Мән 1935-ҹи илдә Дарластон шәһәриндә дүнјаја ҝәлмишәм. Бу шәһәр Инҝилтәрәнин «Гара өлкә» адланан әразисиндә јерләшир. Әразинин белә адланмасына сәбәб һаванын чохлу металтөкмә вә диҝәр заводларын бурахдығы түстүдән гара булудлара бүләнд олмасыдыр. Тәхминән дөрд јашым оланда валидејнләрим Јеһованын Шаһидләри илә Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјә башладылар. Һарадаса 14 јашымда һәгигәт јолунда олдуғума әмин олдум вә 1952-ҹи илдә 16 јашымда вәфтиз олундум.

Тәхминән һәмин вахтларда мән бөјүк бир заводда стажор кими ишләмәјә башладым. Бурада әл аләтләри вә механики нәглијјат васитәләринин деталлары истеһсал олунурду. Мән коорператив катиблик иши үзрә тәлим алырдым вә ишими чох севирдим.

Амма бир мәгамда мән гәрар гаршысында галдым. Сәјјар нәзарәтчи мәнә тәклиф етди ки, аид олдуғум Вилленһол јығынҹағынын һәфтәичи ҝөрүшүндә Мүгәддәс Китаб дәрсини бундан сонра мән апарым. Бу гәрары вермәк мәним үчүн чох чәтин иди. Чүнки һәмин вахт мән ики јығынҹаға ҝедирдим. Иш јерим Бромсгровда, евдән 32 километр аралыда олдуғу үчүн һәфтәичи орадакы јығынҹагда иштирак едирдим. Һәфтәсону евә гајыданда исә валидејнләримлә Вилленһол јығынҹағына ҝедирдим.

Ишими чох севсәм дә, Јеһованын тәшкилатына дәстәк олмаг истәјирдим. Она ҝөрә дә сәјјар нәзарәтчинин тәклифини гәбул едиб, ишдән чыхдым. Јолларымы Јеһованын ихтијарына вермәклә һеч вахт пешман олмадығым һәјат јолуна гәдәм гојдум.

Бромсгров јығынҹағына ҝетдијим вахтларда мән Анна адлы ҝөзәл, руһани дүшүнҹәли бир баҹы илә таныш олмушдум. Биз 1957-ҹи илдә аилә гурдуг. Биз бирҝә өнҹүл, хүсуси өнҹүл кими хидмәт етмишик, сәјјар хидмәтдә вә Бејтел хидмәтиндә олмушуг. Анна һәјатда мәним севинҹ мәнбәјим олуб.

1966-ҹы илдә Ҝилад мәктәбинин 42-ҹи синфинә дәвәт алдыг, чох хошбәхт идик. Биз Малавијә тәјин олундуг. Әһалиси гонагпәрвәр вә истиганлы олдуғуна ҝөрә Малави Африканын «гајнар үрәји»  сајылыр. Амма чох кечмәмиш билдик ки, биз орада һеч дә арзуолунан гонаг дејилик.

Биз 1967-ҹи ил февралын 1-дә Малавијә ҝәлдик. Бир ај әрзиндә интенсив шәкилдә чичева дилини өјрәнәндән сонра сәјјар хидмәтә башладыг. Бизим «Kaiser Jeep» маркалы машынымыз вар иди. Бәзиләри дејирди ки, бунунла һәр јерә ҝетмәк олар, һәтта чајлары да ашмаг олар. Амма биз онунла тәкҹә дајаз сулары кечә билирдик. Бундан әлавә, бизим башга бир чәтинлијимиз дә вар иди. Һәрдән саманла палчығын гарышығындан тикилмиш дахмада галырдыг. Јағыш мөвсүмүндә ичәри су даммасын дејә дамын алтындан чадыр чәкирдик. Хүсуси тәјинатлы мүждәчи кими хидмәтимиз бах белә башламышды, амма јенә дә биз хидмәтимизи севирдик!

Апрел ајында радиодан Малавинин президенти Һастингс Банданын чыхышыны ешитдим. Онда баша дүшдүм ки, дөвләт тәрәфиндән бәзи чәтинликләримиз олаҹаг. Президент иддиа едирди ки, Јеһованын Шаһидләри верҝи өдәмирләр вә сијаси мәсәләләрә гарышырлар. Әлбәттә ки, бу, јалан иди. Һамымыз билирдик ки, ону нараһат едән битәрәф галмағымыз, әсас да партија билети алмамағымыздыр.

Һарадаса сентјабрдан әввәл исә гәзетдә охудуг ки, президент баҹы-гардашлары бүтүн өлкәдә чахнашма јаратмагда иттиһам едир. О, бир сијаси гурултајда бәјан етди ки, тезликлә һөкумәт Јеһованын Шаһидләринин фәалијјәтини гадаған едәҹәк. Беләҹә, 1967-ҹи ил октјабрын 20-си фәалијјәтимиз гадаған олунду. Чох кечмәмиш полис әмәкдашлары вә иммиграсија ишчиләри филиала ҝәлиб ораны бағладылар вә хүсуси тәјинатлы мүждәчиләри депортасија етдиләр.

Үч ҝүн һәбсдә галдыгдан сонра бизи Британија нәзарәтиндә олан Маврики өлкәсинә депортасија  етдиләр. Амма Маврики һөкумәти бизә хүсуси тәјинатлы мүждәчи кими өлкәдә галмаға иҹазә вермәди. Буна ҝөрә дә биз Родезијаја (индики Зимбабвејә) тәјин олундуг. Амма ора чатанда бизи өлкәјә бурахмаг истәмәјән гәзәбли иммиграсија ишчиси белә деди: «Сизи Малавидән депортасија едибләр, Маврикидә галмаға иҹазә вермәјибләр, инди дә сизә сәрф едир дејә бура ҝәлмисиниз». Анна ағламаға башлады. Биздә елә һисс вар иди ки, һеч кәс бизи гәбул етмәк истәмир. Һәмин вахт мән һәр шеји атыб Инҝилтәрәјә гајытмаг истәјирдим. Нәһајәт, иммиграсија рәсмиләри бизә филиалда галмаға иҹазә вердиләр, бир шәртлә ки, нөвбәти ҝүн онларын баш идарәсинә хәбәр верәк. Тамам әлдән дүшмүшдүк, амма јенә дә дүшүндүк ки, тәләсмәјәк, һәр шеји Јеһованын өһдәсинә бурахаг. Нөвбәти ҝүн ҝүнорта ҝөзләнилмәдән бизә Зимбабведә мүвәггәти јашајыш иҹазәси вердиләр. Һәмин ҝүнү кечирдијим һиссләри һеч вахт унутмарам; мән әмин олдум ки, Јеһова бизим јолларымызы рәван едир.

Мән Зимбабве филиалынын Хидмәт шөбәсинә тәјин олундум. Ишимизә Мозамбик вә Малавидәки тәблиғ фәалијјәтинә бахмаг дахил иди. Малавидәки баҹы-гардашлар ағыр тәгибләрлә үзләширдиләр. Мән һәмчинин Малавидәки рајон нәзарәтчиләринин ҝөндәрдији һесабат мәктубларыны тәрҹүмә едирдим. Бир ҝеҹә тәрҹүмә илә мәшғул олан вахт баҹы-гардашларын үзләшдији зоракылыг һагда охујанда ҝөз јашларымы сахлаја билмәдим *. Һәм дә онларын сәдагәтинә, иманына, дөзүмүнә һејран галдым (2 Кор. 6:4, 5).

Биз әлимиздән ҝәләни едирдик ки, һәм Малавидә галан, һәм дә Мозамбикә гачан баҹы-гардашлар әдәбијјатсыз галмасын. Малавинин әсас дили олан чичева дилинә нәшрләримизи тәрҹүмә едән груп Зимбабведә бир гардашын бөјүк бир фермасына көчүрүлдү. Гардаш онлар үчүн јашајыш евләри вә иш офисләри дүзәлтди. Бурада онлар чох ваҹиб ишләрини, Мүгәддәс Китаба әсасланан нәшрләрин тәрҹүмәсини давам етдирдиләр.

Биз Малавидәки рајон нәзарәтчиләринин һәр ил Зимбабведә чичева дилиндә кечирилән вилајәт топлантысында иштирак етмәләри үчүн тәдбир ҝөрүрдүк. Бурада онлар топланты нитгләринин планыны әлдә едирдиләр. Малавијә гајыдандан сонра онлар топлантыда ешитдикләри фикирләри баҹардыглары гәдәр баҹы-гардашларла бөлүшүб, онлары руһландырырдылар. Бир дәфә бу ҹәсур рајон нәзарәтчиләри Зимбабвејә ҝәләндә онлары руһән мөһкәмләндирмәк мәгсәди илә Мәсул Гардашлар үчүн Мәктәб кечирмәјә мүвәффәг олдуг.

1975-ҹи илин февралында мән Малавидән гачгын дүшән Јеһованын Шаһидләрини зијарәт етмәк үчүн Мозамбикдәки дүшәрҝәләрә ҝетдим. Онлар Јеһованын тәшкилаты илә ајаглашмаға давам едирдиләр, мәсәлән, ағсаггаллар шурасынын тәшкили илә бағлы јени ҝөстәришә ујғун давранырдылар. Јени ағсаггаллар ачыг нитгләрин сөјләнилмәси, ҝүнүн ајәси вә «Ҝөзәтчи гүлләси»нин мүзакирәси, һәтта бөјүк топлантыларын кечирилмәси кими тәдбирләр тәшкил едирдиләр. Онлар дүшәрҝәдә низам-интизам јаратмаг үчүн топлантыдакы кими тәмизлик, гида тәҹһизаты вә тәһлүкәсизлик шөбәләри тәшкил етмишдиләр. Бу садиг гардашлар Јеһованын көмәји сајәсиндә чох шејә наил олмушдулар. Бу зијарәт мәни һәдсиз дәрәҹәдә руһландырмышды.

1970-ҹи илләрин сонларында Малавијә Замбија филиалы нәзарәт етмәјә башлады. Буна бахмајараг, мән һәлә дә Малавидәки баҹы-гардашлар һагда дүшүнүр, онлар үчүн дуа едирдим; мәним кими чох баҹы-гардаш онлар үчүн нараһат иди. Мән Зимбабве филиалынын комитә үзвү кими бир нечә дәфә Малавидән, Ҹәнуби Африкадан вә Замбијадан олан мәсул гардашларла бирҝә Баш идарәнин нүмајәндәләри илә ҝөрүшмүшәм. Һәр дәфә биз ејни суалы галдырырдыг: «Малавидәки мәсиһиләр үчүн даһа нә едә биләрик?»

Вахт кечдикҹә тәгибләр сәнҝимәјә башлады. Малавидән гачан баҹы-гардашлар јаваш-јаваш ҝери гајыдырдылар. Өлкәдә гәддар рәфтара мәруз галан мәсиһиләрин исә тәгибләри тәдриҹән азалырды. Гоншу өлкәләр Јеһованын Шаһидләрини һүгуги олараг танымаға  вә мәһдудијјәтләри ҝөтүрмәјә башладылар. 1991-ҹи илдә исә Мозамбик гоншу өлкәләрин атдығы аддымы атды. Инди бизә Малавидәки Јеһованын Шаһидләринин нә вахт азад фәалијјәт ҝөстәрәҹәкләри мараглы иди.

Нәһајәт, Малавидәки сијаси вәзијјәт дәјишди вә 1993-ҹү илдә Јеһованын Шаһидләринин фәалијјәтинә гојулан гадаға ҝөтүрүлдү. Ҝүнләрин бир ҝүнү мән хүсуси тәјинатлы мүждәчи илә сөһбәт едәндә о мәндән сорушду: «Малавијә гајыдаҹагсыныз?» О вахт мәним 59 јашым вар иди. Мән дедим: «Јох, мән артыг гоҹалмышам». Амма елә һәмин ҝүн ора ҝери гајытмағымызла бағлы Рәһбәрлик Шурасындан факс алдыг.

Зимбабведәки тәјинатымыз бизим үчүн әзиз олдуғундан бу гәрары вермәк чәтин иди. Биз артыг бурада көк салмышдыг, бурада узун илләрдир достлуг етдијимиз ҝөзәл баҹы-гардашлар вар иди. Рәһбәрлик Шурасы бизә анлајыш ҝөстәриб, гәрары бизим өһдәмизә бурахмышды. Биз истәсәјдик, раһатҹа Зимбабведә галыб, һәјатымызы бурада давам етдирә биләрдик. Амма јадымдадыр, һәмин вахт мән Ибраһимлә Саранын гоҹа јашларында евләрини тәрк едиб, Јеһованын ҝөстәришинә риајәт етмәләри барәдә дүшүнмүшдүм (Јар. 12:1—5).

Јеһованын тәшкилатындан ҝәлән ҝөстәришә риајәт едиб, Малавијә гајытмаг гәрарына ҝәлдик. Биз 1995-ҹи ил февралын 1-дә гајытдыг, Малавијә илк дәфә 28 ил әввәл дүз бу тарихдә ҝәлмишдик. Мәндән әлавә ики гардаш да дахил олмагла, филиал комитәси тәшкил олунду вә биз дәрһал иш башына кечиб Јеһованын Шаһидләринин фәалијјәтинин бәрпасы илә мәшғул олдуг.

Јеһованын сајәсиндә ишин неҹә ҝенишләндијини ҝөрмәк бөјүк хошбәхтликдир. Тәблиғчиләрин сајы 1993-ҹү илдә һарадаса 30 000 иди, бу сајда бөјүк бир сычрајыш олду вә 1998-ҹи илдә онларын сајы 42 000-и өтүб кечди *. Рәһбәрлик Шурасы саһәдә артан тәләбаты нәзәрә алараг јени филиалын тикинтисинә иҹазә верди. Биз Лилонгведә 12 һектарлыг әрази алдыг вә мән тикинти комитәсинә тәјин олундум.

Рәһбәрлик Шурасынын үзвү олан Гај Пирс гардаш 2001-ҹи илин мај ајында јени биналарын һәср олунмасы илә бағлы нитгини сөјләди. Мәрасимдә 2000-дән чох јерли баҹы-гардаш иштирак етмишди. Онларын әксәријјәти 40 илдән чох иди ки, вәфтиз олунмушду. Бу садиг баҹы-гардашлар гадаға  дөврүндә илләр әрзиндә олмазын чәтинликләрә дөзмүшдүләр. Онлар мадди ҹәһәтдән касыб олсалар да, руһани ҹәһәтдән чох зәнҝин идиләр. Инди исә онлар бөјүк һәвәслә јени Бејтелләрини екскурсија едирдиләр. Бејтелин һәр тәрәфини Африка үслубунда охунан һәмд нәғмәләринин сәдалары бүрүмүшдү. Бу, индијә кими шаһиди олдуғум ән унудулмаз һадисә иди. Бүтүн бунлар Јеһованын амансыз сынаглар заманы садиг галан бәндәләрини мүкафатсыз гојмадығына ҹанлы сүбут иди.

Филиалын һәср олунмасындан сонра ибадәт евләринин һәср олунмасы илә бағлы тапшырыглар алдым. Малавидәки јығынҹаглар үчүн мәһдуд ресурслу өлкәләрдә ибадәт евләринин сүрәтләндирилмиш тикинти програмы һәјата кечирилди. Әввәлләр бурадакы баҹы-гардашлар евкалипт ағаҹындан дүзәлдилмиш чардагларын алтында јығышырдылар; дамы гамыш һәсрдән һазырлајырдылар, отурмаг үчүн исә палчыг скамјалар дүзәлдирдиләр. Инди исә онлар өзләринин дүзәлтдикләри собада кәрпиҹ бишириб, бөјүк һәвәслә ҝөзәл ибадәт евләри тикирдиләр. Амма отураҹаг үчүн јенә дә скамјалара үстүнлүк вердиләр. Чүнки неҹә дејәрләр, скамјада әлавә бир нәфәр үчүн һәмишә јер вар!

Јеһованын Өз халгыны руһани ҹәһәтдән бөјүтдүјүнү ҝөрмәк мәним үчүн башга бир хошбәхтликдир. Хүсусилә дә африкалы ҝәнҹ гардашлара мәәттәл галмышдым, онлар өзләри көмәк тәклиф едирдиләр. Бу гардашлар һәм тәшкилатын вердији тәлимләрин, һәм дә ҝөрдүкләри ишләрин сајәсиндә гыса вахтда чох шеј өјрәндиләр. Бунун сајәсиндә онлар Бејтелдә вә јығынҹагларда даһа бөјүк мәсулијјәтләрин өһдәсиндән ҝәлә билирдиләр. Һәмчинин рајон нәзарәтчиләринин јерли гардашлардан тәјин олунмасы да јығынҹаглары мөһкәмләндирди. Бу гардашларын әксәријјәти аиләли идиләр. Онлар адәт-әнәнәләринә вә гоһумларынын тәзјигинә бахмајараг, Јеһоваја даһа чох хидмәт етмәкдән өтрү бу дүнјада өвлад саһиби олмаг севинҹиндән имтина етмишдиләр.

Мәнә Африкада 52 ил хидмәт етмәк нәсиб олду. Сәһһәтимдә мүәјјән проблемләр јарандығы үчүн филиал комитәси бизим Бөјүк Британијаја көчмәјимизи төвсијә етди вә Рәһбәрлик Шурасы буна иҹазә верди. Әлбәттә ки, биз севдијимиз тәјинаты гојуб ҝедәҹәјимизә ҝөрә чох мәјус идик. Амма Британија Бејтел аиләси бу аһыл јашларымызда бизә чох ҝөзәл гајғы ҝөстәрир.

Јолларымы јөнәлтмәји Јеһованын ихтијарына вермәклә һәјатымын ән дүзҝүн гәрарыны вермишәм. Әҝәр мән өз ағлыма ҝүвәниб, өзүмә карјера гурсајдым, ким билир, агибәтим неҹә оларды! Јеһова јолларымын рәван олмасы үчүн мәнә нә лазым олдуғуну һәмишә билиб (Мәс. 3:5, 6). Ҹаван вахты ишләдијим бөјүк ширкәтин неҹә фәалијјәт ҝөстәрдији мәнә мараглы иди. Амма Јеһованын үмумдүнја тәшкилатында мәшғул олдуғум ишләр мәнә артыгламасы илә мәмнунлуг ҝәтирди. Мәним үчүн Јеһоваја хидмәтдә кечән һәјат ән долғун һәјат олуб вә олаҹаг!