Бунунла белә интернетдә чох вахт кечирән ушаглар адәтән...

• електрон ҹиһазларындан асылы олурлар.

• киберхулиганлыг едир вә ја киберхулиганлыға мәруз галырлар.

• истәр-истәмәз порнографик шәкилләрлә растлашырлар.

АСЫЛЫЛЫГ

Бәзи онлајн мәшғулијјәтләр, мәсәлән, ојунлар асылылыг јарадыр. Бу, тәсадүфи дејил. Бир китабда дејилир: «Телефонлардакы тәтбигләр елә тәртиб олунур ки, телефон әлимиздән дүшмәсин» («Reclaiming Conversation»). Тәтбигләрдән истифадә едәркән чыхан рекламлара бахдыгҹа рекламчылар үчүн ҝәлир мәнбәјинә чеврилирик.

ДҮШҮНҮН: Өвладларыныз електрон ҹиһазларындан асылыдыр? Онлара вахтын гәдрини билмәјә неҹә көмәк едә биләрсиниз? (ЕФЕСЛИЛӘРӘ 5:15, 16).

КИБЕРХУЛИГАНЛЫГ

Бәзи инсанлар онлајн мәканда агрессив, кобуд давраныр, башгаларынын һиссләрини нәзәрә алмыр. Бу исә хулиганлыға ҝәтириб чыхарыр.

Бәзиләри исә даһа чох инсан тәрәфиндән бәјәнилмәк вә изләнилмәк мәгсәдилә интернетдә кобудлуг едир. Јахуд да кимсә өзүнүн кәнарда галдығыны, мәсәлән, гонаглыға дәвәт олунмадығыны ҝөрәндә дүшүнүр ки, она гаршы кобудлуг едилиб.

ДҮШҮНҮН: Өвладларыныз интернетдә әдәб гајдаларына риајәт едир? (Ефеслиләрә 4:31). Нәдәнсә кәнарда галдыгларыны ҝөрәндә неҹә давранырлар?

ПОРНОГРАФИЈА

Интернетдә әхлагсыз мәзмунлу материаллар асанлыгла әлчатандыр. Валидејнләр баша дүшмәлидирләр ки, филтр тәтбигләри бу ҹүр материалларын гаршысыны мүәјјән гәдәр алса да, там мүдафиәни тәмин етмир.

Секстингә, јәни ачыг-сачыг шәкилләрин ҝөндәрилмәсинә вә гәбул едилмәсинә ҝөрә инсан ҹинајәт мәсулијјәтинә ҹәлб олуна биләр. Өлкәнин ганунларындан вә иштиракчыларын јашындан асылы олараг, секстинглә мәшғул оланлар ушаг порнографијасы јајмагда иттиһам олуна биләр.

ДҮШҮНҮН: Өвладларыныза неҹә баша сала биләрсиниз ки, интернетдә әхлагсыз шәкилләрә бахмасынлар вә ја һеч кимә бу ҹүр шәкилләр ҝөндәрмәсинләр? (ЕФЕСЛИЛӘРӘ 5:3, 4).

ӨВЛАДЛАРЫНЫЗЫ БАША САЛЫН

«Рәгәмсал јерлиләр» технолоҝијадан мәһарәтлә истифадә етсәләр дә, онлары истигамәтләндирмәк лазымдыр. Бир китабда дејилир ки, ушаға дүзҝүн истифадә етмәји өјрәтмәмиш смартфон вә ја башга бир ҹиһаз вермәк она «үзмәји баҹармадығы һалда суја баш вурмаға иҹазә вермәк гәдәр мәсулијјәтсизликдир» («Indistractable»).

Сизә ујғун ҝәлән мәсләһәтләри сечин, јахуд өз фикирләринизи јазын.

• Ушаға интернет мәканында әдәб гајдаларына әмәл етмәји өјрәдин.

• Нәдәнсә кәнарда галдығыны дүшүнәндә дүзҝүн давранмағы баша салын.

• Әдәбсиз мәзмунлу материалларын мүмкүн гәдәр гаршысыны алын.

• Ушағын телефонуну вахташыры јохлајын.

• Телефондан истифадә үчүн ҝүндәлик лимит тәјин един.

• Ушаға гапалы јердә, хүсусән дә, ҝеҹә електрон ҹиһазлардан истифадә етмәји гадаған един.

• Сүфрә архасында електрон ҹиһазлардан истифадә етмәјә иҹазә вермәјин.