ҺӘР ил алты милјондан чох инсан Јапонијанын Шима јарымадасында јерләшән сидр мешәсинә ҝедир. Мәгсәдләри Бөјүк Исе мәбәдини зијарәт етмәкдир. Бу мәбәддә тәхминән ики мин илдир ки синто дининин ҝүнәш илаһәси олан Аматерасу-Омикамијә ибадәт олунур. Әввәлҹә диндарлар әлләрини вә ағызларыны јујараг пакланырлар. Сонра ибадәтҝаһын һајдени (ибадәт залы) гаршысында дуруб дини ајинләрә башлајырлар. Онлар сәҹдә едир, әл чалыр вә илаһәјә дуа едирләр *. Синто дининә мәнсуб оланлар башга динләрә дә ситајиш едә биләрләр. Буддистләр, христианлар вә диҝәр динләрин нүмајәндәләри бу мүгәддәс јерә ҝәлиб синто ајинләрини иҹра етмәји гәбаһәт сајмырлар.

Әксәр динләрин өз мүгәддәс јерләри * вар вә милјонларла инсан онлары зијарәт едирләр. Христиан өлкәләриндә чохлу килсәләр, һабелә, Исанын, Мәрјәмин вә мүгәддәсләрин адына тикилән зијарәтҝаһлар вар. Һәмчинин Мүгәддәс Китаба әсасланан һадисәләрин ҹәрәјан етдији јерләрдә, мүасир дөврдә баш верән һансыса «мөҹүзәләрин» ваге олдуғу әразиләрдә, јахуд да дини галыгларын сахландығы мәканларда дини абидәләр уҹалдылыб. Чохлары дуаларынын белә јерләрдә гәбул олунаҹағыны һесаб етдикләри үчүн ора үз тутурлар. Диҝәрләри узун јол гәт едиб мүгәддәс һесаб етдикләри јерләри зијарәт етмәји мөминлијин ән јүксәк зирвәси һесаб едирләр.

Мүгәддәс сајылан јерләрдә едилән дуа вә јалварышларын гәбул олунмаг еһтималы даһа бөјүкдүр? Аллаһ белә јерләрә ҝедән инсанларын мөминлијиндән разыдыр? Мүгәддәс сајылан јерләрдә ибадәт етмәк дүзҝүндүр? Бу суаллара верилән ҹавабдан ики шеј өјрәнәҹәјик: мүгәддәс сајылан јерләрдә едилән ибадәтә мүнасибәтимиз неҹә олмалыдыр вә Аллаһ һансы ибадәти гәбул едир.

Иса Мәсиһин сәмәријјәли гадынла сөһбәтиндән Аллаһын мүгәддәс сајылан јерләрдә едилән ибадәтә мүнасибәтини өјрәнирик. Бир дәфә Иса Сәмәријјәдән кечәркән ајаг сахлајыб Сихар шәһәринин јахынлығындакы гујунун јанында динҹини алырды. Бу заман ора су далынҹа бир сәмәријјәли гадын ҝәлди. Иса онунла сөһбәт етмәјә башлады. Сөһбәт әснасында гадын јәһудиләрлә сәмәријјәлиләр арасында олан әсас дини фәрги вурғулајыб деди: «Бизим әҹдадларымыз Аллаһа бу дағда ибадәт едибләр, сиз исә дејирсиниз ки, Аллаһа Јерусәлимдә ибадәт етмәк лазымдыр» (Јәһја 4:5—9, 20).

Гадын Јерусәлимдән 50 километр шималда јерләшән Гәризим дағы һагда данышырды. Әввәлләр сәмәријјәлиләрин  орада мәбәди вар иди. Бу јердә онлар Пасха вә диҝәр бајрамлары гејд едирдиләр. Амма Иса Мәсиһ онлар арасында олан бу мүбаһисәли мәсәләјә тохунмајараг деди: «Инан мәнә, елә бир вахт ҝәләҹәк ки, сиз Атаја нә бу дағда, нә дә Јерусәлимдә ибадәт едәҹәксиниз» (Јәһја 4:21). Бир јәһудинин дилиндән бу ҹүр сөзләр ешитмәк чох гәрибә иди. Нә үчүн Јерусәлимдәки мәбәддә артыг ибадәт едилмәјәҹәкди?

Иса пејғәмбәр сөзүнә давам едир: «Амма елә бир вахт ҝәләҹәк ки вә артыг ҝәлиб дә, Атаја дүзҝүн ибадәт едәнләр руһа вә һәгигәтә ујғун ибадәт едәҹәкләр. Чүнки Ата Она бу ҹүр ибадәт етмәк истәјәнләри ахтарыр» (Јәһја 4:23). Әсрләр боју јәһудиләр үчүн Јерусәлимдәки мөһтәшәм мәбәд ибадәтин мәркәзи иди. Онлар Јеһова Аллаһа гурбан ҝәтирмәк үчүн илдә үч дәфә ора ҝедирдиләр (Чыхыш 23:14—17). Амма Иса Мәсиһ билдирди ки, бүтүн бунлар артыг олмајаҹаг вә Аллаһын мөмин бәндәләри «руһа вә һәгигәтә ујғун» ибадәт едәҹәкләр.

Јәһуди мәбәди хүсуси ҹоғрафи мәканда јерләшән бир тикили иди. Анҹаг «руһ» вә «һәгигәт» нә әл илә тохунулаҹаг бир шејдир, нә дә һәр һансы бир мәкан. Беләликлә, пејғәмбәрин сөзүнүн ҹаны о иди ки, нә Јерусәлимдәки мәбәд, нә Гәризим дағы, нә башга бир мүгәддәс јер, үмумијјәтлә, һансыса бир тикили, јахуд әрази һәгиги ибадәтин мәркәзи олмајаҹаг.

Сәмәријјәли гадынла сөһбәтиндә Иса Мәсиһ һәмчинин вурғуламышды ки, «бир вахт» Аллаһа ибадәтлә бағлы дәјишиклик олаҹаг. Бәс о вахт нә вахт ҝәләҹәкди? Иса пејғәмбәр өз һәјатыны гурбан верәндә вә бунунла да Мусанын Ганунуна әсасланан јәһуди ибадәт системинә сон гојанда (Ромалылара 10:4). Иса пејғәмбәр һәмчинин демишди ки, вахт «артыг ҝәлиб». О нә үчүн белә демишди? Чүнки Мәсиһ олдугдан сонра сечдији шаҝирдләр «Аллаһ руһдур, Она ибадәт едәнләр руһа вә һәгигәтә ујғун ибадәт етмәлидирләр» ҝөстәришинә артыг әмәл едирдиләр (Јәһја 4:24). Бәс руһа вә һәгигәтә ујғун ибадәт етмәк нә демәкдир?

Иса Мәсиһ «руһа» ујғун ибадәт етмәк дејәркән Аллаһын руһунун ҝөстәрдији истигамәтлә ҝетмәји нәзәрдә тутурду вә бу руһ Мүгәддәс Јазылары анламаға көмәк едән васитәләрдән биридир (1 Коринфлиләрә 2:9—12). «Һәгигәт» исә Мүгәддәс Китаб тәлимләри барәдә дәгиг биликдир. Әҝәр ибадәтимиз Аллаһын Кәламына вә мүгәддәс руһун ҝөстәрдији јола ујғундурса, Аллаһ ибадәтимизи гәбул  едәҹәк вә беләҹә, һансыса хүсуси мәкана ҝетмәјә еһтијаҹ галмајаҹаг.

Мүгәддәс сајылан јерләрдә ибадәт етмәјә мүнасибәтимиз неҹә олмалыдыр? «Руһа вә һәгигәтә ујғун» ибадәт един әмриндән ајдын ҝөрүнүр ки, һансыса мүгәддәс сајылан јердә ибадәт етмәјин Аллаһ үчүн хүсуси өнәми јохдур. Үстәлик, Мүгәддәс Китабдан инсанларын ибадәт заманы бүтләрә ситајиш етмәләринә Аллаһын мүнасибәтини ҝөрә биләрик. Орада јазылыб ки, «бүтпәрәстликдән гачын» вә «өзүнүзү бүтләрдән горујун» (1 Коринфлиләрә 10:14; 1 Јәһја 5:21). Буна ҝөрә дә Аллаһы разы салмаг истәјән адам мүгәддәс һесаб олунан вә ја бүтпәрәстлији өзүнә дахил едән һәр һансы јердә ибадәт етмәмәлидир.

Бүтүн бунлар о демәк дејил ки, Аллаһын Кәламы һансыса мәканда дуа етмәји, охујуб-арашдырмағы вә дүшүнмәји гадаған едир. Ләјагәтли вә сәлигәли ибадәт јери руһани мөвзулар һагда өјрәниб мүзакирә етмәк үчүн мүнасиб мәкандыр. Бундан әлавә, вәфат етмиш адама башдашы гојмагда гәбаһәт бир шеј јохдур. Бу, садәҹә, мәрһумун хатирәсини јад етдијимизи вә она олан севҝимизи ҝөстәрир. Амма белә мәканлары мүгәддәс јер сајмаг, сурәтләрә вә мүгәддәсләрин галыгларына ибадәт етмәк Иса Мәсиһин сөзләри илә тәрс мүтәнасибдир.

Буна ҝөрә дә дуамызын ешидилмәси үчүн һараса ҝетмәјә лүзум јохдур. Һәмчинин мүгәддәс һесаб олунан јерләрә ҝетдијимиз тәгдирдә Аллаһын рәғбәтини газанаҹағымызы вә ја нијјәтимизин гәбул олунаҹағыны дүшүнмәк әбәсдир. Аллаһын Кәламында дејилир: «Аллаһ јерин-ҝөјүн Саһибидир. О, инсан әли илә тикилмиш мәбәдләрдә јашамыр». Амма бу, о демәк дејил ки, Аллаһ биздән узагдыр. Һарада дуа етмәјимиздән асылы олмајараг, Аллаһ бизим дуамызы гәбул едир, чүнки «О, һеч биримиздән узаг дејил» (Һәвариләрин ишләри 17:24—27).