1, 2. а) Адәтән, гәрибләр һансы чәтинликләрлә үзләширләр? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.) б) Һәвари Булус мәсиһиләрә һансы мәсләһәти вермишди вә бунунла бағлы һансы суаллар јараныр?

ОТУЗ ил бундан әввәл Осеј ^[1] адлы бир гардаш (һәмин вахт о, Јеһованын Шаһиди дејилди) Ганадан Авропаја көчүр. Осеј о ҝүнләри хатырлајараг дејир: «Дәрһал баша дүшдүм ки, мәни бурада адам јеринә гојан јохдур. Буранын һавасы мәним үчүн дәһшәт иди. Һава лиманынын гапысындан чыханда сојуг һава илијимә ишләди. Мәни ағламаг тутду, чүнки бу вахта гәдәр сојуғун нә олдуғуну билмәмишдим». Дил билмәдији үчүн Осеј дүз бир ил нормал иш тапа билмир. Аиләсиндән узагда олдуғуна ҝөрә о, өзүнү чох тәнһа һисс едир вә јахынлары үчүн дарыхырды.

² Осејин јериндә олсајдыныз, инсанларын сизинлә неҹә рәфтар етмәсини истәјәрдиниз? Мәҝәр сиз ибадәт евинә ҝәләндә сизи хош үзлә гаршыласајдылар, миллијјәтинизә вә дәринизин рәнҝинә фикир вермәсәјдиләр, севинмәздиниз? Мүгәддәс Китаб бүтүн һәгиги мәсиһиләрә гәрибләрә гонагпәрвәрлик ҝөстәрмәји бујурур (Ибр.  13:2). Бу ајәдә «гонагпәрвәрлик» кими тәрҹүмә олунан јунан сөзү «гәрибләрә хејирхаһлыг» мәнасыны дашыјыр. Буна ҝөрә ҝәлин нөвбәти суаллары нәзәрдән кечирәк: Јеһова гәрибләрә неҹә јанашыр? Биз гәрибләрә неҹә јанашырыг? Јығынҹағымыздакы әҹнәбиләр гәрибчилик һисс етмәсинләр дејә, нә едә биләрик?

3, 4. Чыхыш 23:9 ајәсинә әсасән, исраиллиләр гәрибләрлә неҹә рәфтар етмәли идиләр вә нәјә ҝөрә?

³ Јеһова Аллаһ Исраил халгыны Мисир көләлијиндән азад едәндән сонра онлара бир сыра ганунлар вермишди. Һәмин ганунларда исраиллиләрдән онлара гошулан чохлу сајда јаделлиләрлә анлајышла давранмаг тәләб олунурду (Чых. 12:38, 49; 22:21). Гәрибләр, адәтән, чох шејдән мәһрум олдуғуна ҝөрә Јеһова онларын гајғысына галараг бәзи тәдбирләр ҝөрмүшдү. Мәсәлән, онлар мәһсул јығымындан сонра јердә галан мәһсулу јыға биләрдиләр (Лав. 19:9, 10).

⁴ Јеһова садәҹә әмр верә биләрди ки, исраиллиләр гәрибләрә һөрмәт етсинләр. Амма О, исраиллиләри һәм дә шәфгәтли олмаға сәсләјирди. (Чыхыш 23:9 ајәсини охујун.) Исраиллиләр гәриблијин нә демәк олдуғуну чох јахшы билирдиләр. Мисирлиләр динләринә вә миллијјәтләринә ҝөрә һәмишә јәһудиләрдән узаг ҝәзирдиләр, һәтта онлары көлә етмәмишдән әввәл дә (Јар. 43:32; 46:34; Чых. 1:11—14). Исраиллиләр бу гәриб өлкәдә чох аҹы һәјат јашамышдылар. Амма Јеһова онлара бујурмушду ки, араларында јашајан гәрибләрә «јерли адам кими» јанашсынлар (Лав. 19:33, 34).

5. Гәрибләрә Јеһова кими шәфгәтлә јанашмаға бизә нә көмәк едә биләр?

⁵ Јеһованын гәрибләрә мүнасибәти дәјишмәјиб. О, бу ҝүн дә јығынҹагларымыза башга әразиләрдән көчүб ҝәлән инсанлара шәфгәтлә јанашыр (Ган. 10:17—19; Мәл. 3:5, 6). Бу инсанларын гаршылашдығы чәтинликләри, мәсәлән, әтрафдакыларын онлара миллијәтинә ҝөрә јухарыдан ашағы бахдығыны, дили билмәдикләрини нәзәрә алсаг, онлара көмәк етмәк вә шәфгәт ҝөстәрмәк үчүн фүрсәт ахтараҹағыг (1 Бут. 3:8).

6, 7. Еркән мәсиһиләрин јәһудиләрдә көк атмыш гәрәзли мүнасибәтә галиб ҝәлдији нәдән ҝөрүнүр?

⁶ Биринҹи әсрдә јашајан јәһудиләр башга милләтләрдән оланлары севмирдиләр, амма мәсиһиләр дәринә көк атмыш бу гәрәзли мүнасибәтә галиб ҝәлә билмишдиләр. Јерусәлимдәки мәсиһиләр ерамызын 33-ҹү илиндә мүхтәлиф мәмләкәтләрдән Әллинҹи ҝүн бајрамына ҝәлмиш вә јениҹә мәсиһилији гәбул етмиш инсанлара гонагпәрвәрлик ҝөстәрмишдиләр (Һәв. 2:5, 44—47). Јәһуди мәсиһиләрин башга өлкәләрдән олан диндашларына бу ҹүр мәһәббәт ҝөстәрмәсиндән ҝөрүнүр ки, онлар гонагпәрвәрлијин, јәни гәрибләрә јахшылыг етмәјин нә демәк олдуғуну јахшы баша дүшүрдүләр.

⁷ Лакин мәсиһи јығынҹағы бөјүдүкҹә вәзијјәт дәјишмәјә башлады, мәсиһиләрин арасында ајры-сечкилик јаранды. Јунандилли јәһудиләр наразылыг едирдиләр ки, онларын дул гадынларына етинасыз јанашылыр (Һәв. 6:1). Мәсәләни јолуна гојмаг үчүн һәвариләр једди гардаш тәјин етди. Бу гардашлар нәзарәт етмәли идиләр ки, һеч кәс диггәтдән кәнарда галмасын. Мараглысы одур ки, онларын ады јунан ады иди. Бу, һәвариләрин еркән мәсиһиләрин арасында јаранан ҝәрҝинлији азалтмаг истәдијини ҝөстәрир (Һәв. 6:2—6).

8, 9. а) Һансы суалларын көмәји илә биздә гәрәзли мүнасибәтин олуб-олмадығыны мүәјјән едә биләрик? б) Һансы һисси үрәјимиздән гопарыб атмалыјыг? (1 Бут. 1:22).

⁸ Гејд етмәк лазымдыр ки, бөјүдүјүмүз мәдәнијјәт һәр биримизә истәр-истәмәз тәсир едир (Ром. 12:2). Үстәлик,  ола билсин, гоншулар, әмәкдашларымыз, синиф јолдашларымыз башга милләтдән вә ја јердән олан, дәрисинин рәнҝи илә онлардан фәргләнән инсанлары лаға гојурлар. Өзүмүзү јохламалыјыг ҝөрәк, онларын гәрәзли мүнасибәти бизә сирајәт етмәјиб? Кимсә милләтимизи мәсхәрәјә гојанда, мәсәлән, мәдәнијјәтимизин һансыса ҹәһәтини шиширдиб ҝүләндә буну неҹә гаршылајырыг?

⁹ Һәвари Бутрус бир мүддәт гејри-јәһудиләрә гәрәзли јанашырды, амма јаваш-јаваш о, бу хүсусијјәти өзүндән ата билди (Һәв. 10:28, 34, 35; Гал. 2:11—14). Әҝәр биз дә өзүмүздә милләтчилик руһу, инсанлара гәрәзли мүнасибәт һисс едириксә, әлимиздән ҝәләни етмәлијик ки, бу һиссләри үрәјимиздән гопарыб атаг. (1 Бутрус 1:22 ајәсини охујун.) Ҝәлин дүшүнәк: һансы милләт камилдир? Һамымыз гејри-камилик вә һеч биримиз хиласы газана билмәрик (Ром. 3:9, 10, 21—24). Онда нәјә ҝөрә өзүмүзү башгаларындан үстүн тутмалыјыг?! (1 Кор. 4:7). Бу саһәдә һәвари Булусдан нүмунә ҝөтүрмәлијик. О, мәсһ олунмуш мәсиһиләрә демишди: «Сиз артыг јаделли вә гәриб дејилсиниз, сиз... Аллаһын аиләсинин үзвләрисиниз» (Ефес. 2:19). Вар ҝүҹүмүзлә чалышыб инсанлара гаршы гәрәзли мүнасибәтин өһдәсиндән ҝәлсәк, јени шәхсијјәти ҝејинә биләҹәјик (Кол. 3:10, 11). 

10, 11. Буәзин гәрибләрә Јеһова кими јанашдығы нәдән ҝөрүнүр?

¹⁰ Буәзин муаби Рута мүнасибәтиндән ҝөрүнүр ки, о, гәрибләрә Јеһованын ҝөзү илә бахырды. Бир ҝүн Буәз тарласында бичин ишинин неҹә ҝетдијини јохламаға ҝедир. Рут онун зәмисиндә бичинчиләрдән дүшмүш сүнбүлләри јығырды. Башга мәмләкәтдән ҝәлмиш бу зәһмәткеш гадын онун диггәтини чәкир. Гануна ҝөрә Рутун башаг јығмаға һүгугу чатса да, о иҹазә истәмишди. Буәз бундан хәбәр тутанда сәхавәт ҝөстәриб Рута дәрзләрин арасындан да сүнбүл јығмаға иҹазә верир. (Рут 2:5—7, 15, 16 ајәләрини охујун.)

¹¹ Буәзин Рутла сөһбәтини нәзәрдән кечирсәк, ҝөрәрик ки, о, Рутун бир гәриб кими һансы чәтинликләрлә үзләшдијини баша дүшүрдү. Биринҹиси, Буәз Рута деди ки, гарабашларынын јанында башаг јығсын, чүнки саһәдәки ишчиләр ону инҹидә биләрдиләр. Икинҹиси, о, Руту муздлу ишчиләриндән ајырмады, ону су вә јемәклә тәмин етди. Һәмчинин јаделли олдуғу үчүн Буәз она јухарыдан ашағы бахмады, онунла алчалдыҹы тонда данышмады, әксинә, она үрәк-дирәк верди (Рут 2:8—10, 13, 14).

12. Хејирхаһлыг јығынҹаға јени ҝәлән әҹнәбиләрә неҹә тәсир едә биләр?

¹² Буәзә дәрин тәсир бағышлајан тәкҹә Рутун гајынанасы Наимәјә ҝөстәрдији фәдакар мәһәббәт дејилди, һәм дә онун Јеһованын јолуну тутмасы иди. Буәзин Јеһованын ганадлары алтына сығынан бу гадына ҝөстәрдији хејирхаһлыг Јеһованын мәһәббәтинин тәзаһүрү иди (Рут 2:12, 20; Мәс. 19:17). Биз дә «һәр ҹүр инсан»а хејирхаһлыг едәриксә, чох еһтимал ки, онлар һәгигәти гәбул едәр вә Јеһованын онлара бәсләдији дәрин мәһәббәти дујарлар (1 Тим. 2:3, 4).

13, 14. а) Нәјә ҝөрә әлимиздән ҝәләни едиб ибадәт евинә тәзә ҝәлән әҹнәбиләри саламламалыјыг? б) Башга милләтдән олан инсанла үнсијјәт етмәјә чәкинирсинизсә, нә едә биләрсиниз?

¹³ Јығынҹаға јени ҝәлән әҹнәбиләрә јахшылыг етмәјин бир јолу онлары ибадәт евиндә саламламагдыр. Ола билсин, сиз дә диггәт јетирмисиниз ки, әҹнәбиләр, адәтән, чәкинҝән олурлар вә ҹәмијјәтә гарышмырлар. Бәлкә дә мәдәнијјәтләринә, јахуд иҹтимаи тәбәгәләринә ҝөрә онлар өзләрини башга иргдән вә ја милләтдән ашағы һесаб едирләр. Буну нәзәрә алараг, биз онлара  диггәт ајырмалы вә меһрибан мүнасибәт ҝөстәрмәлијик. Сизин дилдә «JW Language» програмы варса, орадан јениләри онларын доғма дилиндә саламламағы өјрәнсәниз, јахшы олар. (Филиппилиләрә 2:3, 4 ајәләрини охујун.)

¹⁴ Ола биләр, башга милләтдән олан инсанла үнсијјәт етмәјә чәкинирсиниз. Бу һисси ашмаг үчүн онларла сөһбәт едәндә әввәлҹә өзүнүз һагда нә исә даныша биләрсиниз. Чох кечмәмиш ҝөрәҹәксиниз ки, һәр шеј сиз фикирләшдијиниз кими дејил, сизи бирләшдирән шејләр даһа чохдур, нәинки ајыран. Унутмајын, һәр мәдәнијјәтин һәм ҝөзәл, һәм дә чатышмајан ҹәһәтләри вар.

15. Әразинизә тәзә көчән инсанлара анлајыш ҝөстәрмәјә сизә нә көмәк едә биләр?

¹⁵ Јығынҹағыныздакы әҹнәбиләрин гәрибчилик чәкмәмәси үчүн онлара көмәк етмәк истәјирсинизсә, өзүнүздән сорушун: «Әҝәр мән башга өлкәјә көчсәјдим, орадакы инсанларын мәнимлә неҹә рәфтар етмәсини истәјәрдим?» (Мәт. 7:12). Сизин әразијә тәзә көчән инсанларын дүшүнҹә тәрзи вә давранышлары әввәл-әввәл сизә гәрибә ҝәлә биләр, амма чалышын онлара гаршы сәбирли оласыныз. Ҝөзләмәјин ки, онлар сизин әразидәки инсанлар кими олмалыдырлар, бу инсанлары олдуглары кими гәбул един. (Ромалылара 15:7 ајәсини охујун.)

16, 17. а) Әҹнәбиләрлә јахын мүнасибәт гурмаға бизә нә көмәк едә биләр? б) Јығынҹағымыздакы әҹнәби һәмиманлыларымыза нәдә көмәк ҝөстәрә биләрик?

¹⁶ Бизим, јахуд башга јығынҹаглардакы әҹнәбиләрин өлкәләри вә мәдәнијјәти барәдә мәлумат әлдә етсәк, бу, онларла үнсијјәтимизи асанлашдыра биләр. Мәсәлән, аиләви ибадәт заманы бу барәдә арашдырма апармаг олар. Әҹнәбиләрлә јахын мүнасибәт гурмағын башга бир јолу онлары гонаг чағырмагдыр. Јеһова Аллаһ «диҝәр халглара иман гапысыны» ачыб. Бәс бизә башга өлкәдән олан иман гардашларымыза  өз евимизин гапысыны ачмаға нә мане олур? (Һәв. 14:27; Гал. 6:10; Әјј. 31:32).

¹⁷ Башга өлкәдән әразимизә көчән аиләләрлә үнсијјәт етсәк, ҝөрәҹәјик ки, онлар бизим мәдәнијјәтә алышмаг үчүн нә гәдәр әзијјәт чәкирләр. Бәлкә дә өлкәнин дилини өјрәнмәк үчүн онлара көмәк лазымдыр. Биз онлары иш вә ев тапмаға көмәк едән тәшкилатлара јөнәлдә биләрик. Бу ҹүр көмәк әҹнәби баҹы-гардашларымызын һәјатыны хејли асанлашдыра биләр (Мәс. 3:27).

18. Әҹнәбиләр Рутдан нәдә нүмунә ҝөтүрә биләрләр?

¹⁸ Тәбии ки, башга өлкәјә көчәнләр дә оранын мәдәнијјәтинә өјрәшмәјә чалышмалыдырлар. Рут бу саһәдә чох ҝөзәл нүмунә гојуб. Биринҹиси, о, башаг јығмаг үчүн иҹазә алмагла јерли адәт-әнәнәләрә һөрмәтлә јанашдығыны ҝөстәрди (Рут 2:7). О дүшүнмүрдү ки, башгалары она јахшылыг етмәјә борҹлудур. Икинҹиси, Рут она ҝөстәрилән јахшылыға ҝөрә миннәтдарлығыны билдирди (Рут 2:13). Әҹнәбиләр Рутдан нүмунә ҝөтүрсәләр, һәм јерли ҹамаатын, һәм дә баҹы-гардашларын һөрмәтини газанарлар.

19. Нәјә ҝөрә гәрибләрә гонагпәрвәрлик ҝөстәрмәлијик?

¹⁹ Биз чох севинирик ки, Јеһованын лүтфү сајәсиндә бүтүн халглар мүждәни ешидир. Ола билсин, кимләрсә мүәјјән сәбәбләрә ҝөрә өз өлкәсиндә Мүгәддәс Китабы арашдыра вә ибадәт ҝөрүшләринә ҝедә билмирди. Амма бизим әразијә көчәндән сонра буну раһат шәкилдә едә билирләр. Ҝәлин әлимиздән ҝәләни едәк ки, онлар өзләрини арамызда гәриб кими һисс етмәсинләр. Бәлкә дә бизим онлара мадди вә практики ҹәһәтдән көмәк етмәк имканымыз јохдур, амма һәр биримиз хејирхаһлыг едәрәк Јеһованын онлара бәсләдији мәһәббәти тәзаһүр етдирә биләрик. Ҝәлин гәрибләрә гонагпәрвәрлик ҝөстәрмәклә Јеһова Аллаһа бәнзәмәјә чалышаг (Ефес. 5:1, 2).