

7, 8. Ишләтдијимиз сөзләр Јеһова илә мүнасибәтләримизә неҹә тәсир едир?

⁷ Биз һәмчинин она ҝөрә данышығымыза фикир вермәлијик ки, нә дедијимизә, неҹә дедијимизә ҝөрә Јеһованын гаршысында мәсулијјәт дашыјырыг. Јагуб 1:26 ајәсиндә дејилир: «Әҝәр кимсә диндар олдуғуну дүшүнүр, амма дилини ҹиловламырса, о, өз-өзүнү алдадыр вә онун диндарлығы бошдур». Демәли, сөзләримизә фикир вермәсәк, Јеһова илә мүнасибәтләримизә зәрәр јетирәрик, һәтта бу мүнасибәтләри поза биләрик (Јагуб 3:8—10).

⁸ Демәли, нә данышдығымыза, неҹә данышдығымыза фикир вермәк чох ваҹибдир. Данышыг габилијјәтиндән Јеһованын истәдији кими истифадә етмәк үчүн билмәлијик ки, нә ҹүр данышыг тәрзиндән узаг дурмаг лазымдыр.

9, 10. а) Дүнјада нә ҹүр данышыг ҝениш јајылыб? б) Нә үчүн биз әдәбсиз сөзләр ишләтмәмәлијик?

⁹ Налајиг, јахуд натәмиз данышыг бу ҝүн ҝениш јајылыб. Бир чохлары фикирләшир ки, сөзләрини кәсәрли етмәк үчүн сөјүш сөјмәк, јахуд кобуд сөзләр демәк лазымдыр. Ҝүлүш усталары ҹамааты әјләндирмәк үчүн, адәтән, сәһнәдән әдәбсиз зарафатлар, әхлагсыз сөзләр ишләдирләр. Лакин һәвари Булус демишди: «Инди бүтүн бунлары: гәзәби, һирси, пислији, тәһгирамиз данышығы кәнара гојун вә дилинизә налајиг сөзләр ҝәтирмәјин» (Колослулара 3:8). О һәм дә демишди ки, һәгиги мәсиһиләрин арасында әдәбсиз зарафатларын ады белә чәкилмәмәлидир (Ефеслиләрә 5:3, 4).

¹⁰ Әдәбсиз сөзләр Јеһоваја вә Ону севәнләрә ағыр ҝедир. Бу, натәмизликдир. Мүгәддәс Китабда натәмизлик «ҝүнаһлы бәдәнин әмәлләри» сырасында садаланыр (Галатијалылара 5:19—21). Натәмизлијә мүхтәлиф ҹүр ҝүнаһлар дахилдир. Адәтән, бир натәмиз вәрдиш диҝәринә апарыб чыхарыр. Әҝәр инсан сон дәрәҹә натәмиз, әдәбсиз сөзләр ишләтмәји вәрдиш едибсә вә бу вәрдишиндән әл чәкмирсә, бу онун јығынҹагдан кәнар едилмәсинә сәбәб ола биләр (2 Коринфлиләрә 12:21; Ефеслиләрә 4:19; 23-ҹү әлавәјә бах).

11, 12. а) Сөһбәт неҹә гејбәтә чеврилә биләр? б) Нәјә ҝөрә һеч кимә бөһтан атмамалыјыг?

¹¹ Биз һәмчинин гејбәтдән дә узаг дурмалыјыг. Башгалары илә марагланмаг, достларымыз вә аиләмиз барәдә данышмаг тәбиидир. Биринҹи әсрдә дә мәсиһиләр истәјирдиләр ки, баҹы-гардашларын һал-әһвалындан хәбәр тутсунлар, онлара неҹәсә көмәк етсинләр (Ефеслиләрә 6:21, 22; Колослулара 4:8, 9). Амма киминсә һаггында олан сөһбәт чох асанлыгла гејбәтә чеврилә биләр. Әҝәр биз дә ешитдијимиз гејбәти данышырыгса, онда дүзҝүн  олмајан вә ја мәхфи галмалы олан мәлуматы јајмыш оларыг. Еһтијатлы олмасаг, бу ҹүр сөһбәт јалан иттиһамлара вә ја бөһтана чеврилә биләр. Фәрисиләр Исаја бөһтан атыб ону етмәдији шејләрдә иттиһам едирдиләр (Мәтта 9:32—34; 12:22—24). Бөһтан инсанын адына ләкә јахыр, мүбаһисәләрә сәбәб олур, гәлби јаралајыр, мүнасибәтләри позур (Мәсәлләр 26:20).

¹² Јеһова истәјир ки, биз сөзләримизлә инсанлара көмәк едәк, онлары руһландыраг, достлары дүшмәнә чевирмәјәк. Јеһова «гардашлар арасына нифаг салан» кәсләрә нифрәт едир (Мәсәлләр 6:16—19). Илк бөһтанчы Шејтан Иблис олуб, о, Аллаһа бөһтан атыб (Вәһј 12:9, 10). Бу ҝүн дүнјада инсанларын бир-бири һаггында јалан данышмасы ади һал алыб. Амма бу, мәсиһи јығынҹағында баш вермәмәлидир (Галатијалылара 5:19—21). Биз нә данышдығымыза фикир вермәлијик вә һәмишә данышмаздан габаг дүшүнмәлијик. Киминсә һаггында ешитдијини данышмаздан әввәл, өзүндән соруш: «Дејәҹәјим шеј һәгигәтдир? Бу сөзү данышмагла она гаршы хејирхаһлыг едирәм? Буну данышмагла кимәсә хејрим дәјәҹәк? О адамын данышдыгларымы ешитмәсини истәјәрдим? Кимсә мәним һаггымда бу сөзләри десәјди, өзүмү неҹә һисс едәрдим?» (1 Салоникилиләрә 4:11 ајәсини оху.)

13, 14. а) Тәһгирамиз данышыг инсанлара неҹә тәсир едир? б) Нәјә ҝөрә мәсиһиләр башгаларыны тәһгир етмәк вәрдишиндән узаг дурмалыдырлар?

¹³ Һәр биримиздә елә олур ки, нәсә дејирик, сонрадан пешман олуруг. Анҹаг биз башгаларыны тәнгид етмәјә, кобуд, алчалдыҹы данышыға вәрдиш етмәк истәмирик. Тәһгирамиз данышыға бизим һәјатымызда јер  јохдур. Булус демишди: «Һәр ҹүр кини, һирси, гәзәби, гышгырығы, тәһгири... кәнара гојун» (Ефеслиләрә 4:31). Диҝәр Мүгәддәс Китаб тәрҹүмәләриндә «тәһгирамиз данышыг» «пис сөзләр», «алчалдыҹы данышыг», «јаралајан сөзләр» кими тәрҹүмә олунуб. Кимәсә тәһгирамиз сөзләр дејәндә о өзүнү алчалмыш, јарарсыз һисс едир. Ушаглар хүсусилә көврәк олурлар, буна ҝөрә дә онларла данышанда сон дәрәҹә еһтијатлы олмаг лазымдыр ки, онлары јараламајаг (Колослулара 3:21).

¹⁴ Мүгәддәс Китабда тәһгирамиз данышмағы, башгаларыны алчалтмағы вәрдиш етмәк сон дәрәҹә ҹидди мүһакимә олунур. Киминсә өз һәјат јолдашы илә, ушаглары илә бу ҹүр рәфтар етмәси чох аҹынаҹаглы һалдыр. Башгаларыны тәһгир етмәк вәрдишиндән әл чәкмәјән адам јығынҹағын үзвү олараг гала билмәз (1 Коринфлиләрә 5:11—13; 6:9, 10). Өјрәндијимиз кими, дилимизә әдәбсиз, јалан, кобуд сөзләр ҝәтирсәк, Јеһова илә вә инсанларла мүнасибәтимиз позулаҹаг.

15. Һансы сөзләр мүнасибәтләри мөһкәмләндирир?

¹⁵ Данышыг габилијјәтиндән Јеһованын истәдији кими неҹә истифадә едә биләрик? Дүздүр, Мүгәддәс Китабда дәгигликлә јазылмајыб ки, биз нә дејә биләрик, нә дејә билмәрик. Амма орада јазылыб ки, «иманы мөһкәмләндирмәк үчүн јахшы сөз» сөјләмәк лазымдыр (Ефеслиләрә 4:29). Иманы мөһкәмләндирән сөзләр тәмиз, хејирхаһ вә доғру сөзләрдир. Јеһова истәјир ки, биз сөзләримизлә инсанлары руһландыраг, онлара көмәк едәк. Бу, чәтин ола биләр. Хош сөзләр демәк аҹы, дүшүнүлмәмиш сөзләр демәкдән даһа чох сәј тәләб едир  (Титуса 2:8). Ҝәл ҝөрәк сөзләримизлә башгаларыны неҹә мөһкәмләндирә биләрик.

16, 17. а) Нәјә ҝөрә башгаларыны тәрифләмәлијик? б) Кимләри тәрифләјә биләрик?

¹⁶ Һәм Јеһова, һәм дә Иса тәрифләмәкдә сәхавәтлидир. Биз дә онлардан нүмунә ҝөтүрмәлијик (Мәтта 3:17; 25:19—23; Јәһја 1:47). Тәрифин инсаны руһландырмасы үчүн һәмин адама гаршы диггәтли олмаг вә сәмими мараг ҝөстәрмәк лазымдыр. Мәсәлләр 15:23 ајәсиндә дејилир: «Јериндә дејилән сөз нә ҝөзәлдир!» Кимсә бизи чәкдијимиз зәһмәтә ҝөрә тәрифләјәндә, јахуд етдијимиз ишә ҝөрә миннәтдарлығыны билдирәндә биз руһланырыг. (Мәтта 7:12 ајәсини оху; 27-ҹи әлавәјә бах.)

¹⁷ Сән башгаларында мүсбәт ҹәһәтләри ҝөрмәји вәрдиш етсән, онлары сәмими тәрифләмәк дә асан олаҹаг. Мәсәлән, ола билсин, ҝөрүрсән ки, јығынҹагда кимсә чыхышына јахшы һазырлашыр, јахуд шәрһ вермәјә чалышыр, ҝәнҹ мәктәбдә һәгигәти мүдафиә едир, јахуд јашлы мәсиһи мүнтәзәм олараг хидмәт едир. Бу заман сәнин тәриф сөзләрин лап јеринә дүшәр. Һәмчинин әрин арвадына ону нә гәдәр севдијини демәси, ону тәрифләмәси чох ваҹибдир (Мәсәлләр 31:10, 28). Биткинин ишыға вә суја еһтијаҹы олдуғу кими, инсанларын да еһтијаҹы вар ки, онлары дәјәрләндирсинләр. Хүсусән дә бу, ушаглар үчүн чох ваҹибдир. Һәр дәфә јери дүшдүкҹә онлары мүсбәт кејфијјәтләринә вә чалышганлыгларына ҝөрә тәрифлә. Тәриф сөзләри онлары ҹәсарәтләндирәҹәк, онларда әминлик һисси јарадаҹаг, дүзҝүн давранмаға даһа чох һәвәсләндирәҹәк.

18, 19. Нәјә ҝөрә башгаларына тәсәлли вермәк үчүн әлимиздән ҝәләни етмәлијик? Буну неҹә едә биләрик?

 ¹⁸ Биз инсанлары руһландыранда вә тәсәлли верәндә Јеһованын нүмунәсини изләјирик. О, «фағыр» вә мәзлум» адамларын һалына үрәкдән јаныр (Әшија 57:15). Јеһова истәјир ки, биз дә бир-биримизә, гәмҝинләрә тәсәлли верәк (1 Салоникилиләрә 5:11, 14). Биз белә етмәјә чалышанда Јеһова ҝөрүр вә бизим ҹәһдләримизи гијмәтләндирир.

¹⁹ Ола билсин, ҝөрүрсән ки, јығынҹагда кимсә руһдан дүшүб, јахуд мәјуслуға гапылыб. Она неҹә көмәк етмәк олар? Бәлкә дә, сән онун проблемини јолуна гоја билмәзсән, амма инсана ҝөстәрә биләрсән ки,  онун вәзијјәтинә биҝанә дејилсән. Бунун үчүн онунла вахт кечирмәк олар. Она Мүгәддәс Китабдан руһландырыҹы ајә охумаг, һәтта онунла бирҝә дуа етмәк олар (Зәбур 34:18; Мәтта 10:29—31). Белә адамлары әмин етмәк лазымдыр ки, јығынҹагдакы баҹы-гардашлар онлары севир (1 Коринфлиләрә 12:12—26; Јагуб 5:14, 15). Һәмчинин елә данышмаг лазымдыр ки, сөзләринин сәмимилији вә дедијинә өзүнүн дә инандығын ҝөрүнсүн. (Мәсәлләр 12:25 ајәсини оху.)

20, 21. Инсанлара мәсләһәти асанлыгла гәбул етмәјә нә көмәк едәр?

²⁰ Биз һәмчинин јахшы мәсләһәт верәндә дә башгаларыны мөһкәмләндиририк. Гејри-камил олдуғумуз  үчүн һәр биримизин вахташыры мәсләһәтә еһтијаҹы олур. Мәсәлләр 19:20 ајәсиндә дејилир: «Мәсләһәтә гулаг ас, тәрбијәни гәбул ет, ахырда һикмәтли оларсан». Мәсләһәт вермәк тәкҹә ағсаггалларын иши дејил. Валидејнләр ушагларына јол ҝөстәрмәлидир (Ефеслиләрә 6:4). Һәмчинин мәсиһи баҹылар бир-биринә јахшы мәсләһәт верә биләр (Титуса 2:3—5). Биз баҹы-гардашларымызы севдијимиз үчүн мәсләһәти елә вермәлијик ки, онлар өзләрини пис һисс етмәсинләр. Буну неҹә етмәк олар?

²¹ Јәгин сәнә дә нә вахтса јахшы мәсләһәт верибләр. Үстәлик, бу мәсләһәти елә верибләр ки, ону гәбул етмәк сәнә асан олуб. Нәјә ҝөрә? Јәгин һәмин инсанын сәнин јахшылығыны истәдијини һисс етмисән. Јахуд да о сәнинлә меһрибан вә мүлајим тонда данышыб (Колослулара 4:6). Үстәлик, һәмин мәсләһәт Мүгәддәс Китаба әсасланыб (2 Тимутијә 3:16). Мүгәддәс Китабдан бирбаша ситат ҝәтирсәк дә, ҝәтирмәсәк дә, һәр бир мәсләһәт Мүгәддәс Китаба әсасланмалыдыр. Һеч кәс өз фикрини башгаларына јеритмәмәлидир, јахуд өз фикрини дүз чыхармаг үчүн ајәләри тәһриф етмәмәлидир. Јадында сахласан ки, сәнә неҹә мәсләһәт верилиб, өзүн дә башгаларына дүзҝүн тәрздә мәсләһәт верәҹәксән.

22. Данышыг габилијјәтиндән неҹә истифадә етмәк истәјирсән?

²² Данышыг габилијјәти Аллаһдан олан пајдыр. Аллаһа мәһәббәт бизи тәшвиг едәҹәк ки, бу габилијјәтдән дүзҝүн истифадә едәк. Унутма ки, сөз вар даға галдырыр, сөз вар дағдан ендирир. Буна ҝөрә дә әлиндән ҝәләни ет ки, сөзләринлә инсанлары мөһкәмләндирәсән вә руһландырасан.