1, 2. а) Инсанлар азадлыг әлдә етмәк үчүн нәләрә әл атыр? б) Азадлыг уғрунда апарылан мүбаризәләр нә илә нәтиҹәләниб?

БУ ҜҮН бәрабәрлик, мүстәгиллик, азадлыг барәдә чох данышылыр. Дүнјанын бир чох јериндә инсанлар зүлмдән, ајры-сечкиликдән вә јохсуллугдан азад олмаға чалышыр. Бәзиләри исә сөз азадлығы, сечим азадлығы тәләб едир, өз мүгәддәратларыны өзләри тәјин етмәк истәјирләр. Үрәји истәјән кими јашамаг, истәдијини етмәк чохларынын арзусудур.

² Инсанлар бу арзуларына чатмаг үчүн үсјан галдырыр, нүмајишләр кечирир, чеврилишләр, ингилаблар едирләр. Бәс азадлыг уғрунда апарылан бу мүбаризәләр арзуолунан нәтиҹәләр верирми? Хејр! Әксинә, чох вахт бу ҹәһдләр фаҹиәләрә, инсан тәләфатына сәбәб олур. Бүтүн бунлар Сүлејман пејғәмбәрин јаздығы сөзләрин доғрулуғуну бир даһа сүбут едир: «Инсанын инсана ағалыг етмәси инсанын зәрәринә олуб» (Ваиз 8:9).

3. Һәгиги хошбәхтлик вә мәмнунлуг дујмаг үчүн нә етмәлијик?

³ Шаҝирд Јагуб һәгиги хошбәхтлик вә мәмнунлуг газанмағын јолу барәдә јазмышды: «Камил азадлыг ганунуна диггәтлә бахан вә она бағлы галан адам... өз ишиндә хошбәхт  олаҹаг» (Јаг. 1:25). Камил азадлыг ганунуну верән Јеһова инсанларын һәгигәтән хошбәхт вә мәмнун олмасы үчүн билир онлара нә лазымдыр. О, јаратдығы илк инсан ҹүтүнә хошбәхт олмалары үчүн һәр шеј, о ҹүмләдән һәгиги азадлыг бәхш етмишди.

4. Адәмлә Һәвванын саһиб олдуглары азадлыг барәдә нә демәк олар? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

⁴ Јарадылыш китабынын илк ики фәслиндә Адәмлә Һәвванын саһиб олдуглары азадлыг барәдә охујуруг. Онлар горху, зүлм, еһтијаҹ нәдир билмирдиләр. Гиданын, ишсизлијин дәрдини чәкмир, хәстәликдән, өлүмдән азад идиләр. Бу ҝүн белә бир азадлығын јалныз хәјалыны гура биләрик (Јар. 1:27—29; 2:8, 9, 15). Бәс демәк олармы ки, Адәмлә Һәвваја верилән азадлыг мәһдудијјәтсиз иди?

5. Һәгиги азадлыг инсанларын дүшүндүјү азадлыгдан нә илә фәргләнир?

⁵ Чохларынын фикринҹә, һәгиги азадлыг одур ки, инсан нәтиҹәсини дүшүнмәдән ағлындан кечән һәр шеји едә билсин. «Уорлд бук» енсиклопедијасында азадлыг «сечим едиб ону һәјата кечирмәк имканы» кими изаһ олунур. Бунунла јанашы, орада белә фикир дә гејд олуб: «Һүгуги тәрәфдән бахдыгда, ҹәмијјәтдә гојулан мәһдудијјәтләр әдаләтсиз, лазымсыз вә әсассыз олмадығы тәгдирдә инсанлары азад адландырмаг олар». Бу сөзләр ҝөстәрир ки, ҹәмијјәтдә азадлыгдан һәр кәсин јарарланмасы үчүн мүәјјән мәһдудијјәтләр лабүддүр. Ортаја белә бир суал чыхыр: Бәс мәһдудијјәтләрин әдаләтли, лазымлы вә әсаслы олуб-олмадығына гәрар вермәјә кимин һаггы чатыр?

6. а) Нәјә ҝөрә мүтләг азадлыға јалныз Јеһова саһибдир? б) Инсанлар һансы азадлыға саһибдир? Сәбәби изаһ един.

⁶ Азадлыг мәсәләсиндә бир шеји јадда сахламалыјыг ки, мүтләг вә мәһдудијјәтсиз азадлыға јалныз вә јалныз Јеһова Аллаһ саһибдир. Чүнки О, һәр шејин јараданыдыр вә бүтүн каинатын Һөкмдарыдыр (1 Тим. 1:17; Вәһј 4:11). Аллаһын уҹалығыны, әзәмәтини Давуд падшаһын неҹә ҝөзәл сөзләрлә тәсвир етдијини јадыныза салын. (1 Салнамәләр 29:11, 12 ајәләрини охујун.) Ҝөјдә вә јердә олан бүтүн варлыгларын азадлығы исә нисби вә мәһдуддур. Јеһова истәјир ки, биз һансы мәһдудијјәтләрин әдаләтли, лазымлы вә әсаслы олдуғуна гәрар вермәјә јалныз Онун һаггы чатдығыны дәрк едәк. Аллаһ елә илк инсаны јараданда она мүәјјән мәһдудијјәтләр гојмушду.

7. Гејри-ихтијари олараг етдијимиз һансы шејләр хошбәхтлијимизә вәсилә олур?

⁷ Јеһова Аллаһ Адәмлә Һәвваја бир чох саһәдә азадлыг версә дә, мүәјјән саһәләрдә сечим һаггы гојмамышды. Мисал үчүн, онлар анлајырдылар ки, јашамаг үчүн нәфәс алмалы, јемәк јемәли, јатмалыдырлар. Бу кими шејләри гејри-ихтијари етсәләр дә, истәнилән һалда бунлар мәһдудијјәтдир. Бәс Адәмлә Һәвва бунлары етмәли олдуглары үчүн өзләрини азадлыгдан мәһрум һисс едирди? Әлбәттә ки, јох. Јеһова онларын һәтта бу кими ади шејләрдән дә мәмнунлуг дујмасынын гејдинә галмышды (Зәб. 104:14, 15; Ваиз 3:12, 13). Ҝүмраһлыг бәхш едән тәмиз һаваны гәбул етмәк, ләзиз јемәк јемәк, јатыб јорғунлуғу чыхармаг кимә зөвг ҝәтирмир? Биз бүтүн бунлары өзүмүзә јүк, јахуд мәһдудијјәт һесаб етмирик. Шүбһәсиз ки, Адәмлә Һәвва үчүн дә бу белә иди.

8. Аллаһ илк инсан ҹүтүнә һансы хүсуси тапшырығы вермишди вә нә мәгсәдлә?

 ⁸ Јеһова Адәмлә Һәвваја хүсуси бир тапшырыг вермишди. Онлар төрәјиб чохалараг јер үзүнү долдурмалы вә она саһиб олмалы идиләр (Јар. 1:28). Бу тапшырыг онларын азадлығыны әлләриндән алырдымы? Сөзсүз ки, јох! Бу әмрә табе олмагла онлар Јараданын нијјәтинин һәјата кечмәсиндә иштирак едә, јәни јер үзүнү камил инсан ҹәмијјәтинин әбәди мәскәни олаҹаг ҹәннәтә чевирә биләрдиләр (Әшј. 45:18). Бу ҝүн инсанын субај галмасы, јахуд аилә гуруб өвлад саһиби олмамасы Аллаһа итаәтсизлик сајылмыр. Бунунла белә, үмумиликдә бүтүн инсанлар аилә һәјатынын ҝәтирдији чәтинликләрә рәғмән, евләнир вә өвлад саһиби олурлар (1 Кор. 7:36—38). Сәбәб одур ки, бүтүн бунлар инсана хошбәхтлик вә мәмнунлуг бәхш едир (Зәб. 127:3). Адәмлә Һәвва Јеһоваја садиг галса иди, һәм никаһын, һәм дә аиләнин бәхш етдији хошбәхтлији әбәди дада биләрдиләр.

9. Јарадылыш 2:17 ајәсиндәки әмрин әдаләтсиз, лазымсыз вә әсассыз олмадығыны изаһ един.

⁹ Јеһова Адәмлә Һәвваја башга бир әмр дә вермиш вә бу әмри поздуглары тәгдирдә онлары ҝөзләјән агибәт барәдә демишди: «Хејирлә шәри билмә ағаҹынын мејвәсиндән јемә, чүнки ондан јејән ҝүн һөкмән өләҹәксән» (Јар. 2:17). Сизҹә, бу әмрдә әдаләтсиз, лазымсыз вә әсассыз нәсә вар иди? Доғруданмы бу әмр Адәмлә Һәвванын азадлығыны әлиндән алырды? Гәтијјән! Һәтта бир сыра Мүгәддәс Китаб алимләри бу әмрин мәнтигли вә јериндә олдуғуну гејд едирләр. Мәсәлән, бир алим дејир: «Аллаһын [Јарадылыш 2:16, 17 ајәләриндә] вердији әмрин мәғзи о иди ки, инсан үчүн нәјин јахшы... нәјин пис... олдуғуну јалныз Аллаһ билир. Инсан һәр шејин јахшы олмасыны истәјирсә, Аллаһа ҝүвәнмәли вә итаәт етмәлидир. Аллаһа итаәтсизлик едәндә исә нәјин јахшы... нәјин пис... олдуғуну өзү гәрарлашдырмалы олур». Бу исә инсанын дашыја биләҹәји јүк дејил.

10. Нәјә ҝөрә ирадә азадлығыны вә нәјин јахшы, нәјин пис олдуғуна гәрар вермәк һүгугуну бир-бири илә гарышдырмамалыјыг?

¹⁰ Јеһованын вердији бу әмри охујаркән кимсә дүшүнә биләр ки, Адәмин истәдијини етмәк азадлығы әлиндән алынмышды. Белә дүшүнәнләр ирадә азадлығы илә нәјин јахшы, нәјин пис олдуғуна гәрар вермәк һүгугуну гарышдырыр. Адәмлә Һәвва Аллаһа итаәт едиб-етмәмәји сечмәкдә сәрбәст идиләр. Амма нәјин јахшы, нәјин пис олдуғуна гәрар вермәк һүгугу јалныз Јеһоваја мәхсусдур, тәк Онун буна там һаггы чатыр. Әдән бағындакы «хејирлә шәри билмә ағаҹы» елә буну тәмсил едирди (Јар. 2:9). Биз етдијимиз сечимләрин нә илә нәтиҹәләнәҹәјини һәмишә билә билмирик, галды ки, бу сечимләрин һәмишә јахшы нәтиҹәләнәҹәјинә зәманәт верәк. Елә бу сәбәбдән инсанларын хош нијјәтдән ирәли ҝәләрәк етдији сечимләрин, јахуд вердикләри гәрарларын изтираб, фәлакәт вә фаҹиәјә ҝәтириб чыхартдығынын тез-тез шаһиди олуруг (Мәс. 14:12). Бәли, инсанын баҹарығы мәһдуддур. Јеһова Адәмлә Һәвваја вердији әмр васитәсилә онлара һәгиги азадлыгдан дүзҝүн истифадә етмәји өјрәтмәк истәјирди. Бәс Адәмлә Һәвва буна неҹә гаршылыг верди?

11, 12. Адәмлә Һәвванын сечими нә үчүн фәлакәтлә нәтиҹәләнди? Нүмунә чәкин.

¹¹ Билдијимиз кими, Адәмлә Һәвва  итаәтсизлији сечди. Шејтанын «ҝөзләриниз ачылаҹаг вә сиз хејирлә шәри биләрәк Аллаһ кими олаҹагсыныз» вәди Һәвваја елә хош ҝәлди ки, о, «јох» дејә билмәди (Јар. 3:5). Бәс Шејтанын дедикләри јеринә јетди? Адәмлә Һәвва даһа чох азадлыг газанды? Хејр, әксинә, онлар чох кечмәдән анладылар ки, Јеһованын сөзүндән чыхыб өз билдијини етмәјин сону аҹынаҹаглы олур (Јар. 3:16—19). Она ҝөрә ки, Јеһова инсанлара нәјин јахшы, нәјин пис олдуғуна гәрар вермәк ихтијары вермәјиб. (Мәсәлләр 20:24; Әрәмја 10:23 ајәләрини охујун.)

¹² Буну даһа јахшы баша дүшмәк үчүн ҝәлин бир нүмунәјә бахаг. Адәтән, пилот сәфәрини уғурла баша чатдырмаг үчүн мүәјјән олунмуш учуш хәттини изләмәлидир. О, навигасија аваданлыгларынын, һәмчинин диспетчерлә учуш боју әлагә сахламағын сајәсиндә сағ-саламат мәнзил башына чатыр. Амма ҝөстәрилән тәлиматлара әмәл етмәсә вә истәдији хәтт илә һәрәкәт етсә, тәјјарә гәзаја уғраја биләр. Ејнилә, Адәмлә Һәвва да өз истәдикләри јолла ҝетмәји сечдиләр. Онлар Јеһованын тәлиматларындан имтина етдиләр. Бәс бу, нә илә нәтиҹәләнди? Һәм өзләри, һәм дә ҝәләҹәк нәсилләри ҝүнаһ вә өлүмә мүбтәла олду (Ром. 5:12). Адәмлә Һәвва нәјин јахшы, нәјин пис олдуғуну тәјин етмәк ихтијарыны өз әлинә алмагла әсл азадлыгдан мәһрум олду.

13, 14. Һәгиги азадлығы неҹә газанмаг олар?

¹³ Бәзи инсанлар дүшүнүр ки, азадлыг нә гәдәр чох олса, о гәдәр јахшыдыр. Дүздүр, азадлыг бир чох саһәләрдә фајда ҝәтирир. Лакин бир анлыг тәсәввүр един: һеч бир мәһдудијјәт олмаса, дүнја нә вәзијјәтдә олар? Бунунла бағлы «Уорлд бук» енсиклопедијасында дејилир ки, һәр бир мүтәшәккил ҹәмијјәтин мүрәккәб ганунлары вар, чүнки онлар инсанларын азадлығыны һәм горумалы, һәм дә мәһдудлашдырмалыдыр. Бу исә асан дејил. Елә бу сәбәбдән бу гәдәр ганун вә бу ганунлары изаһ едиб тәтбиг етмәјә чалышан  сајсыз-һесабсыз гануншүнас вә һаким вар.

¹⁴ Бүтүн бунларын там әксинә олараг, Иса Мәсиһ һәгиги азадлыға наил олмағын јолуну садә вә ајдын сөзләрлә изаһ етмишди. О демишди: «Әҝәр мәним сөзләримә даима әмәл етсәниз, демәли, сиз, һәгигәтән, мәним шаҝирдләримсиниз. Сиз һәгигәти дәрк едәҹәксиниз вә һәгигәт сизи азад едәҹәк» (Јәһ. 8:31, 32). Мәсиһин бәһс етдији һәгиги азадлыға наил олмаг үчүн ики шеј лазымдыр. Биринҹиси, онун өјрәтдији һәгигәтләри гәбул етмәк, икинҹиси, онун шаҝирди олмаг. Јалныз бу һалда һәгигәтән азад ола биләрик. Бәс сөһбәт һансы азадлыгдан ҝедир? Мәсиһ изаһ едир: «Ҝүнаһ ишләјән һәр бир адам ҝүнаһын көләсидир... Әҝәр Оғул сизи азад етсә, сиз, һәгигәтән дә, азад олаҹагсыныз» (Јәһ. 8:34, 36).

15. Иса Мәсиһ бизә һансы азадлығы вәд едиб?

¹⁵ Исанын вәд етдији азадлыг бу ҝүн инсанларын ҹан атдығы сијаси, иҹтимаи азадлыгдан гат-гат үстүндүр. Мәсиһ «Оғул сизи азад етсә, сиз, һәгигәтән дә, азад олаҹагсыныз» дејәркән бәшәријјәтин үзләшдији көләлијин ән бетәриндән — ҝүнаһын көләлијиндән данышырды. Ҝүнаһ бизи пис шејләри етмәјә сөвг етмәклә јанашы, дүзҝүн олдуғуну билдијимиз вә ја баҹардығымыз шејләри етмәјә дә мане олур. Мәһз бу мәнада биз ҝүнаһын көләсијик. Ҝүнаһын нәтиҹәси исә мәјуслуг, әзаб, изтираб вә ахырда өлүмдүр (Ром. 6:23). Һәвари Булус ҝүнаһын көләси олмағын нә гәдәр әзаблы олдуғуну јахшы билирди. (Ромалылара 7:21—25 ајәләрини охујун.) Биз јалныз ҝүнаһ гандаллары ачыландан сонра Адәмлә Һәвванын бир заманлар саһиб олдуғу һәгиги азадлыға саһиб ола биләҹәјик.

16. Һәгигәтән азад олмаг үчүн нә етмәлијик?

¹⁶ Иса Мәсиһ «сөзләримә даима әмәл етсәниз» демәклә ҝөстәрир ки, онун бизи азад етмәси биздән тәләб олунан шејләр вар. Нәләр? Јеһованын һәср олунмуш хидмәтчиләри олан бизләр өзүмүзү инкар едиб Мәсиһин тәлимләри чәрчивәсиндә јашамағы сечмишик (Мәт. 16:24). Ҝәләҹәкдә онун фидјә гурбанлығынын бәхш етдији бүтүн немәтләри даданда исә биз һәгигәтән азад олаҹағыг.

17. а) Әсл хошбәхтлијә неҹә наил ола биләрик? б) Нөвбәти мәгаләдә сөһбәт нәдән ҝедәҹәк?

¹⁷ Иса Мәсиһин давамчылары олан бизләр онун тәлимләринә ујғун јашасаг, һәјатымыз һәгигәтән мәналы вә хошбәхт олаҹаг. Ҝәләҹәкдә исә, ҝүнаһ вә өлүмүн көләлијиндән тамамилә азад олаҹағыг. (Ромалылара 8:1, 2, 20, 21 ајәләрини охујун.) Нөвбәти мәгаләдә бу ҝүн саһиб олдуғумуз азадлыгдан ағылла истифадә етмәјин јоллары арашдырылыр. Бу биликләрин сајәсиндә һәгиги азадлыг бәхш едән Аллаһы әбәдијјәт боју шәрәфләндирә биләҹәјик.