«Балам нә тез бөјүдү»,— дејә дүшүнүрсүнүз? Дүнән гуҹағынызда тутдуғунуз көрпә, бу ҝүн артыг бөјүјүб. Дүздүр, о, һәлә дә ушагдыр, амма ҹинси јеткинлик дөврүнә гәдәм гојмаг үзрәдир.

Бәс сиз өвладынызы тәшвишә салан вә онун үчүн чәтин олан бу кечид дөврүндә она неҹә көмәк едә биләрсиниз?

Кечид дөврүнүн өз дөврү вар. Бу просес 8—15 јаш арасы вә ја даһа ҝеҹ башлајыр. Бир китабда дејилир: «Ҹинси јеткинлик дөврү һәрәдә бир вахт олур» («Letting Go With Love and Confidence»).

Кечид дөврүндә өзүнә инамсызлыг һисси јараныр. Ҹинси јеткинлик дөврүнә гәдәм гојан ушаглар ҹәмијјәт ичиндә өзләрини раһат һисс етмирләр. Ҹавид * адлы бир ҝәнҹ хатырлајыр: «Ҝөрүнүшүмә вә давранышыма ҝөрә чох нараһат олурдум. Елә билирдим ки, башгаларынын ҝөзүндә әҹаиб ҝөрүнүрәм». Сызанаглар чыханда исә јенијетмәләрдә өзүнә инамсызлыг һисси даһа да артыр. 17 јашлы Кәмалә бөлүшүр: «Сызанаглар елә бил, үзүмә һүҹум чәкмишди. Јадымдадыр, тез-тез ағлајардым, өзүмә ејбәҹәр дејәрдим».

Ҹинси инкишафа һәмјашыдларындан тез башлајан ҝәнҹләрин чәтинликләри. Бу, әсасән гызлара аиддир. Онларын дөш вәзиләри бөјүјәндә, бәдән формалары дәјишәндә бәзән онлары әлә салмаға башлајырлар. Бир мәнбәдә дејилир ки, «һәтта онлар үчүн јашҹа бөјүк вә ҹинси әлагәјә мејилли олан оғланларын диггәтини ҹәлб етмәк тәһлүкәси јараныр» («A Parent’s Guide to the Teen Years»).

Ҹинси инкишаф јеткинлик әламәти дејил. Аллаһын Кәламында дејилир: «Ахмаглыг ушағын үрәјиндә көк салар» (Мәсәлләр 22:15). Ҹинси инкишаф просеси бу факты дәјишмир. Ҝәнҹ бөјүк ҝөрүнә биләр, амма бу, о демәк дејил ки, «о, дүзҝүн гәрар вермәји баҹарыр, мәсулијјәтлидир, өзүнә һаким ола билир вә ја онда јеткинлијин диҝәр әламәтләри вар» («You and Your Adolescent»).

Өвладынызла кечид дөврү башламаздан өнҹә данышын. Гој ушағыныз билсин гаршыда ону нәләр ҝөзләјир. Мәсәлән, гыз ушағына ајбашы олаҹағы, оғлан ушағына ислаг (нәм) јухуларын олаҹағы һагда данышын. Чүнки јеткинлијә хас дәјишикликләр тәдриҹән баш вердији һалда, бу шејләр гәфләтән башлајыр вә ушағыныз буну ҝөрүб тәшвишә, һәтта горхуја дүшә биләр. Белә мөвзулары мүзакирә едәндә вәзијјәтә мүсбәт тәрәфдән јанашын. Изаһ един ки, ҹинси јеткинлик јахшылыға доғру дәјишикликдир вә бу, онун бөјүмәси үчүн мүтләгдир (Мүгәддәс Китаб принсипи: Зәбур 139:14).

Ачыг данышын. Ҹејһун адлы бир оғлан дејир: «Валидејнләрим мәнимлә ҹинси јеткинлик барәдә үстүөртүлү сөһбәт етмишдиләр. Каш бир аз ачыг данышардылар». 17 јашында олан Ајтән дә бу фикирдәдир. О дејир: «Анам баш верән физиоложи дәјишикликләри изаһ етди. Амма истәјәрдим ки, бунлара таб ҝәтирмәк үчүн мәнә емосионал ҹәһәтдән дәстәк олсун». Бунлар нәји ҝөстәрир? Нә гәдәр чәтин олса да, ҹинси јеткинлик барәдә ушағынызла һәртәрәфли данышын (Мүгәддәс Китаб принсипи: Һәвариләрин ишләри 20:20).

Сөһбәти ачмаг үчүн суал верин. Ушағыныз сыхылмасын дејә, башгаларында баш верән ҹинси јеткинлик һагда сөз ачын. Мисал үчүн, гызыныза белә бир суал верин: «Һансыса синиф јолдашын ајбашы олуб? Оғланлар тез инкишаф едән гызлары әлә салырлар?» Оғлунуза исә нөвбәти суаллары верә биләрсиниз: «Ушаглар ҝеҹ бөјүјәнләри лаға гојмурлар ки?» Өвладыныз ҹинси јеткинлик дөврүндә башга ушагларын нә илә үзләшдикләри барәдә данышмаға башласа, еһтимал ки, она өз һиссләрини вә башына ҝәләнләри бөлүшмәк даһа асан олаҹаг. О данышаркән нөвбәти мәсләһәти тәтбиг един: «Инсан ешитмәјә һазыр олмалы, данышмаға вә һирсләнмәјә тәләсмәмәлидир» (Јагуб 1:19).

Ушағыныза һикмәтли вә дүшүнҹәли олмаға көмәк един (Мәсәлләр 3:21). Кечид дөврүндә јалныз физики вә емосионал дәјишикликләр баш вермир. Һәмин дөврдә ушағын дүшүнҹә габилијјәти дә инкишаф едир вә бу, она ҝәләҹәкдә дүзҝүн гәрарлар вермәјә көмәк едәҹәк. Бу фүрсәтдән истифадә едиб өвладыныза ҝөзәл әхлаг дәјәрләри ашылајын (Мүгәддәс Китаб принсипи: Ибраниләрә 5:14).

Тәслим олмајын. Валидејнләр өвладлары илә ҹинси јеткинлик һагда данышмаға башлајанда әксәр ушаглар өзләрини елә апарыр ки, ҝуја бу мөвзу онлара мараглы дејил. Амма буна алданмајын. Бир китабда дејилдији кими, «бу јашда олан ушаг марагланмадығыны, тынҹыхдығыны, ијрәндијини вә ја үмумијјәтлә гулаг асмадығыны ҝөстәрсә дә, әслиндә сизин һәр кәлмәнизи һафизәсинә һәкк едир» («You and Your Adolescent»).