АРХИВИМИЗДӘН
«Еврика драмы» чохларына һәгигәти тапмаға көмәк етди
«ЕВРИКА!» Бу сөзүн мәнасы «Тапдым!» демәкдир. 19-ҹу әсрдә бу сөзү Калифорнијада (АБШ) гызыл ахтарышы дөврүндә гызыл тапан мәдәнчидән ешитмәк оларды. Анҹаг Чарлз Тејз Рассел вә диҝәр Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары даһа дәјәрли бир хәзинәни — Мүгәддәс Китаб һәгигәтини тапдылар. Онлар бу хәзинәни башгалары илә дә бөлүшмәк истәјирдиләр.
1914-ҹү илин јајындан бөјүк шәһәрләрдә милјонларла инсан Бејнәлхалг Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары Бирлијинин истеһсалы олан сәккизсаатлыг «Јарадылыш фотодрамы»на бахмаға топлашырды. Ҹәлбедиҹи кадрлардан, парлаг рәнҝли слајдлардан, мараглы мәрузәләрдән вә ҝөзәл классик мусигидән ибарәт олан вә Мүгәддәс Китаба әсасланан бу фотодрам тамашачыларыны бәшәр тарихинин әввәлиндән Мәсиһин Миниллик Һөкмранлығынын сонуна кими сәјаһәт етдирирди * (Вәһј 20:4).
Бәс гәсәбәләрдә вә уҹгар әразиләрдә јашајан инсанлар бу филмә неҹә бахсынлар? Руһани аҹлыг чәкән инсанлардан һеч ким кәнарда галмасын дејә 1914-ҹү илин августунда Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары «Јарадылыш фотодрамы»нын видеосуз, дашынабилән версијасыны әрсәјә ҝәтирдиләр. Бу версија үч ҹүр иди вә һәр бири бир нечә дилдә һазырланмышды: «Еврика Х» версијасы анҹаг мәрузәләрин аудиојазыларындан вә мусигидән ибарәт иди. «Еврика Ј» версијасында бүтүн аудиојазылар вә сечмә слајдлар вар иди. «Еврика аилә үчүн» версијасы исә евдә истифадә етмәк үчүн нәзәрдә тутулмушду вә мәрузәләрин аудиојазыларындан вә нәғмәләрдән ибарәт иди. Бунлары уҹуз фонографлар вә пројекторлар васитәсилә дә сәсләндирмәк оларды.
Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары Падшаһлыг хәбәрини јени әразиләрә чатдырмаг үчүн бунлары кинопројекторлара вә ја ҝениш сәһнәјә еһтијаҹ олмадан пулсуз олараг кәнд јерләриндә тәгдим едә билирдиләр. Јалныз аудиојазылардан ибарәт олан «Еврика Х» версијасы һәм ҝүндүзләр, һәм дә ахшамлар сәсләндирилирди. Слајдлардан ибрәт олан «Еврика Ј» версијасы ҹәрәјана еһтијаҹ олмадан парлаг ишыг әмәлә ҝәтирән карбит гурғусундан истифадә етмәклә тәгдим олунурду. Фин дилиндә чыхан «Ҝөзәтчи гүлләси»ндә дејилмишди: «Биз бу слајдлары, демәк олар ки, һәр јердә ҝөстәрә биләрик». Елә ҝөстәрдиләр дә!
Ҝениш театрлары иҹарәјә ҝөтүрмәкдәнсә, фәрасәтли Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары чох вахт синиф отаглары, мәһкәмә заллары, дәмирјол вағзаллары, һәтта ҝениш евләрин заллары кими пулсуз јерләр тапырдылар. Әксәр вахтлар слајдлар төвләнин диварындан асылмыш ири ағ чадырдан дүзәлдилмиш «екран» васитәсилә ачыг сәма алтында нүмајиш етдирилирди. Ентони Һамбук јазмышды: «Бағбанлар өз бағларында балаҹа мејдан һазырлајыр вә ора отураҹаглар гојурдулар ки, ҹамаат програмы раһатҹа изләјә билсин». «Еврика» драмыны тәгдим едән груплар аваданлыгларыны, чанталарыны, чадырларыны вә габ-гаҹагларыны «драм араба»ларда дашыјырдылар.
«Еврика»нын динләјиҹиләри бир нечә нәфәрлә јүзләрлә адам арасында дәјиширди. Бир дәфә Бирләшмиш Штатларда 150 нәфәр әһалиси олан бир кәндин синиф отағында нүмајиш етдирилән бу драма бахмаға 400 нәфәр топлашмышды. Белә ки, бәзиләри «Еврика драмы»на бахмаг үчүн 8 километр јолу пијада ҝәлмишләр. Исвечдә аудиојазылара гулаг асмаг үчүн Шарлот Албергин балаҹа евинә топлашан гоншулары «олдугҹа тәсирләнмишдиләр». Австријанын уҹгар дағ шәһәриндә бир дәфәјә тәхминән 1500 нәфәр тамашачы топлашмышды. «Ҝөзәтчи гүлләси» мәлумат вермишди ки, мәктәбләрдә вә коллеҹләрдә «профессорлар вә шаҝирдләр ҝөстәрилән шәкилләрдән вә мараглы аудиојазылардан һејран галмышдылар». «Еврика драмы» һәтта кинотеатр олан јерләрдә дә марагла гаршыланырды.
ҺӘГИГӘТ ТОХУМЛАРЫ ҸҮҸӘРИР
«Еврика драмы» Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчыларынын јени тәлим синифләри јаратмаг үчүн ҝөндәрдији натигләрин истифадә етдикләри фајдалы аләтә чеврилмишди. «Еврика драмы» дәфәләрлә бахылдығы үчүн изләјәнләрин сајы билинмир. Анҹаг 1915-ҹи илдә драмы тәгдим едән 86 групдан ҹәми 14-ү мүнтәзәм мәлумат вермишди. Тәәссүфләр олсун ки, там рәгәм јохдур, бунунла белә, илин јекун мәлуматына әсасән, демәк олар ки, драма бир милјондан чох адам бахмышды. Тәхминән 30 000 тамашачы Мүгәддәс Китаба әсасланан әдәбијјат истәмишди.
«Еврика» драмы тарихдә хүсуси бир из гојмаса да, Австралијадан Арҝентинаја, Ҹәнуби Африкадан Британија адаларына, Һиндистан вә Карибә гәдәр милјонларла адам бу мөһтәшәм драма бахыб. Јәгин, чохлары гызылдан да дәјәрли олан Мүгәддәс Китаб һәгигәтини тапанда: «Еврика!» — дејә гышгырыблар.
^ абз. 4 «Ҝөзәтчи гүлләси»нин 2014-ҹү ил 15 феврал сајынын 30—32-ҹи сәһифәләриндәки «Архивимиздән. Иман һасил едән 100 иллик филм» адлы мәгаләјә бах.