ВАЛИДЕНЈЛӘРИМ 1910-ҹу илдә Тбилисидән (Ҝүрҹүстан) Канадаја көчүбләр. Онлар Канаданын Саскачеван әјаләтиндә јерләшән Пеллијә јахын бир фермада јашајырдылар. Мән 1928-ҹи илдә анадан олмушам, алты ушагдан сонунҹусу идим. Алтыајлыг оланда атамы итирдим, бир јашым оланда исә анам вәфат етди. Үстүндән чох кечмәмиш бөјүк баҹым Луси ҹәми 17 јашында өлдү. Дајым Ник мәни вә баҹы-гардашларымы һимајәсинә ҝөтүрдү.

Бир дәфә, тәхминән ики јашым оланда јахынларым ҝөрдүләр ки, мән атын баласынын гујруғундан тутуб дартырам. Онлар атын мәни вураҹағындан еһтијат едәрәк гышгырыб мәни дајандырмаг истәдиләр. Анҹаг мән онлара һај вермирдим, чүнки һәм архам онлара тәрәф иди, һәм дә онларын сәсини ешитмирдим. Дүздүр, ат мәнә зијан јетирмәди, амма о һадисәдән сонра доғмаларым мәним кар олдуғуму баша дүшдүләр.

Аиләви достумуз тәклиф етди ки, мән лал-кар ушагларла бирҝә тәһсил алым. Ник дајым мәни Саскатунда (Саскачеван) јерләшән лал-кар ушаглар үчүн мәктәбә јаздырды. Һәм мәктәб аиләмин јашадығы јердән узагда олдуғу үчүн, һәм дә ҹәми 5 јашым вар иди дејә горху һисси кечирирдим. Аиләми јалныз бајрамдан-бајрама вә тәтил ҝүнләриндә ҝөрәҹәкдим. Вәзијјәтлә барышмаг чәтин олса да, бунун мәнә хејри олду. Нәһајәт ки, жест дилини өјрәндим. Бунун сајәсиндә јашыдларымла ојнајыб хош вахт кечирирдим.

Бөјүк баҹыларымдан бири Мериан 1939-ҹу илдә Билл Данијелчук адлы бир инсанла аилә гурду. Евләнәндән сонра онлар баҹым Франсеси вә мәни һимајәләринә ҝөтүрдүләр. Бизим аиләдән Јеһованын Шаһидләри илә Мүгәддәс Китабы биринҹи онлар өјрәнмәјә башлајыб.  Мән јај тәтилинә ҝәләндә баҹымҝил Мүгәддәс Китабдан өјрәндикләрини баҹардыглары гәдәр мәнә баша салырдылар. Дүзүнү десәм, онларла үнсијјәт гурмаг мәнә чәтин иди, чүнки жест дилини билмирдиләр. Бунунла белә, онлар мәндә һәгигәтә мараг олдуғуну дујмушдулар. Мән ҝөрүрдүм ки, Мерианла Билл Мүгәддәс Китабдан өјрәндикләринә ујғун јашајырлар, буна ҝөрә дә онларла бирликдә тәблиғә чыхырдым. Гыса мүддәт сонра 1941-ҹи ил сентјабр ајынын 5-и ағзынаҹан буз кими су илә долу олан чәлләкдә вәфтиз олдум. Мәни Билл вәфтиз етди.

1946-ҹы илин јајында евә гајытдым. Биз Кливленддә (Оһајо, АБШ) кечирилән топлантыја ҝетдик. Топлантынын биринҹи ҝүнү баҹыларым нөвбә илә гејдләр апарыб мәнә охутдурурдулар ки, програмдан мән дә фајдалана билим. Топлантынын икинҹи ҝүнү орада жестдилли групун олдуғуну ҝөрдүм. Бир баҹы програмы жест дилинә тәрҹүмә едирди. Ахыр ки, мән дә топлантыдан там јарарлана билдим вә Мүгәддәс Китаб тәлимләрини дәгиг баша дүшдүм.

Икинҹи Дүнја мүһарибәси тәзәҹә гуртармышды. Ҹамаат арасында вәтәнпәрвәрлик руһу чох ҝүҹлү һисс олунурду. Топлантыдан сонра гәрара ҝәлмишдим ки, мәктәбдә етигадымы мүдафиә едәҹәјәм. Буна ҝөрә дә һамы бајраға тәзим едәндә вә һимн охујанда мән онлара гошулмурдум. Һәмчинин бајрам шәнликләриндә иштирак етмәкдән вә килсәјә ҝетмәкдән имтина етдим. Тәбии ки, бу, мүәллимләрин хошуна ҝәлмирди. Онлар мәни јолумдан дөндәрмәк үчүн һәдә горху ҝәлир вә јаланлар ујдурурдулар. Баш верәнләр синиф јолдашларым арасында чашгынлыг јаратмышды, амма бунун сајәсиндә онлара етигадым барәдә данышырдым. Онлардан бир нечәси, мәсәлән, Лари Андрасоф, Норман Дитрик, Емил Шнајдер Јеһованын Шаһиди олду. Онлар бу ҝүнә гәдәр Јеһоваја сәдагәтлә хидмәт едирләр.

Башга шәһәрләрә ҝедәндә чалышырдым орадакы лал-кар инсанлара тәблиғ едим. Мәсәлән, Монреалда бир ҹәмијјәтин үзвү олан Еди Тејгә адлы ҹаван оғлана тәблиғ етмишдим. Инди о, Лавалдакы (Квебек) жестдилли јығынҹағын үзвүдүр. Орда мән һәмчинин Вуан Арданез адлы бир ҝәнҹ оғланла таныш олдум. О, Мүгәддәс Китабдан өјрәндикләринин һәгигәт олдуғуна әмин олмаг үчүн веријалылар кими дәрин арашдырмалар апарырды (Һәв. 17:10, 11). О да вәфтиз олду. Вуан өмрүнүн ахырына кими Оттавадакы (Онтарио) јығынҹагда ағсаггал кими хидмәт етди вә Јеһоваја садиг галды.

1950-ҹи илдә Ванкуверә көчдүм. Лал-кар инсанлара тәблиғ етмәји хошлајырдым. Амма бир дәфә күчәдә Крис Спајсер адлы лал-кар олмајан бир гадына тәблиғ етдим. Бу һадисә өмүрлүк јаддашыма һәкк олуб. О, журналларымыза абунә олду. Һәмчинин мәндән хаһиш етди ки, әри Гари илә таныш олум. Мән онлара  ҝетдим. Биз Гари илә јазы васитәсилә узун-узады мүзакирәләр апардыг. Бу сөһбәтин үстүндән бир нечә ил кечди. Мән Торонтоја (Онтарио) топлантыја ҝетмишдим. Орада мәни бөјүк сүрприз ҝөзләјирди. Топлантыда Гариҝили ҝөрдүм. Гари һәмин ҝүн вәфтиз олурду. Бу һадисә мәни бир даһа әмин етди ки, һамыја тәблиғ етмәк лазымдыр, чүнки билмирсән һәгигәт һарада вә нә вахт көк атаҹаг.

Сонра Саскатуна көчдүм. Орада бир гадынла растлашдым. О, мәндән хаһиш етди ки, онун әкиз гызларына, Ҹин вә Ҹоан Ротенбергерә Мүгәддәс Китабы өјрәдим. Онлар да мәним кими лал-кар идиләр вә мән охудуғум мәктәбдә охујурдулар. Чох кечмәмиш бу ики баҹы өјрәндикләрини синиф јолдашларына данышмаға башлады. Онларын синфиндән беш нәфәр Јеһованын Шаһиди олду. Онлардан бири Јунес Колин иди. Јунеси илк дәфә ҝөрәндә ахырынҹы синифдә охујурдум. О, мәнә конфет вермишди вә дост олмағы тәклиф етмишди.

Јунесин анасы онун Мүгәддәс Китабы өјрәндијини биләндә мәктәб мүдириндән хаһиш етди ки, ону фикриндән дашындырсын. Мүдир һәтта Јунесин Мүгәддәс Китаб дәрсликләрини әлиндән алмышды. Амма о, чох мөһкәм иди, Јеһованын јолундан ҝери чәкилмәк фикриндә дејилди. Јунес вәфтиз олмаг истәјәндә валидејнләри она демишди: «Јеһованын Шаһиди олсан, бу евә ајаг басма!» Јунес 17 јашында евләрини тәрк еләди. Бир мәсиһи аиләси ону евинә гәбул етди. Јунес Мүгәддәс Китаб дәрсини баша чатдырды вә вәфтиз олду. Сонралар исә мәним һәјатымын ајрылмаз һиссәси олду. Биз 1960-ҹы илдә евләндик. Онун валидејнләри тојумуза ҝәлмәмишдиләр. Амма илләр сонра һәм бизим инанҹларымыз, һәм дә ушагларымызын тәрбијәси онлара дәрин тәсир бағышлады вә онлар бизә һөрмәтлә јанашмаға башладылар.

Бизим једди оғлумуз олду. Онларын бизим кими ешитмә гүсуру јохдур. Амма бу, бизә онлары тәрбијә етмәкдә чәтинлик јарадырды. Јахшы ки, онлар жест дилини билирдиләр, бунун сајәсиндә биз онларла нормал үнсијјәт гура вә һәгигәти өјрәдә билирдик. Јығынҹагдакы баҹы-гардашларын да бизә чох бөјүк көмәји дәјирди. Мәсәлән, бир гардаш бизә јазмышды ки, оғлумуз јығынҹагда пис сөз данышыр. Биз дәрһал бу мәсәләнин үстүнә дүшүб проблеми һәлл етдик. Дөрд оғлумуз Ҹејмс, Ҹери, Николас вә Стивен аиләликҹә Јеһоваја хидмәт едир. Онларын дөрдү дә ағсаггалдыр. Николас вә һәјат јолдашы Дебора Британијадакы филиалда жест дили групунда тәрҹүмәчи кими чалышыр. Стивен вә јолдашы Шанен исә Бирләшмиш Штатлардакы филиалда жест дили тәрҹүмә групунда хидмәт едир.

Евлилијимизин 40 иллијинә бир ај галмыш Јунес хәрчәнҝ хәстәлијиндән вәфат етди. Бу хәстәликлә мүбаризә апардығы чәтин анларда о сарсылмырды, дирилмә үмиди она ҝүҹ верирди. Јунеси ҝөрәҹәјим ҝүнүн һәсрәти илә јашајырам.

2012-ҹи илин февралында јыхылдым вә омбам сынды. Бундан сонра мәнә көмәк лазым иди дејә оғулларымдан биринин јанына көчдүм. Инди биз Калгари шәһәриндәки жестдилли јығынҹағын үзвүјүк. Мән һәмин јығынҹагда ағсаггал кими хидмәт едирәм. Һәјатымда илк дәфәдир ки, жестдилли јығынҹағын үзвүјәм. Мәәттәл галырам ки, 1946-ҹы илдән бу вахта гәдәр инҝилисдилли јығынҹагда ола-ола Јеһова илә мүнасибәтләрими горујуб сахламаға неҹә мүвәффәг олмушам! Доғрудан да, Јеһова сөз вердији кими, јетимләрә аталыг едир (Зәб. 10:14). Мәнә көмәк едән һәр кәсә — јазы јазмагла, жест дилини өјрәнмәклә вә тәрҹүмәчи кими јардым етмәклә зәһмәт чәкән баҹы-гардашлара үрәкдән миннәтдарам.

Һәрдән мәнә елә ҝәлир ки, һеч кәс биз лал-кар инсанлары баша дүшмүр. Дүзүнү десәм, буна ҝөрә бәзән мәјуслуға гапылырам вә аз галырам тәслим олум. Инсанларын нә данышдығыны баша дүшмәмәјим бу һиссләри кечирмәјимә даһа бир сәбәбдир. Лакин белә анларда Бутрусун Исаја дедији сөзләр јадыма дүшүр: «Аға, кимин јанына ҝедәк? Әбәди һәјатын сөзләри сәндәдир» (Јәһ. 6:66—68). Узун илләр һәгигәтдә олан лал-кар баҹы-гардашлар кими, мән дә сәбирли олмағы өјрәндим. Јеһоваја вә Онун тәшкилатына етибар етмәји өјрәндим вә бунун фајдасыны ҝөрүрәм. Жест дилиндә чохлу нәшрләрин олмасы, жестдилли јығынҹагда вә топлантыда иштирак етмәк мәнә мәмнунлуг ҝәтирир. Уҹа Јараданымыз Јеһова Аллаһа хидмәт етмәк һәјатыма мәна гатыб, мәни хошбәхт едиб!