«АТА», «ДАЈЫ», «ӘМИ». Бејтелдә олан ҝәнҹләрин чоху мәни белә чағырыр. 89 јашым олдуғуну нәзәрә алсаг, бу сөзләр үрәјимә јағ кими јајылыр. Онларын бу ҹүр доғма мүнасибәтини Јеһованын 72 иллик тамвахтлы хидмәтимә мүкафаты кими ҝөрүрәм. Јеһоваја ибадәтдә газандығым тәҹрүбәјә дајанараг ҝәнҹләрә әминликлә дејә биләрәм ки, руһдан дүшмәсәләр, зәһмәтләринә ҝөрә мүкафат алаҹаглар (2 Салн. 15:7).

Валидејнләрим Украјнадан Канадаја көчмүшдүләр. Онлар Манитоба әјаләтинин Росборн шәһәриндә мәскунлашмышдылар. Әзиз анам дүнјаја 8 оғул вә 8 гыз ушағы ҝәтириб. Мән бу ушагларын он дөрдүнҹүсүјәм. Атам Мүгәддәс Китабы чох севәрди вә ону һәр базар ҝүнү сәһәр-сәһәр бизә охујарды. Амма дини пул тәләси адландырар вә тез-тез зарафатјана сорушарды: «Ҝөрәсән, Иса Мәсиһин тәблиғ вә тәлиминин пулуну ким өдәјирди?»

Дөрд гардашым вә дөрд баҹым һәгигәти гәбул етди. Баҹым Роза сон нәфәсинә гәдәр өнҹүл кими хидмәт едиб. О, өмрүнүн сон ҝүнләриндә «сәни јени дүнјада ҝөрмәк истәјирәм» дејәрәк һамыны Аллаһын Кәламына диггәт јетирмәјә сәсләјәрди. Бөјүк гардашым Тед әввәлләр ҹәһәннәм оду һагда тәлим јајырды. О, һәр базар ҝүнү сәһәрләр радиода тәблиғат апарыр, инсанлара ҝүнаһлыларын ҹәһәннәмин сөнмәз одунда әбәдијјән јанаҹағы фикрини јеридирди. Лакин сонрадан о, Јеһованын садиг вә фәал хидмәтчиси олду.

1944-ҹү илин ијун ајында мәктәбдән евә гајыданда гонаг отағындакы масанын үзәриндә «Дүнјаны ҝөзләјән дирчәлиш» * адлы брошүр ҝөрдүм. Биринҹи сәһифәни охудум, кечдим икинҹијә, охудугҹа охумаг истәјирдим. Беләҹә, бүтүн брошүрү башдан ајаға охујандан сонра гәрар вердим, мән дә Иса Мәсиһ кими Јеһоваја хидмәт едәҹәјәм.

Мараглыдыр, бу брошүрү масанын үстүнә ким гојмушду? Бөјүк гардашым Стив евин јанында ики кишинин китаб вә брошүрләр сатдығыны вә ҹәми беш сент олдуғу үчүн бу брошүрү алдығыны деди.  Кишиләр нөвбәти базар ҝүнү јенә ҝәлди. Онлар Јеһованын Шаһидләри олдугларыны вә инсанларын суалларына Мүгәддәс Китаб әсасында ҹаваб вердикләрини сөјләдиләр. Бу, хошумуза ҝәлди, чүнки валидејнләримиз бизә Аллаһын Кәламына һөрмәт һисси ашыламышды. Онлар һәмчинин дедиләр ки, бу јахынларда Виннипегдә, баҹым Елсинин јашадығы шәһәрдә топланты кечириләҹәк. Гәрара ҝәлдим ки, бу топлантыја мән дә гатылым.

Велосипедимә миниб Виннипегә кими 320 километрлик јол ҝетдим, јолүстү Келвуд шәһәриндә, бизә ҝәлән һәмин Шаһидләрин јашадығы шәһәрдә ајаг сахладым. Орада илк дәфә ибадәт ҝөрүшүнә ҝетдим вә јығынҹағын нә олдуғуну өјрәндим. Һәмчинин анладым ки, һәр бир кәс — киши дә, гадын да, ҝәнҹ дә Иса Мәсиһ кими ев-ев тәблиғ етмәлидир.

Виннипегдә бөјүк гардашым Ҹеклә растлашдым, о, топлантыја Шимали Онтариодан ҝәлмишди. Топлантынын биринҹи ҝүнү вәфтиз барәдә еланы ешидиб, икимиз дә вәфтиз олунмаг гәрарына ҝәлдик. Вәфтиздән сонра һәр икимиз өнҹүл хидмәтинә башламаг истәјирдик. Ҹек бу хидмәтә топлантыдан дәрһал сонра башлады, мән исә 16 јашында олдуғум үчүн мәктәбә гајытмалы идим. Лакин нөвбәти ил мән дә өнҹүл олдум.

Өнҹүл хидмәтинә Стан Николсонла бирҝә Манитоба әјаләтинин Сурис шәһәриндә башладым. Чох кечмәдән ҝөрдүм ки, өнҹүллүк етмәк һәмишә асан олмур. Әлимиздәки пул ҝет-ҝедә гуртарырды, амма биз хидмәти дајандырмырдыг. Бир ҝүн сәһәрдән ахшама тәблиғ едиб евә гајыдырдыг, ҹибимиздә бирҹә гара гәпик дә јох иди, өзүмүз дә аҹындан өлүрдүк. Гапынын ағзында ичи әрзагла долу бөјүк бир торбаны ҝөрәндә ҝөзләримизә инанмадыг! Бу ҝүнә гәдәр ону кимин ҝәтирдијини билмирик. Һәмин ахшам хан баласы кими јејиб-ичдик. Бу, руһдан дүшмәмәјимизин мүкафаты иди! Һәтта һәмин ајын сону елә көкәлмишдим ки, өмрүм боју о чәкидә олмамышам.

Бир нечә ајдан сонра, бизи Сурисдән 240 километр шималда јерләшән Ҝилберт Плејнс шәһәринә тәјин етдиләр. Һәмин вахт һәр јығынҹагда ајлыг тәблиғ фәалијјәтинин гејд олундуғу бөјүк лөвһә олурду. Бир ај јығынҹағын хидмәтинин азалдығыны ҝөрәндә чыхыш едиб, баҹы-гардашларын хидмәтдә даһа чох чалышмалы олдугларыны вурғуладым. Ҝөрүшүн сонунда әри һәгигәтдә олмајан јашлы өнҹүл баҹы ҝөзләриндән јаш сүзүлә-сүзүлә мәнә деди: «Мән чох чалышдым, амма бундан артығыны баҹармадым». Мәни дә ағламаг тутду вә мән ондан үзр истәдим.

Ҝәнҹ вә енержи долу гардашлар мәним кими асанлыгла бу ҹүр сәһвләрә јол верә вә сонрадан буна ҝөрә пешманчылыг һисси кечирә биләр. Амма өз тәҹрүбәмдән билирәм ки, сәһв едәндә руһдан дүшмәк әвәзинә, јахшы олар ки, онлардан нәтиҹә чыхараг вә бир даһа тәкрарламајаг. Әмин олун ки, сәдагәтли хидмәтиниз мүкафатландырылаҹаг.

1950-ҹи илин феврал ајында, 21 јашымда Ҝилад Мәктәбинин 14-ҹү синфинин мәзуну олмаг мәним үчүн бөјүк шәрәф иди! Синфин тәхминән дөрддә бири франсыздилли әразијә, Канаданын Квебек әјаләтинә тәјин олунду. Орада Јеһованын Шаһидләринә гаршы ҝүҹлү дини тәгибләр вар иди. Мәни гызыл мәдәнләри өлкәсинин Вал-д’Ор шәһәринә тәјин етдиләр. Бир ҝүн бир нечә баҹы-гардашла бирҝә јахынлыгдакы Вал-Сенвил кәндинә тәблиғә ҝетмишдик. Јерли кешиш дәрһал кәнди тәрк етмәсәк, бизә рәһм етмәјәҹәјини сөјләди. Бу тәһдидә ҝөрә кешиши мәһкәмәјә вердим вә нәтиҹәдә ону ҹәримәләдиләр *.

Бу вә бу кими диҝәр һадисәләр «Квебек савашы»нын бир һиссәсинә чеврилди. Квебек әјаләти 300 илдән чох иди ки, Рома католик килсәсинин идарәчилији алтында иди. Руһаниләр вә онларын сијаси мүттәфигләри Јеһованын Шаһидләрини тәгиб едирдиләр.  Бу, чох ағыр дөнәм иди, амма сајымыз аз олса да, руһдан дүшмүрдүк. Квебекдә јашајан сәмими гәлбли инсанлар хош хәбәри динләјирди. Мән һәгигәти гәбул едән бир нечә нәфәрә дәрс кечирдим. Онлардан биринин аиләси он нәфәрдән ибарәт иди. Сонрадан һәмин аиләнин бүтүн үзвләри Јеһованын хидмәтчиси олду. Онларын ҹәсарәтини ҝөрүб бир чохлары католик килсәсини тәрк етди. Биз һеч нәјә бахмајараг тәблиғ ишини давам етдирирдик вә нәтиҹәдә савашда галиб ҝәлдик!

1956-ҹы илдә мән јенидән Һаитијә тәјин олундум. Бура јени тәјин олунан хүсуси тәјинатлы мүждәчиләрин әксәријјәти франсыз дилини өјрәнмәјә чәтинлик чәкирди. Бунунла белә, инсанлар хош хәбәри динләјирди. Стенли Богус адлы бир хүсуси тәјинатлы мүждәчи демишди: «Инсанларын бизә фикримизи чатдырмаға неҹә көмәк етдијини ҝөрәндә дәһшәтә ҝәлирдик». Әввәл-әввәл мәним үчүн асан иди, чүнки Квебекдә франсыз дилини өјрәнмишдим. Амма тезликлә баша дүшдүк ки, јерли баҹы-гардашларын әксәријјәти јалныз Һаити-креол дилиндә данышыр. Одур ки, даһа чох төһфә вермәк үчүн јерли дили өјрәнмәлијдик. Биз белә дә етдик вә зәһмәтимиз мүкафатсыз галмады.

Баҹы-гардашлара даһа чох көмәк етмәк үчүн Рәһбәрлик Шурасындан «Ҝөзәтчи гүлләси» вә диҝәр нәшрләри Һаити-креол дилинә тәрҹүмә етмәк үчүн иҹазә алдыг. Бундан сонра өлкә үзрә јығынҹаглара ҝәләнләрин сајы сүрәтлә артды. 1950-ҹи илдә Һаитидә 99 тәблиғчи вар идисә, 1960-ҹы илдә бу сај 800-ә јүксәлди! Һәмин вахт мән Бејтелә тәјинат алдым. 1961-ҹи илдә Мәсул Гардашлар үчүн Мәктәбдә тәлим вермәк севинҹини даддым. Биз 40 нәфәр ағсаггала вә хүсуси өнҹүлә тәлим кечдик. 1962-ҹи илин јанвар ајында кечирилән топлантыда баҹы-гардашлары хидмәтләрини ҝенишләндирмәјә сәсләдик вә бәзиләри хүсуси өнҹүл хидмәтинә тәјин олунду. Бу, лап јеринә дүшмүшдү, чүнки чох кечмәди ки, тәгибләр башлады.

1962-ҹи илин 23 јанвар тарихиндә, бөјүк топлантыдан дәрһал сонра Ендрју Дамикојла мән филиалда һәбс олундуг, һәмчинин «Ојанын!» журналынын 1962-ҹи ил 8 јанвар (франсыз дилиндә)  сајынын бир галағы мүсадирә едилди. Һәмин сајда франсыз гәзетләриндә ҹадуҝәрлијин (вуду) Һаитидә ҝениш јајылмасы илә бағлы дәрҹ олундуғу мәлумат ситат ҝәтирилирди. Бу, бәзиләринин хошуна ҝәлмәмишди вә һәмин мәгаләнин филиалда јазылдығыны иддиа едирдиләр. Бир нечә һәфтәдән сонра хүсуси тәјинатлы мүждәчиләр депортасија едилди *. Амма тәлим кечмиш гардашлар иши мөһтәшәм шәкилдә давам етдирирдиләр. Бу ҝүн онларын неҹә дөзүм ҝөстәрдикләринә, руһани ҹәһәтдән неҹә инкишаф етдикләринә баханда гәлбим фәрәһлә долур. Һәтта инди Һаити-креол дилиндә Мүгәддәс Китабын «Јени Дүнја Тәрҹүмәси» вар, о вахт бу, ағлымыза белә ҝәлмәзди.

Һаитидән сонра мән хүсуси тәјинатлы мүждәчи кими Мәркәзи Африка Республикасына тәјин олундум. Сонралар бурада сәјјар нәзарәтчи, даһа сонра исә филиал нәзарәтчиси кими хидмәт етдим.

Һәмин дөврдә ибадәт евләри һәдсиз садә иди. Мән саманы дәрз бағлајыб дам өртүјү дүзәлтмәји өјрәндим. Әтрафдакылар бу јени иши өјрәнмәк үчүн неҹә әлләшиб-вурушдуғуму хүсуси марагла изләјирди. Бу һәмчинин гардашлары өз ибадәт евләринин тәмир-тикинтисинә ҹан гојмаға һәвәсләндирди. Дин хадимләри килсәләринин дамынын тәнәкәдән, ибадәт евләримизин дамынын исә самандан олдуғуна ҝөрә бизи әлә салырды. Лакин биз руһдан дүшмүрдүк. Ҝүҹлү гасырға пајтахт Банҝини ҹәнҝинә аланда ришхәндләр кәсилди. Гасырға килсәнин тәнәкәдән олан дам өртүјүнү учуруб шәһәрин әсас күчәсинә чырпмышды. Ибадәт евләримизин саман дамлары исә өз јериндә дурурду. Падшаһлыг ишинә даһа јахшы нәзарәт етмәк үчүн биз нә аз, нә чох, дүз беш аја јени филиал бинасы вә хүсуси тәјинатлы мүждәчиләр үчүн ев тикдик *.

1976-ҹы илдә Мәркәзи Африка Республикасында Падшаһлыг ишинә гадаға гојулду. Мән гоншу өлкә олан Чадын пајтахты Нҹаменаја тәјин олундум. Амма хошбәхтликдән, бурада әслән Камерундан олан Һәппи адлы фәал хүсуси өнҹүлә раст ҝәлдим. Биз 1978-ҹи ил апрелин 1-и аилә һәјаты гурдуг. Елә һәмин ај вәтәндаш мүһарибәси гопду вә һамы кими биз дә өлкәнин ҹәнубуна гачдыг. Саваш битәндән сонра евимизә гајыданда ҝөрдүк ки, евимиз силаһлы груплашманын гәрарҝаһы олуб. Нәинки нәшрләримиз, һәмчинин Һәппинин ҝәлинлији вә тој һәдијјәләримиз дә јоха чыхмышды. Лакин биз руһдан дүшмәдик. Әсас икимиз бир јердә идик вә фикримизи бундан сонракы хидмәтимизә ҹәмләдик.

Тәхминән ики илдән сонра Мәркәзи Африка Республикасындакы гадаға арадан галдырылды. Ора гајыдыб сәјјар хидмәтә башладыг. Биз ачылыб-јығылан чарпајысы, 200 литрлик су чәни, сојудуҹусу вә газ плитәси олан фургонда јашајырдыг. Сәјаһәт чәтин олурду. Бир дәфә бизи азы 117 полис мәнтәгәсиндә сахламышдылар.

Һаванын температуру тез-тез 50 дәрәҹәјә јүксәлирди. Бәзән бөјүк топлантыларда вәфтиз үчүн су тапмаг чәтин олурду. Она ҝөрә дә гардашлар гуру чај јатагларыны газыб аз-аз су јығырдылар. Һәмин вахт адәтән вәфтизи чәлләкдә едирдиләр.

1980-ҹи илдә Ниҝеријаја тәјин олундуг. Орада ики ил јарым әрзиндә јени филиалын тикинти һазырлыгларына көмәк етдик. Гардашлар икимәртәбәли анбар алмышдылар, ону сөкүб өз әразимиздә јығмалы идик. Бир сәһәр сөкүнтү ишинә көмәк етмәк үчүн лап јухары чыхмышдым. Ҝүнортаја јахын дырмашдығым јолла ашағы енирдим. Сән демә, һансыса һиссәни сөкүбләрмиш. Ајағымы атанда боша чыхды, јухарыдан ашағы јыхылдым. Вәзијјәтим ағыр ҝөрүнүрдү, амма рентҝен вә мүајинәләрдән сонра һәким Һәппијә деди ки, нараһат олмасын, бир-ики һәфтәјә дүзәләҹәјәм.

 1986-ҹы илдә Кот-д’Ивуара көчдүк. Орада сәјјар хидмәтдә идик. Бу хидмәт бизи ҝәтириб Буркина-Фасоја чыхарды. О вахтлар һеч ағлыма да ҝәлмәзди ки, илләр сонра бурада јашајаҹағыг.

Канаданы 1956-ҹы илдә тәрк етмишдим, 2003-ҹү илдә, 47 илдән сонра Канада Бејтелинә гајытдым, амма бу дәфә тәк јох, Һәппи илә бирҝә. Сәнәдләрдә биз канадалы идик, амма өзүмүзү африкалы һисс едирдик.

2007-ҹи илдә, 79 јашымда јенидән Африкаја көчдүк! Биз Буркина-Фасоја тәјин олундуг. Бурада мән өлкә комитәсинин үзвү олараг көмәк едирдим. Сонрадан офис Бенин филиалынын нәздинә кечәрәк тәрҹүмә офиси кими фәалијјәт ҝөстәрмәјә башлады. 2013-ҹү илин август ајында исә бизи Бениндәки Бејтелә тәјин етдиләр.

Сәһһәтимин пис олмасына бахмајараг, хидмәт һәлә дә мәним үчүн олдугҹа дәјәрлидир. Өтән үч ил әрзиндә гајғыкеш ағсаггалларын вә әзиз һәјат јолдашымын дәстәји илә мәнә Мүгәддәс Китаб дәрси кечдијим ики нәфәрин, Ҝидион вә Фрејзисин вәфтизини ҝөрмәк нәсиб олду. Инди онлар Јеһованын фәал хидмәтчиләридир.

Һал-һазырда јолдашымла бирҝә Ҹәнуби Африка филиалында хидмәт едирәм. Бурада Бејтел аиләси сәһһәтимин гајғысына галыр. Ҹәнуби Африка мәним хидмәт етдијим једдинҹи Африка өлкәсидир. 2017-ҹи илин октјабр ајында мөһтәшәм бир мүкафат алдыг. Биз Нју-Јоркдакы баш идарәнин, Уорвикин һәсролунма мәрасиминә гатылдыг. Бу, унудулмаз тәдбир иди!

«Иллик фәалијјәт» китабынын 1994-ҹү ил бурахылышынын 255-ҹи сәһифәсиндә јазылыб: «Узун илләрдир әзмлә хидмәт едәнләри сәсләјирик: “Мөһкәм олун, руһдан дүшмәјин. Зәһмәтинизә ҝөрә мүкафат алаҹагсыныз” (2 Салн. 15:7)». Һәппи вә мән бу чағырыша һај вермәјә вә башгаларыны да буна тәшвиг етмәјә әзмлијик.