1, 2. а) Ганунун тәкрары 6:4 ајәсиндәки сөзләри чохлары һарадан билир? б) Муса пејғәмбәр бу сөзләри һансы мәгсәдлә демишди?

ГАНУНУН ТӘКРАРЫ 6:4 ајәсиндәки сөзләр јәһудиләрин әсрләр боју сөјләдији дуанын бир һиссәсидир. Бу дуа «Шма» адланыр. «Шма» ајәнин илк сөзүдүр. Аллаһа сәдагәтләрини сүбут етмәк үчүн мөмин јәһудиләр ҝүндә ики дәфә, сәһәр вә ахшам бу дуаны охујурлар.

² Муса пејғәмбәр бу сөзләри ерамыздан әввәл 1473-ҹү илдә, Муаб чөллүјүндә топлашмыш исраиллиләрә демишди. Халг Иордан чајыны кечиб Вәд олунмуш дијара дахил олмаг үзрә иди (Ган. 6:1). Халга 40 ил рәһбәрлик едән Муса пејғәмбәр онларын ирәлидәки чәтинликләри ҹәсарәтлә гаршыламасыны истәјирди. Бунун үчүн исраиллиләр Јеһоваја архаланмалы вә Она садиг галмалы идиләр. Сөзсүз ки, пејғәмбәрин сөзләри халга ҝүҹлү тәсир бағышламышды. О, Он әмри вә диҝәр гајдалары хатырладандан сонра Ганунун тәкрары 6:4, 5 ајәләриндә јазылан тәсирли сөзләри демишди. (Ајәләри охујун.)

3. Бу мәгаләдә һансы суаллары арашдыраҹағыг?

 ³ Мәҝәр Муса пејғәмбәрин бу сөзләрини ешидән јәһудиләр Јеһованын тәк олдуғуну билмирдиләр? Әлбәттә билирдиләр. Садиг јәһудиләр јалныз бир Аллаһы, әҹдадлары Ибраһим, Исһаг вә Јагубун Аллаһыны таныјыр вә јалныз Она ибадәт едирдиләр. Бәс онда нәјә ҝөрә Муса онлара демишди ки, Аллаһлары «Јеһова тәк олан Јеһовадыр»? Јеһованын тәк олмасы фикри илә 5-ҹи ајәдә јазылан «Јеһованы бүтүн гәлбинлә, бүтүн варлығынла, вар ҝүҹүнлә севмәлисән» сөзләри арасында бағлылыг вармы? Ганунун тәкрары 6:4, 5 ајәләриндә јазылан сөзләрин бизә һансы аидијјәти вар?

4, 5. а) «Тәк» сөзүнүн мәналарындан бири һансыдыр? б) Јеһова Аллаһ диҝәр аллаһлардан нәдә фәргләнир?

⁴ Тајы-бәрабәри олмајан Аллаһ. Ибрани дилиндә вә бир чох дилләрдә «тәк» сөзү һәм сајы билдирир, һәм дә башга мәналарда ишләнир. Мәсәлән, тајы-бәрабәри олмајан, бәнзәрсиз мәнасыны дашыјыр. Муса бу сөзләри үчаллаһлығы тәкзиб етмәк мәгсәдилә демәмишди. Јеһова јерин-ҝөјүн Јараданыдыр, һәр шејин Һөкмдарыдыр. Онун тајы-бәрабәри јохдур, О тәк олан Аллаһдыр (2 Ишм. 7:22). Муса бу сөзләрлә исраиллиләрә хатырладырды ки, онлар јалныз вә јалныз Јеһова Аллаһа ибадәт етмәлидирләр. Онлар јаланчы аллаһлара ибадәт едән әтраф халгларын ардынҹа ҝетмәмәли идиләр. Бу халглар һәмин аллаһларын тәбиәт гүввәләрини идарә етдијини дүшүнүрдүләр.

⁵ Мисал үчүн, мисирлиләр ҝүнәш аллаһы Раја, сәма аллаһы Нута, јер аллаһы Ҝебә, Нил аллаһы Һапијә вә мүгәддәс сајдыглары чохсајлы һејванлара ибадәт едирдиләр. Јеһова Аллаһ Мисирин үзәринә он бәла ҝөндәрмәклә бу танрыларын һеч олдуғуну сүбут етди. Кәнаниләрин баш аллаһы Баал мәһсулдарлыг аллаһы, һәмчинин сәма, јағыш вә фыртына аллаһы сајылырды. Бир чох әразиләрдә исә инсанлар Баалын онлары горудуғуна инанырдылар (Сај. 25:3). Исраиллиләр јаддан чыхартмамалы идиләр ки, онларын Аллаһы «тәк олан Јеһовадыр» (Ган. 4:35, 39).

6, 7. «Тәк» сөзүнүн диҝәр мәнасы нәдир вә Јеһова бу мәнада «тәк» олдуғуну неҹә сүбут етди?

⁶ Дәјишмәз вә вәфалы Аллаһ. «Тәк» сөзү һәмчинин сөздә вә әмәлдә доғру, дәјишмәз олмағы билдирир. Јеһова Аллаһ ҝүндә бир фикрә дүшән инсанлар кими дәјишкән дејил. О, етибарлы, дәјишмәз вә вәфалы Аллаһдыр, О, һеч вахт јалан данышмыр. Јеһова Ибраһим пејғәмбәрә сөз вермишди ки, онун нәсли Вәд олунмуш дијара саһиб олаҹаг вә бу вәдини јеринә јетирмәк үчүн О, чох мөһтәшәм ишләр ҝөрдү. Јеһова бу вәди 430 илдән сонра јеринә јетирди. Бәли, бу илләр әрзиндә Аллаһ фикрини дәјишмәмишди, О, вердији сөзүн үстүндә дурду (Јар. 12:1, 2, 7; Чых. 12:40, 41).

⁷ Әсрләр сонра Јеһова исраиллиләри шаһид сечәндә Өзүнүн «һәмишә ејни» олдуғуну вурғулајараг демишди: «Нә Мәндән габаг, нә дә Мәндән сонра Аллаһ мөвҹуд олмајыб». Јеһова һәр заман сөзүнүн үстүндә дурдуғуну тәсдиг етмәк үчүн әлавә етмишди: «Мән һәмишә ејнијәм» (Әшј. 43:10, 13; 44:6; 48:12). Садиг вә дәјишмәз олан Јеһова Аллаһын хидмәтчиси олмаг һәм исраиллиләр, һәм дә бизим үчүн бөјүк шәрәфдир! (Мәл. 3:6; Јаг. 1:17).

8, 9. а) Јеһова хидмәтчиләриндән нә тәләб едир? б) Иса Мәсиһ Муса пејғәмбәрин дедији сөзләри неҹә тәсдиг етмишди?

⁸ Бу сөзләрлә Муса исраиллиләрә хатырлатды  ки, Јеһованын онлара бәсләдији мәһәббәт дәјишмәјиб вә О, һәмишә онларын гајғысына галаҹаг. Исраиллиләр исә, өз нөвбәсиндә, Јеһованы бүтүн гәлбләри, бүтүн варлыглары вә бүтүн ҝүҹләри илә севмәли вә јалныз Она ибадәт етмәли идиләр. Валидејнләр һәр фүрсәтдән истифадә едиб өвладларына Аллаһа мәһәббәт ашыламалы идиләр ки, онлар да Аллаһа садиг гала билсинләр (Ган. 6:6—9).

⁹ Јеһова Аллаһ сөзүндә сабит олдуғу кими, тәләбләриндә дә сабит вә дәјишмәздир. О бу ҝүн дә Она ибадәт едәнләрдән ејни шејләри тәләб едир. Ибадәтимизин Аллаһа мәгбул олмасыны истәјириксә, биз дә Она там сәдагәт ҝөстәрмәли вә Ону бүтүн гәлбимизлә, бүтүн ағлымызла вә вар ҝүҹүмүзлә севмәлијик. Иса Мәсиһ дә бунун ваҹиблијини вурғуламышды. (Марк 12:28—31 ајәләрини охујун.) Ҝәлин ҝөрәк «Аллаһымыз Јеһова тәк олан Јеһовадыр» сөзләринин мәнасыны, һәгигәтән дә, дәрк етдијимизи һәрәкәтләримизлә неҹә ҝөстәрә биләрик.

10, 11. а) Јеһоваја сәдагәтли олдуғумузу неҹә ҝөстәрмәлијик? б) Дәнјал вә үч досту Јеһоваја садиг олдугларыны неҹә ҝөстәрдиләр?

¹⁰ Јеһованын бизим үчүн тәк Аллаһ олдуғуну сүбут етмәк үчүн Она там сәдагәт ҝөстәрмәлијик. Буна ҝөрә дә биз ејни вахтда һәм Јеһоваја, һәм дә башга аллаһлара ибадәт етмәмәлијик, ибадәтимизи јалан динин тәлимләри вә ајинләри илә ләкәләмәмәлијик. Унутмајаг ки, Јеһова нә чохсајлы аллаһлардан бири, нә дә онларын арасында ән ҝүҹлүсү, ән алисидир, Јеһова јеҝанә, тәк олан Аллаһдыр. Биз јалныз Она ибадәт етмәлијик. (Вәһј 4:11 ајәсини охујун.)

¹¹ «Дәнјал» китабында Дәнјал, Һәнанијјә, Мүсаил вә Әзрија адлы дөрд ибрани ҝәнҹ һагда јазылыб. Онлар Јеһоваја сәдагәтли олдугларыны тәкҹә һарам бујрулан јемәкләрдән имтина етмәклә јох, һәмчинин Навуходоносорун дүзәлтдији гызыл һејкәлә баш әјмәмәклә дә ҝөстәрдиләр. Јеһова бу дөрд ҝәнҹ үчүн һәр шејдән үстүн иди; онлар ибадәт мәсәләсиндә ҝүзәштә ҝетмәк фикриндә дејилдиләр (Дән. 1:1—3:30).

12. Јеһоваја садиг галмаг үчүн өзүмүзү нәдән ҝөзләмәлијик?

¹² Јеһоваја садиг галмаг үчүн, биз јол вермәмәлијик ки, нә исә һәјатымызда Онун јерини тутсун. Бәс бу нә ола биләр? Јеһованын вердији Он әмрдә ајдын шәкилдә дејилирди ки, исраиллиләр башга аллаһлара ситајиш етмәмәли вә бүтпәрәстлијин һеч бир нөвүнә гарышмамалыдырлар (Ган. 5:6—10). Бу ҝүн бүтпәрәстлијин чохлу нөвү вар, онлардан бәзиләрини дәрһал сезмәк олмур. Јеһованын тәләбләри дәјишмәјиб. О, бу ҝүн дә «тәк олан Јеһовадыр». Ҝәлин ҝөрәк бу сөзләрин бизә һансы аидијјәти вар.

13. Гәлбимиздә Јеһоваја мәһәббәтин јерини нә тута биләр?

¹³ Колослулара 3:5 ајәсиндә мәсиһиләрин Јеһова илә мүнасибәтләрини поза биләҹәк шејләр һагда јазылыб. (Ајәни охујун.) Диггәт јетирин ки, бу ајәдә тамаһкарлыг бүтпәрәстлијә бәрабәр тутулур. Чүнки инсанын арзулары, мәсәлән, вар-дөвләт газанмаг, дәбдәбәли јашамаг арзусу она елә һаким кәсилә биләр ки, бу арзу онун аллаһына чевриләр. Һәмчинин ајәјә бүтөвлүклә нәзәр саланда ҝөрмәк олар ки, орада ады чәкилән диҝәр ҝүнаһлы әмәлләр дә, мүәјјән мәнада, тамаһкарлыгла, јәни бүтпәрәстликлә бағлыдыр. Әҝәр гәлбимиздә бу кими шејләрә ҝүҹлү истәк варса, онлара мәһәббәт Аллаһа бәсләдијимиз мәһәббәтин јерини тута биләр. Бу арзуларын бизә үстүн ҝәлмәсинә  јол версәк, онда дејә билмәјәҹәјик ки, Јеһова бизим үчүн «тәк олан Јеһовадыр». Мәҝәр бүтүн бу шејләр бу гурбана дәјәр?

14. Һәвари Јәһјанын сөзләри бизә нәји баша дүшмәјә көмәк едир?

¹⁴ Һәвари Јәһја да ејни фикри вурғуламышды. О демишди ки, дүнјадакы шејләри севән, јәни ҹисмин вә ҝөзләрин истәјинин әсири олан, варыны нүмајишә гојан инсанын «гәлбиндә Атаја мәһәббәт јохдур» (1 Јәһ. 2:15, 16). Буна ҝөрә дә үрәјимизи мүнтәзәм олараг јохламалыјыг, ҝөрәк дүнјадакы әјләнҹә, инсанлар, ҝејим тәрзи бизи ҹәлб еләмир? «Бөјүк шејләр» әлдә етмәк үчүн али тәһсилә ҹан атмаг да дүнјаны севдијимизи ҝөстәрир (Әрм. 45:4, 5). Биз вәд олунмуш јени дүнјанын астанасындајыг. Буна ҝөрә дә Муса пејғәмбәрин дедији сөзләри гулағымызда сырға етмәлијик! Әҝәр биз «Аллаһымыз Јеһова тәк олан Јеһовадыр» сөзләринин мәнасыны там баша дүшүр вә буна сидги-үрәкдән инанырыгса, вар ҝүҹүмүзлә чалышаҹағыг ки, Јеһоваја садиг галаг вә Она мәгбул шәкилдә ибадәт едәк (Ибр. 12:28, 29).

15. Нәјә ҝөрә һәвари Булус мәсиһиләрә хатырлатмышды ки, онлар үчүн бир Аллаһ вар?

¹⁵ Јеһованын тәк олмасы һәмчинин о демәкдир ки, О, Өз хидмәтчиләриндән бирлик ичиндә јашамағы вә ејни мәгсәдә ҹан атмағы тәләб едир. Биринҹи әсрдә мәсиһи јығынҹағы јәһудиләрдән, јунанлардан, ромалылардан вә диҝәр халглардан ибарәт иди. Мәсиһи олмаздан әввәл онларын һәр биринин өз дини, адәт-әнәнәси вә өзүнә хас хасијјәти вар иди. Буна ҝөрә дә бәзиләринә јени динин тәләбләринә ујғун јашамаг чәтин иди. Буну билән һәвари Булус онлара хатырлатды ки, мәсиһиләр үчүн тәк бир Аллаһ вар, О да  Јеһовадыр. (1 Коринфлиләрә 8:5, 6 ајәләрини охујун.)

16, 17. а) Бизим ҝүнләрдә һансы пејғәмбәрлик јеринә јетир вә бу нәдән ҝөрүнүр? б) Арамыздакы бирлији нә поза биләр?

¹⁶ Бәс бу ҝүн јығынҹагларда вәзијјәт неҹәдир? Әшија пејғәмбәр јазмышды ки, «заманын сонунда» бүтүн халглар Јеһованын дағына, јәни һәгиги ибадәтә ахышаҹаг. Онлар дејәҹәкләр: «[Јеһова] бизә јолуну өјрәтсин, биз дә Онун јолу илә јеријәк» (Әшј. 2:2, 3). Биз чох хошбәхтик ки, бу пејғәмбәрлијин јеринә јетдијини өз ҝөзләримизлә ҝөрүрүк! Јығынҹагларымызын чоху мүхтәлиф иргә, мәдәнијјәтә мәнсуб, мүхтәлиф дилләрдә данышан инсанлардан ибарәтдир. Амма бу фәргә бахмајараг, биз бир Аллаһа, Јеһоваја ибадәт едирик. Лакин бу мүхтәлифлик бир сыра чәтинликләр јарада биләр.

¹⁷ Мәсәлән, башга мәдәнијјәтдән олан баҹы-гардашлара мүнасибәтиниз неҹәдир? Тәбии ки, онларын дили, ҝејими, һәрәкәтләри вә једији јемәк сизинкиндән фәргләнир. Бәс сиз онларла неҹә давранырсыныз, онларын јанында олмаға утанырсыныз? Анҹаг өз мәдәнијјәтиниздән олан инсанларла вахт кечирирсиниз? Тутаг ки, сизин вә ја гоншу јығынҹаға сиздән јашҹа балаҹа, јахуд башга мәдәнијјәтдән олан нәзарәтчи тәјин едибләр. Она неҹә јанашардыныз? Еһтијатлы олмасаг, бу баҹы-гардашлара мүнасибәтимиз арамыздакы бирлији поза биләр.

18, 19. а) Ефеслиләрә 4:1—3 ајәләриндә һансы мәсләһәт јазылыб? б) Јығынҹагда бирлијин олмасы үчүн биз нә едә биләрик?

¹⁸ Бу чәтинликләрин гаршысыны неҹә ала биләрик? Һәвари Булус инкишаф едән вә мүхтәлиф мәдәнијјәтә мәхсус инсанларын јашадығы Ефес шәһәриндәки мәсиһиләрә бир нечә фајдалы мәсләһәт вермишди. (Ефеслиләрә 4:1—3 ајәләрини охујун.) Диггәт јетирин ки, Булус, илк нөвбәдә, тәвазөкарлыг, мүлајимлик, сәбир вә мәһәббәт кими хүсусијјәтләрин адыны чәкир. Бу хүсусијјәтләри еви сахлајан сүтунлара бәнзәтмәк олар. Сүтунлар нә гәдәр мөһкәм олса да, вахташыры тәмир олунмаса, ев учуб-дағылаҹаг. Булус Ефесдәки мәсиһиләри тәшвиг едирди ки, вар ҝүҹләри илә «руһун вердији бирлији горумаға» чалышсынлар.

¹⁹ Јығынҹагдакы бирлији горумаг һәр биримизин мәсулијјәтидир. Бәс бунун үчүн нә етмәлијик? Илк нөвбәдә, һәвари Булусун дедији хүсусијјәтләри — тәвазөкарлығы, мүлајимлији, сәбри вә мәһәббәти өзүмүздә јетишдирмәли вә тәзаһүр етдирмәлијик. Сонра сүлһүн бирләшдириҹи телләрини мөһкәмләндирмәјә чалышмалыјыг. Сүлһү позан «чатлары», јәни фикирајрылығыны арадан галдырмалыјыг. Белә етмәклә арамыздакы сүлһүн вә бирлијин горунмасына өз төһфәмизи верәҹәјик.

20. «Аллаһымыз Јеһова тәк олан Јеһовадыр» сөзләринин мәнасыны дәрк етдијимиз нәдән ҝөрүнәҹәк?

²⁰ «Аллаһымыз Јеһова тәк олан Јеһовадыр». Чох тәсирли сөзләрдир, елә дејилми? Бу сөзләр Вәд олунмуш дијарын астанасында олан исраиллиләри гаршыдакы чәтинликләрә һазырламышды. Бу сөзләрин мәнасыны дәрк етсәк, биз дә гаршыдакы бөјүк мүсибәтә һазыр олаҹағыг, еләҹә дә Ҹәннәтдә сүлһү вә бирлији горуја биләҹәјик. Ҝәлин Јеһоваја там сәдагәт ҝөстәрәк: Ону бүтүн варлығымызла севәк, Она ҹан-дилдән хидмәт едәк вә арамыздакы бирлији горумаға чалышаг. Әҝәр бу ҹүр даврансаг, онда әмин ола биләрик ки, Иса Мәсиһин дедији нөвбәти сөзләрин јеринә јетдијинә шәхсән шаһид олаҹағыг: «Еј Атамын мүбарәк бәндәләри! Ҝәлин, бәшәрин тәмәли гојуландан бәри сизин үчүн һазырланмыш Падшаһлығы мирас алын» (Мәт. 25:34).