1, 2. а) Инсанын тәбии олараг тәсәллијә еһтијаҹ дујдуғуну вә тәсәлли вермәк габилијјәтинә саһиб олдуғуну нүмунә әсасында изаһ един. б) Бәзи ушаглар һансы травманы алыр?

ИНСАН тәбии олараг тәсәллијә еһтијаҹ дујур вә тәсәлли вермәк кими гејри-ади габилијјәтә саһибдир. Мисал үчүн, ушаг јыхылыб дизини зәдәләјәндә ағлаја-ағлаја ата-анасынын јанына гачыр. Валидејнләр онун јарасыны сағалда билмәсә дә, адәтән ушағы сакитләшдирмәјә чалышыр. Ушагдан нә баш вердијини сорушур, ҝөз јашларыны силир, әзизләјир вә лазымдырса, јарасына дәрман сүртүб сарыјыр. Бир аз сонра ушаг сакитләшир вә јенидән ојнамаға башлајыр. Бир мүддәт сонра исә јарасы тамамилә сағалыр.

² Лакин ушаглара бундан даһа дәрин травмалар алыр. Бәзи ушаглар ҹинси зоракылыға мәруз галыр. Ола билсин, ушаг бир дәфә зоракылыға мәруз галыб, јахуд да бу, илләр боју давам едиб. Һәр бир һалда, төрәдилән зоракылыг онларын гәлбиндә дәрин изләр гојур. Бәзән ҝүнаһкар јахаланыр вә ҹәзаландырылыр. Бәзи һалларда исә инсана елә ҝәлә биләр ки, о, һеч вахт ҹәза алмајаҹаг. Лакин ҝүнаһкар дәрһал ҹәза алса белә, ушаг узун илләр, һәтта бөјүјәндә дә буна ҝөрә әзаб чәкә биләр.

3. а) 2 Коринфлиләрә 1:3, 4 ајәләринә әсасән, Јеһова хидмәтчиләринә гаршы һансы мүнасибәти ҝөрмәк истәјир? б) Һансы суаллары арашдыраҹағыг?

³ Ушаг јашларында зоракылыға мәруз галан мәсиһи һәлә дә мәнәви әзаб чәкирсә, она неҹә көмәк етмәк олар? (2 Коринфлиләрә 1:3, 4 ајәләрини охујун.) Тәбии ки, Јеһова Аллаһ гузуларынын мәһәббәт вә тәсәлли алмасыны истәјир. Буна ҝөрә дә ҝәлин нөвбәти үч суала нәзәр салаг: 1) Нә үчүн ушаг вахты ҹинси зоракылыға мәруз галанлара тәсәлли вермәк ҝәрәкдир? 2) Кимләр онлара тәсәлли верә биләр? 3) Онлары неҹә тәсәлли етмәк олар?

4, 5. а) Нәјә ҝөрә ушагларын бөјүкләрдән фәргли олдуғуну анламаг ваҹибдир? б) Зоракылыг ушағын инсанлара етибарына неҹә тәсир едир?

⁴ Ушаг јашларында зоракылыға мәруз галанларын бәзиләри арадан узун илләрин кечмәсинә бахмајараг, һәлә дә тәсәллијә еһтијаҹ дујур. Нәјә ҝөрә? Буну анламаг үчүн, илк нөвбәдә, ушагларын бөјүкләрдән олдугҹа фәргләндијини дәрк етмәлијик. Зоракылыг адәтән бөјүјә башга ҹүр тәсир едир, ушаға башга ҹүр. Ҝәлин бир нечә нүмунәјә нәзәр салаг.

⁵ Ушаглар онлары бөјүдән, онларын гајғысына галан кәсләрә јахын олмаға вә етибар етмәјә еһтијаҹ дујур. Бу ҹүр сых мүнасибәт нәтиҹәсиндә ушаглар өзләрини тәһлүкәсизликдә һисс едир вә онлары севән шәхсләрә етибар едә билир (Зәб. 22:9). Әфсуслар олсун ки, чох вахт ушаглар зоракылыға өз јашадыглары евдә, аиләнин јахын үзвләри вә ја аилә достлары тәрәфиндән мәруз галыр. Етибары бу ҹүр сарсылан ушаглар узун илләр кечсә белә, башгаларына етибар едә билмир.

6. Нә үчүн ҹинси зоракылыг гәддар вә јаралајыҹы һәрәкәтдир?

⁶ Ушаглар өзләрини горумаға гадир дејил вә онлара гаршы ҹинси зоракылыг чох гәддар вә јаралајыҹы һәрәкәтдир. Һәлә аилә гуруб ҹинси мүнасибәтдә олмаға физики, емосионал вә әгли ҹәһәтдән һазыр олмајан ушағы сексуал характерли һәрәкәтләрә мәҹбур етмәк онун үчүн бөјүк зәрбәдир. Зоракылыг онларын ҹинси әлагәјә даир сәһв дүшүнҹәјә саһиб олмаларына, өзләрини дәјәрсиз һисс етмәләринә вә инсанлара етибар етмәмәләринә ҝәтириб чыхара биләр.

7. а) Мәкрли тәҹавүзкарлар нә үчүн ушаглары асанлыгла алдада билир вә буну неҹә едир? б) Бу ҹүр јаланлар нә илә нәтиҹәләнир?

⁷ Ушагларда дүшүнмәк, нәтиҹә чыхармаг, јахуд тәһлүкәни сезиб ондан гачмаг габилијјәти там инкишаф етмиш сәвијјәдә олмур (1 Кор. 13:11). Буна ҝөрә дә мәкрли тәҹавүзкарлар ушаглары асанлыгла алдада билир. Онлар ушаглара дәһшәтли јаланлар ашылајыр. Мәсәлән, ушаглара дејирләр ки, бу шејин баш вермәсиндә ушағын өзү ҝүнаһкардыр, бу ҝизли галмалыдыр, јахуд һеч кәс ушағын дедикләринә инанмајаҹаг вә буну ҹиддијә алмајаҹаг, һәмчинин бөјүклә ушаг арасындакы сексуал характерли һәрәкәтләрин нормал олдуғуну, бу јолла бир-биринә олан мәһәббәтләрини ифадә етдикләрини сөјләјирләр. Бу ҹүр јаланлар уҹбатындан ушағын дүшүнҹәси корланыр вә һәгигәти дәрк етмәси узун илләр чәкир.

8. Нәјә ҝөрә әмин ола биләрик ки, Јеһова зоракылыға мәруз галанлара тәсәлли вермәјә гадирдир?

⁸ Одур ки, ҹинси зоракылыға мәруз галанларын нәјә ҝөрә узун илләр әзаб чәкдијини анламаг чәтин дејил. Бу, неҹә дә гәддар ҹинајәтдир! Бу ҝүн ушаг зоракылығынын ҝениш јајылмасы ҝөстәрир ки, биз инсанларын доғмаларыны севмәдији, пис адамларын «ҝет-ҝедә даһа бетәр ишләр» ҝөрдүјү бир дөврдә, ахырзаманда јашајырыг (2 Тим. 3:1—5, 13). Шејтан сөзүн әсл мәнасында мәнфур фәндләр ишләдир вә инсанларын онун истәдији кими давранмасы олдугҹа аҹынаҹаглы һалдыр. Лакин Јеһова Шејтандан вә онун әлалтыларындан гат-гат ҝүҹлүдүр. О, Шејтанын фәндләриндән бихәбәр дејил. Әмин ола биләрик ки, Јеһова чәкдијимиз ағры-аҹынын фәргиндәдир вә бизә лазыми тәсәллини вермәјә гадирдир. Хошбәхтик ки, «һәр ҹүр тәсәлли Аллаһы» Јеһоваја ибадәт едирик. О, «һәр дәрдимиздә бизә тәсәлли верир ки, биз дә Ондан алдығымыз тәсәлли илә мүхтәлиф ҹүр дәрди оланлара тәсәлли верә биләк» (2 Кор. 1:3, 4). Бәс Јеһова кимләрин васитәсилә тәсәлли верир?

9. Давуд пејғәмбәрин Зәбур 27:10 ајәсиндә дедији сөзләрә әсасән, Јеһова валидејн гајғысындан мәһрум оланлара неҹә гајғы ҝөстәрир? 

⁹ Валидејнләри тәрәфиндән етинасызлыг ҝөрәнләрин, јахуд јахынлары тәрәфиндән зоракылыға мәруз галанларын тәсәллијә хүсусилә еһтијаҹы вар. Давуд пејғәмбәр билирди ки, Јеһова ән етибарлы тәсәлли мәнбәјидир. (Зәбур 27:10 ајәсини охујун.) О әмин иди ки, Јеһова јахынлары тәрәфиндән пис рәфтара мәруз галанлара Ата олаҹаг. Бәс Јеһова буну неҹә едир? Садиг хидмәтчиләри васитәсилә. Диндашларымыз бизим руһани аиләмиздир. Мисал үчүн, Иса Мәсиһ онунла бирҝә Јеһоваја ибадәт едәнләрин онун гардашлары, баҹылары вә анасы олдуғуну сөјләмишди (Мәт. 12:48—50).

10. Һәвари Булус ағсаггал олараг ҝөрдүјү иши неҹә тәсвир етмишди?

¹⁰ Ҝәлин мәсиһи јығынҹағынын һансы мәнада аиләјә бәнзәдијинә нәзәр салаг. Һәвари Булус чох чалышган, Јеһоваја садиг ағсаггал иди. О, чох ҝөзәл нүмунә иди, һәтта Јеһованын илһамы илә «мән Мәсиһдән нүмунә ҝөтүрдүјүм кими, сиз дә мәндән нүмунә ҝөтүрүн» сөзләрини демишди (1 Кор. 11:1). Булус ағсаггал олараг ҝөрдүјү иши белә тәсвир етмишди: «Биз сизинлә көрпәләрини әмиздириб әзизләјән ана кими нәвазишлә давранмышыг» (1 Салон. 2:7). Ејнилә бу ҝүн дә сәдагәтли ағсаггаллар Мүгәддәс Китаб әсасында тәсәлли верәркән мүлајим, меһрибан сөзләрдән истифадә едирләр.

11. Ағсаггаллардан башга кимләр тәсәлли верә биләр?

¹¹ Зоракылыг гурбаны оланлары тәкҹә ағсаггаллар тәсәлли едә биләр? Әлбәттә ки, јох. «Бир-биринизә тәсәлли верин» ҝөстәриши һәр биримизә аиддир (1 Салон. 4:18). Руһани ҹәһәтдән јеткин баҹылар тәсәллијә еһтијаҹ дујан баҹылара бөјүк дәстәк ола биләр. Мараглыдыр ки, Јеһова әзаб чәкәнләрә неҹә тәсәлли вердијини ҝөстәрмәк үчүн Өзүнү оғлуна тәсәлли верән ана илә мүгајисә етмишди (Әшј. 66:13). Мүгәддәс Китабда дәрдли оланлара тәсәлли верән чохлу гадынын нүмунәси јер алыр (Әјј. 42:11).  Мәсиһи гадынларын мәнәви изтираб чәкән баҹыларына дајаг олдуғуну ҝөрмәк Јеһованы фәрәһләндирир. Бәзи һалларда ағсаггаллар јеткин баҹыја хәлвәтдә јахынлашыб мәнәви изтираб чәкән баҹыја дајаг олмасыны хаһиш едә биләр. *

12. Нәдән еһтијат етмәлијик?

¹² Әлбәттә, еһтијатлы олмалыјыг ки, диндашымызын данышмаг истәмәдији шејләр барәдә суаллар вермәјәк (1 Салон. 4:11). Бәс көмәк вә тәсәлли алмаг истәјән диндашымыз үчүн нә едә биләрик? Ҝәлин Мүгәддәс Китаба әсасланан бир нечә үсула нәзәр салаг.

13. 1 Падшаһлар 19:5—8 ајәләринә әсасән, Јеһованын мәләји Илјас пејғәмбәрә неҹә көмәк етди вә биз ондан неҹә өрнәк ала биләрик?

¹³ Көмәк етмәк үчүн нә исә един. Илјас пејғәмбәр дүшмәнләрин әлиндән гачанда о гәдәр пәришан олмушду ки, өзүнә өлүм арзулајырды. Јеһова бу пәришан бәндәсинин јанына Өз мәләјини ҝөндәрди. Мәләк Илјас пејғәмбәрә һәмин вахт еһтијаҹ дујдуғу көмәји ҝөстәрди. Она исти чөрәк вериб, јемәјә тәшвиг етди. (1 Падшаһлар 19:5—8 ајәләрини охујун.) Мүгәддәс Китабдакы бу әһвалат ваҹиб бир һәгигәти вурғулајыр: бәзән етдијимиз кичик бир хејирхаһлыг кимин үчүнсә бөјүк көмәк ола биләр. Нә исә биширмәк, кичик бир һәдијјә вә ја руһландырыҹы ачыгҹа бағышламаг диндашымызы әмин едәҹәк ки, ону севир вә она ҝөрә нараһат олуруг. Хүсусилә дә шәхси мөвзуларда данышмаға чәтинлик чәкәнләр бу кими практики көмәк васитәсилә диндашларына гајғы ҝөстәрә биләр.

14. Илјас пејғәмбәрин һадисәсиндән даһа нә өјрәнә биләрик?

¹⁴ Мәнәви изтираб чәкән диндашынызын өзүнү тәһлүкәсизликдә вә архајын һисс етмәсинә көмәк един. Илјас пејғәмбәрин һадисәсиндән башга бир шеј дә өјрәнирик. Јеһова Аллаһ она Һуриб дағына гәдәр олан узун јолу гәт едә билмәси үчүн лазыми көмәји ҝөстәрди. Јәгин ки, Јеһованын әсрләр өнҹә халгы илә әһд бағладығы бу уҹгар әразидә Илјас өзүнү тәһлүкәсизликдә һисс етмишди. Чүнки нәһајәт ону өлдүрмәк истәјәнләрдән узагда иди. Бундан һансы нәтиҹәни чыхарырыг? Зоракылығын гурбаны олан шәхсә тәсәлли вермәк үчүн, илк өнҹә, онун өзүнү архајын һисс етмәсинә наил олмалыјыг. Мәсәлән, һансыса баҹы ибадәт евиндә јох, евдә, чај сүфрәси архасында данышса, өзүнү даһа раһат вә ҝүвәндә һисс едә биләр. Башгасына исә ибадәт евиндә данышмаг даһа раһат ҝәлә биләр. Ағсаггаллар бу кими амилләри нәзәрә алмалыдыр.

15, 16. Јахшы динләјиҹи олмаг нә демәкдир?

¹⁵ Јахшы динләјиҹи олун. Мүгәддәс Китаб ајдын мәсләһәт верир: «Һәр бир инсан ешитмәјә һазыр олмалы, данышмаға... тәләсмәмәлидир» (Јаг. 1:19). Бәс биз јахшы динләјиҹијик? Ола билсин, бизә елә ҝәлир ки, динләмәк сакитҹә дуруб инсана бахмаг вә бир кәлмә дә сөјләмәмәк демәкдир. Лакин инсаны һәгигәтән динләмәк бундан артығыны тәләб едир. Мәсәлән, Илјас пејғәмбәр нәһајәт үрәјиндәки ағры-аҹыны ачыб Јеһоваја дејәндә Јеһова ону диггәтлә динләјир. Јеһова ҝөрүр ки, Илјас горхур, өзүнү јалныз һисс едир вә ҝөрдүјү бүтүн ишләрин һәдәр ҝетдијини дүшүнүр. О, Илјаса кечирдији бүтүн нараһатлыглары арадан галдырмаға мәһәббәтлә көмәк едир. Беләҹә, Јеһова пејғәмбәрини һәгигәтән дә динләдијини ҝөстәрир (1 Пад. 19:9—11, 15—18).

 ¹⁶ Бәс биз динләјән заман мәһәббәтин изһары олан шәфгәти вә ҹанјананлығы неҹә ифадә едә биләрик? Чох вахт һиссләримизи бир нечә нәзакәтли, сәмими сөзлә ҝөстәрә биләрик. Белә демәк олар: «Башына ҝәләнләрә ҝөрә чох үзүлүрәм! Һеч бир ушаг бу ҹүр рәфтара лајиг дејил!» Гаршы тәрәфин дедикләрини дүз баша дүшдүјүмүзә әмин олмаг үчүн бир-ики суал вермәк олар. Мәсәлән, «Бунунла филан шеји нәзәрдә тутурдун, һә?», јахуд «Сәнин сөзүндән белә баша дүшдүм ки... Дүз баша дүшмүшәм?» Мәһәббәтин бу ҹүр изһары гаршы тәрәфи әмин едәҹәк ки, биз она диггәтлә гулаг асырыг вә дедикләрини баша дүшмәјә чалышырыг (1 Кор. 13:4, 7).

17. Нә үчүн данышмаға тәләсмәмәли вә сәбирлә динләмәлијик?

¹⁷ Бунунла белә, чалышын данышмаға тәләсмәјәсиниз. Инсана мәсләһәт вермәк вә ја дүшүнҹәсинә дүзәлиш етмәк үчүн сөзүнү кәсмәјин. Сәбирли олун! Илјас үрәјини Јеһоваја бошалданда пәришан һалда иди вә фәған едирди. Јеһова онун иманыны мөһкәмләндирәндән сонра о, јенә дә дәрдини ејни сөзләрлә билдирмишди (1 Пад. 19:9, 10, 13, 14). Бундан нә өјрәнирик? Бәзән изтираб чәкән инсана һиссләрини бир дәфә бөлүшмәк кифајәт етмир. Биз дә истәјирик ки, Јеһова кими сәбирлә динләјә биләк. Һәлл јолуну ҝөстәрмәјә чалышмаг әвәзинә, диндашымыза ҹанјананлыг, шәфгәт ҝөстәрмәк даһа јахшы олар (1 Бут. 3:8).

18. Дуаларымыз изтираб чәкәнләрә неҹә тәсәлли ола биләр?

¹⁸ Изтираб чәкән диндашынызла бирҝә үрәкдән дуа един. Ола билсин, дәрин кәдәр ичиндә олан шәхс дуа едә билмәсин. Буна сәбәб инсанын өзүнү Јеһоваја јахынлашмаға лајиг билмәмәси ола биләр. Тәсәлли вермәк үчүн онунла бирликдә адыны чәкәрәк дуа едә биләрик. Дуада онун бизим үчүн вә јығынҹаг үчүн нә гәдәр әзиз олдуғуну билдирмәк олар. Јеһовадан Онун үчүн дәјәрли олан бу гузусунун јарасына мәлһәм чәкмәсини, она үрәк-дирәк вермәсини  диләјә биләрик. Бу ҹүр дуалар бөјүк тәсәлли ола биләр (Јаг. 5:16).

19. Кимәсә тәсәлли вермәк үчүн нә етмәк олар?

¹⁹ Дәрдә мәлһәм, үрәјә тәсәлли олан сөзләр сечин. Данышмаздан өнҹә дүшүнүн. Дүшүнүлмәмиш сөзләр инсаны јаралаја биләр. Хош сөз исә мәлһәм ола биләр (Мәс. 12:18). Одур ки, хош, тәсәлливериҹи, овундуруҹу сөзләр сечмәк үчүн Јеһоваја дуа един. Унутмајын ки, ән ҝүҹлү тәсирә малик сөзләр Мүгәддәс Китабда јазылмыш Јеһованын сөзләридир (Ибр. 4:12).

20. Үзләшдикләри зоракылыг уҹбатындан бәзиләри өзләри һагда һансы фикирдәдирләр вә биз онлара нәји хатырлада биләрик?

²⁰ Ушаглыгда зоракылыға мәруз галмыш инсан өзүнү ләкәләнмиш, дәјәрсиз, севилмәјән вә севилмәјә лајиг олмајан бири һесаб едә биләр. Неҹә дә дәһшәтли јаландыр! Мүгәддәс Китаб васитәсилә онлара Јеһованын ҝөзүндә нә гәдәр дәјәрли олдугларыны хатырладын. (« Ајәләр васитәсилә тәсәлли верин» адлы чәрчивәјә бахын.) Јеһованын мәләјинин тагәтдән дүшмүш вә чарәсизлијә гапылан Дәнјал пејғәмбәри мәһәббәтлә неҹә мөһкәмләндирдијини јадыныза салын. Јеһова бу әзиз бәндәсинин Онун үчүн чох дәјәрли олдуғуну билмәсини истәјирди (Дән. 10:2, 11, 19). Ејнилә, изтираб чәкән баҹы-гардашларымыз да Јеһова үчүн чох дәјәрлидир!

21. Пис ишләр ҝөрүб төвбә етмәјән ҝүнаһкарлары нә ҝөзләјир, бәс биз о вахта гәдәр нә етмәлијик?

²¹ Баҹы-гардашларымыза тәсәлли верәркән онлара Јеһованын мәһәббәтини хатырладырыг. Јеһованын һәмчинин әдаләтли Аллаһ олдуғуну да һеч вахт унутмамалыјыг. Һеч бир зоракылыг Јеһовадан ҝизли гала билмәз, О, һәр шеји ҝөрүр. Јеһова төвбә етмәјән ҝүнаһкары ҹәзасыз гојмајаҹаг! (Сај. 14:18). О вахта гәдәр исә ҝәлин зоракылыға мәруз галанлара мәһәббәтимизи ҝөстәрмәк үчүн әлимиздән ҝәләни едәк. Шејтан вә онун дүнјасы тәрәфиндән гәддар рәфтара мәруз галан һәр бир кәсин јарасыны Јеһова бирдәфәлик сағалдаҹаг. Буну билмәк инсана бөјүк тәсәллидир. Тезликлә бизә әзаб верән бүтүн бу шејләр бир даһа јада дүшмәјәҹәк, бир даһа хатырланмајаҹаг! (Әшј. 65:17).