1, 2. а) Мәсиһиләр нәји өјрәнмәлидир вә нәјә ҝөрә? б) Бу мәгаләдә һансы мөвзу арашдырылаҹаг?

БИЗ мәсиһиләр мәлуматын дәгиглијини јохламағы вә дүзҝүн нәтиҹә чыхармағы өјрәнмәлијик (Мәс. 3:21—23; 8:4, 5). Әҝәр буну баҹармасаг, Шејтан вә онун дүнјасы бизим дүшүнҹәмизи асанлыгла корлајаҹаг (Ефес. 5:6; Кол. 2:8). Сөзсүз ки, јалныз фактлары билдијимиз тәгдирдә дүзҝүн нәтиҹәјә ҝәлмәк мүмкүндүр. Мәсәлләр 18:13 ајәсинә әсасән, фактлары динләмәдән ҹаваб вермәк сәфеһлик вә рәзилликдир.

² Бу мәгаләдә фактлары әлдә етмәк вә дүзҝүн нәтиҹәјә ҝәлмәклә бағлы јаранан бәзи чәтинликләри мүзакирә едәҹәјик. Арашдыраҹағымыз Мүгәддәс Китаб принсипләри вә нүмунәләр мәлуматы дәгигләшдирмәкдә бизә көмәк едәҹәк.

3. Нә үчүн Мәсәлләр 14:15 ајәсиндәки принсипә әмәл етмәлијик? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

³ Бу ҝүн инсанлар һәр тәрәфдән мәлумат атәшинә тутулуб. Интернет сәһифәләри, телевизија вә диҝәр күтләви информасија васитәләри дурмадан мәлумат јағдырыр. Чохлары дост-танышындан мүхтәлиф мәтнли месажлар, електрон мәктублар алыр. Биләрәкдән сәһв мәлумат јајмаг, фактлары тәһриф етмәк ади һал алдығы үчүн еһтијатлы олмалы вә ешитдикләримизин доғрулуғуну  јохламалыјыг. Бу саһәдә бизә һансы Мүгәддәс Китаб принсипи көмәк едә биләр? Мәсәлләр 14:15 ајәсиндә дејилир: «Садәлөвһ һәр сөзә инанар, узагҝөрән һәр аддымыны өлчүб-бичәр».

4. Филиппилиләрә 4:8, 9 ајәләри охумаг үчүн материал сечмәкдә бизә неҹә көмәк едир вә дәгиг мәлумат алмаг нә үчүн ваҹибдир? (« Фактлары әлдә етмәјә көмәк едән бәзи вәсаитләр» адлы чәрчивәјә бахын.)

⁴ Дүзҝүн нәтиҹәјә ҝәлмәк үчүн әлимиздә тутарлы фактлар олмалыдыр. Буна ҝөрә дә биз охујаҹағымыз мәлуматларын сечиминә чох һәссас вә олдугҹа ҹидди јанашмалыјыг. (Филиппилиләрә 4:8, 9 ајәләрини охујун.) Вахтымызы шүбһә доғуран интернет хәбәр сајтларында долашмаға вә ја електрон мәктуб васитәсилә јајылан әсассыз мәлуматлары охумаға сәрф етмәмәлијик. Хүсусилә дә дөнүкләрин өз фикирләрини јајдыглары сајтлардан узаг дурмаг ваҹибдир. Онларын бир амалы вар, о да Аллаһын халгынын иманыны зәифләтмәк вә һәгигәти тәһриф етмәк. Етибарсыз мәлумат јанлыш нәтиҹә чыхармағымыза сәбәб олур. Һеч вахт дүшүнмәјин ки, јанлыш мәлуматлар сизин зеһнинизә вә үрәјинизә тәсир едә билмәз (1 Тим. 6:20, 21).

5. Исраиллиләрә һансы јанлыш мәлумат чатдырылды вә бу, онлара неҹә тәсир етди?

⁵ Јанлыш мәлумата инанмағын ахыры пис ола биләр. Мәсәлән, Муса пејғәмбәрин дөврүндә баш верән бир һадисәјә нәзәр салаг. Вәд едилмиш дијара кәшфијјата ҝедән 12 нәфәрдән 10-у пис хәбәрлә гајытды (Сај. 13:25—33). Онлар ҝөрдүкләрини шиширдиб данышараг халгы горхуја салдылар (Сај. 14:1—4). Халг нә үчүн тәшвишә дүшдү? Ола билсин, пис хәбәр ҝәтирәнләр чохлуг тәшкил етдијинә ҝөрә онларын дедикләринин дүз олдуғуну дүшүндүләр. Ҹамаат Јушә вә Калибин Вәд едилмиш дијар һагда хош тәәссүратларыны ешитмәк истәмәди (Сај. 14:6—10). Бүтүн дәлилләри нәзәрдән кечирмәк вә Јеһоваја етибар етмәк әвәзинә, онлар пис хәбәр ҝәтирәнләрин сөзүнә гулаг асдылар. Бу, неҹә дә ахмаглыг иди!

6. Нә үчүн Јеһованын халгы һаггында ҝәзән сөз-сөһбәтләр бизи тәәҹҹүбләндирмәмәлидир?

⁶ Јеһованын халгы һаггында мәлуматлара раст ҝәләндә хүсусилә еһтијатлы олмаг лазымдыр. Һеч вахт унутмајаг ки, Шејтан Аллаһын мөмин бәндәләрини иттиһам едир (Вәһј 12:10). Буна ҝөрә дә Иса Мәсиһ һәгигәт әлејһдарларынын һаггымызда «һәр ҹүр јалан вә пис сөз» данышаҹағы барәдә бизи хәбәрдар етмишди (Мәт. 5:11). Онун бу хәбәрдарлығыны јадда сахласаг, Аллаһын халгы һаггында јајылан сөз-сөһбәтләр бизи тәәҹҹүбләндирмәјәҹәк.

7. Електрон мәктуб вә ја месаж ҝөндәрмәздән өнҹә нәләри нәзәрә алмалыјыг?

⁷ Дост-танышларыныза електрон мәктуб вә ја месажлар ҝөндәрмәји хошлајырсыныз? Әҝәр хошлајырсынызса, јәгин јени хәбәрә раст ҝәләндә вә ја һансыса һадисәни ешидәндә өзүнүзү хәбәри исти-исти чатдырмаг истәјән мүхбир кими һисс едирсиниз. Лакин һәмин хәбәри јајмаздан әввәл дајаныб дүшүн: «Јајмаг истәдијим бу мәлуматын доғрулуғуна әминәм? Әлимдә фактлар вар?» Әҝәр мәлуматын доғрулуғуна әмин дејилсинизсә, онда баҹы-гардашлар арасында јалан мәлумат јајмыш олаҹагсыныз. Она ҝөрә дә шүбһәниз варса, «Ҝөндәр» јох, «Сил» дүјмәсини басын.

8. Бәзи өлкәләрдә әлејһдарлар нәјә әл атмышдылар вә неҹә ола биләр ки, өзүмүз дә билмәдән онлары дәстәкләјәк?

⁸ Електрон мәктублары вә месажлары тез-тәләсик ҝөндәрмәјин диҝәр тәһлүкәси дә вар. Бәзи өлкәләрдә фәалијјәтимизә мәһдудијјәтләр вә ја гадағалар гојулуб. Ола билсин, һәмин өлкәләрдә әлејһдарларымыз бизи горхуја салмаг, арамыздакы етибары сарсытмаг үчүн гәсдән јалан мәлуматлар  јајсын. Кечмиш Совет Иттифагында баш вермиш бир һадисәјә нәзәр салаг. КГБ кими танынан ҝизли полис шајиә јајмышды ки, бәзи адлы-санлы гардашлар Јеһованын халгына хәјанәт едиб *. Әфсуслар олсун ки, чохлары бу шајиәләрә алданараг Јеһованын тәшкилатындан ајрылмышды. Бәзиләри сонрадан гајытсалар да, диҝәрләри ҝери дөнмәди, онларын иманы ҝәми кими гәзаја уғрады (1 Тим. 1:19). Ејни агибәтлә үзләшмәмәк үчүн нә етмәк олар? Хошаҝәлмәз, дәгиглијинә әмин олмадығыныз мәлуматы јајмајын. Садәлөвһ олмајын, һәр ешитдијинизә инанмајын. Бүтүн фактлардан аҝаһ олдуғунуза әмин олун.

9. Дәгиг мәлумат алмағымызы чәтинләшдирән башга бир сәбәб һансыдыр?

⁹ Бәзән алдығымыз мәлуматын натамам олмасы вә ја гисмән доғру олмасы дүзҝүн нәтиҹәјә ҝәлмәјимизә мане ола биләр. Лакин 100 фаиздән 10 фаизи һәгигәт олан мәлумат нә дәрәҹәдә етибарлы ола биләр?! Бу ҹүр јары јалан, јары доғру һекајәләрә алданмамаг үчүн нә едә биләрик? (Ефес. 4:14).

10. Нәјә ҝөрә исраиллиләр аз гала гардашларынын ганына баис олаҹагдылар вә нәјин сајәсиндә бу баш вермәди?

¹⁰ Ҝәлин Јушәнин дөврүндә Иордан чајынын гәрб саһилиндә јашајан исраиллиләрлә бағлы бир һадисәни хатырлајаг (Јуш. 22:9—34). Исраиллиләрә хәбәр чатыр ки, Иордан чајынын шәрг саһилиндә јашајан гардашлары (Рубән вә Ҹад гәбиләси, һәмчинин Мәнәссә гәбиләсинин јарысы) Иорданын јахынлығында бөјүк вә мөһтәшәм гурбанҝаһ тикиб. Бу мәлуматда мүәјјән гәдәр һәгигәт вар иди. Лакин исраиллиләр бу натамам мәлумат әсасында гардашларынын Јеһоваја аси чыхдығы гәнаәтинә ҝәлиб, онлара гаршы дөјүшә јолланыр. (Јушә 22:9—12 ајәләрини охујун.) Јахшы ки, һүҹума кечмәздән өнҹә мәсәләни һәртәрәфли дәгигләшдирмәк үчүн гардашларынын јанына етибарлы шәхсләр ҝөндәрирләр. Мәлум олур ки, Рубән вә Ҹад гәбиләси, һәмчинин Мәнәссә гәбиләсинин јарысы  һәгигәтән дә гурбанҝаһ тикиб. Амма буну гурбан ҝәтирмәк мәгсәдилә јох, садәҹә абидә олараг тикибләр. Бу гурбанҝаһ ҝәләҹәк нәсилләрә шәһадәт верәҹәкди ки, онлар Јеһованын садиг хидмәтчиләри олуб. Шүбһәсиз, бу исраиллиләр натамам мәлуматлара инанараг гардашларынын ганына баис олмадыгларына, сәбирлә бүтүн фактлары арашдырдыгларына ҝөрә чох шад идиләр!

11. а) Мефибошет һансы һагсызлыгла үзләшди? б) Һагсызлыға јол вермәмәк үчүн Давуд пејғәмбәр нә едә биләрди?

¹¹ Һәр биримиз һаггымызда ҝәзән натамам, јахуд јары ҝерчәк мәлуматларын уҹбатындан һагсызлыгла үзләшә биләрик. Давуд пејғәмбәрлә Мефибошет арасында баш вермиш бир әһвалата нәзәр салаг. Пејғәмбәр Мефибошетә бөјүк хејирхаһлыг вә сәхавәт ҝөстәрмиш, бабасы Талутун бүтүн торпагларыны она гајтармышды (2 Ишм. 9:6, 7). Бир мүддәтдән сонра она Мефибошет һаггында хошаҝәлмәз хәбәр чатдырылыр. Пејғәмбәр бу мәлуматы дәгигләшдирмәмиш онун әлиндән бүтүн мүлкүн алынмасы илә бағлы гәрар верир (2 Ишм. 16:1—4). Лакин Мефибошетлә данышанда сәһвә јол вердијини баша дүшүр вә мүлкүн јарысыны јенидән она гајтарыр (2 Ишм. 19:24—29). Тәбии ки, Давуд пејғәмбәр натамам мәлумат әсасында тез-тәләсик гәрар вермәздән өнҹә мәсәләни әтрафлы арашдырсајды, белә бир һагсызлыға јол вермәзди.

12, 13. а) Иса Мәсиһә бөһтан атыланда о, неҹә давранырды? б) Кимсә барәмиздә шајиә јајанда нә едә биләрик?

¹² Бәс әҝәр ҝәзән шајиәләр сизин һаггыныздадырса, онда неҹә? Белә бир шеј Иса Мәсиһин вә Вәфтизчи Јәһјанын башына ҝәлмишди. (Мәтта 11:18, 19 ајәләрини охујун.) Һаггында ҝәзән шајиәләрә Иса Мәсиһ неҹә јанашырды? О, бүтүн вахтыны вә ҝүҹүнү өзүнә бәраәт газандырмаға сәрф етмирди. Бунун јеринә инсанлары фактлар әсасында нәтиҹә чыхармаға, онун етдикләринә вә сөјләдикләринә диггәт јетирмәјә тәшвиг едирди. Бәли, Исанын дедији кими, «һикмәт әмәлләри сајәсиндә һаглы чыхыр» (Мәт. 11:19).

¹³ Иса Мәсиһ бизим үчүн ҝөзәл өрнәкдир. Бәзән инсанлар барәмиздә һагсыз иттиһамлар ирәли сүрүр, јахуд јалан шајиәләр јајыр. Бу заман әдаләти бәрпа етмәк, адымызы тәмизә чыхармаг үчүн бир јол ахтара биләрик. Әслиндә, белә бир јол вар. Һаггынызда јаланлар данышыланда елә јашајын ки, бунун ағ јалан олдуғуну һамы ҝөрсүн. Доғрудан да, Иса Мәсиһин һәјатындан ҝөрүндүјү кими, мәсиһијә хас нүмунәви һәјат тәрзимиз бизә гаршы сүрүлән иттиһамларын јалан олдуғуну ашкара чыхара биләр.

14, 15. Өз ағлымыза ҝүвәнмәјин һансы тәһлүкәси вар?

¹⁴ Ҝөрдүјүмүз кими, дүзҝүн нәтиҹә чыхармаг үчүн фактлары әлдә етмәк о гәдәр дә асан дејил. Ејни заманда, гејри-камиллијимиз дә буна әнҝәл ола биләр. Ола билсин, узун илләрдир Јеһоваја сәдагәтлә хидмәт едирик. Бу илләр әрзиндә даһа дәрракәли вә бәсирәтли олмушуг. Сағламдүшүнҹәли олдуғумуза ҝөрә чохлары бизә һөрмәт едир. Бәс бүтүн бунлар бизим үчүн тәләјә чеврилә биләр?

¹⁵ Бәли, ағлымыза һәддиндән артыг ҝүвәнмәк бизим үчүн тәлә ола биләр. Еһтијатлы олмасаг, һиссләримиз вә бахышларымыз дүшүнҹәмизә һаким кәсиләҹәк. Бизә елә ҝәләҹәк ки, бүтүн фактлары билмәдән дә вәзијјәти там анлаја биләрик. Бу, олдугҹа тәһлүкәлидир! Мүгәддәс Китабда ачыг-ајдын јазылыб ки, биз өз ағлымыза ҝүвәнмәмәлијик! (Мәс. 3:5, 6; 28:26).

16. Шәрти нүмунәдә һансы һадисә тәсвир олунур вә Том тез-тәләсик һансы гәнаәтә ҝәлир?

 ¹⁶ Бир шәрти нүмунәјә нәзәр салаг. Бир ахшам Том адлы тәҹрүбәли ағсаггал ресторанда белә сәһнәнин шаһиди олур: Ҹон адлы аиләли бир ағсаггал јад бир гадынла маса архасында әјләшиб. Онлар дејиб-ҝүлүр, нәвазишлә бир-бирини гуҹаглајырлар, олдугҹа меһрибандырлар. Кәнардан бүтүн бунлары изләјән Том өзүнә јер тапа билмир. О дүшүнүр: «Бу, бошанма илә нәтиҹәләнәҹәк? Бәс Ҹонун һәјат јолдашынын, ушагларынын ахыры неҹә олаҹаг?» Том әввәлләр буна бәнзәр һадисәләрин шаһиди олуб. Бәс онун јериндә сиз олсајдыныз, нә фикирләшәрдиниз?

17. Шәрти нүмунәдә Том сонрадан нәји өјрәнир вә бундан һансы дәрси ҝөтүрә биләрик?

¹⁷ Нәтиҹә чыхармаға тәләсмәјин. Мәҝәр Том бүтүн фактлары билирди ки, тез-тәләсик Ҹонун һәјат јолдашына хәјанәт етдији гәнаәтинә ҝәлди? Һәмин ҝеҹә Том Ҹона зәнҝ едир. Бу гадынын Ҹонун доғма баҹысы олдуғуну өјрәнәндә Томун үрәји јеринә ҝәлир. Сән демә, Ҹонун баҹысы башга шәһәрдә јашајырмыш, онлар узун илләрдир бир-бирини ҝөрмүрләрмиш. Баҹысы бир нечә саатлыг бу шәһәрдә олаҹағы үчүн онларын јалныз ресторанда ҝөрүшмәк имканы олуб. Ҹонун һәјат јолдашы исә һәмин вахт онлара гошула билмәјиб. Нә јахшы ки, Том ҝәлдији сәһв гәнаәти башгалары илә бөлүшмәмишди. Бурадан нә өјрәнирик? Һәгигәт јолунда һәр нә гәдәр тәҹрүбәмиз олса да, дүзҝүн нәтиҹә чыхармаг үчүн бүтүн фактлары ајдынлашдырмалыјыг.

18. Диндашымыза гаршы мүнасибәтимиз дүшүнҹәмизә неҹә тәсир едә биләр?

¹⁸ Диндашымызла арамызда мүбаһисә јаранан заман да мәсәләни дүзҝүн дәјәрләндирмәк чәтин ола биләр. Јалныз арамыздакы анлашылмазлыг барәдә дүшүнсәк, диндашымызын нијјәтинә шүбһә илә јанашаҹағыг. Белә ки, онун һагда һансыса мәнфи мәлумат ешитсәк, инанмаға мејилли олаҹағыг. Бурадан нә өјрәнирик? Баҹы-гардашларымыза гаршы мәнфи һиссләримизин олмасы онлар һагда јанлыш гәнаәтә ҝәлмәјимизә сәбәб ола биләр (1 Тим. 6:4, 5). Буна ҝөрә дә пахыллыг вә гысганҹлыг кими һиссләрин үрәјимиздә көк салараг ағлымызы думанландырмасына јол вермәмәлијик. Бу ҹүр мәнфи һиссләрә гапылмаг әвәзинә, баҹы-гардашларымызы үрәкдән севмәли вә бағышламалы олдуғумуз барәдә дүшүнмәлијик. (Колослулара 3:12—14 ајәләрини охујун.)

19, 20. а) Һансы Мүгәддәс Китаб принсипләри мәлуматын дәгиглијини јохламаға көмәк едир? б) Нөвбәти мәгаләдә нәји мүзакирә едәҹәјик?

¹⁹ Бу ҝүн фактлар әлдә етмәк вә дүзҝүн нәтиҹәјә ҝәлмәк олдугҹа чәтиндир. Чүнки мәлуматларын әксәријјәти ја етибарсыз мәнбәләрдән гајнагланыр, ја да гисмән доғрудур. Үстәлик, биз гејри-камилик. Бизә нә көмәк едә биләр? Биз Мүгәддәс Китаб принсипләрини билиб тәтбиг етмәлијик. Бу принсипләрдән бири одур ки, фактлары динләмәдән ҹаваб вермәк сәфеһлик вә рәзилликдир (Мәс. 18:13). Диҝәр принсипә әсасән, ешитдијимиз һәр сөзә инанмамалыјыг (Мәс. 14:15). Вә нәһајәт, мәсиһи јолунда нә гәдәр тәҹрүбәмизин олмасына бахмајараг, еһтијатлы олмалыјыг ки, өз ағлымыза ҝүвәнмәјәк (Мәс. 3:5, 6). Мүгәддәс Китабдакы принсипләр бизә мәлуматын доғрулуғуну дәгигләшдирмәкдә, дүзҝүн нәтиҹәјә ҝәлмәкдә вә мүдрик гәрарлар вермәкдә көмәк етмәклә бизи горујур.

²⁰ Амма башга бир проблем дә вар. Бу, ҝөзүмүзлә ҝөрдүјүмүз шејләр әсасында, јәни сәтһи мүһакимә едәрәк нәтиҹә чыхармаг мејлидир. Нөвбәти мәгаләдә мүхтәлиф саһәләрдә бу сәһвә јол вермәмәјин јолуну өјрәнәҹәјик.