Нәһајәт, шүбһәләримдән гуртулуб өнҹүллүјә башлајанда өнүмдә ағлыма белә ҝәлмәјәҹәк бир һәјат гапысы ачылды (Ефес. 3:20). Јәгин сизә мараглыдыр бу, неҹә баш верди. Ҝәлин лап әввәлдән данышым.

Мән 1939-ҹу илдә, Икинҹи Дүнја мүһарибәси башлајандан бир нечә ај сонра Алманијанын Берлин шәһәриндә анадан олмушам. 1945-ҹи илин сонларында мүһарибә битмәк үзрә оланда Берлин ҝүҹлү һава бомбардманы алтында иди. Бир дәфә бомбардман заманы бизим күчәмиз дармадағын олду. Аиләмлә бирҝә сығынаҹаға гачдыг. Сонра тәһлүкәсизлик үчүн анамын доғулдуғу јерә, Ерфуртда мәскунлашдыг.

Анам һәгигәтин ахтарышында иди. О, фәлсәфи китаблар охујур, фәргли динләри арашдырырды, лакин һеч бири ону гане етмирди. Тәхминән 1948-ҹи илдә ики Јеһованын Шаһиди гапымызы дөјдү. Анам онлары евә дәвәт едиб суал атәшинә тутду. Бир саат кечмәди ки, баҹымла мәнә деди: «Мән һәгигәти тапдым!» Чох кечмәмиш анам, баҹым вә мән Ерфуртдакы ибадәт ҝөрүшләринә ҝетмәјә башладыг.

1950-ҹи илдә Берлинә гајытдыг. Орада Берлин-Креузберг јығынҹағына ҝедирдик. Даһа сонра Берлиндә башга әразијә көчдүјүмүз үчүн Берлин-Темпелһоф јығынҹағына ҝетмәјә башладыг. Бир мүддәт сонра анам вәфтиз олунду, мән исә һәлә өзүмү һазыр һисс етмирдим. Инди сәбәбини данышаҹағам.

Утанҹаглыг уҹбатындан руһани инкишафым зәиф иди. Тәблиғдә иштирак етмәјимә бахмајараг, ики ил әрзиндә бир дәфә дә ағзымы ачыб тәблиғ етмәмишдим. Јеһоваја хидмәтдә ҹәсарәт вә сәдагәт ҝөстәрмиш баҹы-гардашлары даһа јахындан таныдыгҹа дәјишмәјә башладым. Онлардан бәзиләри насист һәбс дүшәрҝәләриндә вә ја Алманијанын шәргиндә һәбсдә олмушду. Бәзиләри исә азадлыгларыны  тәһлүкә алтына атыб Алманијанын шәргинә әдәбијјат кечирмишди. Бу кими нүмунәләр мәнә дәрин тәсир бағышлајырды. Дүшүнүрдүм ки, әҝәр онлар Јеһовадан вә баҹы-гардашлардан өтрү һәјатларыны вә азадлыгларыны рискә атыбларса, мән дә утанҹаглығын өһдәсиндән ҝәлмәји өјрәнмәлијәм.

1955-ҹи илдә кечирилән хүсуси тәблиғ кампанијасына гатылмағым сајәсиндә утанҹаглығымын өһдәсиндән ҝәлмәјә башладым. «Информатор»да * нәшр олунан мәктубда Нејтан Норр гардаш бу кампанијанын тәшкилатын тарихиндә кечирилән ән бөјүк кампанијалардан бири олдуғуну елан етди. О деди ки, бүтүн тәблиғчиләр кампанијаја гатылса, «бу ај бүтүн дүнјада апарылан тәблиғ ишинин ән мөһтәшәм ајы олаҹаг». Доғрудан да онун дедији кими олду! Үстүндән чох кечмәмиш өзүмү Јеһоваја һәср етмәк гәрарына ҝәлдим вә 1956-ҹы илдә атам вә баҹымла бирҝә вәфтиз олундум. Лакин тезликлә башга ваҹиб гәрар гәбул етмәли олдум.

Бу илләр әрзиндә өнҹүллүјүн ән дүзҝүн сечим олдуғуну билсәм дә, һәр дәфәсиндә сонраја сахлајырдым. Гәрар вермишдим ки, әввәлҹә Берлиндә мал алыб хариҹә сатмагла бағлы мүәјјән шејләр өјрәним. Даһа сонра исә өнҹүллүјә башламаг имканым олсун дејә, бир мүддәт бу саһәдә ишләјиб тәҹрүбә топламаг истәјирдим. Буна ҝөрә дә 1961-ҹи илдә Алманијанын ән бөјүк лиман шәһәри олан Һамбургда ишә дүзәлдим. Ҝөрдүјүм иши о гәдәр севирдим ки, һәтта өнҹүллүјү бир мүддәт дә тәхирә салмаг гәрарына ҝәлмишдим. Нә едә биләрдим?

Шүкүр Јеһоваја ки, гајғыкеш гардашлар васитәсилә мәнә руһани шејләри биринҹи јерә гојмаға көмәк етди. Бир нечә достум өнҹүллүјә башламышды вә мәним үчүн ҝөзәл өрнәк олдулар. Үстәлик, һәбс дүшәрҝәсиндән сағ чыхмыш Ерик Мунд гардаш мәни Јеһоваја етибар етмәјә тәшвиг етди. О деди ки, һәбс дүшәрҝәсиндә өзүнә ҝүвәнән гардашлар сонрадан зәифләдиләр. Амма Јеһоваја там етибар едәнләр садиг галдылар вә јығынҹағын сүтунлары олдулар.

Еләҹә дә, сонрадан Рәһбәрлик Шурасында хидмәт етмиш Мартин Пөтзинҝер гардаш баҹы-гардашлары руһландырараг демишди: «Саһиб ола биләҹәјиниз ән дәјәрли шеј ҹәсарәтдир!» Онун сөзләри үзәриндә дәриндән дүшүндүм, нәтиҹәдә ишдән чыхыб 1963-ҹү илин ијун ајында өнҹүллүјә башладым. Бу, вердијим ән јахшы гәрар иди! Ики ајдан сонра һәлә тәзә иш ахтармаға башламамыш хүсуси өнҹүл тәјин олундум. Бир нечә ил сонра Јеһова мәнә ҝөзләнилмәз мүкафат верди: мән Ҝилад мәктәбинин 44-ҹү синфинә дәвәт алдым.

«Тәјинатынызы дајандырмаға тәләсмәјин» — бу, Ҝиладда өјрәндијим ән дәјәрли фикирләрдән бири иди. Хүсусилә дә буну Нејтан Норр вә Лајман Свингл гардашдан өјрәндим. Онлар бизи тәјинатымызда галмаг үчүн әлимиздән ҝәләни етмәјә тәшвиг едирди. Нејтан гардаш дејирди: «Сизин диггәтиниз нәдә олаҹаг? Тоз-торпагда, һәшәратларда, шәраитсизликдә, инсанларын касыб олмасында? Јохса ағаҹларда, ҝүл-чичәкдә, үзләрдәки тәбәссүмдә? Инсанлары севмәји өјрәнин!» Бир ҝүн Лајман гардаш бәзиләринин тәјинатларыны нә үчүн дајандырдығыны изаһ едәркән көврәлди вә ҝөзләри долду. Өзүнү әлә алмаг үчүн нитгинә ара верди. Бу, мәнә чох тәсир етди вә гәрар вердим ки, һеч вахт нә Мәсиһи, нә дә онун садиг гардашларыны кәдәрләндирмәјим (Мәт. 25:40).

Тәјинат аланда бәзи бејтеллиләр марагла биздән һара јолланаҹағымызы сорушурду. Онлар һәр бир тәјинатла бағлы мүсбәт шејләр дејирди. Нөвбә мәнә чатанда Конгоја (Киншаса) тәјин олундуғуму дедим. Онлар бир анлыг дурухуб дедиләр: «Конго?! Аллаһ көмәјин олсун!» О вахтлар Конго барәдә тез-тез мүһарибә, муздлу әсҝәрләр вә суи-гәсдлә бағлы хәбәрләр ешидирдик. Амма мән Ҝиладда өјрәндијим шејләри јаддашыма һәкк етмишдим.  1967-ҹи илин сентјабр ајында, бурахылышымыздан гыса мүддәт сонра Һенрик Денбостал, Клауд Линдсеј вә мән Конгонун пајтахты Киншасаја јола дүшдүк.

Киншасада үч ај әрзиндә франсыз дилини өјрәндик. Сонра тәјјарә илә Конгонун ҹәнубуна, Замбија сәрһәддинә јахын олан уҹгар Лубумбашијә (кечмиш Елизабетвил) учдуг. Шәһәр мәркәзиндә хүсуси тәјинатлы мүждәчиләр үчүн ајрылан евдә галырдыг.

Лубумбашинин чох һиссәсиндә тәблиғ олунмамышды. Орада һәгигәти чатдыран илк инсан олмаг бизә бөјүк севинҹ бәхш едирди. Гыса мүддәтдә Мүгәддәс Китабы өјрәнәнләрин сајы о гәдәр олду ки, һәтта вахт тапыб дәрс кечә билмирдик. Һәмчинин дөвләт мәмурларына вә полисләрә дә тәблиғ едирдик. Чохлары Аллаһын Кәламына вә тәблиғ ишимизә бөјүк һөрмәт ҝөстәрирди. Әһали әсасән суаһили дилиндә данышырды, она ҝөрә дә Клауд Линдсејлә мән бу дили өјрәндик. Чох кечмәдән бизи суаһилидилли јығынҹаға тәјин етдиләр.

Чохлу ҝөзәл һадисәләрлә јанашы, чәтин анларымыз да олурду. Тез-тез әлисилаһлы, сәрхош әсҝәрләрлә вә ја бизә гаршы јалан иттиһамлар ирәли сүрән агрессив полисләрлә гаршылашырдыг. Бир дәфә әлисилаһлы полис дәстәси галдығымыз евдә кечирилән јығынҹаға басгын едиб бизи мәркәзи полис бөлмәсинә апарды. Орада бизи тәхминән ахшам саат она гәдәр чиркли дөшәмәдә отураг вәзијјәтдә сахладылар.

 1969-ҹу илдә сәјјар хидмәтә тәјин олундум. Бу хидмәтдә Африка колларынын дадыны ҝөрдүм, һүндүр отларын арасы илә узун, палчыглы јоллардан кечдим. Бир кәнддә тојуг ҹүҹәләри илә бирликдә ахшам јатағымын алтына долушмушду. Тојуғун алагаранлыгда уҹадан гаггылдамасына јеримдән неҹә дик атылдығымы һеч вахт унутмарам. Ахшамлар тонгалын әтрафында отуруб гардашларла сөһбәт етдијимиз ҝөзәл ҝүнләрдән хош хатирәләрим вар.

Ән бөјүк чәтинликләрдән бири Китавала * һәрәкатыны дәстәкләјән сахта гардашларла мүбаризә иди. Онларын бәзиләри вәфтиз олунмуш вә һәтта јығынҹагда мүәјјән мәсулијјәтләр алмышды. Бу «суалты гајалар»ын әксәријјәти сәмими баҹы-гардашлары јолдан чыхара билмәмишди (Јһд. 12). Әввәл-ахыр Јеһова јығынҹағы тәмизләди вә беләҹә, инанылмаз артым башлады.

1971-ҹи илдә мән Киншасадакы филиала тәјин олундум. Орада јазышмалар, әдәбијјат сифариши, хидмәт шөбәсинин ҝөрдүјү ишләр вә саирә ишләрлә мәшғул олурдум. Бејтелдә зәиф инфраструктуру олан бөјүк өлкәдә тәблиғ ишини тәшкил етмәји өјрәндим. Бәзән һава почту илә ҝөндәрдијимиз мәктубларын јығынҹаглара чатмасы ајлар чәкирди. Тәјјарәдән бошалдылан мәктублар гајыглара јүкләнирди. Гајыглар сујун үзүндә халы кими сәрилмиш сүнбүлчичәкләрә илишиб һәфтәләрлә јолда галырды. Бүтүн бу кими чәтинликләрә рәғмән, иш давам едирди.

Баҹы-гардашларын имканларынын мәһдуд олмасына рәғмән, бөјүк топлантылары неҹә тәшкил етмәләринә һејран галырдым. Онлар термит тәпәләрдән платформа дүзәлдир, һүндүр филоту биткисиндән дивар чәкир, һәмчинин ондан дијирләјәрәк дөшәкҹә дүзәлдирдиләр. Бамбукдан дајаглар гојур, гамышдан исә таван вә столлар үчүн өртүк дүзәлдирдиләр. Мисмар олмадығындан материаллары бир-биринә ағаҹ габыглары илә сарыјыб бәркидирдиләр. Чәтинликләри ашмаг үчүн һәмишә ҝөзәл идејалары олан бу фәрасәтли баҹы-гардашлара валеһ идим. Онлар мәнә чох әзиз олмушдулар. Јени тәјинат алыб орадан көчәндә онлар үчүн чох дарыхырдым!

1974-ҹү илдә Кенијаја, Најробидәки филиала тәјин олундум. Ҝөрүләси чох иш вар иди. Кенија филиалы јахынлыгдакы он өлкәдә апарылан тәблиғ ишинә нәзарәт едирди вә бу өлкәләрдән бәзиләриндә фәалијјәтимиз гадаға алтында иди. Филиал мәни тез-тез бу өлкәләрә, хүсусилә дә Ефиопијаја ҝөндәрирди. Бурада баҹы-гардашларымыз тәгибләрлә вә сәрт сынагларла үзләширди. Онларын чоху гәддар рәфтара мәруз галмыш, јахуд да һәбсә салынмышды, һәтта бәзиләри өлдүрүлмүшдү. Лакин Јеһовајла вә бир-бириләри илә мөһкәм мүнасибәтләри сајәсиндә онлар сәдагәтләрини горујурду.

1980-ҹи илдә һәјатымда ҝөзәл бир дәјишиклик баш верди, Гејл Матесон адлы диндашымла аилә гурдум. О, әслән Канададан иди, биз Ҝиладда ејни синифдә охумушдуг. О вахтдан мәктублашырдыг. Гејл хүсуси тәјинатлы мүждәчи олараг Боливијада хидмәт едирди. Биз дүз 12 илдән сонра Нју-Јоркда ҝөрүшдүк. Чох кечмәмиш Кенијада аилә гурдуг. Руһани дүшүнҹәли олдуғуна вә һәр шејлә гане олмағы баҹардығына ҝөрә она чох миннәтдарам. Гејл ҝүнү бу ҝүн дә мәним үчүн әсл дајаг вә мәһәббәт долу әмәкдашдыр.

1986-ҹы илдә филиал комитәсиндә ишләјә-ишләјә Гејллә бирҝә сәјјар хидмәтә тәјин олундуг. Бу ишә Кенија филиалынын нәздиндә олан бир чох өлкәләри зијарәт етмәк дахил иди.

1992-ҹи илдә Асмерада (Еритреја) топланты кечирмәк үчүн ҝөрүлән һазырлыглары һеч унутмарам. Һәмин вахт орада фәалијјәтимизин гадаға алтында иди. Әфсуслар олсун ки, топланты кечирмәк үчүн пис вәзијјәтдә олан анбардан башга һеч нә тапа билмәдик. Анбарын ичәриси чөлүндән даһа бәрбад иди. Топланты ҝүнү ҝөрәндә ки, баҹы-гардашлар бураны  неҹә ҝөзәл мәкана чевириб, Јеһоваја ибадәтә лајигли бир јер һазырлајыб, һејран галмышдым. Баҹы-гардашлар пис ҝөрүнән јерләри бәзәмәк үчүн евләриндән өртүкләр ҝәтирмишди. 1279 нәфәрин иштиракы илә мөһтәшәм вә севинҹ долу бир топланты кечирдик.

Сәјјар хидмәт бизә чәтин ҝәлирди, чүнки һәр дәфә фәргли јерләрдә галырдыг. Бир дәфә дәнизин саһилиндә виллада галырдыг, о бири дәфә фәһләләрин галмасы үчүн ајрылан дәмир комада, ајагјолу да 100 метр аралыда олурду. Лакин һарада хидмәт етмәјимизә бахмајараг, өнҹүл вә тәблиғчиләрлә хидмәтдә кечирдијимиз ҝүнләрин хош хатирәләри бизә чох әзиздир. Башга јерә тәјин олунанда әзиз достларымыздан ајрылмалы олурдуг, онлар үчүн чох дарыхырдыг.

1987—1992-ҹи илләр әрзиндә Кенија филиалынын нәздиндә олан бир чох өлкәләрдә фәалијјәтимиз һүгуги ҹәһәтдән танынды. Нәтиҹәдә, филиаллар вә офисләр јаранды. 1993-ҹү илдә Ефиопијанын Әддис-Әбәбә шәһәриндәки офисә тәјин олундуг. Онилликләр әрзиндә тәблиғ ишинин ҝизлин шәкилдә апарылдығы бу әразидә фәалијјәтимиз нәһајәт гануниләшмишди.

Јеһова Ефиопијадакы фәалијјәтимизи аванд етди. Нечә-нечә баҹы-гардашымыз өнҹүл хидмәтинә башлады. 2012-ҹи илдән бәри һәр ил тәблиғчиләрин 20 фаизи өнҹүл кими хидмәт едир. Үстәлик, теократик мәктәбләр кечирилир, 120-дән чох ибадәт еви тикилиб. 2004-ҹү илдә Бејтел аиләсинин јени бинаја көчмәси илә јанашы, һәмин әразидә јени топланты залынын истифадәјә верилмәси дә бизим үчүн бөјүк немәт иди.

Гејл дә, мән дә Ефиопијада бир чох баҹы-гардашла јахын дост олмушуг. Бу ҹүр меһрибан, хејирхаһ баҹы-гардашлары севмәмәк мүмкүн дејил. Бу јахынларда сәһһәтимиздә проблемләр јараныб. Буна ҝөрә дә Мәркәзи Авропа филиалына көчмәли олдуг. Бурада баҹы-гардашлар мәһәббәтлә бизә гајғы ҝөстәрир, лакин биз Ефиопијадакы достларымыз үчүн чох дарыхырыг.

Биз Јеһованын Өз ишини неҹә бөјүтдүјүнә шаһидик (1 Кор. 3:6, 9). Мисал үчүн, илк дәфә Конгода «Мис гуршағында» Руандадан ҝәлән мәдәнчиләрә тәблиғ едәндә бурада тәблиғчи јох иди. Инди исә орада 30 000-дән чох диндашымыз вар. 1967-ҹи илдә Конгода (Киншаса) 6000-ә јахын тәблиғчи вар иди. Һал-һазырда орада тәблиғчиләрин сајы 230 000-ә јахындыр. 2018-ҹи илдә исә анма мәрасиминдә милјондан чох инсан иштирак едиб. Вахтилә Кенија филиалынын нәздиндә олан өлкәләрдә тәблиғчиләрин сајы 100 000-дән чохдур.

Тәхминән 50 ил бундан өнҹә тамвахтлы хидмәтә башламағым үчүн Јеһова мүхтәлиф гардашлардан истифадә етди. Һәлә дә утанҹаглығымла мүбаризә апарсам да, Јеһоваја там етибар етмәји өјрәнмишәм. Африкада јашадыгларым мәнә сәбир вә гане олмаг хүсусијјәтини јетишдирмәјә көмәк етди. Гејллә мән һејрәтамиз гонагпәрвәрлик ҝөстәрән, бөјүк чәтинликләрә синә ҝәрән вә Јеһоваја етибар едән баҹы-гардашлара һејраныг. Јеһоваја һәдсиз лүтфүнә ҝөрә о гәдәр миннәтдарам ки! Онун бәхш етдији немәтләр дүшүндүјүмдән гат-гат чох олду (Зәб. 37:4).