«ИНДИЈӘ гәдәр баш верән бүтүн мүһарибәләр һал-һазырда Авропада вүсәт алан бөјүк савашла мүгајисәдә һеч нәдир». Нәтиҹәдә 30 өлкәнин ҹәлб олундуғу Биринҹи Дүнја мүһарибәси «Ҝөзәтчи гүлләси» журналынын 1915-ҹи ил 1 сентјабр сајында белә тәсвир олунурду. Журналда гејд олунурду ки, Падшаһлығын тәблиғинә әнҝәлләр јаранмышды, хүсусилә, Алманија илә Франсада.

Бүтүн дүнјаны әһатә едән бу мүһарибә заманы бәзи Мүгәддәс Китаб тәдгигатчылары мәсиһи битәрәфлији илә бағлы принсипләри там баша дүшмәдикләри үчүн һәрби ишләрлә мәшғул олурдулар. Амма онлар мүждәни бәјан етмәјә гәти гәрарлы идиләр. Падшаһлыг һагда тәблиғ етмәк истәјән Вилһелм Һилдебрант «Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчыларынын ајлыг буклети»нин франсыз дилиндә бир нечә нүсхәсини сифариш етмишди. О, Франсада китабпајлајан (таммүддәтли тәблиғчи) кими јох, алман әсҝәри кими хидмәт едирди. Һәрби ҝејимли бу дырнагарасы дүшмән јанындан кечән чаш-баш галмыш франсызлара сүлһ хәбәрини чатдырырды.

«Ҝөзәтчи гүлләси» журналында чап олунан мәктублардан ҝөрүнүрдү ки, хејли алман Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчысы Падшаһлыг һагда мүждәни тәблиғ етмәк истәјирди. Һәрби дәниз гүввәләриндә хидмәт едән Лемки гардаш ҝәмидә онунла хидмәт едән беш нәфәрин һәгигәтә мараг ҝөстәрдијини хәбәр вермишди. О јазмышды: «Һәтта бу ҝәмидә белә, Јеһоваја шәрәф ҝәтирән бәһрәләр бичирәм».

Георг Кајзер мүһарибәјә әсҝәр кими ҝедиб Јеһованын хидмәтчиси кими гајытмышды. Бу, неҹә баш вермишди? Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчыларынын нәшрләриндән бири һансыса јолла онун әлинә кечир. О, Падшаһлыг һагда хәбәри үрәкдән гәбул едир вә силаһы атыр. Сонра гејри-сырави һәрби гуллуға башлајыр. Мүһарибә гуртарандан сонра Георг гардаш узун илләр өнҹүл кими хидмәт едир.

Һәмин дөврдә Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчыларынын мәсиһи битәрәфлији барәдә там билији олмаса да, онларын мөвгеји вә давранышы мүһарибәни дәстәкләјән инсанларын бахышларындан вә һәрәкәтләриндән кәскин шәкилдә фәргләнирди. Сијасәтчиләр вә килсә хадимләри инсанлара милләтчилик руһу ашылајырдылар, Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары исә «Сүлһ әмири»нин тәрәфини тутурдулар  (Әшј. 9:6). Бәзиләри там битәрәф олмасалар да, Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчысы олан Конрат Мөртерин дә дедији кими бир һәгигәти дәгиг билирдиләр: «Мүгәддәс Китабда ајдын јазылыб ки, мәсиһи адам өлдүрмәмәлидир». Онлар буна гәти шәкилдә әмәл едирдиләр (Чых. 20:13) *.

Алманијада дини етигадына ҝөрә һәрби хидмәтдән азад едән ганун јох иди. Буна бахмајараг, 20-дән чох Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчысы һәрблә бағлы бүтүн ишләрдән гәти шәкилдә имтина етмишди. Онлардан бәзиләрини, мәсәлән, Густав Кујат гардашы руһи хәстә ады илә руһи хәстәханаја јерләшдирмиш вә ујушдуруҹу дәрманлар вермишдиләр. Һанс Һолтеһаф гардаш һәрби чағырышдан имтина етдијинә ҝөрә һәбс олунмушду. Орада да о, гәтијјәтиндән дөнмәмиш, мүһарибә илә бағлы һеч бир ишдә иштирак етмәмишди. Мүһафизәчиләр Һанс гардаша дәли көјнәји ҝејиндирмиш вә әл-голу кејләшәнә гәдәр чыхармамышдылар. Онлар гардашын гәтијјәтини сындыра билмәдикләрини ҝөрәндә елә тәәссүрат јаратмаға чалышырлар ки, ҝуја ону ҝүлләләмәјә һазырлашырлар. Амма һеч бир шеј Һанс гардашын сәдагәтини сарсыда билмәди.

Һәрби хидмәтә чағырылан диҝәр гардашлар да әлинә силаһ алмаға разылашмамыш вә гејри-сырави һәрби гуллуғу тәләб етмишдиләр *. Мәсәлән, Јоһаннес Рауте гардашы дәмир јолунда ишләмәјә ҝөндәрмишдиләр. Конрат Мөртер санитар ишчи, Рајнһолт Вејбер исә тибб гардашы тәјин олунмушду. Аугуст Крафчик гардаша јүк дашымаг тапшырылмышды вә о, чох севинирди ки, өн ҹәбһәдә хидмәт етмир. Бу гардашлар кими диҝәр Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары да о дөврдә баша дүшдүкләри гәдәр Јеһоваја мәһәббәт вә сәдагәт ҝөстәрирдиләр.

Мүһарибәдә битәрәф галдыглары үчүн Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары дөвләт тәрәфиндән нәзарәт алтында сахланылырды. Нөвбәти илләр әрзиндә тәблиғ фәалијјәтинә ҝөрә Алманијадакы Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчыларына гаршы минләрлә мәһкәмә иши ачылмышды. Онлара көмәк мәгсәди илә Алманија филиалы Магдебург шәһәриндә һүгуг шөбәси тәсис етмишди.

Јеһованын Шаһидләри ҝет-ҝедә мәсиһи битәрәфлијинин мәғзини даһа ајдын баша дүшүрдүләр. Икинҹи Дүнја мүһарибәси башлајанда онлар там шәкилдә битәрәф галырдылар, һәрби ишләрә үмумијјәтлә гарышмырдылар. Буна ҝөрә дә Алманијада Јеһованын Шаһидләринә дүшмән кими бахырдылар вә гәддарҹасына тәгиб едирдиләр. Бу барәдә даһа әтрафлы «Архивимиздән» рубрикасынын нөвбәти мәгаләләринин бириндә охуја биләрсиниз. (Мәркәзи Авропадакы архивимиздән.)