Атасы аневризма хәстәлији уҹбатындан һәјатыны итирәндә Даминин ҹәми алты јашы вар иди. Дерикин доггуз јашы оланда атасы үрәк хәстәлијиндән вәфат етмишди. Узун сүрән хәрчәнҝ хәстәлији једди јашлы Ҹенинин анасыны әлиндән алмышды *.

Бу ушагларын үчү дә валидејнини итириб. Әҝәр бу, сәнинлә дә баш верибсә, онда бу мәгалә онларын иткиси илә барышмағына көмәк едә биләр *. Ҝәл әввәл кәдәр һисси илә бағлы бәзи фактлара нәзәр салаг.

Кәдәр һамыда ејни олмур. Бу, о демәкдир ки, һәрә кәдәрини бир ҹүр бүрузә верир. Бир китабда дејилир: «Кәдәрин өһдәсиндән ҝәлмәјин дүстуру јохдур» («Helping Teens Cope With Death»). Әсас одур ки, көнлүндәки дәрд-гәми боғмајасан. Нәјә ҝөрә? Чүнки...

Кәдәри ҝизләтмәк зәрәрлидир. Һаггында данышдығымыз Ҹени дејир: «Дүшүнүрдүм ки, јашҹа кичик олан баҹыма ҝөрә мөһкәм олмалыјам, буна ҝөрә дә һиссләрими боғурдум. Ҝүнү бу ҝүн дә гәм-гүссәми ҝизләтмәјә чалышырам, бу исә сағламлыға зијандыр».

Мүтәхәссисләр дә белә һесаб едир. Бир китабда јазылыб: «Инсан һиссләрини һеч вахт тамамилә боға билмәз. Бу һиссләр нә вахтса өзүнү бүрузә верәҹәк: инсан ја бир ҝүн һиссләрини ҹиловлаја билмәјиб өзүндән чыхаҹаг, ја да сәһһәтиндә проблемләр јаранаҹаг» («The Grieving Teen»). Кәдәрини боғмаға чалышан инсан гәлб ағрысыны унутмаг үчүн ичкијә вә ја наркотикә алудә ола биләр.

Кәдәр гарышыг һиссләрлә мүшајиәт олунур. Мәсәлән, бәзиләри өлән инсаны «нијә мәни атыб ҝетдин» сөзләри илә ҝүнаһландырыр. Диҝәрләри «еј Аллаһ, нијә гојдун о өлсүн» дејиб Аллаһы тәгсирләндирир. Бир башгалары исә һәјатыны итирән инсана дедикләри һансыса сөзә вә ја етдикләри һансыса һәрәкәтә ҝөрә өзләрини гынајырлар, чүнки сәһвләрини дүзәлтмәк артыг мүмкүн дејил.

Бәли, кәдәр өзүнү мүхтәлиф ҹүр бүрузә верир. Бәс сән өзүнү әлә алыб һәјата давам етмәк үчүн нә едә биләрсән?

Үрәјини кимәсә бошалт. Сәнин үчүн ағыр бир дөвр олдуғуна ҝөрә, бәлкә дә, тәк галмаг истәјәҹәксән. Амма аилә үзвүнә вә ја достуна үрәјини бошалтсан, һиссләринлә мүбаризә апара биләҹәксән вә кәдәрин сәни үстәләмәсинә јол вермәјәҹәксән (Мүгәддәс Китаб принсипи: Мәсәлләр 18:24).

Ҝүндәлик тут. Вәфат етмиш валидејнин һаггында ән хош хатирәләрини, онда бәјәндијин хүсусијјәтләри јаз. Сән она нәдә бәнзәмәк истәјәрдин?

Әҝәр мәнфи фикирләр сәни раһат бурахмырса, мәсәлән, валидејнин өлмәздән бир мүддәт әввәл она гаршы кобудлуг етмисәнсә, кечирдијин һиссләри вә сәбәбини јаз. Белә башлаја биләрсән: «Өзүмү ҝүнаһкар һисс едирәм, чүнки атам өлмәздән бир ҝүн әввәл онунла мүбаһисә етмишдим».

Сонра өзүнү ҝүнаһландырмағынын нә үчүн әсассыз олдуғуну дүшүн. Бир китабда јазылыр: «Үзр истәмәк үчүн даһа һеч вахт имканынын олмајаҹағыны билә билмәздин, буна ҝөрә дә өзүнү ҝүнаһландырма. Мүмкүн дејил ки, инсан һәјаты боју сонрадан пешман олаҹағы һәр һансы бир сөз демәсин» («The Grieving Teen») (Мүгәддәс Китаб принсипи: Әјјуб 10:1).

Сағламлығына фикир вер. Кифајәт гәдәр истираһәт ет, идманла мәшғул ол, дүзҝүн гидалан. Әҝәр иштаһан јохдурса, һеч олмаса, иштаһан олана кими ҝүн әрзиндә бир нечә дәфә сағлам гәлјаналты ет. Кәдәрини гејри-сағлам гидаларла вә спиртли ичкиләрлә боғмаға чалышма. Онларын зијандан башга һеч бир хејри јохдур.

Аллаһа дуа елә. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Сән гајғы јүкүнү Јеһоваја вер, О, сәнә дајаг олар» (Зәбур 55:22). Дуа инсанын өзүнү сакитләшдирмәси үчүн бир васитә дејил. Бу, «һәр дәрдимиздә бизә тәсәлли» верән Аллаһла сөһбәтдир (2 Коринфлиләрә 1:3, 4).

Мәсәлән, Аллаһ бизә тәсәллини Өз Кәламы васитәсилә верир. Буна ҝөрә дә мәсләһәт ҝөрәрдик ки, өлән инсанын һал-һазырда һарада олдуғу һагда вә дирилмә үмиди барәдә Мүгәддәс Китабда нә дејилдијини арашдырасан * (Мүгәддәс Китаб принсипи: Зәбур 94:19).