1. Ибраһимин иманы барәдә дүшүнәндә һансы суал јараныр?

 ИБРАҺИМ ПЕЈҒӘМБӘР. Чох инсан онун адыны билсә дә, барәсиндә аз мәлуматы вар. Амма биз мәсиһиләр онун һагда чох шеј билирик. Мәсәлән, Мүгәддәс Китабда Ибраһим пејғәмбәр «иман ҝәтирәнләрин атасы» адланыр (Ром. 4:11). Бәлкә дә дүшүнүрсүнүз: «Ҝөрәсән, онун кими мәндә дә Аллаһа ҝүҹлү иман ола биләр?» Әлбәттә! Бу сиздә дә алынар.

2. Ибраһимин нүмунәсини арашдырмаг нәјә ҝөрә ваҹибдир? (Јагуб 2:22, 23).

² Бунун бир јолу Ибраһим пејғәмбәрин нүмунәсини дәриндән арашдырмагдыр. О, һәмишә Аллаһын әмрләринә бојун әјирди. Мәсәлән, узаг бир дијара көчмүшдү, узун илләр чадырларда јашамышды, һәтта севимли оғлу Исһагы гурбан ҝәтирмәјә һазыр олдуғуну ҝөстәрмишди. Бүтүн бунлар Ибраһимин иманынын нә гәдәр ҝүҹлү олдуғундан хәбәр верирди. О, иманы вә әмәлләри сајәсиндә Аллаһын разылығыны газанды вә Онун досту олду. (Јагуб 2:22, 23 ајәләрини охујун.) Јеһова, сиз дә дахил олмагла, һәр бир кәсин Онун разылығыны газаныб досту олмасыны истәјир. Елә буна ҝөрә дә Јеһова Булусла Јагуба Ибраһим пејғәмбәрин нүмунәсини јаздырыб. Ромалылара 4-ҹү фәсилдә вә Јагуб 2-ҹи фәсилдә Ибраһим пејғәмбәр һагда ваҹиб мәгамлар вурғуланыр. Ҝәлин бу фәсилләрә нәзәр салаг.

3. Һәм Булус, һәм дә Јагуб һансы ајәдән ситат ҝәтирмишди?

³ Һәм Булус, һәм дә Јагуб Јарадылыш 15:6 ајәсиндән ситат ҝәтирмишди: «[Ибраһим] Јеһоваја иман ҝәтирди, О да  буну салеһлијә јазды». Јеһова инсандан разы галдығы һалда ону салеһ, һәтта ҝүнаһсыз адландырыр. Гејри-камил, ҝүнаһлы инсанын Аллаһ тәрәфиндән ҝүнаһсыз адланмасы бөјүк лүтфдүр! Јәгин, Аллаһын сизи дә салеһ сајмасыны истәјәрдиниз. Бу, мүмкүндүр. Неҹә? Бу суала ҹаваб вермәздән өнҹә ҝәлин ҝөрәк Јеһова Ибраһими нәјә ҝөрә салеһ адландырмышды.

4. Инсана салеһ олмаға нә мане олур?

⁴ Булус ромалылара јаздығы мәктубунда бүтүн инсанларын ҝүнаһлы олдуғуну гејд едир (Ром. 3:23). Бәс онда Аллаһын биздән разы галмасы, бизи салеһ, ҝүнаһсыз адландырмасы неҹә мүмкүндүр? Ибраһимин нүмунәсини чәкмәклә Булус бу суала ҹаваб верир.

5. Јеһова Ибраһими нәјә ҝөрә салеһ адландырмышды? (Ромалылара 4:2—4).

⁵ Ибраһим пејғәмбәр Кәнан дијарында јашајан вахт Јеһова ону салеһ адландырмышды. Нәјә ҝөрә? О, Мусанын ганунунун һәр кәлмәсинә әмәл етдији үчүн салеһ сајылырды? Хејр! (Ром. 4:13). Мусанын гануну Ибраһим салеһ адланандан тәхминән 400 ил сонра верилди. Демәли, сәбәб башга иди. Јеһова онун иманыны ҝөрмүшдү. Буна ҝөрә дә лүтф ҝөстәриб ону салеһ адландырмышды. (Ромалылара 4:2—4 ајәләрини охујун.)

6. Нәјә әсасән Јеһова ҝүнаһлы инсаны салеһ адландырыр?

⁶ Булус изаһ етмишди ки, инсан Аллаһа иман едәндә «иманына ҝөрә салеһ сајылыр» (Ром. 4:5). Сөзүнүн давамында о белә демишди: «Давуд да әмәлләрдән асылы олмајараг, Аллаһ тәрәфиндән салеһ сајылан адамы хошбәхт адландырыр: “Хошбәхтдир о кәс ки, тәгсирләри бағышланыб, ҝүнаһлары әфв едилиб. Хошбәхтдир о кәс ки, Јеһова онун ҝүнаһларыны һесаба алмыр”» (Ром. 4:6—8; Зәб. 32:1, 2). Бәли, Јеһова Она иман едән инсанларын тәгсирини бағышлајыр, ҝүнаһларыны һеч һесаба да алмыр. Онун ҝөзүндә белә инсанлар ҝүнаһсыз вә салеһдирләр.

7. Аллаһын гәдимдә јашајан хидмәтчиләринин салеһ олдуғуну нәјә әсасән дејә биләрик?

⁷ Ибраһим, Давуд вә диҝәр мөмин инсанлар салеһ адлансалар да, гејри-камил, ҝүнаһлы идиләр. Амма Јеһоваја ибадәт етмәјән инсанлардан фәргли олараг, онлар иманлы идиләр, буна ҝөрә дә Аллаһ онлары ҝүнаһсыз сајырды (Ефес. 2:12). Ромалылара јаздығы мәктубунда Булусун ајдын изаһ етдији кими, Јеһова илә дост олмаг үчүн иман шәртдир. Елә бу сәбәбдән Ибраһимлә Давуд пејғәмбәр Аллаһла дост олуб. Биз дә ола биләрик.

8, 9. Бәзиләри Булусла Јагубун јаздыглары илә бағлы һансы јанлыш гәнаәтә ҝәлмишди вә нәјә ҝөрә?

⁸ Јүз илләрдир ки, иманла әмәлләр арасындакы әлагә дин хадимләринин гызғын мүбаһисәсинә сәбәб олуб. Онлардан бәзиләри өјрәдир ки, хилас олмаг үчүн Аға Иса Мәсиһә иман етмәк кифајәтдир. Һәтта онларын белә бир шүары вар: «Исаја иман ет, хилас ол!» Онлар Булусун сөзләриндән ситат ҝәтирәрәк дејирләр: «“Әмәлләрдән асылы олмајараг” Аллаһ инсаны салеһ сајыр» (Ром. 4:6). Диҝәр дин хадимләри исә хилас олмаг үчүн әмәлләрин әсас олдуғуну дејир. Онлара ҝөрә мүгәддәс сајылан јерләри зијарәт етмәк вә килсәнин тәләб етдији ајинләри иҹра етмәк шәртдир. Ола билсин, онлар Јагуб 2:24 ајәсини әсас ҝәтирирләр: «Инсан әмәлләри илә салеһ билинир, анҹаг иманла дејил».

 ⁹ Бу кими фикирләрин нәтиҹәсиндә бәзи Мүгәддәс Китаб алимләри белә гәнаәтә ҝәлиб ки, Аллаһын разылығыны газанмаг мөвзусунда Булусла Јагубун сөзү үст-үстә дүшмүр. Бәзи дин хадимләринин фикринҹә, Аллаһын разылығыны газанмаг үчүн Булус тәкҹә иманын ваҹиб олдуғуну, Јагуб исә әмәлләрин дә ваҹиб олдуғуну дејир. Бир илаһијјатчы буну белә изаһ едир: «Јагуб баша дүшә билмирди ки, салеһ сајылмаг үчүн Булус нәјә ҝөрә әмәлләрин јох, иманын ваҹиб олдуғуну гејд едир. Јагуб Булусун бу ачыгламасы илә разы дејилди». Амма бир шеји нәзәрә алмаг лазымдыр ки, Булус да, Јагуб да бу сөзләри Јеһованын илһамы илә гәләмә алыб (2 Тим. 3:16). Демәли, онларын бир-бириндән фәргли фикирләр јазмаларынын мәнтигли бир изаһы олмалыдыр. Буну мүәјјән етмәк үчүн ајәләрин контекстинә нәзәр салмаг лазымдыр.

10. Булус әсас етибарилә һансы «әмәлләрдән» данышырды? (Ромалылара 3:21, 28). (Һәмчинин шәклә бахын.)

¹⁰ Һәвари Булус Ромалылара 3 вә 4-ҹү фәсилләрдә һансы «әмәлләрдән» данышырды? О, әсасән, Јеһованын Муса пејғәмбәрә Сина дағында вердији Ганундан, бу «ганунун тәләб етдији әмәлләрдән» данышырды. (Ромалылара 3:21, 28 ајәләрини охујун.) Ҝөрүнүр, Булусун дөврүндәки бәзи јәһуди мәсиһиләр Мусанын ганунунун ләғв олунмасы илә барыша билмирдиләр. Буна ҝөрә дә Булус Ибраһим пејғәмбәрин нүмунәсини чәкәрәк дејир ки, о, «ганунун тәләб етдији әмәлләр»ин сајәсиндә јох, иманы сајәсиндә салеһ адланмышды. Әслиндә, буну билмәк бизи чох руһландырыр. Бундан өјрәнирик ки, Јеһоваја вә Иса Мәсиһә иман јетишдирсәк, биз дә Аллаһын разылығыны газана биләрик.

11. Јагуб һансы әмәлләри нәзәрдә тутурду?

 ¹¹ Јагуб 2-ҹи фәсилдә исә «ганунун тәләб етдији әмәлләрдән» сөһбәт ҝетмир. Јагуб бурада мәсиһинин ҝүндәлик һәјатда ҝөрдүјү әмәлләрдән вә ја ишләрдән данышыр. Мәсиһинин Аллаһа иман едиб-етмәдији мәһз бу ҹүр әмәлләрдән ҝөрүнүр. Ҝәлин Јагубун чәкдији ики нүмунәјә бахаг.

12. Јагуб иманла әмәлләр арасында әлагәнин олдуғуну неҹә изаһ етмишди? (Һәмчинин шәклә бахын.)

¹² Јагуб биринҹи нүмунәсиндә мәсиһиләрин башгаларына гаршы ајры-сечкилик етмәмәли олдуғундан данышыр. О бу фикри варлыја һөрмәт ҝөстәрән, касыба исә јухарыдан ашағы бахан бәзи инсанлары мисал чәкәрәк изаһ едир. Јагуб гејд едир ки, белә инсанлар иманлы олдугларыны десә дә, әмәлләри буну ҝөстәрмир (Јаг. 2:1—5, 9). Икинҹи нүмунәдә исә о, диндашынын палтардан, јемәкдән корлуг чәкдијини ҝөрә-ҝөрә она көмәк етмәјән инсандан данышыр. Һәмин инсан да иманлы олдуғуну сөјләсә дә, әмәлләри бунун әксини дејир. Белә адамда иман јохдур. Бәли, Јагубун тәбиринҹә десәк, «иман... әмәлсиз өлүдүр» (Јаг. 2:14—17).

13. Јагуб иманла јанашы әмәлләрин дә ваҹиб олдуғуну ҝөстәрмәк үчүн һансы нүмунәни чәкмишди? (Јагуб 2:25, 26).

¹³ Јагуб иманыны әмәлдә сүбут етмиш Раһабын нүмунәсини чәкир. (Јагуб 2:25, 26 ајәләрини охујун.) Раһаб Јеһова һагда ешитмишди, Онун исраиллиләрә дајаг олдуғуну билирди (Јуш. 2:9—11). О, иманыны әмәлиндә сүбут етди: һәјаты тәһлүкәдә олан ики исраилли кәшфијјатчыны ҝизләтди. Бахмајараг ки,  Раһаб гејри-камил иди, һеч исраилли дә дејилди, Ибраһим пејғәмбәр кими салеһ сајылды. Онун нүмунәси иманы әмәлдә ҝөстәрмәјин ваҹиб олдуғуну вурғулајыр.

14. Булусла Јагубун јаздыглары бир-бири илә неҹә узлашыр?

¹⁴ Булусла Јагуб иман вә әмәл мөвзусуна садәҹә олараг фәргли призмалардан јанашмышдылар. Булус јәһуди мәсиһиләрә баша салмаг истәјирди ки, тәкҹә Мусанын ганунунда јазылан әмәлләрә риајәт етмәклә Јеһованын разылығыны газана билмәзләр. Јагуб исә бүтүн мәсиһиләрин иманларыны хејирхаһ әмәлләрлә сүбут етмәли олдуғуну демишди.

15. Һансы јолларла иманымызы әмәлдә ҝөстәрә биләрик? (Һәмчинин шәкилләрә бахын.)

¹⁵ Салеһ сајылмағымыз үчүн Јеһова биздән Ибраһим пејғәмбәрин етдикләрини бирә-бир тәкрарламағымызы ҝөзләмир. Әслиндә, иманымызы әмәлдә ҝөстәрмәјин јоллары чохдур. Мәсәлән, јығынҹаға тәзә ҝәләнләри хош гаршылаја, еһтијаҹы олан диндашларымыза әл тута вә аилә үзвләримизә јахшылыг едә биләрик. Бүтүн бунлар бизә Аллаһын разылығыны газандыраҹаг вә бол немәтләр алаҹағыг (Ром. 15:7; 1 Тим. 5:4, 8; 1 Јәһ. 3:18). Иманымызы сүбут етмәјин ән ваҹиб јолларындан бири исә хош хәбәри ҹанла-башла инсанлара чатдырмагдыр (1 Тим. 4:16). Һәр биримиз әмәлләримизлә сүбут едә биләрик ки, Јеһованын вәдләринин ҝерчәкләшәҹәјинә вә ишләринин мүкәммәл олдуғуна иман едирик. Белә етсәк, Јеһованын бизи дә салеһ сајаҹағына вә досту адландыраҹағына архајын ола биләрик.

16. Ибраһимин иманы илә үмиди арасында һансы әлагә вар иди?

¹⁶ Ромалылара 4-ҹү фәсилдә Ибраһим пејғәмбәрин нүмунәсиндән даһа бир шеји — үмидин ваҹиб олдуғуну өјрәнирик. Јеһова она вәд етмишди ки, онун васитәсилә «чохлу халглары» мүбарәк гылаҹаг. Ибраһим пејғәмбәрин, доғрудан да, мөһтәшәм бир үмиди вар иди! (Јар. 12:3; 15:5; 17:4; Ром. 4:17). Амма иш онда иди ки, Ибраһимин артыг 100, Саранын исә 90 јашы вар иди, вәд едилмиш өвладлары исә һәлә олмамышды. Инсан ҝөзү илә баханда Ибраһимлә Саранын бундан сонра чәтин ки өвлады оларды. Һәр һалда, бу, Ибраһим пејғәмбәр үчүн дә бөјүк бир сынаг иди, амма «о, үмидини үзмәди, иман етди ки, чохлу халгларын атасы олаҹаг» (Ром. 4:18, 19). Ибраһимин үмиди боша чыхмады: узун илләр һәсрәтиндә олдуғу оғлу Исһаг дүнјаја ҝәлди (Ром. 4:20—22).

17. Аллаһын досту олмағын мүмкүн олдуғуна бизи нә әмин едир?

¹⁷ Ибраһим пејғәмбәр кими биз дә Аллаһын разылығыны газаныб Онун досту ола биләрик. Булус да бу фикрә тохунмушду: «“Салеһ сајылды” сөзләри јалныз Ибраһим үчүн јазылмајыб, бу сөзләр һәм дә салеһ сајылаҹаг бизләрдән өтрү јазылыб, чүнки биз Ағамыз Исаны дирилдән Аллаһа инанырыг» (Ром. 4:23, 24). Демәли, Ибраһим пејғәмбәр кими бизим дә һәм иманымыз, һәм ҝөзәл әмәлләримиз, һәм дә үмидимиз олмалыдыр. Булус Ромалылара 5-ҹи фәсилдә үмид мөвзусунда данышмаға давам едир. Нөвбәти мәгаләдә сөһбәт елә бундан ҝедәҹәк.