1, 2. Мәсиһчиләри һансы бајрам хүсусилә марагландырмалыдыр вә нә үчүн?

ИЛДӨНҮМҮ дедикдә дәрһал ағлыныза нә ҝәлир? Ола билсин, евли адам: «Тој ҝүнүм», — дејә ҹаваб верәҹәк. Диҝәрләри үчүн исә, бу, һәр һансы тарихи һадисә ола биләр, мәсәлән, вәтәнләринин мүстәгиллик ҝүнү. Бәс сиз елә бир милли бајрам таныјырсыныз ки, 3500 илдән чохдур гејд едилир?

² Бу, Пасха бајрамыдыр. Бу бајрам гәдим Исраилин Мисир көләлијиндән азад олунмасы шәрәфинә гејд едилир. Бу һадисә сизин үчүн дә әһәмијјәтли олмалыдыр. Чүнки бунун сизин һәјатынызын бәзи ваҹиб саһәләринә аидијјәти вар. Лакин сиз дүшүнә биләрсиниз: «Ахы мән јәһуди дејиләм, бу бајрамын мәнә нә аидијјәти ола биләр?» Ҹавабы нөвбәти дәринмәналы сөзләрдән ҝөрә биләрик: «Бизим Пасха гузумуз Мәсиһ артыг гурбан кәсилиб» (1 Кор. 5:7). Бу сөзләрин мәнасыны дәрк етмәк үчүн јәһуди Пасхасы һагда даһа чох билмәли вә онун мәсиһчиләрә верилән әмрлә неҹә әлагәси олдуғуну арашдырмалыјыг.

3, 4. Пасханын көкү һара дајаныр?

³ Бүтүн дүнјада јәһуди олмајан јүз милјонларла инсан Пасханын кечирилмәсинә ҝәтириб чыхаран һадисә барәдә нәсә билир. Ола билсин, онлар бу һагда Мүгәддәс Јазыларын «Чыхыш» китабындан охумуш, рәвајәтләр ешитмиш вә ја филмә бахмышлар.

⁴ Исраиллиләр узун илләр Мисир көләлијиндә оланда Јеһова Мусаны вә гардашы Һаруну фиронун јанына халгы азад етмәсини хаһиш етмәк үчүн ҝөндәрмишди. Бу тәкәббүрлү Мисир һөкмдары исраиллиләри бурахмаг истәмәјәндә Јеһова һәмин дијара далбадал мәһведиҹи бәлалар ҝөндәрмишди. Сонда исә, Аллаһ фирону халгы азад етмәјә вадар едәҹәк  онунҹу бәланы ҝөндәрмишди; бу, бүтүн мисирлиләрин илк өвладларынын өлүмү иди (Чых. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5).

5. Исраиллиләр азадлыға говушмаг үчүн нә етмәли идиләр? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бах.)

⁵ Бәс исраиллиләр азад олмаздан габаг нә етмәли идиләр? Һәмин вахт ерамыздан әввәл 1513-ҹү илин сонрадан нисан адланан авив ајы — тәхминән јаз ҝеҹә-ҝүндүз бәрабәрлији дөврү иди *. Аллаһ демишди ки, исраиллиләр һәмин ајын онунҹу ҝүнүндән нисанын 14-дә баш верәҹәк һадисәләрә һазырлашмалыдырлар. Һәмин ҝүн ҝүнбатандан сонра башлајырды, чүнки ибрани тәгвиминдә ҝүн ҝүнбатандан ҝүнбатана һесабланырды. Нисанын 14-ү һәр бир аилә тоғлу (јахуд чәпиш) кәсмәли вә ганындан ҝөтүрүб евин гапысынын јан тахталарына сүртмәли иди (Чых. 12:3—7, 22, 23). Аиләнин сүфрәсиндә гызардылмыш гузу, мајасыз чөрәк вә ҝөјәрти олмалы иди. Аллаһын мәләји дијарын үзәриндән кечәрәк мисирлиләрин илк өвладларыны өлдүрәҹәк, итаәткар исраиллиләрин ушагларына исә дәјмәјәҹәкди. Сонда Аллаһын халгы азадлыға говушаҹагды (Чых. 12:8—13, 29—32).

6. Аллаһын халгы Пасханы нә үчүн һәр ил гејд етмәли иди?

⁶ Исраиллиләр бүтүн бу баш верәнләри, еләҹә дә Аллаһын онлары хилас етдијини һеч вахт унутмамалы идиләр. Аллаһ онлара демишди: «Бу ҝүн сизин үчүн хатирә ҝүнү олаҹаг вә ону Рәбб үчүн бајрам едәҹәксиниз. Нәсилдән-нәслә әбәди гајда олараг ону бајрам един». Нисанын 14-дә кечириләҹәк бу бајрамын ардынҹа 7 ҝүн дә бајрам кечирилмәли иди. Пасха бајрамынын өзү нисанын 14-ү кечирилсә дә, бајрамын бүтүн сәккиз ҝүнүнү дә Пасха адландырмаг олар (Чых. 12:14—17; Лука 22:1; Јәһ. 18:28; 19:14). Пасха ибраниләрин һәр ил кечирмәли олдуглары бајрамлардан, јәни илдөнүмләриндән бири иди (2 Салн. 8:13).

7. Иса һансы јени бајрамы тәсис етди?

⁷ Мусанын гануну алтында олан јәһуди кими, Иса вә һәвариләри Пасха бајрамыны һәр ил гејд едирдиләр (Мат. 26:17—19). Ахырынҹы дәфә бу бајрамы гејд едән заман Иса давамчыларынын һәр ил гејд етмәли олдуглары јени бајрамы — Ағамызын шам јемәјини тәсис етди. Бәс онлар бу ҝүнү нә вахт кечирмәли идиләр?

8. Пасха бајрамы вә Ағамызын шам јемәји илә бағлы һансы суал јараныр?

⁸ Иса ахырынҹы Пасханы гејд едәндән дәрһал сонра Ағамызын шам јемәјини тәсис етди вә бу јени бајрам Пасха илә ејни ҝүнә дүшмәлидир. Амма фикир вермисинизсә, јәһуди Пасхасынын тарихи мүасир тәгвимләрдә бизим Мәсиһин өлүмүнү гејд етдијимиз ҝүндән бир вә ја бир нечә ҝүн фәргләнир. Нә үчүн белә фәрг вар? Ҹавабы, мүәјјән мәнада, Аллаһын исраиллиләрә вердији әмрдән тапмаг олар. «Бүтүн Исраил иҹмасынын ҹамааты [гузуну] кәссин» әмрини вердикдән сонра Муса конкрет олараг билдирди ки, онлар буну нисанын 14-дә етмәлидирләр. (Чыхыш 12:5, 6 ајәләрини оху.)

9. Чыхыш 12:6 ајәсинә әсасән, Пасха гузусу нә вахт кәсилмәли иди?

⁹ Чыхыш 12:6 ајәсиндә дејилир ки, гузу «ахшамчағы» кәсилмәли иди. Мүгәддәс  Китабын бәзи тәрҹүмәләриндә, о ҹүмләдән јәһуди «Танах»ында бу ифадә «гаш гараланда» кими дә тәрҹүмә едилир. Демәли, гузу ҝүн батандан сонра, амма һәлә һава ишыглы олан вахтда — нисанын 14-ү башлајанда кәсилмәли иди.

10. әзиләринин фикринҹә, гузу нә вахт кәсилирди вә һансы суал мејдана чыхыр?

¹⁰ Узун илләр сонра Пасха гузуларыны кәсмәк үчүн мәбәдә апарырдылар вә бунун үчүн чохлу вахт тәләб олунурду. Буна ҝөрә дә әсрләр сонра бәзи јәһудиләр дүшүнүрдүләр ки, Чыхыш 12:6 ајәсиндәки ҝөстәриш нисанын 14-нүн сонуна, јәни ҝүнәш енмәјә башлајандан (ҝүнортадан сонра) ҝүнүн ахырында ҝүнәш батана кими олан вахта аиддир. Әҝәр гузу нисанын 14-нүн сонунда кәсилирдисә, бәс онда Пасха јемәји нә вахт јејилмәли иди? Гәдим Иудаизм алими олан профессор Ҹонатан Клеванс гејд етмишди: «Јени ҝүн ҝүнәшин батмасы илә башлајыр, буна ҝөрә дә гурбан ајын 14-ү кәсилир, Пасханын башламасы вә јемәјин јејилмәси исә ајын 15-ә дүшүр, амма бу ҹүр ардыҹыллыг Чыхыш китабында конкрет ҝөстәрилмәјиб». О һәмчинин јазмышды: «Раввинләрин әдәбијјатында... [ерамызын 70-ҹи илиндә] Мәбәдин мәһвиндән әввәл Седерин [Пасха јемәјинин] неҹә кечирилдији һагда һеч нә дејилмир». (Курсив бизимдир.)

11. а) Ерамызын 33-ҹү илинин Пасха ҝүнү Исанын башына нәләр ҝәлди? б) Нә үчүн 33-ҹү илин 15 нисаны «бөјүк» Шәнбә адланырды? (Һашијәјә бах.)

¹¹ Бәс ерамызын 33-ҹү илинин Пасха ҝүнү һаггында нә демәк олар? Нисанын 13-ү, Пасха гурбанынын кәсилмәсинә аз галмыш Мәсиһ Петерә вә Јәһјаја деди: «Ҝедин вә бизә пасха јемәји һазырлајын» (Лука 22:7, 8). Нәһајәт, нисанын 14-ү, ҹүмә ахшамы ҝүнбатандан сонра Пасха јемәји үчүн «вахт [јетишди]». Иса һәвариләри илә бирҝә һәмин јемәји једи вә сонра Ағамызын шам јемәјини тәсис етди (Лука 22:14, 15). Һәмин ҝеҹә Исаны һәбс едиб мәһкәмә гаршысына чыхартдылар. О, нисанын 14-ү ҝүнорта вахты дирәјә мыхланды вә ҝүнортадан сонра өлдү (Јәһ. 19:14). Бунунла да, «бизим Пасха гузумуз Мәсиһ» Пасха гузусу кәсилән ҝүн «гурбан [кәсилди]» (1 Кор. 5:7; 11:23; Мат. 26:2). Һәмин ҝүнүн сонуна јахын — нисанын 15-и башламамыш Иса басдырылды * (Лев. 23:5—7; Лука 23:54).

12, 13. Јәһудиләрин ушаглары Пасха бајрамында неҹә иштирак едирдиләр?

¹² Инди исә ҝәлин Мисирдә баш верәнләрә гајыдаг. Муса демишди ки, Аллаһын халгы ҝәләҹәкдә Шәнбәјә риајәт едәҹәк; бу, онларын «һәмишә» риајәт етмәли олдуглары бир гајда иди. Һәр ил кечирилән бу бајрамда иштирак едән ушаглар валидејнләриндән бу һадисәнин маһијјәти барәдә сорушаҹагдылар. (Чыхыш 12:24—27 ајәләрини оху; Ганун. т. 6:20—23.) Беләҹә Пасха бајрамы һәтта ушаглар үчүн дә әһәмијјәт кәсб едән «хатирә ҝүнү» олаҹагды (Чых. 12:14).

¹³ Јени нәсил бөјүдүкҹә аталар буну ваҹиб бир дәрс кими оғулларына өтүрмәли идиләр. Әввәла, онлар ушагларына өјрәтмәли идиләр ки, Јеһова Өз хидмәтчиләрини мүдафиә етмәјә гадирдир. Ушаглар Јеһованын ҝизли, мүҹәррәд варлыг олмадығыны, әксинә, Онун Өз халгы илә  марагланан, онларын рифаһы үчүн чалышан вә вар олан Аллаһ олдуғуну дәрк едирдиләр. Јеһова буну «Мисирлиләри бәлаја салдығы заман» исраиллиләрин илк доғулан өвладларыны горумагла сүбут етмишди.

14. Валидејнләр Пасха бајрамынын әсасында ушагларына һансы дәрси ашылаја биләрләр?

¹⁴ Дүздүр, мәсиһчи валидејнләр өз ушагларына Пасханын мәнасыны һәр ил хатырлатмырлар. Бунунла белә, сиз өз ушагларыныза ејни шеји — Аллаһын Өз халгыны мүдафиә етдијини өјрәдирсинизми? Јеһованын һәлә дә Өз халгыны мүдафиә едән Аллаһ олдуғуна әминлијинизи өвладларыныза ашылајырсынызмы? (Мәз. 27:11; Јешаја 12:2). Бәс сиз буну неҹә едирсиниз, гуру моизә сөјләмәклә, јохса тәравәтләндириҹи үнсијјәт етмәклә? Беләликлә, аиләнизин руһән инкишаф етмәси үчүн әлиниздән ҝәләни един.

15, 16. Пасха бајрамындан вә «Чыхыш» китабындакы һадисәләрдән Јеһова һагда нә өјрәнә биләрик?

¹⁵ Пасха бајрамындан тәкҹә Јеһованын Өз халгыны мүдафиә етмәјә гадир олдуғуну өјрәнмирик. О һәмчинин онлары Мисирдән чыхарараг хилас етди. Бунун нә демәк олдуғуну бир тәсәввүр един: Јеһова онлара булуд вә од дирәји васитәсилә јол ҝөстәрди. Онлар сағ вә сол тәрәфдән дивар олмуш Гырмызы дәнизин ортасындан гуру јолла кечдиләр. Сағ-саламат дәнизи кечәндән сонра суларын Мисир ордусунун үзәринә ҝәлдијини ҝөрдүләр. Сонра хилас едилмиш исраиллиләр бир ағыздан охудулар: «Рәббә илаһи охујаҹағам... Аты вә сүварини дәнизә туллады. Рәбб гүввәтим, мәзмурумдур, О мәни хилас етди» (Чых. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Мәз. 136:11—15).

¹⁶ Әҝәр ушагларыныз варса, онлара Јеһованын Хиласкар Аллаһ олдуғуна инанмаға көмәк едирсиниз? Онлар бу әминлији сөзләриниздә вә гәрарларынызда ҝөрүрләрми? Чох еһтимал ки, сиз «Чыхыш» китабынын 12—15-ҹи фәсилләриндәки мәлуматы аиләви ибадәтдә арашдыра вә Јеһованын Өз халгыны неҹә хилас етдијини вурғулаја биләрсиниз. Башга вахт исә, Һәвариләрин ишләри 7:30—36 вә ја Даниел 3:16—18, 26—28 ајәләрини нәзәрдән кечирмәклә бу мөвзуну арашдырмаға давам едә биләрсиниз. Бәли, истәр ҹаван олаг, истәрсә дә јашлы биз әмин ола биләрик ки, Јеһова Өз халгыны тәкҹә кечмишдә хилас етмәјиб. О, Мусанын ҝүнләриндә Өз халгыны хилас етдији кими, ҝәләҹәкдә бизи дә хилас едәҹәк. (1 Салоникилиләрә 1:9, 10 ајәләрини оху.)

17, 18. Илк Пасхада ганын истифадә едилмәси бизә нәји хатырлатмалыдыр?

¹⁷ Һәгиги мәсиһчиләр јәһуди Пасхасыны гејд етмирләр. Бу бајрам Мусанын ганунунун бир һиссәси иди, биз исә һәмин Ганун алтында јашамырыг (Ром. 10:4; Колос. 2:13—16). Әксинә, биз башга бир һадисәни, Аллаһын Оғлунун өлүмүнү гејд едирик. Бунунла белә, Мисирдә гејд едилмәјә башлајан Пасха бајрамындан чох шеј өјрәнә биләрик.

¹⁸ Исраиллиләр гузунун ганыны гапынын үст вә јан тахталарына сүртмәклә илк өвладларынын һәјатыны хилас етдиләр. Бу ҝүн биз нә Пасха бајрамында, нә дә ки, башга вахт Аллаһа һејван гурбанлары тәгдим етмирик. Лакин елә бир гурбан вар ки, о, һәјаты бирдәфәлик гуртармаға гадирдир. Һәвари Павел изаһ едир ки, Исанын ганы мәсһ олунмушларын ҝөјдә әбәдијјән јашамалары үчүн «чиләмә [ганы]» мәнасыны дашыјыр. Онлар «адлары ҝөјдә јазылмыш»ларын илкинләридир (Ибр. 12:23, 24). Јер үзүндә әбәди јашамаг үмидинә малик олан мәсиһчиләр дә јалныз бу ганын сајәсиндә хиласа наил ола биләрләр. Онлар даима өзләринә нөвбәти вәди хатырлатмалыдырлар: «Биз онун ганы илә өдәнмиш фидјә васитәсилә азадлыға, бәли, бу лүтфүн боллуғуна әсасән ҝүнаһларымызын әфвинә јетиширик» (Ефес. 1:7).

19. Исанын өлүмү пејғәмбәрликләрә олан етибарымызы неҹә мөһкәмләндирә биләр?

¹⁹ Исраиллиләр Пасха јемәји үчүн кәсилән гузунун һеч бир сүмүјүнү сындырмамалы идиләр (Чых. 12:46; Сај. 9:11, 12). Бәс фидјә кими тәгдим едилән «Аллаһын Гузусу» барәдә нә демәк олар? (Јәһ. 1:29). Онун һәр ики тәрәфиндән ҹинајәткар асылмышды. Јәһудиләр Пилатдан хаһиш етдиләр ки, едам олунмушларын сүмүкләрини сындырсынлар. Бу, онларын өлүмүнү тезләшдирәҹәкди, беләҹә онлар нисанын 15-ә, икигат Шәнбәјә гәдәр дирәкдә галмајаҹагдылар. Әсҝәрләр едам олунмуш һәр ики ҹинајәткарын ајагларыны сындырдылар, «Исаја јахынлашанда ҝөрдүләр ки, о, артыг өлүб. Буна ҝөрә дә онун ајагларыны сындырмадылар» (Јәһ. 19:31—34). Пасха гузусу кими, Исанын да сүмүкләри сындырылмады. Буна ҝөрә дә Пасха гузусу ерамызын 33-ҹү илинин 14 нисанында баш верәнләрин «көлҝәси» иди (Ибр. 10:1). Үстәлик, бунунла Мәзмур 34:20 ајәсиндәки сөзләр јеринә јетди. Бу, бизим Мүгәддәс Китаб пејғәмбәрликләринә етибарымызы мөһкәмләндирмәлидир.

20. Пасха илә Ағамызын шам јемәји арасында һансы фәрг вар?

²⁰ Лакин јәһудиләрин Пасханы неҹә гејд етмәләри илә мәсиһчиләрин Исадан алдыглары тапшырыға әсасән, Ағамызын шам јемәјини гејд етмәләри арасында фәрг вар. Мисирдән чыхдыгдан сонра исраиллиләр гузунун әтини јемәли, ганыны исә ичмәмәли идиләр. Бу, Исанын шаҝирдләринә нә етмәли олдугларына даир вердији рәһбәрликдән фәргләнирди. О демишди ки, «Аллаһын падшаһлығында» һакимијјәт сүрәҹәк кәсләр онун бәдәнини вә ганыны тәмсил едән чөрәкдән вә шәрабдан гәбул етмәлидирләр. Биз бу һагда әтрафлы мәлуматы нөвбәти мәгаләдә арашдыраҹағыг (Марк 14:22—25).

21. Пасха һаггында нә үчүн билмәлијик?

²¹ Бунунла белә, шүбһә јохдур ки, Пасха Аллаһын Исраиллә мүнасибәтиндә ваҹиб рол ојнајырды вә биз бундан өзүмүзә дәрс ҝөтүрә биләрик. Беләликлә, Пасха јәһудиләр үчүн «хатирә ҝүнү» олса да, биз мәсиһчиләр бу барәдә билмәли вә өзүмүз үчүн нәтиҹә чыхармалыјыг, чүнки «Мүгәддәс Јазылардакы һәр кәлмә Аллаһ тәрәфиндән илһамланмышдыр» (2 Тим. 3:16).