ВАЛИДЕЈНЛӘР ҮЧҮН
7. Дәјәрләр
МӘНАСЫ
Дәјәрләр јашамаг үчүн сечдијиниз шәхси нормативләрдир. Мисал үчүн, әҝәр һәр саһәдә дүрүст олмаға ҹан атырсынызса, онда чох ҝүман ки, бу мәнәви дәјәри ушагларыныза да ашыламаг истәјәҹәксиниз.
Дәјәрләрә етик нормативләр дә дахилдир. Мәсәлән, јүксәк етикалы инсан чалышгандыр, дүрүстдүр вә башгаларына гаршы диггәтҹилдир. Бунлар инсаны һәлә ушаг икән формалашдыран ән јахшы хүсусијјәтләрдир.
МҮГӘДДӘС КИТАБ ПРИНСИПИ: «Ушаға дүзҝүн јолу өјрәт, гоҹаланда да о јолдан чыхмаз» (Мәсәлләр 22:6).
ЗӘРУРӘТИ
Технолоҝија әсриндә әхлаги дәјәрләр зәруридир. Карин адлы бир ана дејир: «Пис сәһнәләр истәнилән вахт истәнилән мобил ҹиһазда пејда ола биләр. Елә ола биләр ки, ушагларымыз һәмин сәһнәләрә дүз јанымызда отуруб бахсын».
МҮГӘДДӘС КИТАБ ПРИНСИПИ: «Јеткин адам... ағлыны даима ишләтмәклә ону јахшыны писдән ајырмаға өјрәшдириб» (Ибраниләрә 5:14).
Етик дәјәрләр дә зәруридир. Буна «чох сағ ол», «зәһмәт олмаса» кими нәзакәтли сөзләр ифадә етмәк, һәмчинин бу ҝүн надир һалларда раст ҝәлинән башгаларына ҝөрә нараһат олдуғуну ҝөстәрмәк дахилдир. Чүнки инсанлар бир-бирләриндән даһа чох електрон ҹиһазларла марагланырлар.
МҮГӘДДӘС КИТАБ ПРИНСИПИ: «Инсанларын сизинлә неҹә рәфтар етмәсини истәјирсинизсә, сиз дә онларла елә рәфтар един» (Лука 6:31).
ТӘТБИГИ
Әхлаги дәјәрләринизи ајдын билдирин. Мисал үчүн, тәдгигатлар ҝөстәрир ки, никаһдан өнҹә ҹинси әлагәнин јанлыш һәрәкәт олдуғу һагда јенијетмәләрә ачыг-ајдын мәлумат верилирсә, әксәр һалларда онлар бундан узаг дурурлар.
МӘСЛӘҺӘТ. Дәјәрләр һаггында сөһбәтә башламаг үчүн олмуш бир һадисәдән истифадә един. Мәсәлән, әҝәр хәбәрләрдә һәр һансы бир нифрәт ҹинајәти һагда мәлумат верилирсә, дејә биләрсиниз: «Бәзи инсанларын башгаларына гаршы олан гәзәбини бу јолла ҝөстәрмәси олдугҹа дәһшәтлидир. Сәнҹә, онлар бу һәддә неҹә чатыблар?»
«Әҝәр ушаглар нәјин доғру, нәјин јанлыш олдуғуну билмирләрсә, онда доғруну јанлышдан ајырд етмәк онлара чох чәтин олур» (Брандон).
Етик дәјәрләри өјрәдин. Һәтта кичик јашлы ушаглар белә «зәһмәт олмаса», «чох сағ ол» демәји вә башгаларына гаршы диггәтҹил олмағы өјрәнә биләр. Бир китабда дејилир: «Ушаглар дүнјанын јалныз өзләриндән ибарәт олмадығыны, аиләнин, мәктәбин, ҹәмијјәтин бир һиссәси олдугларыны нә гәдәр јахшы баша дүшсәләр, онда јалныз өзләринин јох, һәр кәсин рифаһы үчүн хејирхаһ ишләр ҝөрмәк онлара бир о гәдәр асан олаҹаг» («Parenting Without Borders»).
МӘСЛӘҺӘТ. Ушагларыныза ев ишләри тапшырын. Бунун сајәсиндә онлар башгаларына хидмәт етмәји өјрәнәҹәкләр.
«Ушагларымыз индидән ев ишләрини ҝөрмәјә алышсалар, өз һәјатларыны гуран заман бу онлара чәтин ҝәлмәјәҹәк. Мәсулијјәтләринә ҹидди јанашмаг һәјатларынын бир һиссәси олаҹаг» (Тара).