СЈУЗЕН једди јашындан Аллаһ һаггында суаллар вермәјә башлајыб. Һәмин вахт онун доггуз јашлы досту Ал полиомиелит хәстәлији диагнозу илә хәстәханаја апарылмыш вә она сүни нәфәс апараты гошулмушду. Сјузенин һәмин һадисә заманы кечирдији һиссләр барәдә «Нју-Јорк Тајмс» гәзетинин 2013-ҹү ил 6 јанвар сајында јазылыб. Достуна баш чәкәндән сонра Сјузен анасындан сорушду: «Аллаһ нијә она гыјды, ахы о балаҹадыр?» Анасы ҹаваб верди: «Мән билмирәм. Адәтән, белә вәзијјәтдә кешишләр дејир ки, Аллаһ билән мәсләһәтдир». Ики ил сонра 1954-ҹү илдә Ҹонас Салк полиомиелитә гаршы ваксин иҹад етди. Сјузенин анасы фикирләширди ки, јәгин, о дәрманы иҹад етмәјә Ҹонаса Аллаһ көмәк едиб. Буну ешидән Сјузен деди: «Аллаһ елә едә билмәзди ки, һәкимләр бу дәрманы Ал хәстәханаја дүшмәмиш иҹад етсинләр?» Сјузен нөвбәти сөзләрлә јашадығы бу һиссләрин она неҹә тәсир етдијини јазыр: «Достум Ал сәккиз илдән сонра рәһмәтә ҝетди. Елә о вахтдан мән гаты атеист олдум». Сјузен кими, фаҹиәнин гурбаны вә ја шаһиди олан бир чохлары да Аллаһ һагда суалларына ганеедиҹи ҹаваб тапа билмирләр. Буна ҝөрә дә бәзиләри атеист олур. Диҝәрләри исә Аллаһын варлығыны там инкар етмәсәләр дә, скептик олурлар. Демәк олмаз ки, атеистләр вә скептикләр диндән узаг адамлардыр. Адәтән, диндә ҝөрдүкләри шејләр онлары имансыз олмаға тәһрик едир. Онларын фикринҹә, дин һәјати ваҹиб суаллары ҹавабландырмаға аҹиздир. Һәмин суаллар Аллаһа иман едән инсанлары да нараһат едир. Әҝәр фүрсәт олсајды, инсанлар Аллаһдан нәји сорушардылар? Ҝәлин үч суалы вә Мүгәддәс Китабын онлары неҹә ҹавабландырдығыны нәзәрдән кечирәк.

Нијә мәһз бу суал?

Чохлары дүшүнүр ки, Аллаһ мәһәббәтли олсајды, гојмазды башымыза бу гәдәр бәла ҝәлсин.

БИР ДҮШҮНҮН: Башга халгларын адәт-әнәнәләри бизә гәрибә ҝәлә, һәтта бизи шока сала биләр. Биз асанлыгла сәһв гәнаәтә ҝәлә биләрик. Мәсәлән, бир мәдәнијјәтдә ҝөзүнүн ичинә бахмаг сәмимијјәти билдирир, диҝәриндә исә бу, һөрмәтсизлик сајылыр. Амма демәк олмаз ки, һәр ики тәрәф сәһвдир. Садәҹә онларла даһа јахындан таныш олмаг лазымдыр.

Аллаһа ҝәлдикдә дә ејни шеји демәк олар. Чохлары дүшүнүр ки, мадам әзаб-әзијјәт вар, демәли, Аллаһ јохдур. Диҝәрләри исә Онун бунлара нә үчүн јол вердијини анлајыр вә Онун варлығына әмин олур.

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДА ДЕЈИЛИР: Аллаһын фикирләри вә јоллары бизимкиндән фәрглидир (Әшија 55:8, 9). Буна ҝөрә дә Онун ишләри вә нә үчүн сәбир етдији илк бахышдан бизә тәәҹҹүблү ҝәлә биләр.

Амма Мүгәддәс Китабда дејилмир ки, «Аллаһын ишини билмәк олмаз» фикри илә разылашмаг лазымдыр. Кәлам бизи Аллаһ һаггында даһа чох өјрәнмәјә тәшвиг едир. Беләҹә, биз Онун етдикләринин сәбәбини вә заманыны баша дүшүрүк *. Биз һәтта Аллаһа јахынлаша билирик (Јагуб 4:8).

Нијә мәһз бу суал?

Бәзиләри дејир ки, Аллаһ сәмимијјәтә гијмәт версәјди, Она ибадәт едәнләр арасында бу гәдәр икиүзлү адам олмазды.

БИР ДҮШҮНҮН: Тутаг ки, оғул атасынын өјүд-нәсиһәтини рәдд едиб евдән ҝедир. Атасы буну бәјәнмәсә дә, оғлунун ҝетмәсинә мане олмур. Оғул пис јола дүшүр. Сонрадан бу оғлу ҝөрәнләрин атасы барәдә пис фикирдә олмалары вә ја үмумијјәтлә, онун атасыз бөјүдүјүнү дүшүнмәләри дүзҝүн оларды? Тәбии ки, јох. Диндә ријакарлығын олмасы да сүбут едир ки, Јараданымыз инсанлара өз јолларыны сечмәјә имкан верир.

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДА ДЕЈИЛИР: Аллаһ икиүзлүлүјә нифрәт едир (Әрәмја 7:29—31; 32:35). Бунунла белә, О, инсанларын ирадә азадлығына һөрмәтлә јанашыр. Аллаһа инандығыны дејәнләрин әксәријјәти инсанларын ујдурдуғу тәлимләрә риајәт едир вә өзләринин гојдуғу әхлаг нормаларына ујғун јашајырлар (Мәтта 15:7—9).

Аллаһын бәјәндији ибадәтдә исә ријакарлыға јер јохдур *. Иса пејғәмбәр демишди: «Аранызда мәһәббәт олса, һамы биләҹәк ки, сиз мәним шаҝирдимсиниз» (Јәһја 13:35). Белә мәһәббәт ријасыз олмалыдыр (Ромалылара 12:9). Әксәр динләрдә бу ҹүр мәһәббәтин изи-тозу белә јохдур. Мисал үчүн, 1994-ҹү илдә Руандада баш верән сојгырымда он минләрлә инсан өз диндашларыны гәтлә јетирмишди. Ахы нијә? Нәдир-нәдир онлар башга тајфадан идиләр. Онлардан фәргли олараг, Јеһованын Шаһидләри гантөкмәдә иштирак етмәди. Онлар иман баҹы-гардашларыны вә башгаларыны горумаг үчүн өз һәјатларыны белә тәһлүкәјә атырдылар. Бу ҹүр фәдакарлыг ҝөстәрир ки, дин ријасыз ола биләр.

Нијә мәһз бу суал?

Бәзиләри соруша биләр: «Ахы нијә инсан ҹәми 80—90 ил јашајыб сонра өлүр? Белә гыса һәјатын мәнасы нәдир?»

БИР ДҮШҮНҮН: Елә инсанлар вар ки, Аллаһа инанмасалар да, физики аләмин мүрәккәблијини вә интизамыны данмырлар. Онлар анлајырлар ки, планетимиз, диҝәр планетләр вә ај елә гурулуб ки, јер үзүндә јашајыш мүмкүн олсун. Онларын изаһатына ҝөрә, Каинаты идарә едән тәбиәтин ганунлары елә мүкәммәл шәкилдә гојулуб ки, ҹүзи фәрг белә һәјаты мүмкүнсүз едәрди.

АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДА ДЕЈИЛИР: Һәјатымыз гыса олдуғуна ҝөрә чохлары Јараданын мөвҹудлуғуну инкар едир. Анҹаг хилгәт Халигдән хәбәр верир (Ромалылара 1:20). Бу гәдәр шеји, о ҹүмләдән бизи Аллаһ мәгсәдјөнлү шәкилдә јарадыб. Јараданымыз инсанлары јер үзүндә әбәди јашамаг үчүн јарадыб вә бу нијјәт дәјишмәјиб (Зәбур 37:11, 29; Әшија 55:11).

Аллаһын мөвҹудлуғуну вә һәтта бәзи хүсусијјәтләрини Онун јаратдыгларына бахыб ҝөрә биләрик. Амма Јарадан истәмирди ки, биз Онун нијјәтини бу шәкилдә өјрәнәк. Аллаһ нијјәтини вә һәјатын мәнасыны јалныз Өзү баша сала биләр. О, буну Өз Кәламы васитәсилә едир *. Јеһованын Шаһидләри Мүгәддәс Китабдан бу үч суалын ҹавабыны тапмаға сизә бөјүк мәмнунијјәтлә көмәк едәрләр.