Мән 1937-ҹи илдә, колхоз гурулушу вахты, Гырғызыстанын Токмок шәһәри јахынлығында гырғыз аиләсиндә анадан олмушам. Евдә гырғыз дилиндә данышырдыг. Валидејнләрим колхозчу иди. Онлар сәһәрдән ахшама гәдәр колхозда ишләјирди. Колхозчулар мүнтәзәм әрзагла тәмин олунурду, амма маашы илдә бир дәфә алырдылар. Анам мәни вә балаҹа баҹымы доландырмаг үчүн чох зәһмәт чәкирди. Ҹәми беш ил мәктәб охујандан сонра мәктәбдән чыхыб мән дә бүтүн ҝүнү колхозда ишләмәјә башладым.

Јашадығым әразидә касыбчылыг баш алыб ҝедирди, үстәлик ҹамаат бир тикә чөрәк пулу газанмаг үчүн әлдән дүшәнә гәдәр ишләјирди. Ҝәнҹ олдуғум үчүн һәјатын мәнасы вә ҝәләҹәклә бағлы, демәк олар, һеч дүшүнмүрдүм. Амма о вахт һеч ағлыма да ҝәлмәзди ки, бир ҝүн Јеһова Аллаһ вә Онун нијјәти барәдә өјрәнәҹәјәм вә бу билик һәјатымы көкүндән дәјишәҹәк. Истәјәрдим, сизә хош хәбәрин Гырғызыстана неҹә чатдығы вә неҹә јајылдығы барәдә бир гәдәр данышым. Мүждә илк дәфә мән јашајан әразидә, Шимали Гырғызыстанда тәблиғ олунмаға башлајыб.

Јеһова Аллаһ барәдә һәгигәт Гырғызыстанда 1950-ҹи илләрдә көк атмаға башлајыб. Гырғызыстан һәмин вахт Совет Сосиалист Республикалары Иттифагында (ССРИ) олдуғуна ҝөрә һәгигәти инсанлара чатдырмаг үчүн сәрт коммунист идеолоҝијасыны дәф етмәк лазым иди. Бүтүн ССРИ-дә јашајан Јеһованын Шаһидләри сијаси мәсәләләрдә битәрәф галырдылар (Јәһ. 18:36). Буна ҝөрә онлары коммунист  дөвләтинә дүшмән билиб тәгиб едирдиләр. Амма һеч бир идеолоҝија Аллаһын сөзүнүн гаршысыны кәсә билмәди. Аллаһын Кәламы һәлим гәлбли инсанларын үрәјинә јол тапды. Һәјатым боју бир шејә әмин олдум ки, Јеһова үчүн «мүмкүн олмајан шеј јохдур» (Марк 10:27).

Гырғызыстанда Јеһованын Шаһидләринин тәгиб олунмасы онларын артымына сәбәб олду. Бу неҹә баш верди? Коммунизм дүшмәнләринин сүрҝүн едилдији Сибир дә ССРИ-нин әразиси иди. Ораја сүрҝүн олунан бир чох адам азад олунандан сонра Гырғызыстана ҝәлмишди. Бәзиләри Гырғызыстана өзләри илә бәрабәр Мүгәддәс Китаб һәгигәтини дә ҝәтирмишди. Онлардан бири 1919-ҹу илдә Гырғызыстанда доғулмуш Емил Јантсен иди. О, әмәк дүшәрҝәсинә сүрҝүн олунмушду. Орада Јеһованын Шаһидләри илә таныш олмуш вә һәгигәти гәбул етмишди. Емил гардаш 1956-ҹы илдә азадлыға бурахыландан сонра евинә гајытмышды. О, мәним јашадығым әразидә, Сокулук јахынлығында јашајырды. 1958-ҹи илдә илк јығынҹаг мәһз Сокулукда тәшкил олунмушду.

Тәхминән бир ил сонра Сокулук шәһәринә Виктор Винтер адлы гардаш көчдү. Бу гардашын башы чох бәлалар чәкмишди. Битәрәф мөвгејинә ҝөрә ики дәфә үч иллик һәбс ҹәзасы алмыш, сонра јенә он ил һәбсдә јатмыш вә беш ил сүрҝүн һәјаты јашамышды. Амма бу тәгибләр Гырғызыстанда пак ибадәтин јајылмасына мане ола билмәди.

1963-ҹү илдә Гырғызыстанда тәхминән 160 Јеһованын шаһиди вар иди. Онларын чоху Алманија, Украјна вә Русијадан иди. Онларын арасында 1924-ҹү илдә Алманијада вәфтиз олмуш, сонралар сүрҝүнә ҝөндәрилмиш Едуард Вартер адлы гардаш вар иди. 1940-ҹы илләрдә насистләр ону һәбс дүшәрҝәсинә ҝөндәрмиш, бир нечә илдән сонра исә о, ССРИ коммунистләри тәрәфиндән сүрҝүн олунмушду. Едуард гардаш 1961-ҹи илдә јашадығым шәһәрин јахынлығына, Кант шәһәринә көчмүшдү.

Јеһоваја сәдагәтлә хидмәт едән Елизабет Фот адлы баҹы да Кант шәһәриндә јашајырды. О, дәрзилик етмәклә доланырды. Пешәкар дәрзи олдуғу үчүн онун мүштәриләри арасында һәкимләр вә мүәллимләр дә вар иди. Прокурорлуғун ишчиләриндән биринин һәјат јолдашы Аксамај Султанәлијева да онун мүштәриләриндән иди. О, Елизабет баҹынын јанына палтар тикдирмәјә ҝәләндә һәјатын мәнасы вә өлүмлә бағлы чохлу суаллар верирди. Баҹы да онун суалларыны бирбаша Мүгәддәс Китабдан ҹавабландырырды. Беләҹә, Аксамај Султанәлијева да хош хәбәрин шөвглү тәблиғчиләриндән бири олду.

Елә һәмин вахтлар Молдовадан олан Николај Чимпојеш адлы гардаш рајон нәзарәтчиси тәјин олунду вә һарадаса 30 ил бу хидмәт нөвүндә чалышды. Николај гардаш тәкҹә јығынҹаглары зијарәт етмирди, о, һәмчинин әдәбијјатларын сүрәтинин чыхарылмасы вә пајланмасы ишини дә тәшкил етмишди. Сөзсүз ки, Николај гардашын ҝөрдүјү ишләр дөвләтин диггәтиндән јајынмады. Бу сәбәбдән Едуард Вартер гардаш она ҝөзәл бир мәсләһәт верди: «Ишдир, дөвләт нүмајәндәләри сәни сорғу-суала тутса, ачыг де ки, биз әдәбијјатлары Бруклиндәки баш идарәдән алырыг. КГБ әмәкдашынын дүз ҝөзүнүн ичинә бах. Сән горхуласы һеч бир иш тутмурсан» (Мәт. 10:19).

Бу сөһбәтдән гыса мүддәт сонра Николај гардашы КГБ-нин Кант шәһәриндәки баш идарәсинә чағырдылар. Гардаш орада баш верәнләри белә нәгл етмишди:  «КГБ әмәкдашы мәндән әдәбијјатлары һарадан алдығымызы сорушду. Мән дедим: “Бруклиндән”. О, чашыб галды, билмәди нә десин. Бу сөздән сонра мәни сәрбәст бурахдылар вә бир даһа ора чағырмадылар». Бах белә ҹәсарәтли тәблиғчиләрин сајәсиндә хош хәбәр мәним јашадығым әразијә, Шимали Гырғызыстана јајылды. Бу хәбәр мәним аиләмә 1980-ҹи илләрдә ҝәлиб чатды вә илк ешидән јолдашым Мајрамбубу олду.

Јолдашым Мајрамбубу Гырғызыстанын Нарын вилајәтиндәндир. Мән онунла 1974-ҹү илин август ајында баҹымҝилдә таныш олмушам. О, баҹымҝилә гонаг ҝәлмишди. Мајрамбубуну ҝөрән кими она вурулдум. Биз елә таныш олдуғумуз ҝүн евләндик.

1981-ҹи илин јанвар ајында Мајрамбубу автобусла базара ҝедәндә мәгаләнин әввәлиндә ҝәтирилән сөһбәти ешидир. О, ешитдикләри барәдә әтрафлы өјрәнмәк үчүн һәмин гадындан адыны вә үнваныны истәјир. Гадын адынын Апун олдуғуну дејир, амма үнваныны вермәјә еһтијат едир, чүнки о дөврдә Јеһованын Шаһидләринин фәалијјәти гадаға алтында иди. Апун баҹы јолдашымдан бизим үнванымызы алмышды. Јолдашым евә ҝәләндә чох севинирди.

О деди: «Бу ҝүн чох ҝөзәл хәбәр ешитмишәм. Бир гадын мәнә деди ки, тезликлә өлүм олмајаҹаг, һәтта вәһши һејванлар да зәрәрсиз олаҹаг». Бу сөзләр мәнә нағыл кими ҝәлди. Мән дедим: «Һәлә бир ҝөзлә, ҝөрәк, о гадын ҝәлиб бизә нә данышаҹаг».

Апун баҹы үч ајдан сонра бизә ҝәлди. Сонра Јеһованын Шаһидләри бизә давамлы олараг ҝәлмәјә башладылар. Бунун сајәсиндә биз гырғыз мәсиһиләрлә таныш олдуг. Бу баҹылар Јеһова Аллаһ вә Онун бәшәријјәт үчүн һазырладығы ҹәннәт һәјаты илә бағлы ҝөзәл биликләри бизимлә пајлашырдылар. Онлар бизә «Итирилмиш ҹәннәтдән гајтарылмыш ҹәннәтә гәдәр» китабы васитәсилә дәрс кечирдиләр *. Бизим Токмок шәһәриндә бу китабдан ҹәми бир нүсхә вар иди. Буна ҝөрә дә өзүмүз үчүн китабын мәтнини әллә көчүрмүшдүк.

Өјрәндијимиз илк һәгигәтләрдән бири Јарадылыш 3:15 ајәсиндә јазылмыш пејғәмбәрлик иди. Бу пејғәмбәрлији Падшаһ Иса Мәсиһ јеринә јетирәҹәк. Бу ваҹиб хәбәри һамы ешитмәли иди вә бу, бизим тәблиғ ишинә гошулмағымызы даһа да зәрури едирди (Мәт. 24:14). Чох кечмәди ки, өјрәндијимиз һәгигәтләр һәјатымызы дәјишди.

Бир дәфә Токмокда јашајан бир гардаш бизи тоја дәвәт етди. Биз орада Јеһованын Шаһидләринин башгаларындан неҹә фәргләндијини ајдын ҝөрдүк. Бу тој башга тојлардан јерлә-ҝөј гәдәр фәргләнирди: орада спиртли ички јох иди вә һәр шеј чох ҝөзәл тәшкил олунмушду. Әввәл ҝетдијимиз тојларда исә гонаглар ичиб сәрхош олур, өзләрини апара билмир, налајиг сөзләр данышырдылар.

Биз һәмчинин Токмокда кечирилән јығынҹаглара да ҝедирдик. Һава әлверишли оланда ҝөрүшләр мешәдә кечирилирди. Баҹы-гардашлар полисләрин онлары изләдијини билирди, буна ҝөрә дә ҝөрүш вахты гардашлар бир нәфәри әтрафа нәзарәт етмәк үчүн тәјин едирдиләр. Гыш ајларында исә евдә јығышырдыг. Ики дәфә полисләр ҝөрүш кечирилән евә ҝәлиб бурада нә иш ҝөрдүјүмүзлә бағлы сорғу-суал етмишдиләр. 1982-ҹи илин ијул ајында јолдашымла мән Чу чајында вәфтиз олдуг. Чалышырдыг чох еһтијатлы олаг (Мәт. 10:16). Биз мешәдә кичик бир груп шәклиндә топлашдыг. Әввәлҹә һәмд нәғмәси охудуг, сонра вәфтиз мәрузәсинә гулаг асдыг.

1987-ҹи илдә бир гардаш мәндән хаһиш етди ки, Балыкчы шәһәриндә јашајан бир нәфәри зијарәт едим. Бизим шәһәрдән Балыкчыја гатарла дөрд саатлыг јолдур. Ораја бир нечә дәфә ҝедиб ҝәләндән сонра ҝөрдүк ки, буранын ҹамааты һәгигәтә бөјүк мараг ҝөстәрир. Бу, бизә хидмәтимизи ҝенишләндирмәк үчүн бир ишарә олду.

Јолдашымла мән Балыкчыја тез-тез ҝедиб ҝәлирдик. Чох вахт һәфтәсонлары орада галыр, тәблиғә чыхыр, ҝөрүшләр тәшкил едирдик. Бурада нәшрләримизә тәләбат олдугҹа бөјүк иди. Биз әдәбијјатлары Токмокдан Балыкчыја картоф кисәләриндә ҝәтирирдик. Һәр ај ики долу кисә әдәбијјат апарырдыг, амма тәләбаты ҝүҹлә гаршылаја билирдик. Гатарла Балыкчыја ҝедиб-ҝәләндә сәрнишинләрә тәблиғ едирдик.

1995-ҹи илдә, бизим Балыкчыја илк зијарәтимиздән сәккиз ил сонра бурада јығынҹаг тәшкил олунду. Тәбии ки, бу илләр әрзиндә Токмокдан Балыкчыја ҝедиб-ҝәлмәк үчүн чохлу пул лазым иди. Әлимиз ашағы олдуғундан баҹы-гардашлар хәрҹләримизи өдәјирдиләр. Јеһова бизим хидмәтимизи ҝенишләндирмәк истәјимизи ҝөрүрдү, буна ҝөрә дә «ҝөјләрин гапыларыны» ачыб башымыздан бол бәрәкәт төкүрдү (Мәл. 3:10). Бу, бир даһа сүбут едир ки, Јеһова үчүн һәр шеј мүмкүндүр.

1992-ҹи илдә мәни ағсаггал тәјин етдиләр. Мән өлкәдә илк гырғыз ағсаггал идим. Токмокдакы јығынҹағымызда јени хидмәт нөвү тәшкил олунмушду. Биз тәһсил мүәссисәләриндә ҝәнҹ гырғыз тәләбәләрлә Мүгәддәс Китаб дәрси кечирдик. Бу ҝәнҹләрдән бири һал-һазырда филиал комитәсиндә хидмәт едир, икиси исә хүсуси өнҹүлдүр. Биз һәмчинин јығынҹагдакы баҹы-гардашлара да көмәк етмәјә чалышырдыг. 1990-ҹы илләрин әввәлләриндә нәшрләримизи рус дилиндә охујур, ҝөрүшләри рус дилиндә кечирирдик. Амма јығынҹагларда гырғыздилли инсанларын сајы ҝет-ҝедә артырды. Одур ки, онларын һәгигәти раһат гаврамасы үчүн ҝөрүшләри гырғыз дилинә тәрҹүмә едирдим.

Мајрамбубу вә мән ҝет-ҝедә бөјүјән аиләмизин дә гејдинә галмалы идик. Биз ушагларымызы тәблиғә  вә јығынҹаг ҝөрүшләринә апарырдыг. Гызымыз Ҝүлсајра артыг 12 јашында күчәдә инсанлара раһат тәблиғ едирди. Ушагларымыз ајәләри әзбәрләмәји чох севирди. Мәһз бунун нәтиҹәсидир ки, ушагларымыз вә нәвәләримиз јығынҹағын ишләриндә һәмишә фәал олублар. Бизим 9 ушағымыз вә 11 нәвәмиз вар. Валидејнләри илә бирҝә јығынҹаға ҝедәнләр дә дахил олмагла, онлардан 16-сы Јеһованын јолундадыр.

1950-ҹи илләрдә бизим әразидә хидмәт едән баҹы-гардашлар һазырда бурада вәзијјәтин неҹә дәјишдијини билсәјдиләр, мәәттәл галардылар. Мисал үчүн, 1990-ҹы илләрдән бәри биз азад шәкилдә тәблиғ едир вә бөјүк топлантылар кечиририк.

1991-ҹи илдә мән вә һәјат јолдашым Газахыстанын Алма-Ата шәһәриндә (индики Алматы) кечирилән үчҝүнлүк топлантыда иштирак етдик. Бу бизим гатылдығымыз илк бөјүк топланты иди. 1993-ҹү илдә Гырғызыстан өзү белә бир топлантыја илк дәфә ев саһиблији етди. Топланты Бишкек шәһәринин Спартак стадионунда кечирилирди. Баҹы-гардашлар топлантыдан әввәл бир һәфтә стадионда тәмизлик ишләри апардылар. Бу, стадион мүдиринә елә ҝүҹлү тәсир бағышлады ки, бизә стадиондан пулсуз истифадә етмәјә иҹазә верди.

1994-ҹү илдә Гырғызыстандакы Јеһованын Шаһидләринин тарихиндә даһа бир әламәтдар һадисә баш верди: нәшрләримиз гырғыз дилиндә чап олунмаға башлады. Һазырда әдәбијјатларымыз гырғыз дилинә Бишкек шәһәриндәки филиалда фәалијјәт ҝөстәрән тәрҹүмә групу тәрәфиндән тәрҹүмә олунур. 1988-ҹи илдә Гырғызыстандакы Јеһованын Шаһидләри рәсми гејдијјатдан кечди. Ҝет-ҝедә сајымыз чохалды. Һазырда өлкәдә 5000-дән чох тәблиғчи, 83 јығынҹаг вә 25 груп фәалијјәт ҝөстәрир. Бу групларын ҝөрүшләри чин, инҝилис, гырғыз, рус, рус жест, түрк, ујғур вә өзбәк дилиндә кечирилир. Мүхтәлиф милләтләрдән олан бу баҹы-гардашлар Јеһоваја чијин-чијинә хидмәт едир. Бүтүн бу мөһтәшәм наилијјәтләр јалныз Јеһованын сајәсиндә мүмкүн олуб.

Јеһова мәним һәјатымда да мөһтәшәм дәјишикликләр едиб. Мәним кими чох касыб аиләдә бөјүмүш, ҹәми беш ил мәктәб охумуш инсана ағсаггал кими хидмәт етмәк, мәндән гат-гат савадлы инсанлара Мүгәддәс Китаб һәгигәтләрини өјрәтмәк шәрәфини нәсиб едиб. Доғрудан да, Јеһова ағлымыза ҝәлмәјән шејләри етмәјә гадирдир. Һәјатымда јашадығым шејләр мәни бундан сонра да Јеһова Аллаһ барәдә шәһадәт вермәјә тәшвиг едир, о Аллаһ барәдә ки, Онун үчүн һәр шеј мүмкүндүр (Мәт. 19:26).