Ибн әл-Һејсәм тәхминән ерамызын 965-ҹи илиндә индики Ирагын Бәсрә шәһәриндә анадан олмушдур. О, астрономија, кимја, ријазијјат, тибб, мусиги, оптика, физика вә поезија илә марагланырды. Бәс һансы саһәдәки наилијјәтләринә ҝөрә она миннәтдар олмалыјыг?

Ибн әл-Һејсәм һагда бир рәвајәт узун мүддәт дилдән-дилә долашмышды. Бу, онун Нил чајынын ахыныны тәнзимләмәк планы һагда иди. Ибн әл-Һејсәмин бу планы тәхминән мин ил сонра, 1902-ҹи илдә Асуанда һәјата кечирилмишди.

Рәвајәтә ҝөрә, ибн әл-Һејсәм Мисирдә гураглыг вә дашгынын фәсадларыны азалтмаг үчүн Нил үзәриндә бәнд чәкмәклә бағлы иддиалы планлар ирәли сүрүр. Гаһирә һөкмдары хәлифә әл-Һаким бу һагда ешидәндә ону бәнд чәкмәси үчүн Мисирә дәвәт едир. Ибн әл-Һејсәм ҝәлиб чајы өз ҝөзләри илә ҝөрәндә бу лајиһәнин онун имканы дахилиндә олмадығыны баша дүшүр. Дәјишкән характерли хәлифәнин ҹәзасындан горхараг о, ҹаныны гуртармаг үчүн 1021-ҹи илә — хәлифәнин өлүмүнә гәдәр, тәхминән 11 ил әрзиндә өзүнү дәлилијә вурур. Бу мүддәт әрзиндә ону марагландыран диҝәр саһәләрлә мәшғул олмаға бол вахты олур.

Ибн әл-Һејсәмин сәрбәст бурахылана гәдәр әксәр һиссәсини тамамладығы једди ҹилдлик «Оптиканын хәзинәси» әсәри «физика тарихиндә ән әһәмијјәтли китаблардан бири» һесаб олунур. О, бурада ишығын рәнҝләрә парчаланмасы, ҝүзҝүләрдә әкс олунмасы вә бир мүһитдән диҝәр мүһитә кечәркән сынмасы да дахил олмагла, ишығын хассәләри үзәриндә апардығы тәҹрүбәләрдән бәһс едир. О һәмчинин визуал  гаврајышы, ҝөзүн анатомијасы вә гурулушуну тәдгиг етмишди.

Артыг XIII әсрдә ибн әл-Һејсәмин әсәрләри әрәбҹәдән латын дилинә тәрҹүмә едилмишди. Әсрләр сонра Авропа алимләри нүфузлу мәнбә кими онун әсәрләринә истинад едирдиләр. Ибн әл-Һејсәмин линзаларын хүсусијјәтләри илә бағлы апардығы гејдләр Авропада линзалары бир-биринин гаршысына гојмагла микроскоп вә телескопу ихтира едән ејнәк истеһсалчыларынын ишинин бүнөврәси олду.

Ибн әл-Һејсәм илк камера обскура сајылан гурғуну дүзәлдәндә фотографијанын әсасыны тәшкил едән принсипләри мүәјјән етди. Бу гурғу гаранлыг гутудан ибарәтдир. Ишыг кичик өлчүлү дәлик васитәсилә «гаранлыг отаға» дахил олараг гаршысында олан диварын үзәринә чөлдәки мәнзәрәнин тәрс ҝөрүнтүсүнү әкс етдирир.

1800-ҹү илдә галыҹы тәсвирләр әлдә етмәк үчүн камера обскураја фотографик лөвһәләр әлавә едилди. Нәтиҹәдә, фотоапарат јаранды. Бүтүн мүасир фотоапаратлар — елә ҝөзүмүзүн өзү дә камера обскуранын физики принсипләринә маликдир *.

Ибн әл-Һејсәмин ишләрини һејрәтамиз едән онун тәбии һадисәләри систематик вә хырдалығына гәдәр арашдырмасы иди. Онун јанашма тәрзи һәмин дөвр үчүн олдугҹа гејри-ади иди. Ибн әл-Һејсәм нәзәријјәләрини тәҹрүбә јолу илә сынагдан кечирән илк тәдгигатчылардан биридир. О, әсасы олмајан гәбул едилмиш һикмәти шүбһә алтына алмагдан чәкинмирди.

Мүасир елмин мөвгејини нөвбәти шүарла сәҹијјәләндирмәк олар: «Инамыны әсасландыр!» Бәзиләри ибн әл-Һејсәми «мүасир елми методун атасы» адландырыр. Одур ки, бизим она миннәтдар олмаға чох сәбәбимиз вар.