1. Нәјә ҝөрә Дәнјал пејғәмбәр бабиллиләрин диггәтини чәкмишди?

 БАБИЛЛИЛӘР Дәнјалы јурд-јувасындан дидәрҝин едиб әсир апаранда о, чох ҝәнҹ иди. Амма ҝөрүнүр, о, ишғалчыларын диггәтини чәкмишди. Онлар «заһири» амилләрә — Дәнјалын «ејибсиз, јарашыглы» вә задәҝан аиләдән олмасына фикир вермишдиләр (1 Ишм. 16:7). Елә буна ҝөрә дә бабиллиләр Дәнјала тәлим кечдиләр ки, онларын елит тәбәгәсинә мәнсуб олсун (Дән. 1:3, 4, 6).

2. Јеһованын Дәнјала мүнасибәти неҹә иди? (Һизгијал 14:14).

² Јеһова исә Дәнјалы хариҹи ҝөрүнүшүнә вә ја ҹәмијјәтдә тутдуғу мөвгејә ҝөрә јох, Она садиг олдуғуна ҝөрә севирди. Дәнјалын һарадаса 20 јашы оланда Јеһова онун адыны Нуһ вә Әјјуб кими Она узун илләр сәдагәтлә хидмәт етмиш инсанларла бир чәкмишди (Јар. 5:32; 6:9, 10; Әјј. 42:16, 17; Һизгијал 14:14 ајәсини охујун). Дәнјал сүрдүјү узун вә ҝөзәл өмрү боју Јеһова тәрәфиндән севилди (Дән. 10:11, 19).

3. Бу мәгаләдә нә һагда данышаҹағыг?

³ Бу мәгаләдә биз Јеһованын Дәнјалда гијмәтләндирдији ики хүсусијјәтдән данышаҹағыг. Ҝәлин бу хүсусијјәтләри бир-бир арашдыраг вә ҝөрәк Дәнјал бу хүсусијјәтләри нә вахт тәзаһүр етдирмишди. Даһа сонра ҝөрәҹәјик ки, она бу хүсусијјәтләри јетишдирмәјә нә көмәк етмишди. Ән сонда исә онун нүмунәсини неҹә изләјә биләҹәјимиздән данышаҹағыг. Бу мәгалә әсас етибары илә ҝәнҹләр үчүн јазылса да, Дәнјалдан һамымыз нүмунә ҝөтүрә биләрик.

4. Дәнјалын ҹәсур олдуғу нәдән ҝөрүнүр? Нүмунә чәкин.

⁴ Ҹәсарәтли инсан горху һисси кечирә биләр, амма бу она дүзҝүн давранмаға мане олмур. Дәнјал чох ҹәсур  бир ҝәнҹ иди. Ҝәлин онун ҹәсарәт ҝөстәрдији ики һадисәјә нәзәр салаг. Ҝөрүнүр, илк һадисә бабиллиләр Јерусәлими мәһв едәндән тәхминән ики ил сонра баш вермишди. Бабил падшаһы Навуходоносор јухуда нәһәнҝ һејкәл ҝөрмүшдү вә бу ону ваһимәјә салмышды. О, Дәнјал да дахил олмагла, бүтүн мүдрикләрә әмр етди ки, онун јухуда нә ҝөрдүјүнү десинләр вә јозумуну ачсынлар, әкс һалда, һамысы өлдүрүләҹәк (Дән. 2:3—5). Дәнјал ҹәлд һәрәкәт етмәли иди, чүнки бундан инсанларын һәјаты асылы иди. О, «падшаһын һүзуруна ҝәлиб јухуну јозмаг үчүн ондан мөһләт истәди» (Дән. 2:16). Бунун үчүн ҹәсарәт вә иман лазым иди. Мүгәддәс Китабын һеч бир јериндә охуја билмәрик ки, Дәнјал бундан әввәл јуху јозуб. О, Бабил адлары Сәдраһ, Мисаһ вә Абиднағу олан достларындан хаһиш етди ки, «ҝөјләрин Аллаһына дуа едиб лүтф диләсинләр» (Дән. 2:18). Јеһова онларын дуасына ҹаваб верди. Онун көмәји илә Дәнјал Навуходоносорун јухусуну јозду. Бунунла Дәнјал һәм өзүнүн, һәм дә достларынын һәјатыны хилас етди.

5. Дәнјал ҹәсарәтини сынајан башга һансы вәзијјәтлә үзләшмишди?

⁵ Дәнјал нәһәнҝ һејкәллә бағлы јухуну јозандан бир мүддәт сонра ҹәсарәтини сынајан башга бир вәзијјәтлә үзләшди. Навуходоносор падшаһ даһа бир јуху ҝөрдү вә бу јуху да ону тәлаша салды. О, јухусунда чох һүндүр бир ағаҹ ҝөрмүшдү. Дәнјал бу јухунун да јозумуну падшаһа ачды. Үстәлик, деди ки, падшаһ бир мүддәтлик ағлыны итирәҹәк вә тахтдан дүшәҹәк (Дән. 4:25). Падшаһ буну гијам кими гәбул едиб Дәнјалын өлүмүнә һөкм верә биләрди. Амма Дәнјал буну ҝөзә алыб Аллаһын фәрманыны падшаһа ҹәсарәтлә чатдырды.

6. Дәнјала ҹәсарәтли олмаға нә көмәк етмиш ола биләрди?

⁶ Дәнјала бүтүн һәјаты боју ҹәсарәтлә давранмаға нә көмәк етмиш ола биләрди? Сөзсүз ки, атасы илә анасы она ушаглыгдан ҝөзәл нүмунә гојмушду. Шүбһәсиз, онлар Јеһованын исраилли валидејнләрә вердији әмрә ујғун давранараг өвладларына Аллаһын ганунуну өјрәтмишдиләр (Ган. 6:6—9). О, тәкҹә әсас ганунларын јазылдығы Он әмри јох, Ганунун хырдалыгларыны  да билирди. Мәсәлән, Јеһованын исраиллиләрә һансы һејванын әтини јемәјә иҹазә вердијини, һансына иҹазә вермәдијини јахшы билирди b (Лав. 11:4—8; Дән. 1:8, 11—13). Дәнјал һәмчинин Аллаһын халгынын тарихини дә өјрәнмишди вә билирди ки, онлар Аллаһын әмрләрини позанда ахырлары пис олуб (Дән. 9:10, 11). О, һәјаты боју јашадыгларындан да әмин олмушду ки, Јеһова вә Онун гүдрәтли мәләкләри она һәр заман дајагдыр (Дән. 2:19—24; 10:12, 18, 19).

7. Дәнјала ҹәсарәтли олмаға даһа нә көмәк етмишди? (Һәмчинин шәклә бахын.)

⁷ Дәнјал пејғәмбәрләрин јаздыгларыны, о ҹүмләдән Әрәмјанын пејғәмбәрликләрини мүталиә едирди. Бунун сајәсиндә о, мүәјјән етмишди ки, јәһудиләр узун сүрән Бабил әсарәтиндән тезликлә азад олунаҹаглар (Дән. 9:2). Дәнјал Јеһованын сөзүнүн дүз чыхдығыны ҝөрәндә Она етибары мөһкәмләнди. Инсанда Аллаһа мөһкәм етибар оланда исә онда гејри-ади ҹәсарәт олур. (Ромалылара 8:31, 32, 37—39 ајәләри илә әлагәләндирин.) Ән әсасы Дәнјал дуадан галмырды (Дән. 6:10). О, Јеһоваја ҝүнаһларыны етираф едирди, бүтүн үрәјини Она ачырды. Һәмчинин Ондан көмәк истәјирди (Дән. 9:4, 5, 19). Дәнјал бизим кими ади инсан иди, о, ҹәсарәт хүсусијјәти илә доғулмамышды. О бу хүсусијјәти мүталиә, дуа вә Јеһоваја етибар сајәсиндә јетишдирмишди.

8. Ҹәсарәтли олмағы неҹә өјрәнә биләрик?

⁸ Ҹәсарәтли олмағы өјрәнмәк үчүн нә етмәлијик? Валидејнләримиз бизә дејә биләр ки, ҹәсарәтли олаг, амма онлар бу хүсусијјәти бизә ирсән өтүрә билмәзләр. Ҹәсарәтли олмағы өјрәнмәк јени баҹарыға јијәләнмәјә бәнзәјир. Адәтән һансыса баҹарыға јијәләнәндә мүәллимимизи диггәтлә изләјирик, сонра исә онун етдикләрини тәкрарлајырыг. Ејнилә ҹәсарәтли олмағы өјрәнмәк үчүн дә бу хүсусијјәтә саһиб олан инсанлары диггәтлә изләмәли вә нүмунәләрини тәглид етмәлијик. Елә гајыдаг Дәнјалын нүмунәсинә. Ондан нә өјрәндик? Өјрәндик ки, онун кими биз дә Аллаһын Кәламына јахшы бәләд олмалыјыг. Јеһова илә тез-тез, сәмими сөһбәт едәрәк Онунла достлуғумузу мөһкәмләндирмәлијик. Һәмчинин Јеһоваја етибар етмәлијик, Онун бизә арха-дајаг олдуғуна әмин олмалыјыг. Онда иманымыз сынананда ҹәсарәтли олаҹағыг.

9. Ҹәсарәтли олмағын бизә һансы хејри вар?

⁹ Ҹәсарәтли олмағын чох хејри вар. Алманијада јашајан Бенин нүмунәсинә бахаг. Онун охудуғу мәктәбдә һәр кәс тәкамүлә инанырды вә Мүгәддәс Китабда јарадылышла бағлы јазыланларын әфсанә олдуғуну дүшүнүрдү. Бир ҝүн Бенин синфин гаршысында нәјә ҝөрә һәјатын јарадылдығына инандығыны изаһ етмәк имканы јаранмышды. О өз етигады барәдә ҹәсарәтлә данышды. Бәс нәтиҹә нә олду? Бен дејир: «Мүәллимим диггәтлә гулаг асды. О, ҝәтирдијим дәлилләрин әсасландығы материалы ҝөтүрүб нүсхәсини чыхартды вә шаҝирдләрә пајлады». Синиф јолдашлары барәдә исә Бен белә дејир: «Чохлары марагла гулаг асды вә мәнимлә фәхр етдикләрини дедиләр». Бенин нүмунәсиндән ҝөрдүјүмүз кими адәтән башгалары ҹәсарәтли инсанлара һөрмәт гојур. Һәмчинин бу ҹүр инсан сәмими-гәлбли инсанлара Јеһоваја јахынлашмаға  көмәк едә биләр. Доғрудан да, ҹәсарәтли олмаға дәјәр!

10. Сәдагәт нәдир?

¹⁰ Мүгәддәс Китабда «сәдагәт» вә ја «мәһәббәт» кими тәрҹүмә олунан ибрани сөзү чох вахт Аллаһын Өз хидмәтчиләринә бәсләдији исти мүнасибәти вә бағлылығы билдирир. Һәмчинин ејни сөз Аллаһын хидмәтчиләринин бир-биринә бәсләдији мәһәббәтә аид дә ишләнир (2 Ишм. 9:6, 7). Сәдагәтимиз ҝүнү-ҝүндән даһа мөһкәм ола биләр. Буну Дәнјалын нүмунәсиндән ајдын ҝөрә биләрик.

11. Гоҹа јашында Дәнјалын сәдагәти неҹә сынанмышды? (Үз габығындакы шәклә бахын.)

¹¹ Дәнјалын һәјатында Јеһоваја садиглијини сүбут етдији чохлу һадисәләр олуб. Амма о ән бөјүк сынагла тәхминән 90 јашында үзләшмишди. Артыг Бабил мадалылар вә фарслар тәрәфиндән ишғал олунмушду вә өлкәни шаһ Дара идарә едирди. Сарај әјанларынын Дәнјалы ҝөрәси ҝөзү јох иди вә онун ибадәт етдији Аллаһы сајмырдылар. Буна ҝөрә дә онлар Дәнјалы өлдүрмәк үчүн тәдбир төкдүләр. Онлар шаһа фәрман имзалатдылар. Бунунла Дәнјалын шаһа, јохса Аллаһа садиг галаҹағы бәлли олаҹагды. Башгаларындан фәргләнмәјиб шаһа сәдагәтини сүбут етмәк үчүн Дәнјал садәҹә 30 ҝүн Јеһоваја дуа етмәмәли иди. Амма о, Јеһоваја сәдагәтиндән дөнмәди. Бунун да нәтиҹәсиндә о, ширләр гујусуна атылды. Јеһова онун сәдагәтини әвәзсиз гојмады, ону ширләрин ағзындан гуртарды (Дән. 6:12—15, 20—22). Дәнјал кими бизим дә сәдагәтимизин сарсылмаз олмасы үчүн нә едә биләрик?

12. Дәнјал нәјин сајәсиндә Јеһоваја сарсылмаз сәдагәт ҝөстәрмишди?

¹² Өјрәндијимиз кими сәдагәт ҝүҹлү мәһәббәтин мәһсулудур. Дәнјал Јеһованы үрәкдән севдији үчүн онун сәдагәтини һеч нә сындыра билмәди. Дәнјалда бу ҹүр севҝи һарадан иди? О, Јеһованын хүсусијјәтләри, онлары неҹә тәзаһүр етдирдији барәдә дәрин-дәрин дүшүнүрдү (Дән. 9:4). Һәмчинин Јеһованын онун үчүн вә Өз халгы үчүн етдији ишләри дә јадына салырды вә бу шејләрә ҝөрә миннәтдар иди (Дән. 2:20—23; 9:15, 16).

13. а) Ҝәнҹләримиз һансы сынагларла үзләширләр? Нүмунә чәкин. (Һәмчинин шәклә бахын.) б) Видеода ҝөстәрилдији кими әҝәр кимсә сиздән Јеһованын Шаһидләринин һомосексуаллара дәстәк олуб-олмадығыны сорушса, неҹә ҹаваб верә биләрсиниз?

 ¹³ Бу ҝүн дә ҝәнҹләримизин әтрафында Јеһованы вә Онун нормаларыны сајмајан инсанлар вар. Адәтән бу ҹүр инсанларын онлардан фәргли фикирләри вә инанҹлары оланлардан хошу ҝәлмир. Һәтта бәзиләри ҝәнҹләримизә һәрбә-зорба ҝәлир, онларын Јеһоваја сәдагәтини сындырмаг истәјир. Австралијада јашајан Грејм адлы ҝәнҹ гардашын башына ҝәләнләрә бахаг. О, орта мәктәбдә охујанда чох чәтин вәзијјәтә дүшмүшдү. Мүәллим синфә белә бир суал вермишди: «Достунуз һомосексуал олдуғуну десә, неҹә давранарсыныз?» Сонра мүәллим деди ки, ким достунун бу ҹүр һәјат тәрзини дәстәкләјәрсә, синфин бир тәрәфиндә дурсун, ким дәстәкләмәзсә, о бири тәрәфә кечсин. Грејм дејир: «Мәндән вә синифдәки диҝәр Јеһованын Шаһидиндән башга һамы достуну дәстәкләјән тәрәфә кечди». Бундан сонра баш верәнләр Грејмин Јеһоваја сәдагәтини әмәлли-башлы сынады. О дејир: «Бир саат давам едән дәрсин сонуна гәдәр бүтүн синиф јолдашларым, һәтта мүәллим бизи тәһгир етмәјә, әлә салмаға башлады. Иманымы сакит вә мәнтигли шәкилдә мүдафиә етмәк үчүн әлимдән ҝәләни етдим. Амма онлар мәни һеч ешитмәк дә истәмәдиләр». Бәс бу сынагдан сонра Грејм һансы һиссләри кечирмишди? О белә дејир: «Онларын аҹы сөзләрини ешитмәк хош дејилди. Амма чох севинирдим ки, Јеһоваја сәдагәтими горујуб иманымы мүдафиә едә билдим» c.

14. Јеһоваја сарсылмаз сәдагәт јетишдирмәјин бир јолу һансыдыр?

¹⁴ Әҝәр Јеһоваја сәдагәтимизин Дәнјалынкы кими сарсылмаз олмасыны истәјириксә, үрәјимиздә Она дәрин мәһәббәт јетишдирмәлијик. Бунун бир јолу Јеһованын хүсусијјәтләри барәдә өјрәнмәкдир. Мәсәлән, Јеһованын јаратдыгларыны арашдыра биләрик (Ром. 1:20). Бу саһәдә бизә «Тәкамүл, јохса јарадылыш мөҹүзәси?» адлы силсилә мәгаләләр вә ја видеолар көмәк едә биләр. Һәмчинин «Һәјат неҹә јараныб?» вә «Һәјатын әмәлә ҝәлмәси. Беш ваҹиб суала ҹаваб» (түрк.) адлы брошүрләри дә охуја биләрик. Данимаркада јашајан Естер адлы ҝәнҹ баҹы бу нәшрләр барәдә дејир: «Һәр шеј о гәдәр мәнтиглә изаһ олунуб ки, адамын ағзы ачыг галыр. Брошүрләрдә дејилмир ки, нәјә инанмалысан, садәҹә дәлилләр ҝәтирилир вә гәрар сәнин өһдәнә бурахылыр». Бајаг ады чәкилән Бен исә дејир: «Бунлары охујандан сонра иманым чох мөһкәмләнди. Әмин олдум ки, һәјаты Аллаһ јарадыб». Бу материаллары арашдырсаныз, чох јәгин ки, сиз дә нөвбәти сөзләрлә разы олаҹагсыныз: «Аллаһымыз Јеһова, Сән шана, шәрәфә, гүдрәтә лајигсән! Чүнки һәр шејин јараданы Сәнсән» (Вәһј 4:11) d.

15. Јеһова илә мүнасибәтимизи мөһкәмләндирмәјин диҝәр јолу һансыдыр?

¹⁵ Јеһоваја мәһәббәтимизи артырмағын диҝәр јолу Иса Мәсиһин һәјатыны дәриндән арашдырмагдыр. Алманијада јашајан Самирә адлы ҝәнҹ баҹы белә дә едиб. Ушаг вахты она елә ҝәлирди ки, Аллаһын һиссләринин олмасы, кимисә севмәси мүмкүн дејил. Амма Исанын һансы һиссләр кечирдијини  баша дүшмәк она асан иди. Самирә дејир: «Исаны чох истәјирдим. Чүнки о, меһрибан иди, ушаглары севирди… Мән Јеһованы Исанын васитәсилә даһа јахшы танымышам». Самирә Иса һаггында даһа чох өјрәндикҹә Јеһова илә арасындакы бағ даһа да мөһкәм олду. О, сөзүнә әлавә едир: «Тәдриҹән баша дүшдүм ки, Иса там шәкилдә Јеһованын нүмунәсини изләјир. Онларын охшар ҹәһәтләри чохдур. Анладым ки, Јеһованын Исаны јер үзүнә ҝөндәрмәсинин сәбәбләриндән бири дә бу иди: инсанларын Ону даһа јахындан танымасыны истәјирди» (Јәһ. 14:9). Бәлкә, сиз дә Јеһова илә мүнасибәтләринизи мөһкәмләндирмәк үчүн вахт ајырыб Иса һаггында даһа чох шеј өјрәнәсиниз? Онда Јеһованы даһа чох севәҹәксиниз вә Она садиг галмаг истәјәҹәксиниз.

16. Нәјә ҝөрә сәдагәтли олмаға дәјәр? (Зәбур 18:25; Микә 6:8).

¹⁶ Сәдагәтли инсанларын гурдуғу достлуглар мөһкәм вә давамлы олур (Рут 1:14—17). Јеһоваја садиг галан инсанларын исә бундан әлавә гәлб раһатлығы да олур. Чүнки Јеһова сөз верир ки, Она садиг олан кәсләрә гаршы садиг олаҹаг. (Зәбур 18:25; Микә 6:8 ајәләрини охујун.) Бир дүшүнүн: Күлли-Ихтијар Јараданын гаршысында нә гәдәр ҹылыз олсаг да, О бизимлә дост олмаг истәјир. Бу ҹүр достлуға саһиб оландан сонра исә нә сынаг, нә тәгиб, нә дә өлүм бизи Јеһовадан ајыра билмәјәҹәк (Дән. 12:13; Лука 20:37, 38; Ром. 8:38, 39). Бәли, Дәнјала бәнзәјиб Јеһоваја сәдагәтимизи горумаг чох ваҹибдир.

17, 18. Нөвбәти мәгаләдә нә һагда данышаҹағыг?

¹⁷ Бу мәгаләдә Дәнјалын садәҹә ики хүсусијјәтини арашдырдыг. Амма ондан өјрәнә биләҹәјимиз чох шеј вар. Мәсәлән, Дәнјал бир сыра ҝөрүнтүләр вә рөјалар ҝөрмүшдү вә Јеһова Она пејғәмбәрликләри ачыгламаг баҹарығы вермишди. Бу пејғәмбәрликләрин әксәријјәти артыг јеринә јетиб. Диҝәр пејғәмбәрликләрдән исә ҝәләҹәкдә баш верәҹәк һадисәләрлә бағлы тәфәррүатлар өјрәнирик. Бу һадисәләр јер үзүндә јашајан һеч бир инсандан јан кечмәјәҹәк.

¹⁸ Нөвбәти мәгаләдә Дәнјалын гәләмә алдығы ики пејғәмбәрликдән данышаҹағыг. Пејғәмбәрликләри баша дүшмәк ҝәнҹләрә дә, јашлылара да һикмәтли гәрарлар вермәјә көмәк едәҹәк. Һәмчинин бу пејғәмбәрликләр бизим ҹәсарәтимизи вә сәдагәтимизи мөһкәмләндирәҹәк вә биз јахын заманда баш верәҹәк сынаглара һазыр олаҹағыг.