Мән ҝүлдүм. Чүнки дүшүнмүрдүм ки, достум диндар адамдыр. Она дедим: «Сән Мүгәддәс Китаб һаггында нә билирсән ки?» О мәним суалыма дәрһал ҹаваб вермәди. Сонра деди ки, анасы Јеһованын Шаһидидир. Мүгәддәс Китаб барәдә бәзи шејләри ондан өјрәниб. Бу мәнә мараглы ҝәлди. Она ҝөрә дә тәкид етдим ки, бу барәдә бир аз мәнә данышсын.

Демәк олар ки, бүтүн ҝеҹәни бу һагда данышдыг. Достум деди ки, Мүгәддәс Китаба әсасән, бу дүнјанын һөкмдары Шејтандыр (Јәһ. 14:30). Бәлкә дә, сиз буну һәмишә билмисиниз. Амма мәним үчүн бу һәм јени, һәм дә мараглы фикир иди. Һәмишә ешитмишдим ки, дүнјаны хејирхаһ бир Аллаһ идарә едир. Амма бу фикирлә дүнјада ҝөрдүкләрим үст-үстә дүшмүрдү. Һәмин вахт ҹәми 26 јашым олса да, артыг һәјатда чох шеј ҝөрмүшдүм.

Атам Америка Бирләшмиш Штатларынын һава гүввәләриндә пилот олуб. Ҝәнҹ олсам да, нүвә мүһарибәси тәһлүкәсинин реал олдуғуну јахшы билирдим. Әсҝәрләр һәр ан нүвә силаһларыны ишә салмаға һазыр идиләр. Вјетнамда мүһарибә ҝедәндә Калифорнијада коллеҹдә охујурдум. Мән тәләбәләрин кечирдији етираз аксијаларына гошулдум. Полис бизи дәјәнәклә говурду. Биз исә ҝөзјашардыҹы газларын тәсириндән јарыкор, боғула-боғула гачырдыг. Чох кешмәкешли, тәлатүмлү дөвр иди. Сијаси гәтлләр, етираз аксијалары, иғтишашлар олурду. Һәр ағыздан бир аваз чыхырды. Вәзијјәт чох гармагарышыг иди.

1970-ҹи илдә Алјасканын шимал саһилиндә ишә дүзәлдим вә чохлу пул газандым. Сонра Лондона учдум вә орада өзүмә мотосиклет алдым. Һара ҝедәҹәјимә даир конкрет бир план гурмадан үзү ҹәнуба јола чыхдым. Ајлар сонра ҝәлиб Африкаја чатдым. Јолда мәнимлә һәмфикир олан инсанларла таныш олдум. Онлар да мәним кими проблемләриндән гачмаг истәјирди.

Чох шеј ҝөрмүшдүм, ешитмишдим. Она ҝөрә дә бу дүнјаны пис руһани варлығын идарә етдијинә даир Мүгәддәс Китаб тәлими мәнә ағлабатан ҝәлирди.  Лакин дүшүнүрдүм: «Бәс Аллаһ һара бахыр?» Бу суалын ҹавабыны билмәк истәјирдим.

Нөвбәти ајларда суалымын ҹавабыны тапдым. Вахт кечдикҹә исә мән истәнилән вәзијјәтдә Јеһоваја садиглијини сүбут едән чохлу сајда инсанла таныш олдум.

Лондона гајыданда достумун анасыны тапдым. О мәнә Мүгәддәс Китаб верди. Сонра Амстердама (Нидерланд) ҝетдим. Күчәдә ишығын алтында Мүгәддәс Китабы охујанда бир Јеһованын Шаһиди мәни ҝөрдү. О мәнә чох шеј өјрәтди. Сонра мән Дублинә (Ирландија) ҝетдим вә орада Јеһованын Шаһидләринин филиалыны ахтарыб тапдым. Орада Артур Метјус адлы бир гардашла таныш олдум. О, чох ағыллы вә тәҹрүбәли гардаш иди. Ондан хаһиш етдим ки, мәнимлә Мүгәддәс Китабы өјрәнсин. О да разылашды.

Мән бөјүк һәвәслә Јеһованын Шаһидләринин дәрҹ етдији журналлары, китаблары охујурдум. Тәбии ки, Мүгәддәс Китабы да охујурдум. Бу мәнә бөјүк зөвг верирди. Јығынҹагларда ҝөрүрдүм ки, әсрләрдир мүдрикләри нараһат едән суалларын ҹавабыны һәтта ушаглар да билирләр. Мәсәлән: «Пислијин көкү һарадан ҝәлиб? Аллаһы неҹә јахындан танымаг олар? Өлүмдән сонра һәјат вармы?» Мән демәк олар ки, јалныз Јеһованын Шаһидләри илә үнсијјәт едирдим. Чүнки өлкәдә онлардан башга һеч кими танымырдым. Онлар мәнә Јеһованы севмәји өјрәтдиләр, үрәјимдә Онун ирадәсини јеринә јетирмәк истәји ојатдылар.

1972-ҹи илдә вәфтиз олундум. Бир ил сонра өнҹүллүјә башладым вә Шимали Ирландијанын Нјури шәһәриндәки балаҹа јығынҹаға кечдим. Дағын јамаҹында јерләшән бир даш евдә кирајә галырдым. Әтрафда ондан башга ев јох иди. Јахынлыгдакы чәмәнликдә инәкләр отлајырды вә мән нитгләрими онларын гаршысында мәшг едирдим. Онлар чејнәјә-чејнәјә санки мәнә диггәтлә гулаг асырдылар. Дүздүр, инәкләр мәнә мәсләһәт верә билмирди, амма динләјиҹиләрлә ҝөз тәмасы гурмағы өјрәнмәјә көмәк етдиләр. 1974-ҹү илдә мән хүсуси өнҹүл тәјин олундум вә Најҝел Питлә бәрабәр хидмәт етмәјә башладым. О мәним өмүрлүк достум олду.

О вахт Шимали Ирландијада зоракылыг баш алыб ҝедирди. Она ҝөрә дә бәзиләри ораны «бомбалар вә ҝүлләләр дијары» адландырырды. Күчә савашлары, снајпер һүҹумлары, ҝүлләләнмә, машынларын бомба илә партладылмасы ади бир һала чеврилмишди. Проблемин көкүндә әсасән сијаси вә дини мәсәләләр дурурду. Бунунла белә, һәм протестантлар, һәм дә католикләр Јеһованын Шаһидләринин сијаси мәсәләләрдә  битәрәф мөвге тутдуғуну билирдиләр. Буна ҝөрә дә биз сәрбәст вә тәһлүкәсиз шәкилдә тәблиғ едирдик. Адәтән ев саһибләри зоракылығын һарада, нә вахт олаҹағыны билирдиләр вә бизи хәбәрдар едирдиләр ки, ора ҝетмәјәк.

Амма јенә дә бәзән тәһлүкәли вәзијјәтләрдән гачмаг олмурду. Бир дәфә Денис Карриган адлы бир өнҹүл гардашла јахынлыгдакы шәһәрдә тәблиғ едирдик. Икинҹи дәфә иди ки, бу шәһәрә ҝәлирдик. Һәмин шәһәрдә бир нәфәр дә олсун Јеһованын Шаһиди јох иди. Бир гадын бизи ҝизли Британија әсҝәри олмагда иттиһам етди, ҝөрүнүр, Ирландија аксенти илә данышмадығымыза ҝөрә о, белә дүшүнмүшдү. Бу, горхулу иттиһам иди. Әсҝәрләрлә садәҹә хош данышдығына ҝөрә инсан өлдүрүлә вә ја дизиндән ҝүлләләнә биләрди. Биз сојугда чөлдә дуруб автобус ҝөзләјирдик. Әтрафда биздән башга һеч кәс јох иди. Һәмин вахт бир машын гадынла данышдығымыз кафенин гаршысында дајанды. Гадын чөлә чыхыб машында отуран ики киши илә данышды. О, әли илә бизи ҝөстәриб нә исә дејирди. Сонра онлар јаваш-јаваш сүрүб бизә тәрәф ҝәлдиләр вә автобусун ҹәдвәли барәдә сорушдулар. Автобус ҝәләндә онлар сүрүҹү илә данышмаға башладылар, амма нә данышдыгларыны ешитмәдик. Автобусда биздән башга сәрнишин јох иди. Она ҝөрә дә әмин идик ки, бизи шәһәрдән кәнара апарыб башымыза ојун ачаҹаглар. Амма дүшүндүјүмүз кими олмады. Автобусдан дүшәндә сүрүҹүдән сорушдум: «О кишиләр сиздән бизим барәмиздә сорушурдулар?» Сүрүҹү ҹаваб верди: «Сизин ким олдуғунузу билирәм, онлара да изаһ етдим. Нараһат олмајын, сиз тәһлүкәсизликдәсиниз».

1976-ҹы илдә Дублиндә кечирилән вилајәт топлантысында a Инҝилтәрәдән ҝәлән Полин Ломакс адлы хүсуси өнҹүл баҹы илә таныш олдум. О, руһән јеткин, тәвазөкар, хошхасијјәт баҹы иди. О вә гардашы Реј һәгигәтдә бөјүмүшдүләр. Бир илдән сонра Полин вә мән евләндик. Биз Шимали Ирландијанын Баллимина шәһәриндә хүсуси өнҹүл кими хидмәтимизи давам етдирдик.

Биз бир мүддәт рајон хидмәтиндә олдуг. Белфастда, Лондондерридә вә диҝәр тәһлүкәли әразиләрдә олан баҹы-гардашлары зијарәт едир, онларла бирҝә хидмәт едирдик. Онлар дәрин көк салмыш дини әгидәләриндән, гәрәздән, нифрәтдән азад олуб Јеһоваја сәдагәтлә хидмәт едирдиләр. Бу баҹы-гардашларын иманы бизә ҝүҹлү тәсир бағышлады. Јеһова онлара бол-бол немәтләр верирди, онлары горујурду.

Мән Ирландијада он ил јашадым. 1981-ҹи илдә бизи Ҝилад мәктәбинин 72-ҹи синфинә дәвәт етдиләр. Мәзун оландан сонра Сјерра-Леонејә (Гәрби Африка) тәјин олундуг.

Биз 11 ҝөзәл хүсуси тәјинатлы мүждәчи илә бир евдә јашајырдыг. Бизим бир мәтбәхимиз, үч ајагјолумуз, ики һамамымыз, бир телефонумуз, бир палтарјујан вә бир палтаргурудан машынымыз вар иди. Ишыглар тез-тез, ҝөзләнилмәдән сөнүрдү. Евин дамында сичовуллар, зирзәмисиндә исә кобралар вар иди.

Һәјат шәраитимиз јахшы олмаса да, биз хидмәтдән севинҹ дујурдуг. Инсанлар Мүгәддәс Китаба һөрмәтлә јанашырдылар, бизә диггәтлә гулаг асырдылар. Чохлары Мүгәддәс Китабы өјрәнир вә Јеһованын Шаһиди олурду. Јерли ҹамаат мәнә «ҹәнаб Роберт», Полинә исә «ханым Роберт» дејә мүраҹиәт едирди. Амма сонра мән даһа чох филиалда хидмәт етмәјә башладым, саһә хидмәтинә аз чыхырдым. Она ҝөрә дә јерли ҹамаат Полини даһа чох ҝөрдүјү үчүн она «ханым Полин», мәнә исә «ҹәнаб Полин»  дејә мүраҹиәт етмәјә башлады. Бу, Полинин хошуна ҝәлирди.

Баҹы-гардашларын чоху касыб иди, амма Јеһова онларын гајғысына галырды, һәтта бәзән гејри-ади шәкилдә (Мәт. 6:33). Бир дәфә бир баҹынын чох аз пулу вар иди. Бу пула јалныз өзүнә вә ушагларына бирҝүнлүк јемәк ала биләрди. Амма о, бүтүн пулуну хәстә олан бир гардаша верди. Она малјарија дәрманы алмаг лазым иди. Елә һәмин ҝүн бир гадын баҹымызын јанына ҝәлди. О, сачыны дүзәлтдириб баҹыја пул верди. Белә мараглы һадисәләр тез-тез олурду.

Доггуз ил Сјерра-Леонедә хидмәт етдик. Сонра бизи Ниҝерија Бејтелинә тәјин етдиләр. Инди биз бөјүк бир филиалда хидмәт едирдик. Мән бурада Сјерра-Леонедәки кими офисдә ишләјирдим. Амма Полин үчүн бу, бөјүк дәјишиклик иди вә она бир аз чәтин ҝәлирди. О, һәр ај 130 саат тәблиғ едирди вә јахшы шаҝирдләри вар иди. Инди исә о, филиалда дәрзи кими ишләмәли, сөкүлмүш, зәдәләнмиш палтарлары тикмәли, тәмир етмәли иди. Дүздүр, вәзијјәтә өјрәшмәк үчүн она бир аз вахт лазым олду. Амма о баша дүшүрдү ки, ҝөрдүјү иш башгалары үчүн чох дәјәрлидир. Буна ҝөрә дә Полин диггәтини диҝәр бејтеллиләри руһландырмаг үчүн фүрсәтләр ахтармаға ҹәмләјирди.

Ниҝерија мәдәнијјәти бизим үчүн јени иди, һәлә чох шеј өјрәнмәли идик. Бир дәфә бир гардаш бир баҹы илә мәним офисимә ҝәлди. Баҹы Бејтелә јени дәвәт олунмушду вә гардаш мәни онунла таныш етмәк истәјирди. Саламлашмаг үчүн баҹыја әлими узаданда о, јерә гәдәр әјилиб мәнә тәзим етди. Чашыб галдым. Дәрһал ағлыма ики Мүгәддәс Китаб ајәси ҝәлди: Һәвариләрин ишләри 10:25, 26 вә Вәһј 19:10 ајәләри. Өз-өзүмә дүшүндүм: «Ҝөрәсән она дејим белә етмәсин?» Амма сонра фикирләшдим ки, ону Бејтелдә хидмәт етмәк үчүн дәвәт едибләр. Демәли, о, Мүгәддәс Китаб тәлимләрини јахшы билир.

Баҹы илә сөһбәтими ҝүҹ-бәла илә давам етдирдим. О ҝедәндән сонра исә бир аз арашдырма апардым. Сән демә, һәмин вахт һәлә дә өлкәнин бәзи әразиләриндә тәзим етмәк адәти вар иди. Һәм кишиләр, һәм гадынлар саламлашаркән тәзим едирди. Бу, һөрмәт әламәти иди, ибадәт јох. Мүгәддәс Китабда да буна даир нүмунәләр вар (1 Ишм. 24:8). Севинирдим ки, һәмин вахт билмәдән баҹыны утандыраҹаг нә исә демәмишәм.

Биз Ниҝеријада узун илләр Јеһоваја сәдагәтлә хидмәт едән чохлу баҹы-гардашла таныш олдуг.  Бунлардан бири Ајзаја Адагбона b гардаш иди. О, һәгигәти ҝәнҹ јашларындан билирди. Сонралар она ҹүзам диагнозу гојулду. Буна ҝөрә дә ону ҹүзам хәстәханасына ҝөндәрдиләр. Орада јеҝанә Јеһованын Шаһиди о иди. Тәгибләрә бахмајараг, о, 30-дан чох ҹүзамлыја Мүгәддәс Китаб һәгигәтләрини өјрәнмәјә көмәк етмишди вә онун сајәсиндә хәстәханада јығынҹаг јаранмышды.

1996-ҹы илдә биз Кенија филиалына тәјин олундуг. Әввәлдә данышдығым һадисәдән сонра илк дәфә иди ки, Кенијаја ҝәлирдим. Биз Бејтелдә галырдыг. Бејтели зијарәт едәнләрин арасында мејмунлар да вар иди. Баҹылар мејвә апаранда мејмунлар мејвәләри оғурлајырдылар. Бир дәфә бир баҹы Бејтелдә отағынын пәнҹәрәсини ачыг гојуб ҝедиб. Ҝери гајыданда ҝөрүб ки, мејмунлар отагда әлләринә кечәни јејирләр. Баҹы гышгырыб гачыб. Бу заман мејмунлар да гышгырышыб пәнҹәрәдән тулланыблар.

Полин вә мән суаһили дилиндә кечирилән јығынҹаға ҝедирдик. Бир мүддәт сонра мәни јығынҹағын китабөјрәнмәсини (индики ады Мүгәддәс Китаб дәрси) апармаға тәјин етдиләр. Амма мән һәмин дили чох пис билирдим. Суаллары охуја билмәк үчүн әввәлҹәдән һазырлашырдым. Амма әҝәр јығынҹагдакылар суала јазылдығы кими дејил, өз сөзләри илә ҹаваб верирдиләрсә, онлары баша дүшмүрдүм. Чох гәрибә вәзијјәт иди. Баҹы-гардашлара ҝөрә пис олурдум. Китабөјрәнмәни кечирмәјимә сәбирлә јанашмалары мәни һејран етди.

Кенијада бир илдән аз хидмәт етдик. 1997-ҹи илдә бизи Нју-Јорка, Бруклиндәки Бејтелә тәјин етдиләр. Биз инди инсанларын мадди рифаһынын јүксәк олдуғу бир әразидә хидмәт едирдик. Бу да өзү илә бир сыра чәтинликләр ҝәтирирди (Мәс. 30:8, 9). Бунунла белә, һәтта бу ҹүр әразидә баҹы-гардашлар бөјүк иман тәзаһүр етдирирдиләр. Онлар өз вахтларындан вә мадди вәсаитләриндән варланмаг үчүн јох, Јеһованын тәшкилатына дәстәк олмаг үчүн истифадә едирдиләр.

Бу илләр әрзиндә мүхтәлиф вәзијјәтләрдә олан баҹы-гардашларымызын ҝөзәл иман нүмунәләрини ҝөрмүшүк. Мәсәлән, Ирландијада зоракылыг вә иғтишашлара бахмајараг, Африкада касыбчылыға вә сивилизасијадан узаг олмаларына бахмајараг, АБШ-да исә мадди рифаһын јахшы олмасына бахмајараг, баҹы-гардашларын бөјүк иман ҝөстәрдикләрини ҝөрдүк. Һәр вәзијјәтдә Она садиг галан бәндәләринә баханда Јеһованын гәлби фәрәһлә долур.

Илләр «тохуҹу мәкикиндән дә сүрәтли» кечди (Әјј. 7:6). Инди биз Јеһованын бир-бирини севән диҝәр садиг хидмәтчиләри илә бирликдә Нју-Јоркда, Ворвикдәки баш идарәдә хидмәт едирик. Чох шадыг ки, тезликлә Атасынын мүбарәк бәндәләрини мүкафатландыраҹаг Падшаһымыз Иса Мәсиһи дәстәкләмәк үчүн әлимиздән ҝәләни едирик (Мәт. 25:34).