Билирсиниз?
Мәрдәһај тарихдә ҝерчәк шәхсијјәт олуб?
МӘРДӘҺАЈ Мүгәддәс Китабын «Әстәр» бөлмәсиндә ады чәкилән ваҹиб шәхсләрдән бири олуб. О, фарс сарајында ишләјән бир јәһуди әсир иди. Мәрдәһај ерамыздан әввәл V әсрин әввәлиндә шаһ Аһашверошун һакимијјәт сүрдүјү дөврдә јашајыб. (I Ксеркс олдуғу һесаб едилир.) Мәрдәһај Аһашверош шаһа гурулан суи-гәсдин үстүнү ачмышды вә бунун да әвәзиндә шаһ ону һамынын ҝөзү гаршысында шәрәфә уҹалтмышды. Мәрдәһајын вә диҝәр јәһудиләрин дүшмәни олан Һәманын өлүмүндән сонра шаһ Мәрдәһајын вәзифәсини галдырды вә ону баш вәзир гојду. Бу вәзифәнин сајәсиндә Мәрдәһај бир фәрман вермишди. Бу фәрман Фарс әјаләтиндә јашајан јәһудиләрин сојгырымынын гаршысыны алмышды (Әст. 1:1; 2:5, 21—23; 8:1, 2; 9:16).
Һарадаса 20-ҹи әсрин әввәлләриндә тарихчиләр иддиа едирдиләр ки, «Әстәр» бөлмәси бир рәвајәтдир, Мәрдәһај адлы шәхс исә үмумијјәтлә олмајыб. Амма 1941-ҹи илдә археологлар бир тапынты ашкарламышды. Бу тапынтыны Мүгәддәс Китабда Мәрдәһајла бағлы јазыланларын ҝерчәк олдуғуна бир сүбут кими ҝәтирмәк олар. Онлар нә ашкарламышдылар?
Тәдгигатчылар фарс михи јазысында Мардука адлы инсан барәдә бәзи мәлуматлар тапмышдылар. (Азәрбајҹан дилиндә Мәрдәһај.) О, Шушда инзибатчы, чох јәгин ки, хәзинәдар ишләјирди. Шәрг тарихи үзрә мүтәхәссис Артур Унгнад демишди ки, һәмин вахт бу михи јазы, «Мүгәддәс Китабы чыхмаг шәрти илә, Мәрдәһајын ады кечән јеҝанә мәнбә» иди.
Унгнадын дедији бу сөзләрдән бәри алимләр минләрлә фарс михи јазылары тәрҹүмә едибләр. Онларын арасында Персепол ҝил лөвһәҹикләри дә вар. Бу лөвһәҹикләр Персепол шәһәринин галыглары арасындан тапылыб. Онлара шәһәр дарвазасынын јанында хәзинәнин олдуғу әразидә раст ҝәлиниб. Бу лөвһәҹикләр I Ксерксин һакимијјәти дөврүнә аиддир. Онлар елам дилиндәдир вә орада «Әстәр» бөлмәсиндә олан бәзи адлара раст ҝәлмәк мүмкүндүр a.
Бәзи Персепол ҝил лөвһәҹикләриндә гејд олунур ки, Мардука адлы шәхс шаһ Ы Ксерксин һакимијјәти дөврүндә Шуш сарајында шаһ мирзәси вәзифәсиндә чалышыб. Бир лөвһәҹикдә исә Мардуканын дилманҹ олдуғу гејд олунур. Бу хырда тәфсилат Мүгәддәс Китабда Мәрдәһајла бағлы олан мәлуматла узлашыр. О, шаһ Аһашверошун (I Ксеркс) сарај әјаны иди вә ән азы, ики дилдә данышырды. Мәрдәһај адәтән Шушда шаһ дарвазасында отурурду (Әст. 2:19, 21; 3:3). Шаһ дарвазасы сарај әјанларынын ишләдији әзәмәтли бир тикили иди.
Ҝөрүндүјү кими, лөвһәҹикләрдә ады чәкилән Мардука илә Мүгәддәс Китабда јазылан Мәрдәһај арасында мүһүм охшарлыглар вар. Онлар ејни дөврдә, ејни јердә јашајыблар, ејни мәканда ишләјибләр вә ејни вәзифәләри иҹра едибләр. Бүтүн бу охшарлыглардан белә гәнаәтә ҝәлмәк олар ки, Мардука вә «Әстәр» бөлмәсиндә ады чәкилән Мәрдәһај ејни шәхсләр олуб.
a 1992-ҹи илдә профессор Едвин Јамаучи Персепол михи јазыларында олан он адын сијаһысыны дәрҹ етмишди. Һәмин адлара «Әстәр» бөлмәсиндә дә раст ҝәлинир.