ТӘҺЛҮКӘ. Мүгәддәс Китаб јазычылары вә мирзәләр үчүн әсас јазы материалы папирус вә пергамент иди * (2 Тимутијә 4:13). Бәс бу јазы материаллары Мүгәддәс Китабын бизим ҝүнләрә гәдәр ҝәлиб чатмасына һансы тәһлүкәни јарадырды?

Папирус ҹырылан, рәнҝи солан вә чүрүјән материалдыр. Ричард Паркинсон вә Стефан Кверке адлы мисиршүнаслар дејирләр: «Папирус вәрәгләри мүәјјән мүддәтдән сонра сачагланыр вә овулараг тоз һалына дүшүр. Анбарда сахланылан папирус рулону нәмишликдән киф ата вә ја чүрүјә биләрди. Басдырылан папирус рулону исә ҝәмириҹиләр, һәшәратлар, хүсусилә дә ағ гарышгалар тәрәфиндән јејилә биләрди». Тапылмыш бәзи папируслар ҝүнәш ишығына вә нәмишлијә мәруз галмыш, бу исә онларын мәһвини сүрәтләндирмишди.

Пергамент папируса нисбәтән даһа дөзүмлү материалдыр. Амма ондан дүзҝүн истифадә едилмәдикдә, јүксәк температура, нәмишлијә вә ја ишыға мәруз галдыгда папирус кими о да корланыр *. Пергамент дә һәшәратларын һүҹумуна мәруз галыр. Бу сәбәбдән бир китабда дејилир ки, гәдим әлјазмалар јалныз истисна һалларда дөврүмүзә ҝәлиб чатыб («Everyday Writing in the Graeco-Roman East»). Әҝәр Мүгәддәс Китаб әлјазмалары да бу ҹүр чүрүјүбсә, онда орада јазыланлар да онунла бирликдә мәһв олуб.

НЕҸӘ ГОРУНДУ? Јәһуди ганунуна әсасән, тахта чыхан һәр падшаһ Төвратын «сурәтини өзү үчүн көчүрмәли» иди (Ганунун тәкрары 17:18). Бундан әлавә, пешәкар мирзәләр әлјазмаларын сајыны о гәдәр чохалтмышдылар ки, артыг ерамызын биринҹи әсриндә Исраилдә, һәтта Македонијада олан синагогларда Мүгәддәс Китабы тапмаг мүмкүн иди (Лука 4:16, 17; Һәвариләрин ишләри 17:11). Бәс ән гәдим әлјазмалар дөврүмүзә неҹә ҝәлиб чыхыб?

Әһди-Ҹәдид үзрә алим Филип Комфорт дејир: «Јәһудиләр Мүгәддәс Китаб тумарларыны горујуб сахламаг үчүн онлары сәһәнҝ вә ја долчанын ичәрисинә гојурдулар». Еһтимал ки, христианлар да бу әнәнәни давам етдирмишдиләр. Бу сәбәбдән Мүгәддәс Китабын бәзи гәдим әлјазмалары ҝил долчаларын, еләҹә дә гаранлыг отагларын, мағараларын ичәрисиндә вә олдугҹа гураг әразиләрдә тапылмышды.

НӘТИҸӘ. Мүгәддәс Китабын минләрлә әлјазмасы бу ҝүнүмүзә кими ҝәлиб чатыб. Онларын бәзиләринин 2000 илдән чох јашы вар. Белә гәдим тарихә малик бу гәдәр әлјазмасы олан икинҹи бир китаб јохдур.