1. Һәвари Булус диндашларына һансы нәсиһәти вермишди? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

ЕРАМЫЗЫН 60—61-ҹи илләридир. Һәвари Булус Ромада һәбсдәдир. О, Колос шәһәриндәки диндашларына мәктуб јазыб онлары «руһун вердији дәрракә»јә саһиб олмаға сәсләјир (Кол. 1:9). Онун нәсиһәти нөвбәти сөзләрлә давам едир: «Буну она ҝөрә дејирәм ки, һеч кәс сизи һијлә-кәләклә алдатмасын. Диггәтли олун ки, һеч кәс сизи бу дүнјанын бахышларына, инсан еһкамларына әсасланан фәлсәфә илә, пуч вә јанлыш фикирләр васитәсилә әсир алмасын. Бунлар Мәсиһдән дејил» (Кол. 2:4, 8). Сонра Булус дүнјада ҝениш јајылмыш бәзи фикирләри ифша едир вә дүнјәви дүшүнҹәнин фани инсан үчүн нәјә ҝөрә ҹәлбедиҹи олдуғуну изаһ едир. Мәсәлән, о, дејир ки, дүнјәви дүшүнҹә инсана өзүнү башгаларындан даһа ағыллы, даһа үстүн олдуғуну һисс етдирә биләр. Һәвари Булусун мәктубунун мәгсәди баҹы-гардашлары дүнјәви дүшүнҹәни рәдд етмәјә вә јанлыш әмәлләрдән узаг дурмаға сәсләмәк иди (Кол. 2:16, 17, 23).

2. Нә ҝөрә дүнјәви дүшүнҹәни ајырд етмәји баҹармаг ваҹибдир?

² Бу дүнја Аллаһын гајда-ганунларына лагејд јанашыр. Белә мүнасибәт бизә дә тәсир едиб иманымызы тәдриҹән зәифләдә биләр. Биз һәр јандан дүнјәви дүшүнҹә илә әһатә олунмушуг. Истәр телевизијада, истәр Интернетдә, истәрсә дә иш јериндә вә ја мәктәбдә дүнјәви дүшүнҹәнин үнсүрләри тәрәннүм едиләрәк күтләјә ашыланыр. Бу мәгаләдә дүнјәви дүшүнҹәнин гурбаны олмамаг үчүн  нә етмәли олдуғумуз барәдә данышылаҹаг, беш јанлыш фикир вә онлары ифша едән аргументләр арашдырылаҹаг.

3. Бир чох инсан арасында һансы фикир ҝениш јајылыб вә буна сәбәб нәдир?

³ «Аллаһа инанмадан да јахшы инсан олмаг олар». Дүнјанын бир сыра өлкәләриндә инсанларын Аллаһа инанмадыгларыны, һеч бир динә аид олмадыгларыны демәси нормал һала чеврилиб. Ола билсин, онлар Аллаһын варлығы мәсәләсинин дәринлијинә һеч вармајыблар; садәҹә сәрбәст, истәдикләри кими јашамаг фикри онлары даһа чох ҹәлб едир. (Зәбур 10:4 ајәсини охујун.) Башгалары исә «Аллаһа иман етмәдән дә мәнәвијјатлы инсан ола биләрәм» фикрини әлләриндә бајраг едирләр.

4. «Аллаһ јохдур» иддиасына неҹә аргумент ҝәтирә биләрик?

⁴ «Аллаһ јохдур» иддиасынын мәнтиги әсасы вармы? Һәјатын јаранмасы илә бағлы елмә үз тутанда инсан асанлыгла мәлумат думанында итә биләр. Амма бир аз дүшүнсәк, ҹаваб чох садәдир: әҝәр ади бинаны уҹалтмаг үчүн шүур ҝәрәкдирсә, демәли, ҹанлы аләмин јаранмасында шүурун иштиракы лабүддүр. Әслиндә, ән садә һүҹејрәнин гурулушу истәнилән бинанын лајиһәсиндән гат-гат мүрәккәбдир, чүнки һүҹејрә өзү-өзүнү төрәтмәк габилијјәтинә маликдир. Һүҹејрә ҝенетик кодундакы ҝөстәришләри дашыја вә јени һүҹејрәјә өтүрә билир. Бәс бу һүҹејрәләри ким јарадыб? Мүгәддәс Китаб бу суала белә ҹаваб верир: «Һәр евин бир бәннасы вар, һәр шејин бәннасы исә Аллаһдыр» (Ибр. 3:4).

5. «Аллаһсыз да нәјин јахшы, нәјин пис олдуғуну мүәјјән етмәк олар» фикринә неҹә аргумент ҝәтирәрдиниз?

⁵ Әҝәр кимсә «Аллаһсыз да нәјин јахшы, нәјин пис олдуғуну мүәјјән етмәк олар» дејәрсә, неҹә аргумент ҝәтирәрдиниз? Мүгәддәс Китабда дејилир ки, Аллаһа инанмајанларын арасында да мәнәвијјатлы инсанлар вар (Ром. 2:14, 15). Ола билсин, онлар ата-анаја бөјүк һөрмәт ҝөстәрир, онлары ҹандан севирләр. Амма ҝәлин дүшүнәк, меһрибан Јараданы, Онун писи јахшыдан ајырмаг үчүн гојдуғу ганунлары данан инсанын әхлагы нә вәзијјәтдә ола биләр?! (Әшј. 33:22). Һәтта бир чох дәрракәли инсан дәрк едир ки, Аллаһын көмәји олмаса, бу дүнја дүзәлән дејил. (Әрәмја 10:23 ајәсини охујун.) Ким дүшүнүрсә ки, Аллаһсыз вә Онун ганунлары олмадан да нәјин јахшы нәјин пис олдуғуну ајырд етмәк олар өзүнү алдадыр (Зәб. 146:3).

6. Бир чох инсан дин барәдә һансы фикирдәдир?

⁶ «Инсан динсиз дә хошбәхт ола биләр». Бу дүнјәви дүшүнҹә бир чохларыны ҹәлб едир, чүнки онлар үчүн дин кечмишин галығы вә ҹансыхыҹы бир шејдир. Бәзи инсанлары исә Аллаһдан узаглашдыран, әксәр динләрин ҹәһәннәм тәлимини тәблиғ етмәси, инсанлардан мәҹбури пул јығмасы, сијасәтчиләри дәстәкләмәсидир. Буна ҝөрә дә «инсан динсиз дә хошбәхт ола биләр» дејәнләрин сајы ҝүнү-ҝүндән артыр. Бәзән онлардан белә сөзләр ешитмәк олар: «Аллаһла бағлы мөвзулар мәнә мараглыдыр, амма һансыса динин үзвү олмаг истәмирәм».

7. Һәгиги дин инсаны неҹә хошбәхт едир?

⁷ Доғруданмы, инсан динсиз хошбәхт ола биләр? Әҝәр һеч бир сахта динә аид дејилсә, бәлкә дә ола биләр. Амма Јеһова Аллаһсыз әсл хошбәхтлик мүмкүн дејил. Јеһова һәмишә бәндәләринин рифаһы үчүн чалышыр, буна ҝөрә дә О, «хошбәхт Аллаһ»дыр (1 Тим. 1:11). Онун хидмәтчиләри дә башгаларына көмәк етдикләри үчүн хошбәхтдирләр (Һәв. 20:35). Ҝәлин ҝөрәк һәгиги дин инсана неҹә тәсир едир. Һәгиги дин инсанлара аилә мүнасибәтләрини мөһкәмләндирмәјә көмәк едир. Онлары һәјат јолдашына һөрмәт етмәјә, аилә гурулушуну мүгәддәс  тутмаға, зинадан узаг дурмаға, ушаглары әхлаглы вә тәрбијәли бөјүтмәјә, аилә үзвләрини үрәкдән севмәјә сәсләјир. Һәмчинин һәгиги дин инсанлары бирләшдирәрәк меһрибан бир аиләнин, үмумдүнја гардашлығын үзвү едир. (Әшија 65:13, 14 ајәләрини охујун.)

8. «Хошбәхтлик нәдән асылыдыр?» суалына Мәтта 5:3 ајәси әсасында неҹә ҹаваб вермәк олар?

⁸ «Хошбәхт олмаг үчүн ибадәт мүтләг дејил» фикрини неҹә тәкзиб едә биләрик? Ҝәлин нөвбәти суалын үзәриндә дүшүнәк: бу ҝүн инсанлар хошбәхтлији нәдә ҝөрүр? Кимиси карјера гурмагда, кимиси идманда, кимиси әјләнҹәдә. Бәзиләри исә аиләси вә дост-танышлары илә вахт кечирәндә өзүнү хошбәхт һисс едир. Һәгигәтән дә бу шејләр бизә мәмнунлуг ҝәтирир, амма инсан она түкәнмәз хошбәхтлик ҝәтирән али мәгсәд үчүн јарадылыб. Һејванлардан фәргли олараг, биз Јараданымызы танымаг, Она сидги-үрәкдән ибадәт етмәк шәрәфинә лајиг ҝөрүлмүшүк. Аллаһ бизи елә јарадыб ки, бу тәләбатымызы өдәјәндә хошбәхтлик тапырыг. (Мәтта 5:3 ајәсини охујун.) Мисал үчүн, биз диндашларымызла бир јердә Јеһова Аллаһа ибадәт едәндә руһланыр, өзүмүзү хошбәхт һисс едирик (Зәб. 133:1). Һәмрәј гардашлығын үзвү олмаг, әхлаглы һәјат сүрмәк, ҝәләҹәјә үмидлә бахмаг да бизә дәрин мәмнунлуг ҝәтирир.

9. а) Ҹинси јахынлыг мәсәләсиндә һансы дүнјәви дүшүнҹә ҝениш јајылыб? б) Нәјә ҝөрә Аллаһын Кәламында никаһданкәнар ҹинси әлагә гадаған олунур?

⁹ «Никаһданкәнар ҹинси әлагәдә олмағын нәји писдир ки?» Ола билсин, әтрафымыздакы инсанлар бизә дејир: «Һәјат кеф чәкмәк үчүндүр. Никаһданкәнар ҹинси әлагәдә олмағын нәји писдир ки?» Амма биз әхлагсызлыг мәсәләсиндә толерант олмамалыјыг. Чүнки Мүгәддәс Китаб әхлагсызлығы гадаған едир *. (1 Салоникилиләрә 4:3—8 ајәләрини охујун.) Јараданымыз олдуғу үчүн Јеһованын бизә ганунлар вермәк ихтијары вар. Аллаһын ганунуна ҝөрә, ҹинси јахынлыг рәсми никаһда олан киши вә гадын арасында олмалыдыр. Аллаһ бу ганунлары бизи севдији үчүн вериб. Онлар бизим хејримизәдир. Бунлара әсасән јашајан аиләләрдә мәһәббәт, һөрмәт вә гаршылыглы етибар һөкм сүрүр. Аллаһ Онун ганунуну билә-билә позан инсанлары ҹәзасыз гојмајаҹаг (Ибр. 13:4).

10. Мәсиһи ҹинси әхлагсызлыгдан неҹә узаг дура биләр?

¹⁰ Аллаһын Кәламы бизә ҹинси әхлагсызлыгдан неҹә узаг дура биләҹәјимизи өјрәдир. Бунун әсас јолу нәјә бахдығымыза диггәт јетирмәкдир. Иса Мәсиһ демишди: «Гадына бахыб она гаршы шәһвәтлә аловланан һәр бир адам артыг үрәјиндә онунла зина етмиш олур. Она ҝөрә дә сағ ҝөзүн сәни ҝүнаһа сүрүкләјирсә, ону чыхарыб ат» (Мәт. 5:28, 29). Одур ки, мәсиһи порнографијаја бахмагдан, әхлагсыз сөзләри олан маһнылара гулаг асмагдан гачынмалыдыр. Һәвари Булус јазмышды: «Јердәки бәдәнинизин үзвләриндә олан мејилләри — әхлагсызлыға... мејилләри өлдүрүн» (Кол. 3:5). Бундан әлавә, биз дүшүнҹәләримизи нәзарәтдә сахламалы вә нә һагда данышдығымыза фикир вермәлијик (Ефес. 5:3—5).

11. Нә ҝөрә карјера гурмаг истәји мәсиһини ҹәлб едә биләр?

¹¹ «Карјера хошбәхт ҝәләҹәјә зәманәтдир». Ола билсин, әтрафыныздакы инсанлар сизи карјера гурмаға тәшвиг едир. Бәзән карјера  инсана ад-сан, вәзифә, вар-дөвләт вәд едир. Карјера гурмаг истәји бу ҝүн чох инсанларын һәјат амалына чеврилдији үчүн, бу дүшүнҹә мәсиһијә дә сирајәт едә биләр.

12. Уғурлу карјераны хошбәхт ҝәләҹәјин зәманәти һесаб етмәк олармы?

¹² Бәс доғруданмы, карјераја јүксәләрәк вәзифә вә ад-сан газанмаг инсана түкәнмәз хошбәхтлик ҝәтирир? Әсла! Унутмајын ки, Шејтан да башгаларыны идарә етмәк вә шан-шөһрәт газанмаг арзусу илә јашајырды вә истәјинә наил олду. Бәс о, хошбәхтдирми? Хејр! Мүгәддәс Китабда дејилир ки, о, чох гәзәблидир (Мәт. 4:8, 9; Вәһј 12:12). Бизә исә башгаларына Аллаһын Кәламыны өјрәтмәк, онларын ҝәләҹәјә үмидлә бахдығыны ҝөрмәк сонсуз хошбәхтлик бәхш едир. Бу дүнјада һансы карјера инсана бу ҹүр хошбәхтлији јашада биләр?! Үстәлик, бу дүнја инсанлары рәгабәтә, бир-бирини әзмәјә, бир-биринин пахыллығыны чәкмәјә сөвг едир. Сонда исә онлар дахилдә бошлуг һисс едирләр, санки «күләк далынҹа» гачыблар (Ваиз 4:4).

13. а) Ишә мүнасибәтимиз неҹә олмалыдыр? б) Салоникилиләрә јаздығы мәктуба әсасән, һәвари Булус хошбәхтлији нәдә ҝөрүрдү?

¹³ Тәбии ки, јашамаг үчүн ишләмәк лазымдыр. Мәсиһинин өзүнә үрәјинҹә олан пешә сечмәсиндә гәбаһәт бир шеј јохдур. Амма иш һәјат амалымыза чеврилмәмәлидир. Бунунла бағлы Иса Мәсиһ демишдир: «Һеч ким ики ағаја гуллуг едә билмәз. Ја биринә нифрәт едиб диҝәрини севәҹәк, ја да биринә сәдагәт ҝөстәриб, диҝәрини сајмајаҹаг. Сиз һәм Аллаһын, һәм дә вар-дөвләтин гулу ола билмәзсиниз» (Мәт. 6:24). Диггәтимизи Аллаһа хидмәтә вә Онун Кәламыны инсанлара өјрәтмәјә ҹәмләсәк, мисилсиз севинҹ тапарыг. Бу севинҹи һәвари Булус да дадмышды. Мәсиһи олмамышдан әввәл онун тутдуғу мөвге иудаизмдә она ҝөзәл карјера вәд едирди. Амма һәвари әсл хошбәхтлији шаҝирд һазырламаға башлајандан сонра дадмышды, о, инсанларын мүждәјә һај вердијини, онларын дәјишдијини ҝөрәндә хошбәхт олурду. (1 Салоникилиләрә 2:13, 19, 20 ајәләрини охујун.) Бәли, һеч бир карјера инсаны бу ҹүр хошбәхт едә билмәз.

14. «Инсанлар өз проблемләрини өзләри һәлл едә биләр» фикри нәјә ҝөрә бәзиләрини ҹәлб едир?

¹⁴ «Инсанлар өзләри өз проблемини һәлл едә  биләр». Бу дүнјәви дүшүнҹә бәзиләрини ҹәлб едир. Чүнки әҝәр бу иддиа доғрудурса, демәли, инсан Аллаһын рәһбәрлијинә еһтијаҹ дујмур вә истәдији кими јашаја биләр. Һәмчинин бәзи арашдырмаларын сон илләр мүһарибәләрин, ҹинајәткарлығын, хәстәликләрин вә јохсуллуғун азалдығыны демәси бу иддианы даһа да инандырыҹы едир. Бир һесабатда дејилир: «Бәшәријјәт ҝет-ҝедә дүзәлир, чүнки инсанлар дүнјаны ҝөзәлләшдирмәк гәрарына ҝәлиб». Бүтүн бунлар нәји ҝөстәрир? Доғруданмы инсанлар бәшәријјәтин әсрләрдир јашадығы проблемләри һәлл етмәјә башлајыблар? Бу суала ҹаваб вермәк үчүн ҝәлин бу проблемләрә бир гәдәр јахындан бахаг.

15. Бәшәријјәтин проблемләринин башындан ашдығыны һансы фактлар сүбут едир?

¹⁵ Мүһарибә: I вә II Дүнја мүһарибәләри 60 милјондан чох инсанын һәјатына сон гојуб. Амма бу, инсанлара дәрс олмады. 2015-ҹи илә гәдәр мүһарибә вә тәгибләр нәтиҹәсиндә тәхминән 65 милјон инсан ев-ешијиндән дидәрҝин дүшүб. Тәкҹә 2015-ҹи ил әрзиндә исә тәгрибән 12,4 милјон инсан бу фәлакәтлә үзләшиб. Ҹинајәткарлыг: Бәзи өлкәләрдә ҹинајәткарлығын мүәјјән нөвләри азалса да, кибер ҹинајәткарлыг, мәишәт зәмининдә зоракылыг, терроризм кими ҹинајәтләр јүксәк һәддә чатыб. Һәмчинин чохлары коррупсијанын глобал шәкилдә артдығындан шикајәтләнир. Ҝөрдүјүмүз кими, бәшәријјәт ҹинајәткарлыға сон гојмаг гүввәсиндә дејил. Хәстәлик: Бәзи хәстәликләрин гаршысы алынса да, 2013-ҹү илдә дәрҹ олунан бир һесабатда дејилир ки, һәр ил орта һесабла јашы 60-дан ашағы олан 9 милјона јахын инсан үрәк, инсулт, хәрчәнҝ, шәкәр вә тәнәффүс јоллары хәстәликләриндән өлүр. Јохсуллуг: Дүнја Банкынын арашдырмасына әсасән, Африкада һәдсиз јохсуллугдан әзијјәт чәкән инсанларын сајы 1990-ҹы илдә 280 милјон идисә, 2012-ҹи илдә бу сај 330 милјона чатыб.

16. а) Нә үчүн бәшәријјәтин проблемләрини јалныз Аллаһын Падшаһлығы һәлл едә биләр? б) Әшија пејғәмбәр вә мәзмурчу Падшаһлығын бәхш едәҹәји немәтләр һагда нә јазмышдылар?

¹⁶ Индики игтисади вә сијаси систем јалныз өзүнү дүшүнән гүввәләрин әлиндәдир. Ајдындыр ки, бу ҹүр гүввәләрин идарәчилији мүһарибәләрә, ҹинајәткарлыға, јохсуллуға сон гоја билмәз. Буна јалныз Аллаһын Падшаһлығы гадирдир. Ҝәлин ҝөрәк бу Падшаһлыг бәшәријјәт уғрунда нәләр едәҹәк. Мүһарибә: Аллаһын Падшаһлығы мүһарибәјә сәбәб олан худбинлији, коррупсијаны, вәтәнпәрвәрлик һиссини, сахта динләри, еләҹә дә Шејтанын өзүнү јерли-дибли јох едәҹәк (Зәб. 46:8, 9). Ҹинајәткарлыг: Аллаһын Падшаһлығы һеч бир һөкумәтин гадир олмадығы бир шејә артыг индидән наил олуб: милјонларла инсана бир-бирини севмәји, бир-биринә етибар етмәји өјрәдир (Әшј. 11:9). Хәстәлик: Јеһова мөмин бәндәләринә мүкәммәл сағламлыг верәҹәк (Әшј. 35:5, 6). Јохсуллуг: Аллаһ јохсуллуғу арадан галдыраҹаг, хидмәтчиләринә пулдан, вардан гат-гат дәјәрли олан руһани вә физики фираванлыг бәхш едәҹәк (Зәб. 72:12, 13).

17. Дүнјәви дүшүнҹәни неҹә рәдд едә биләрик?

¹⁷ Инанҹларымыза зидд ҝедән һансыса дүнјәви фикри ешидәндә ҝәлин Мүгәддәс Китабын бу һагда нә дедијини арашдыраг вә тәҹрүбәли бир мәсиһи илә бу мәсәләни мүзакирә едәк. Бу фикрин нәјә ҝөрә ҹәлбедиҹи сәсләндији, нә үчүн јанлыш олдуғу вә ону неҹә тәкзиб едә биләҹәјимиз барәдә дүшүнәк. Әслиндә, һәр биримиз Булусун Колосдакы јығынҹаға вердији мәсләһәтә әмәл етмәклә өзүмүзү дүнјәви дүшүнҹәдән горуја биләрик. Һәвари Булус демишди: «Кәнар адамлара гаршы мүдрик давранын... Онда һәр кәсә неҹә ҹаваб вермәји биләҹәксиниз» (Кол. 4:5, 6).