1. Сурија вә Исраилин планы нә үчүн баш тутмады?

ЕРАМЫЗДАН әввәл 762-ҹи 759-ҹу илләр арасында Исраил вә Сурија падшаһлары Јәһуда падшаһлығына гаршы мүһарибә елан етдиләр. Онларын мәгсәди Јерусәлими әлә кечирмәк, падшаһ Ахазы тахтдан салыб јеринә, еһтимал ки, Давуд падшаһын нәслиндән олмајан башга бирини әјләшдирмәк иди (Јешаја 7:5, 6). Анҹаг Исраил падшаһы јахшы билмәли иди ки, Јеһова Давудун нәслиндән олан бир шәхсин әбәдијјән Онун тахтына әјләшәҹәјини дејиб вә Аллаһын сөзү һеч вахт боша чыхмыр (Јешуа 23:14; 2 Шам. 7:16).

2-4. Јешаја 7:14, 16 ајәләринин а) ерамыздан әввәл сәккизинҹи әсрдә; б) ерамызын биринҹи әсриндә неҹә јеринә јетдијини изаһ един.

² Илк бахышдан елә ҝәлирди ки, Сурија-Исраил иттифагы гәләбә чалаҹаг. Тәкҹә бир дөјүшдә Ахаз 120 000 иҝид дөјүшчүсүнү итирмишди! «Падшаһын оғлу» Маасеја өлдүрүлмүшдү (2 Салн. 28:6, 7). Анҹаг Јеһова һәр шеји ҝөрүрдү. О, Давуда вердији вәди хатырлајырды, буна ҝөрә дә Јешаја пејғәмбәри ҝөндәрди ки, олдугҹа руһландырыҹы хәбәр чатдырсын.

³ Јешаја демишди: «Будур, бакирә гыз һамилә олуб оғлан доғаҹаг, адыны Иммануел гојаҹаг... Бу ушаг писә пис дејиб јахшыны сечә билмәздән әввәл сәни дәһшәтә салан о ики падшаһын [Сурија вә Исраилин] торпаглары бош галаҹаг» (Јешаја 7:14, 16). Дүздүр, бу пејғәмбәрлијин биринҹи һиссәси чох вахт Мәсиһин доғулмасына аид едилир (Мат. 1:23). Анҹаг ерамызын биринҹи әсриндә бу ики падшаһын, Сурија вә Исраил падшаһларынын Јәһуда үчүн һеч  бир тәһлүкәси олмадығындан Иммануел һагда пејғәмбәрлик илк дәфә Јешајанын ҝүнләриндә јеринә јетмәли иди.

⁴ Јешаја бу хәбәри чатдырдыгдан гыса мүддәт сонра онун арвады һамилә галды вә Маһер-Шалал-Хаш-Баз адында оғул доғду. Чох ҝүман ки, Јешајанын һаггында пејғәмбәрлик етдији «Иммануел» һәмин ушаг иди *. Гәдимдә доғулан көрпәјә, еһтимал ки, һәр һансы хүсуси һадисә илә әлагәдар бир ад гојулурду, анҹаг валидејнләри вә гоһумлары ону башга адла чағырырдылар (2 Шам. 12:24, 25). Исаја Иммануел ады илә мүраҹиәт олундуғуна даир һеч бир сүбут јохдур. (Јешаја 7:14; 8:3, 4 ајәләрини оху.)

5. Ахаз падшаһ һансы ағылсыз гәрары верди?

⁵ Исраиллә Сурија Јәһуданы әлә кечирмәк истәдикләри бир вахтда һәмин әразијә башга бир ишғалчы дөвләт дә ҝөз дикмишди. Бу, чичәкләнмәкдә олан дүнја империјасы Ашшур иди. Јешаја 8:3, 4 ајәләринә әсасән, Ашшур ҹәнуб падшаһлығы Јәһудаја һүҹум етмәздән габаг, «Дәмәшгин сәрвәти»ни вә «Самаријанын гәнимәти»ни апараҹагды. Аллаһын Јешаја васитәсилә дедији сөзләрә етибар етмәк әвәзинә, имансыз Ахаз ашшурлуларла һәлака апаран сазиш бағлады вә нәтиҹәдә, онлар јәһудалылары сыхышдырмаға башладылар (2 Пад. 16:7—10). Бир чобан кими, Ахаз Јәһуданы гараҝүнә гојду! Ҝәлин өзүмүздән сорушаг: «Ваҹиб гәрарлар гәбул едәндә мән Аллаһа етибар едирәм, јохса инсанлара?» (Сүл. мәс. 3:5, 6).

6. Хизгија Ахаздан нәдә фәргләнирди?

⁶ Ахаз ерамыздан әввәл 746-ҹы илдә өлдү вә онун јеринә оғлу Хизгија игтисади вә руһани ҹәһәтдән аҹынаҹаглы вәзијјәтдә олан Јәһуданын падшаһы олду. Тахта әјләшән ҝәнҹ падшаһын ҝөрәҹәји илк иш нә олаҹагды? Јәһуданы игтисади ҹәһәтдән дирчәлтмәк? Хејр. Руһани инсан олан Хизгија, бир чобан кими, халгына ҹан јандырырды. Онун илк иши тәмиз ибадәти бәрпа етмәк вә итаәтсиз халгын Јеһова илә мүнасибәтини мөһкәмләндирмәк иди. Хизгија Аллаһын ондан нә ҝөзләдијини баша дүшәндә гәтијјәтлә һәрәкәт етди. Бу, бизим үчүн неҹә дә ҝөзәл нүмунәдир! (2 Салн. 29:1—19).

7. Нәјә ҝөрә левилиләр үчүн јени падшаһын дәстәји ваҹиб иди?

⁷ Тәмиз ибадәтин бәрпа едилмәсиндә левилиләрә ваҹиб тапшырыг верилмишди. Буна ҝөрә дә Хизгија левилиләрлә ҝөрүшүб онлары үрәкләндирди. Бу ҝөрүшдә падшаһын: «Рәбб сизи сечиб ки, Онун өнүндә хидмәт едәсиниз», — сөзләрини ешидән садиг левилиләр севинҹ ҝөз јашларыны сахлаја билмәдиләр (2 Салн. 29:11). Бәли, левилиләр тәмиз ибадәти бәрпа етмәк үчүн ајдын ҝөстәриш алмышдылар!

8. Хизгија халгы руһән дирчәлтмәк үчүн даһа һансы аддымлары атды вә бунун нәтиҹәси нә олду?

⁸ Хизгија Јәһуданы вә Исраили бөјүк Пасха бајрамыны гејд етмәјә дәвәт етди. Онун ардынҹа исә халг једди ҝүн давам едән Мајасыз чөрәк бајрамыны гејд етди. Бајрам халга о гәдәр севинҹ бәхш етмишди ки, онлар бајрамы даһа једди ҝүн дә кечирмәк гәрарына ҝәлдиләр. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Јерусәлим бөјүк севинҹ ичиндә иди, чүнки Исраил падшаһы Давуд оғлу Сүлејманын дөврүндән бәри Јерусәлимдә белә  бајрам олмамышды» (2 Салн. 30:25, 26). Бу бајрам халгы әмәлли-башлы руһландырмышды. 2 Салнамәләр 31:1 ајәсиндән охујуруг: «Бүтүн бу иш гуртаранда орада олан бүтүн Исраиллиләр... даш сүтунлары сындырды, Ашера бүтләрини кәсди... сәҹдәҝаһлары вә гурбанҝаһлары ахыра гәдәр дағытдылар». Беләҹә, Јәһуда халгы Јеһоваја тәрәф дөнмәјә башлады. Бу руһани тәмизләнмә халгы башларына ҝәләҹәк бәлалара һазырлајырды.

9. а) Исраилин планы нә үчүн баш тутмады? б) Санхерив Јәһуданы әлә кечирмәјә неҹә башламышды?

⁹ Јешајанын сөзләри јеринә јетир: ашшурлулар шимал падшаһлығы олан Исраили зәбт едир вә сакинләрини сүрҝүн едир, бунунла да Исраилин Давудун тахтыны әлә кечирмәк планы пуча чыхыр. Бәс ашшурлуларын планы нәдир? Инди ашшурлуларын һәдәфи Јәһудадыр. «Хизгијанын падшаһлығынын он дөрдүнҹү илиндә Ашшур падшаһы Санхерив Јәһуданын бүтүн галалы шәһәрләринә һүҹум едиб онлары алды». Мәлумата әсасән, Санхерив, үмумиликдә, Јәһуданын 46 шәһәрини әлә кечирмишди. Тәсәввүр един, һәмин вахт сиз Јерусәлимдә јашајырсыныз вә Ашшур ордусу Јәһуда шәһәрләрини бир-бир әлә кечирир. Белә вәзијјәтдә өзүнүзү неҹә һисс едәрдиниз? (2 Пад. 18:13).

10. Микеја 5:5, 6 ајәләриндәки сөзләр Хизгијаны нә үчүн үрәкләндирди?

¹⁰ Сөзсүз, Хизгија јахынлашмагда олан тәһлүкәдән хәбәрдар иди. Лакин атасы Ахаз кими, ағылсызҹасына бүтпәрәст халглардан көмәк истәмәк әвәзинә, Јеһоваја ҝүвәнди (2 Салн. 28:20, 21). Ола билсин, о, һәмин дөврдә јашајан Микеја пејғәмбәрин Ашшур барәдә габагҹадан дедији сөзләрдән аҝаһ иди: «[Ашшурлулара]... гаршы башчыларымыз — халгымыздан олан чохлу рәһбәрләримиз чыхар. Гылынҹла Ашшур торпагларыны... виран едәҹәкләр» (Мик. 5:5, 6). Сөзсүз, бу илһамланмыш сөзләр Хизгијаны үрәкләндирди, чүнки бу сөзләр ҝөстәрирди ки, ашшурлулара гаршы олдугҹа гејри-ади бир орду вурушаҹаг вә сонда онлар галиб ҝәләҹәк.

11. Башчылар һаггындакы пејғәмбәрлик, әсас етибарилә, нә вахт јеринә јетәҹәк?

¹¹ Башчылар һаггындакы пејғәмбәрлик,  әсас етибарилә, «Исраил үзәриндә Һөкмдар» олан вә «нәсли чох гәдимләрә [ҝедән]» Исанын доғулмасындан узун илләр сонра јеринә јетәҹәкди. (Микеја 5:1, 2 ајәләрини оху.) Бу, Јеһованын әксәр хидмәтчиләринин һәјаты мүасир «ашшурлу» тәрәфиндән һәдәфә алынан заман баш верәҹәк. Дүшмәнләрини мәғлуб етмәк үчүн Јеһова Оғлунун башчылыг етдији һансы ордудан истифадә едәҹәк? Бу суалын ҹавабыны сонра биләҹәјик. Амма әввәлҹә ҝәлин ҝөрәк Ашшурун һүҹумуна мәруз галан Хизгијадан нә өјрәнә биләрик.

12. Хизгија һансы аддымлары атды вә онунла бирҝә кимләр Аллаһын халгыны мүдафиә етди?

¹² Јеһова өзүмүзүн баҹармадығымыз шеји бизим үчүн етмәјә һәмишә һазырдыр, амма О ҝөзләјир ки, биз әлимиздән ҝәләни едәк. Хизгија «өз рәисләри вә сәркәрдәләри илә мәсләһәтләшди» вә онлар бирҝә гәрара ҝәлдиләр ки, «шәһәрдән кәнарда олан су мәнбәләрини» кәссинләр. Бундан әлавә, «Хизгија ҹәсарәтләнди, диварын бүтүн учмуш јерләрини тикди вә онун үстүндә гүлләләр дүзәлтди. Бајыр тәрәфдән башга бир дивар да тикди... Чохлу силаһ вә галхан дүзәлтди» (2 Салн. 32:3—5). Өз халгыны горумаг үчүн Јеһова ҹәсарәтли кишиләрдән — Хизгијадан, башчылардан вә руһән мөһкәм пејғәмбәрләрдән истифадә етмишди.

13. Халгы гаршыдан ҝәлән һүҹума һазырламаг үчүн Хизгија һансы ваҹиб аддымы атды? Изаһ един.

¹³ Хизгија сулары кәсмәкдән вә шәһәрин диварларыны мөһкәмләндирмәкдән даһа ваҹиб бир иш ҝөрдү. Бир чобан кими, о, халгы топлады вә: «Ашшур падшаһындан... горхмајын, руһдан дүшмәјин, чүнки бизимлә олан онунла оландан бөјүкдүр. Онунла олан инсан ҝүҹүдүр, анҹаг бизимлә олан Аллаһымыз Рәбдир ки, бизә көмәк едир вә мүһарибәләримиздә вурушур», — сөзләри илә онлары руһландырды. Бу, неҹә дә иманы мөһкәмләндирән хатырлатма иди — Јеһова Өз халгы үчүн вурушаҹагды! Буну ешидән јәһудиләр «Јәһуда падшаһы Хизгијанын сөзләриндән үрәкләнди». Бәли, Хизгијанын сөзләри халгы ҹәсарәтләндирди. Јеһова Өз пејғәмбәри васитәсилә дедији кими, Хизгија, башчылар вә сәркәрдәләр, еләҹә дә Микеја вә Јешаја пејғәмбәр јахшы чобан олдугларыны ҝөстәрдиләр (2 Салн. 32:7, 8; Микеја 5:5, 6 ајәләрини оху).

14. Баш елчи нәјә чалышырды, анҹаг халг неҹә мүнасибәт ҝөстәрди?

¹⁴ Ашшур падшаһы Јерусәлимин ҹәнуб-гәрбиндә, Лакишдә дүшәрҝә салды. Орадан үч елчисини Јерусәлимә ҝөндәрди ки, халгдан тәслим олмағы тәләб етсин. Онун баш елчиси мүхтәлиф фәндләрә әл атды. Ибрани дилиндә данышараг о, халгы падшаһа хәјанәт едиб ашшурлулара табе олмаға сәсләди вә онлары раһат һәјат сүрәҹәкләри бир дијара апараҹагларына даир јаланчы вәдләр верди. (2 Падшаһлар 18:31, 32 ајәләрини оху.) Сонра баш елчи иддиа етди ки, диҝәр халгларын аллаһлары онлара ибадәт едәнләри горуја билмәдији кими, Јеһова да јәһудиләри ашшурлуларын әлиндән гуртара билмәјәҹәк. Халгын бу бөһтанчыларын јаланларына ујмамасы тәрифәлајигдир. Бу ҝүн дә Јеһованын хидмәтчиләри онларын нүмунәсини тәглид едир. (2 Падшаһлар 18:35, 36 ајәләрини оху.)

15. Јерусәлим сакинләриндән нә тәләб олунурду вә Јеһова шәһәри неҹә хилас етди?

¹⁵ Ајдын мәсәләдир ки, Хизгија баш верәнләрә ҝөрә кәдәрләнмишди, лакин хариҹи гүввәләрдән көмәк ахтармаг  әвәзинә, о, Јешаја пејғәмбәрин јанына ҝетди. Јешаја она деди: «О [Санхерив] бу шәһәрә ҝирмәјәҹәк, ораја ох атмајаҹаг» (2 Пад. 19:32). Јерусәлимин бүтүн сакинләриндән ҝөзләнилән јеҝанә шеј өз јерләриндә галмаг иди. Јәһуда үчүн Јеһова дөјүшәҹәкди. Вә дөјүшдү дә! «О ҝеҹә Рәббин мәләји чыхыб Ашшур ордуҝаһында јүз сәксән беш мин нәфәри гырды» (2 Пад. 19:35). Јәһуданын хиласы Хизгијанын шәһәр суларыны кәсмәси вә ја диварлары бәрпа етмәси сајәсиндә јох, Аллаһын ҝүҹү сајәсиндә олду.

16. Бу ҝүн а) Јерусәлимин вәтәндашлары, б) «ашшурлу», ҹ) башчылар кимләрдир?

¹⁶ Башчылар һаггында олан пејғәмбәрлик ҝениш мигјасда бизим ҝүнләрдә јеринә јетир. Гәдим Јерусәлимин сакинләри ашшурлуларын һүҹумуна мәруз галмышды. Јахын ҝәләҹәкдә дә Јеһованын мүдафиәсиз ҝөрүнән халгы онлары јер үзүндән силмәк нијјәтиндә олан мүасир «ашшурлу»нун һүҹумуна мәруз галаҹаг. Мүгәддәс Јазыларда бу һүҹумдан, еләҹә дә Магогдан олан Гогун, «шимал падшаһы»нын вә «дүнја падшаһлары»нын һүҹумларындан бәһс едилир (Јез. 38:2, 10—13; Дан. 11:40, 44, 45; Вәһј 17:14; 19:19). Бәс бунлар фәргли һүҹумлардыр? Бу, дәгиг мәлум дејил. Мүгәддәс Китабда ејни һүҹум мүхтәлиф ҹүр адлана биләр. Јеһова гәддар дүшмән олан «ашшурлу»ја гаршы Микејанын пејғәмбәрлијиндә хатырланан һансы «ҝизли силаһ»дан истифадә едәҹәк? Һеч кимин ағлына ҝәтирмәдији шәхсләрдән — башчылардан (Мик. 5:5). Бу инанылмаз ордудакы башчылар јығынҹаг ағсаггалларыдыр (1 Пет. 5:2). Бу ҝүн Јеһова Өз дәјәрли сүрүсүнү отармаг, халгыны мүасир «ашшурлу»нун ҝәләҹәк һүҹумуна гаршы мөһкәмләндирмәк үчүн чохлу сајда руһани кишиләрдән истифадә едир. Микејанын пејғәмбәрлијиндә гејд олунур ки, онлар «гылынҹла Ашшур торпагларыны... виран едәҹәкләр» (Мик. 5:6). Бәли, онларын «силаһлары» арасында «руһун [гылынҹы]», Аллаһын Кәламы да вар (2 Кор. 10:4; Ефес. 6:17).

17. Бу мәгаләдән ағсаггаллар өзләри үчүн һансы дөрд нәтиҹәни чыхара биләрләр?

¹⁷ Бу мәгаләни охујан ағсаггаллар өзләри үчүн фајдалы нәтиҹә чыхара биләрләр: 1) «Ашшурлу»нун јахынлашан һүҹумуна һазырлашмаг үчүн ата биләҹәјимиз ән мүдрик аддым Аллаһа иманымызы артырмаг вә бу ишдә баҹы-гардашлара көмәк етмәкдир. 2) «Ашшурлу» һүҹум едән заман ағсаггаллар там әмин олмалыдырлар ки, Јеһова бизи мүдафиә едәҹәк. 3) Һәмин вахт Јеһованын тәшкилатындан алаҹағымыз хиласедиҹи рәһбәрлик инсан ҝөзүндә ағлабатан ҝөрүнмәјә биләр. Истәнилән һалда һәр биримиз алаҹағымыз рәһбәрликләрә ҹанла-башла табе олмалыјыг. 4) Инди дүнјәви тәһсилә, мадди шејләрә вә ја инсан тәшкилатларына бел бағлајан кәсләрин өз дүшүнҹә тәрзләрини дәјишмәк вахтыдыр. Ағсаггаллар иманда бүдрәјәнләрә дәрһал көмәк етмәјә һазыр олмалыдырлар.

18. Бу мәгаләнин үзәриндә дүшүнмәк ҝәләҹәкдә бизә неҹә фајда ҝәтирә биләр?

¹⁸ Вахт ҝәләҹәк Аллаһын мүасир хидмәтчиләри, Хизгијанын ҝүнләриндә Јерусәлимдә мүһасирәјә алынмыш јәһудиләр кими, кәнардан мүдафиәсиз ҝөрүнәҹәк. Һәмин вахт һәр биримиз Хизгијанын сөзләрини јадымыза салыб ҝүҹ әлдә едә биләрик. Ҝәлин јадда сахлајаг ки, дүшмәнләримизлә олан «инсан ҝүҹүдүр, анҹаг бизимлә олан Аллаһымыз Рәбдир ки, бизә көмәк едир вә мүһарибәләримиздә вурушур» (2 Салн. 32:8).