Мән 1927-ҹи илдә Чикагонун (АБШ, Иллинојс) јахынлығындакы балаҹа бир шәһәрдә анадан олмушам. Аиләдә беш ушаг идик — Ҹета, Дон, мән, Карл вә Ҹој. Һамымыз Јеһоваја вар гүввәмизлә хидмәт етмәјә әзмли идик. Ҹета 1943-ҹү илдә Ҝилад мәктәбинин икинҹи синфиндә тәлим алды. Дон 1944-ҹү илдә, Карл 1947-ҹи илдә вә Ҹој 1951-ҹи илдә Бруклин Бејтелиндә хидмәтә башлады. Һәм онларын, һәм дә валидејнләримин ҝөзәл нүмунәси мәни хидмәтә ҹан гојмаға тәшвиг етди.

Атамла анам Мүгәддәс Китабы охујан, Аллаһы севән инсанлар олуб. Онлар бу севҝини өвладларына да ашылајырдылар. Атам Биринҹи Дүнја мүһарибәсиндә Авропада һәрби хидмәтдә оландан сонра килсәләрә олан етибарыны итирди. Анам онун мүһарибәдән сағ-саламат гајытдығына ҝөрә Аллаһа чох миннәтдар иди. Буна ҝөрә дә атама демишди: «Карл, ҝәл әввәлләр олдуғу кими килсәјә ҝедәк». Атам исә белә ҹаваб вермишди: «Сәни ора кими јола саларам, амма өзүм ичәри ҝирмәјәҹәјәм». Анам бунун сәбәбини сорушанда атам белә изаһ етмишди: «Мүһарибә вахты ејни динә мәнсуб олан, амма әкс тәрәфләрдә олан дин хадимләри өз өлкәләринин әсҝәрләринә хејир-дуа верирди. Јахшы, бәс Аллаһ кимин тәрәфиндә иди?»

Бир дәфә анам килсәдә олан вахт ики Јеһованын Шаһиди гапымызы дөјдү. Онлар атама «Нур» адлы икиҹилдли китаб тәклиф етдиләр. Орада «Вәһј» бөлмәси арашдырылырды. Бу, атама мараглы ҝәлди вә һәр ики ҹилди ҝөтүрдү. Анам китаблары ҝөрәндә онлары охумаға башлады. Бир дәфә анам гәзетдә бир елана раст ҝәлди. Истәјән һәр кәс «Нур» китабы васитәсилә кечирилән дәрсләрә дәвәт олунурду. Анам ора ҝетмәјә гәрар верди. Ора чатанда гапыны ортајашлы бир гадын ачды. Анам әлиндәки китабы ҝөстәриб сорушду: «Дәрсләри бурада кечирсиниз?» Гадын ҹаваб верди: «Һә, ҹаным, ҝәл». Нөвбәти һәфтә анам бизи дә өзү илә апарды. О вахтдан ора һәр һәфтә ҝетдик.

Бир дәфә ҝөрүшү апаран гардаш мәндән Зәбур 144:15 ајәсини охумағы хаһиш етди. Һәмин ајәдә Јеһоваја ибадәт едән инсанларын бәхтијар олдуғу јазылыб. Бу ајә мәни чох дүшүндүрдү. Нөвбәти ики ајә дә хошума ҝәлмишди: 1 Тимутијә 1:11 ајәсиндә дејилир ки, Јеһова хошбәхт Аллаһдыр, Ефеслиләрә 5:1 ајәси исә бизи Аллаһа бәнзәмәјә сәсләјир.  Өзүм үчүн бу гәнаәтә ҝәлдим ки, Јараданыма хидмәт етмәкдән севинҹ дујмалыјам вә бу шәрәфә ҝөрә Она шүкүр етмәлијәм. Һәјатым боју белә дә етмәјә чалышмышам.

Бизә ән јахын јығынҹаг Чикагода, биздән 32 километр аралыда иди. Буна рәғмән, биз јығынҹаглара ҝедирдик вә мәним Мүгәддәс Китаб билијим артырды. Јадымдадыр, ҝөрүшләрин бириндә Ҹета әлини галдырыб шәрһ верди. Она гулаг аса-аса дүшүндүм: «Ај да, мән дә буну билирдим, әлими галдырыб шәрһ верә биләрдим». Бундан сонра габагҹадан һазырлашыб өз сөзүмлә шәрһ вермәјә башладым. Ән әсасы исә баҹы-гардашларым кими мән дә руһани ҹәһәтдән инкишаф етдим вә беләҹә, 1941-ҹи илдә вәфтиз олундум.

1942-ҹи илдә Кливленддә (Оһајо штаты) кечирилән топланты һеч вахт јадымдан чыхмаз. Бирләшмиш Штатларын 50-дән чох шәһәриндән баҹы-гардашлар топлантыја телефон васитәсилә гошулмушду. Аиләмиз гардашларын тәшкил етдији «чадыр шәһәрҹијиндә» галырды. Икинҹи Дүнја мүһарибәсинин гызғын вахтлары иди вә Јеһованын Шаһидләринә гаршы тәгибләр ҝетдикҹә артырды. Ахшам ҝөрдүм ки, бир груп гардаш машынларынын үзүнү јола тәрәф сахлајыб. Онлар данышмышдылар ки, һәмин ҝеҹә һәр машында бир нәфәр гаровул чәкәҹәк. Әҝәр һәр һансы тәһлүкә һисс етсәләр, машынларын ишыгларыны ејни вахтда јандыраҹаглар вә сигнал верәҹәкләр. Беләҹә, һүҹум едән кәсләрин ҝөзләри гамашаҹаг вә диҝәр гардашлар гачыб тез көмәјә ҝәләҹәкләр. Онда мән дүшүндүм: «Јеһованын халгы һәр шејә там һазырлыглыдыр!» Үрәјим раһат олдуғу үчүн һәмин ҝеҹә бәрк јатдым вә һеч бир проблем дә олмады.

Илләр сонра һәмин топланты барәдә дүшүнәндә анамын аз да олса, горху, тәлаш кечирмәдијини баша дүшдүм. О, Јеһоваја вә Онун тәшкилатына там етибар едирди. Онун бу ҝөзәл нүмунәсини һеч вахт унутмарам.

Топлантыдан бир аз әввәл анам өнҹүл хидмәтинә башламышды. Буна ҝөрә дә о, тамвахтлы хидмәтлә бағлы чыхышлара диггәтлә гулаг асырды. Евимизә гајыданда јолда анам бизә деди: «Өнҹүл хидмәтинә давам етмәк истәјирәм, амма буну едә-едә ев ишләрини чатдыра билмирәм». Сонра о биздән көмәк истәди, биз дә разылашдыг. Анам һәрәмизә бир вә ја ики отағы јығышдырмағы тапшырды. Буну сәһәр јемәјиндән әввәл етмәли идик. Биз мәктәбә ҝедәндән сонра анам евдә сәлигә-сәһманын олдуғуну јохлајыб хидмәтә ҝедирди. Анамын иши башындан ашса да, һеч вахт гајғысыны биздән әсирҝәмирди. Биз евә наһара ҝәләндә вә мәктәбдән гајыданда о, һәмишә евдә олурду. Бәзи ҝүнләрдә дәрсдән сонра анам бизи өзү илә хидмәтә апарырды. Бунун сајәсиндә өнҹүл олмағын нә демәк олдуғуну баша дүшүрдүк.

16 јашым оланда өнҹүл хидмәтинә башладым. Атам о вахт һәлә Јеһованын Шаһиди олмаса да, хидмәтимлә һәмишә марагланырды. Бир ахшам она шикајәтләниб дедим ки, нә гәдәр чалышсам да, Мүгәддәс Китаб дәрси кечмәјә адам тапа билмирәм. Сөзүмә гыса фасилә вериб атамдан сорушдум: «Бәлкә, елә сәнә дәрс кечим?» Атам бир анлыг дүшүнүб ҹаваб верди: «Нијә дә јох?» Бәли, илк шаҝирдим атам олду. Бу мәним үчүн бөјүк фәхр иди!

 Биз «Һәгигәт сизи азад едәҹәк» адлы китабы арашдырырдыг. Вахт кечдикҹә баша дүшдүм ки, атам мәнә даһа јахшы шаҝирд вә мүәллим олмаға көмәк едир. Мәсәлән, бир дәфә биз бир абзасы охујандан сонра атам деди: «Китабда јазыланлар ајдындыр. Амма бунун доғру олдуғуну неҹә сүбут едәрдин?» Бу суалын ҹавабыны билмирдим. Она ҝөрә дә дедим: «Инди буну сәнә сүбут едә билмәјәҹәјәм, амма нөвбәти дәрсимиздә бу суала ҹаваб верәҹәјәм». Сөзүмүн үстүндә дурдум. Мән охудуғумуз фикирләри тәсдиг едән ајәләр тапдым. Бундан сонра арашдырма апарыб дәрсләрә даһа јахшы һазырлашмағы өјрәндим. Бунун сајәсиндә атам да, мән дә руһани ҹәһәтдән инкишаф етдик. Атам өјрәндикләринә әмәл едирди. О, 1952-ҹи илдә вәфтиз олунду.

17 јашым оланда ајры јашамаға башладым. Ҹета хүсуси тәјинатлы мүждәчи олду a, Дон исә бејтелли. Онларын икиси дә өз тәјинатларыны чох севирди. Бу мәни дә һәвәсләндирди. Буна ҝөрә дә һәм Бејтелә, һәм дә Ҝилад мәктәбинә әризә долдурдум. Галаныны исә Јеһованын өһдәсинә бурахдым. Билирсиниз, О һансы гәрары верди? Мән 1946-ҹы илдә Бејтелә дәвәт алдым.

Илләр әрзиндә Бејтелдә мүхтәлиф тәјинатларым олуб. Бунун да сајәсиндә чохлу јени шејләр өјрәнмишәм. Бејтелдә олдуғум 75 ил әрзиндә мән чапханада, мүһасибат вә алгы-сатгы шөбәсиндә ишләмишәм. Ән чох хошума ҝәлән исә сәһәр ибадәтләри вә нитгләр васитәсилә Бејтелдә давамлы олараг алдығым руһани тәлимдир.

Кичик гардашым Карлдан да чох шеј өјрәнмишәм. О, 1947-ҹи илдә Бејтелә ҝәлди. Карл Мүгәддәс Китабы арашдырмағы вә тәлим вермәји чох јахшы баҹарырды. Бир дәфә мәнә тәјин олунан нитглә бағлы ондан көмәк истәдим. Карла дедим ки, чохлу материал топламышам, амма билмирәм бундан неҹә истифадә едим. О, һәлл јолу тапмағым үчүн мәнә бир суал верди: «Ҹоел, нитгинин мөвзусу нәдир?» Онун нә демәк истәдијини дәрһал анладым. Мөвзу илә әлагәли олан мәлуматлары истифадә етмәли, галанларыны исә гыраға гојмалы идим. Бу, өмүрлүк јаддашымда галды.

Бејтелдә хошбәхт олмаг истәјирсәнсә, тәблиғ ишиндә там иштирак етмәлисән. Бунун нәтиҹәсиндә мараглы һадисәләрлә үзләшә биләрик. Јадымдадыр, бир дәфә Бронксда (Нју-Јорк шәһәри) хидмәт едирдик. «Ҝөзәтчи гүлләси» вә «Ојанын!» журналыны ҝөтүрмүш бир гадынын гапысыны дөјдүк. Өзүмүзү тәгдим едиб дедик: «Бу ахшам инсанлара Мүгәддәс Китабдакы руһландырыҹы фикирләри данышырыг». Гадын деди: «Мүгәддәс Китаб барәдә данышырсынызса,  бујурун кечин». Биз Аллаһын Падшаһлығы вә јени дүнја илә бағлы бир нечә ајә охујуб изаһ етдик. Ҝөрүнүр, бу, гадынын чох хошуна ҝәлмишди, чүнки нөвбәти һәфтә ҝәләндә ҝөрдүк ки, бизи динләмәләри үчүн бир нечә достуну дәвәт едиб. Сонралар о, јолдашы илә бирликдә Јеһованын садиг хидмәтчиси олду.

Аилә һәјаты гурмаға гәрар верәндән тәхминән 10 ил сонра өз јарыма раст ҝәлдим. Билирсиниз, јахшы һәјат јолдашы тапмаға мәнә көмәк етди? Мән Јеһоваја дуа едиб бу суал үзәриндә дүшүнүрдүм: «Аилә гурандан сонра јолдашымла бирликдә нәләр етмәк истәјирәм?»

1953-ҹү илдә «Јанки» стадионунда кечирилән топлантыдан сонра мән Мери Анјол адлы бир баҹы илә таныш олдум. О, Ҹета илә бирликдә Ҝилад мәктәбинин икинҹи синфиндә охумушду. Онлар хүсуси тәјинатлы мүждәчи кими әмәкдашлыг едирдиләр. Мери мәнә Кариб адаларындакы тәјинаты вә илләр әрзиндә кечирдији Мүгәддәс Китаб дәрсләри барәдә ағыздолусу данышырды. Бир-биримизи даһа јахындан таныдыгҹа анладыг ки, руһани мәгсәдләримиз ејнидир. Арамыздакы севҝи артды вә 1955-ҹи илин апрел ајында евләндик. Мери мәним үчүн Јеһовадан бир пај иди. О, һәр саһәдә ҝөзәл нүмунә иди. Мери истәнилән тәјинаты севинҹлә гаршылајырды. О, чох чалышган иди, башгаларынын гејдинә галырды, Падшаһлығын ишини һәмишә һәјатда биринҹи јерә гојурду (Мәт. 6:33). Биз үч ил сәјјар хидмәтдә олдуг. 1958-ҹи илдә исә Бејтелә дәвәт алдыг.

Меридән чох шеј өјрәнмишәм. Мәсәлән, аилә һәјатымызын башланғыҹында гәрар вердик ки, Мүгәддәс Китабы бирҝә мүталиә едәк. Һәр дәфә һарадаса 15 ајә охујурдуг. Биримиз мүәјјән һиссәни охујандан сонра һәмин ајәләрлә бағлы фикир сөјләјирдик, һәјатымызда неҹә тәтбиг едәҹәјимизи мүзакирә едирдик. Мери һәмишә мәнимлә Ҝилад мәктәбиндә вә хүсуси тәјинатлы мүждәчи кими хидмәтдә өјрәндикләрини бөлүшүрдү. Онун данышдыглары мәнә нитгләрими јахшылашдырмаға көмәк етди. Һәмчинин онун сајәсиндә баҹылары руһландырмағын јолуну даһа јахшы анладым (Мәс. 25:11).

Әзиз һәјат јолдашым Мери 2013-ҹү илдә вәфат етди. Јени дүнјада ону ҝөрәҹәјим ҝүнү һәсрәтлә ҝөзләјирәм. О вахта гәдәр исә Јеһовадан елм алмаға, Она бүтүн гәлбимлә етибар етмәјә давам едәҹәјәм (Мәс. 3:5, 6). Јени дүнјада Јеһованын халгынын ҝөрәҹәји ишләр һагда дүшүнәндә үрәјим севинҹлә долур, тәсәлли тапырам. Сөзсүз ки, һәмин вахт Бөјүк Нәсиһәтчимиз һагда вә Онун јаратдыглары барәдә чох шеј өјрәнәҹәјик. Јеһованын мәнә индијә кими өјрәтдикләринә вә лүтфүнә ҝөрә нә гәдәр шүкр етсәм, аздыр!