Бу суал даһа чох севимли һәјат јолдашларыны итирмиш шәхсләри марагландырыр. Бу инсанлар дириләҹәк кечмиш һәјат јолдашларына јени дүнјада јенидән говушмағын һәсрәтини чәкирләр. Дул галмыш бир киши дејир: «Арвадым да, мән дә дүшүнүрдүк ки, бизи һеч нә ајыра билмәз. Ән бөјүк арзумуз әбәдијјән бирликдә Јеһоваја ибадәт етмәк иди. Бу, һәлә дә мәним ән бөјүк арзумдур». Бәс бу, дириләҹәк шәхсләрин аилә гураҹагларына үмид етмәјә әсас верирми? Бу суала конкрет ҹаваб верә билмәрик.

Илләрдир әдәбијјатларымызда изаһ едилирди ки, Исанын дирилмә вә аилә гурмаг барәдә дедији сөзләр јер үзүндәки дирилмәјә аид ола биләр вә јени дүнјада дирилдиләҹәк кәсләр, еһтимал ки, евләнмәјәҹәкләр * (Мат. 22:29, 30; Марк 12:24, 25; Лука 20:34—36). Дәгиг бир шеј дејә билмәдијимиз һалда, Исанын бу сөзләринин ҝөјләр һәјатына дирилмәјә аид олдуғуну еһтимал едә биләрик? Ҝәлин Исанын дедикләрини арашдыраг.

Ҝәлин баш верәнләри тәсәввүр едәк (Лука 20:27—33 ајәләрини оху.) Дирилмәјә инанмајан садукејләр Исаны дирилмә вә гајынла евләнмә һагда суалларла тәләјә салмаг истәјирдиләр *. Иса онлара деди: «Бу зәманәнин өвладлары евләнир вә әрә ҝедирләр, лакин өлүләрдән дирилмәјә вә ҝәләҹәк дөврдә јашамаға лајиг ҝөрүләнләр нә евләнәҹәк, нә дә әрә ҝедәҹәкләр. Онлар артыг өлмәјәҹәкләр, чүнки мәләк кими олаҹаг вә дирилдикләри үчүн Аллаһын өвладлары олаҹаглар» (Лука 20:34—36).

Бәс әдәбијјатларымызда нәјә әсасән Исанын јер үзүндәки дирилмәдән бәһс етдији еһтималы ирәли сүрүлүрдү? Әсас ики сәбәбә ҝөрә. Биринҹиси, һесаб едилирди ки, садукејләр јердә олаҹаг дирилмәни нәзәрдә тутурдулар вә Иса да буна мүвафиг олараг онлара ҹаваб вермишди. Икинҹиси, Иса сөзүнә јер үзүндә дириләҹәк шәхсләрин арасында олан садиг гәбилә башчыларынын — Ибраһимин, Исһагын вә Јагубун адыны чәкмәклә јекун вурмушду (Лука 20:37, 38).

Лакин, ола билсин, Иса ҝөјләр һәјатына дирилмәни нәзәрдә тутурду. Бәс нәјә әсасән белә бир гәнаәтә ҝәлә биләрик? Ҝәлин ики әсас ифадәјә диггәт јетирәк.

«Өлүләрдән дирилмәјә... лајиг ҝөрүләнләр». Садиг мәсһ олунмушлар «Аллаһын падшаһлығына лајиг [ҝөрүлүбләр]» (2 Салон. 1:5, 11). Онлар фидјә сајәсиндә һәјат үчүн салеһ елан олунублар вә беләҹә, онлар мәһкум едилмиш ҝүнаһкарлар кими өлмүрләр (Ром. 5:1, 18; 8:1). Бу шәхсләр «мүгәддәс вә [хошбәхт]» адланырлар вә ҝөјләр һәјатына дирилмәјә лајиг ҝөрүлүбләр (Вәһј 20:5, 6). Анҹаг јердәки һәјата дирилдиләҹәк инсанлар арасында гејри-салеһләр дә олаҹаг (Һәв. иш. 24:15). Бәс демәк олармы ки, онлар дирилмәјә «лајиг ҝөрүләнләр»дир?

 «Онлар артыг өлмәјәҹәкләр». Бәзи тәрҹүмәләрдә бу ифадә «онлар даһа өлә билмәзләр» вә «өлүмүн даһа онларын үзәриндә һеч бир һакимијјәти јохдур» кими тәрҹүмә едилир. Јерүзү һәјатларыны сәдагәтлә баша вурмуш мәсһ олунмушлар ҝөјә галдырылыр вә өлмәзлик — сонсуз, мәһведилмәз һәјат алырлар (1 Кор. 15:53, 54). Өлүмүн ҝөјләр һәјатына дириләнләр үзәриндән һеч бир һакимијјәти јохдур *.

Јухарыдакы мәлуматлара әсасән һансы гәнаәтә ҝәлә биләрик? Исанын евлилик вә дирилмә илә бағлы сөзләрини ҝөјләр һәјатына дирилмәјә аид етмәк олар. Бу һалда онун сөзләри ҝөјләр һәјатына дирилдиләҹәк кәсләрлә бағлы бәзи шејләри ачыглајыр: онлар евләнмир, өлә билмәзләр вә мүәјјән мәнада, мәләкләр, јәни руһани аләмдә олан руһани варлыглар кимидирләр. Анҹаг бу ҹүр гәнаәтә ҝәлмәк бәзи суаллар доғурур.

Биринҹиси, чох еһтимал ки, јер үзүндә дирилмәни нәзәрдә тутан садукејләрин суалына ҹаваб верәркән Иса нәјә ҝөрә ҝөјләр һәјатына дирилмәдән бәһс етсин? Иса һәмишә дүшмәнләринин дүшүндүјүнә ујғун ҹаваб вермирди. Мәсәлән, ондан әламәт тәләб едән јәһудиләрә о демишди: «Бу мәбәди дағыдын, мән ону үч ҝүнә бәрпа едәрәм». Ҝөрүнүр, Иса онларын ағылларына мәбәди ҝәтирдикләрини билирди, «анҹаг Иса мәбәд дејәркән өз бәдәнини нәзәрдә тутурду» (Јәһ. 2:18—21). Ола билсин, Иса дирилмәјә вә мәләкләрин мөвҹудлуғуна инанмајан бу гејри-сәмими садукејләрә ҹаваб вермәји лүзум билмирди (Сүл. мәс. 23:9; Мат. 7:6; Һәв. иш. 23:8). Әксинә, ола билсин, о, ҝөјләр һәјатына дирилдиләҹәк сәмими шаҝирдләри үчүн бу ҹүр дирилмә барәдә һәгигәтләри ачыгламаг истәмишди.

Икинҹиси, бәс нәјә ҝөрә Иса сөһбәтинин сонунда јер үзүндә дирилдиләҹәк Ибраһимин, Исһагын вә Јагубун адыны чәкир? (Матта 22:31, 32 ајәләрини оху.) Гејд едәк ки, Иса бу инсанлар барәдә сөзүнә «о ки галды өлүләрин дирилмәјинә» сөзләри илә башламышды. Адәтән, бу ифадә бир мөвзудан диҝәринә кечмәк үчүн истифадә едилир. Бурада Иса садукејләрин инандыгларыны иддиа етдикләри Мусанын јаздыгларына истинад едир. О, Јеһованын јанан колун јанында Мусаја дедији сөзләрдән ситат ҝәтирмәклә сүбут етмәк истәјирди ки, јер үзүндә олаҹаг дирилмә Аллаһын нијјәтинә дахилдир (Чых. 3:1—6).

Үчүнҹүсү, әҝәр Исанын дирилмә вә аилә гурмагла бағлы сөзләри ҝөјләр һәјатына дирилмәјә аиддирсә, онда бу о демәкдирми ки, јердә дириләҹәк кәсләр аилә гура биләҹәкләр? Аллаһын Кәламы бу мараглы суала конкрет ҹаваб вермир. Әҝәр Иса, һәгигәтән дә, ҝөјләр һәјатына дирилмәдән бәһс едирдисә, бу, јер үзүндә дирилдиләҹәк кәсләрин евләнә билиб-билмәјәҹәкләринә даир конкрет гәрара ҝәлмәјә әсас вермир.

Ејни заманда, Аллаһын Кәламы конкрет олараг дејир ки, өлүм никаһ бағыны гопарыр. Бу арада исә, дул галмыш шәхс јенидән аилә гурмаг гәрарына ҝәлирсә, сәһв иш тутдуғуну дүшүнмәмәлидир. Бу, инсанын өз ишидир вә јенидән аилә гурмаг истәјән инсанлары гынамаг олмаз (Ром. 7:2, 3; 1 Кор. 7:39).

Ајдын мәсәләдир ки, јени дүнјадакы һәјатла бағлы чохлу суалларымыз вар. Бу кими суаллара ҹаваблар ујдурмагданса, јахшы олар ки, ҝөзләјәк вә һәр шеји өз ҝөзләримизлә ҝөрәк. Лакин бир шејә әминик: Јеһованын итаәткар бәндәләри хошбәхт олаҹаг, чүнки бүтүн еһтијаҹлары вә арзулары артыгламасыјла тәмин едиләҹәк (Мәз. 145:16).