1, 2. Башланғыҹда Адәмлә Һәвва неҹә шәраитдә јашајырдылар, бәс һансы суаллар мејдана чыхыр?

АДӘМЛӘ Һәвва јарадыланда онларын һеч бир дүшмәни јох иди. Бу камил инсанлар ҹәннәтдә јашајырдылар. Онларын Јараданлары илә ата-бала мүнасибәти вар иди (Јар. 2:7—9; Лука 3:38). Аллаһ онлара ваҹиб иш тапшырмышды. (Јарадылыш 1:28 ајәсини оху.) «Јер үзүнү бүрүјүб она саһиб олун» тапшырығы мүәјјән вахт әрзиндә тамамланмалы иди. Лакин јердә јашајан «бүтүн ҹанлылар үзәриндә һөкмранлыг [етмәк]» үчүн Адәмлә Һәвва әбәди јашамалы иди. Бир сөзлә, Адәм ҝөзүнү һеч вахт һәјата јуммајаҹагды.

² Бәс нәјә ҝөрә инди вәзијјәт тамамилә фәрглидир? Инсанларын хошбәхтлијини ҝөзүндә гојан бу гәдәр дүшмән вә дүшмәнләрин дүшмәни олан өлүм һарадан пејда олду? Бу дүшмәнләри мәһв етмәк үчүн Аллаһ нә едәҹәк? Бу вә диҝәр суаллара ҹавабы Мүгәддәс Китабдан тапа биләрик. Ҝәлин буна даир бәзи ваҹиб мәгамлары арашдыраг.

3, 4. а) Јеһова Адәмлә Һәвваја һансы әмри вермишди? б) Бу әмрә табе олмаг нә дәрәҹә ваҹиб иди?

³ Адәмлә Һәвванын әбәди јашамаг имканы олса да, онлар өлмәз дејилдиләр. Јашамаг үчүн онлар нәфәс алмалы, гидаланмалы вә јатмалы идиләр. Ән әсасы, онларын һәјаты Јараданлары илә мүнасибәтләриндән асылы иди (Ганун. т. 8:3). Хошбәхт һәјат сүрмәк үчүн Аллаһын рәһбәрлијини гәбул етмәли идиләр. Јеһова бу барәдә һәлә Һәвваны јаратмаздан габаг Адәмә әмр едиб демишди: «Бағдакы бүтүн ағаҹларын бәһрәсиндән истәјәндә јејә биләрсән. Анҹаг хејирлә шәри билмә ағаҹынын мејвәсиндән јемә, чүнки ондан јејән ҝүн һөкмән өләҹәксән» (Јар. 2:16, 17).

⁴ «Хејирлә шәри билмә [ағаҹы]» нәјин хејир, нәјин шәр олдуғуна гәрар вермәјә јалныз Аллаһын ихтијары олдуғуна ишарә едирди. Әлбәттә, Аллаһын сурәтиндә вә виҹданла јарадылдығы үчүн Адәм дә хејирлә шәри ајырд едә билирди. Бу ағаҹ Адәмлә Һәвванын даим Јеһованын рәһбәрлијинә еһтијаҹлары олаҹағына даир бир хатырлатма иди. Бу ағаҹдан јемәклә онлар, санки, там сәрбәст олмаг истәдикләрини ҝөстәриб һәм өзләрини, һәм дә ҝәләҹәк нәсилләрини бөјүк бәлаја сала биләрдиләр. Елә бу сәбәбдән Аллаһ әмрлә јанашы, ону поздуглары тәгдирдә алаҹаглары ҹәзаны да билдирди.

5. Адәмлә Һәвва Аллаһын әмрини неҹә позду?

⁵ Һәвва јарадыландан сонра Адәм Аллаһын әмриндән ону хәбәрдар етди. Һәвванын бу әмри, демәк олар ки, сөзбәсөз тәкрар етмәси буну ајдын ҝөстәрирди (Јар. 3:1—3). О, бу әмри өзүнү һејванлардан ән еһтијатлысы олан илан кими тәгдим едән шәхсә демишди. Иланын архасында ҝизләнән Аллаһын мәләји, Шејтан Иблис иди. О, мүстәгил вә өзү-өзүнә аға олмаг истәји илә алышыб јанырды. (Јагуб 1:14, 15 ајәләри илә мүгајисә ет.) Өз мәнфур истәјинә чатмаг үчүн Аллаһы јаланчылыгда иттиһам етди. О, Һәвваны инандырды ки, мүстәгиллијә ҹан атмағын ахыры өлүм јох, Аллаһ кими олмагдыр (Јар. 3:4, 5). Она ујан Һәвва мүстәгил олмаг истәдијини мејвәдән јемәклә ҝөстәрди вә Адәми дә јолдан чыхартды (Јар. 3:6, 17). Иблис Һәвваны алдатды. (1 Тимотејә 2:14 ајәсини оху.) Адәм дә «арвадынын сөзүнә гулаг [асды]». Дост кими ҝөрүнән бу илан, Шејтан Иблис Һәвваја етдији тәклифин фаҹиә илә нәтиҹәләнәҹәјини билән амансыз дүшмән иди.

6, 7. Аллаһ ҝүнаһкарлара чыхардығы һөкмү неҹә иҹра етди?

⁶ Өзбашыналыг едән Адәмлә Һәвва онлара һәјат вә һәр шеји бәхш едән Јарадана гаршы чыхдылар. Сөзсүз, һәр шеј Јеһованын ҝөзү гаршысында баш верирди. (1 Салн. 28:9; Сүлејманын мәсәлләри 15:3 ајәсини оху.) О јол верди ки, бу үч шәхс Она олан мүнасибәтини ҝөстәрсин. Бир ата кими Јеһованын үрәји ган ағлајырды. (Јарадылыш 6:6 ајәси илә мүгајисә ет.) Буна рәғмән О, Һаким кими давраныб чыхардығы һөкмү һәјата кечирмәли иди.

⁷ Аллаһ Адәмә демишди: «Ондан [хејирлә шәри билмә ағаҹындан] јејән ҝүн һөкмән өләҹәксән». Ола билсин, Адәм дүшүнүрдү ки, һәмин «ҝүн» 24 саатлыг ади ҝүндүр. Аллаһын әмринә гаршы чыхандан сонра о, јәгин ҝөзләјирди ки, Јеһова ҝүн батана кими онлары ҹәзаландыраҹаг. Јеһова бу ҹүтлүклә «ҝүнүн сәринлијиндә» данышмышды  (Јар. 3:8). Аллаһ бир һаким кими сөзү әввәлҹә Адәмлә Һәвваја верди (Јар. 3:9—13). Јалныз бундан сонра О, ҝүнаһкарлара чыхардығы һөкмү елан етди (Јар. 3:14—19). Аллаһ онлары елә орадаҹа мәһв етсәјди, онда Онун Адәмлә Һәвва вә онларын нәсли илә бағлы нијјәти пуч оларды (Јешаја 55:11). Онлар өлүм ҹәзасыны алсалар да, ҝүнаһын тәсири өзүнү бүрузә вермәјә башласа да, Аллаһ јол верди ки, бу әр-арвад дүнјаја Онун ҝәләҹәк ишләриндән фајдалана биләҹәк өвладлар ҝәтирсин. Беләликлә, онлар Аллаһын ҝөзүндә елә ҝүнаһ ишләтдикләри ҝүн, әслиндә исә Аллаһ үчүн бир «ҝүн» кими сајылан 1000 илин ичиндә өлдүләр. (2 Пет. 3:8).

8, 9. Адәмин ҝүнаһы нәслинә неҹә тәсир етди? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бах.)

⁸ Адәмлә Һәвванын һәрәкәтиндән өвладлары да зәрәр чәкди. Ромалылара 5:12 ајәсиндә изаһ едилир: «Ҝүнаһ бир адам васитәсилә, өлүм дә ҝүнаһ васитәсилә дүнјаја ҝирдији кими, өлүм бүтүн адамлара кечди, чүнки һамы ҝүнаһ ишләјиб». Өлүмү илк дадан әмәлисалеһ Һабил олду (Јар. 4:8). Сонра Адәмин диҝәр өвладлары да гоҹалыб өлдүләр. Бәс онлар өлүмлә јанашы ҝүнаһы да мирас алдылар? Һәвари Павел ҹаваб верир: «Бир нәфәрин итаәтсизлији чохлу инсаны ҝүнаһлы етди» (Ром. 5:19). Адәмдән мирас галан ҝүнаһ вә өлүм бәшәријјәтин амансыз дүшмәнинә чеврилди, гејри-камил инсанлар бу бәладан јаха гуртара билмирләр. Биз ҝүнаһ вә өлүмүн Адәмин нәслинә неҹә өтүрүлдүјүнү дәгигликлә изаһ едә билмәсәк дә, факт ҝөз өнүндәдир.

⁹ Елә буна ҝөрә дә Мүгәддәс Китаб мирас алдығымыз ҝүнаһ вә өлүмү «бүтүн халгларын үзәриндәки [дуваға]» вә «бүтүн милләтләрин үстүндә олан тохунма [өртүјә]» бәнзәдир (Јешаја 25:7). Бәшәријјәти боған бу өртүк вә ја дуваг һамыны өз ҹәнҝинә алараг өзүнә көлә едиб. Анҹаг факт ондан ибарәтдир ки, «Адәмә ҝөрә һамы өлүр» (1 Кор. 15:22). Павелин: «Өлүмә мүбтәла олан бу бәдәндән мәни ким хилас едәҹәк?» — суалы неҹә дә јериндәдир. Ҝөрәсән, кимсә хилас едә биләрди? * (Ром. 7:24).

10. а) Јеһованын Адәмдән мирас алдығымыз өлүмү мәһв едәҹәјини ҝөстәрән бәзи ајәләр һансыдыр? б) Бу ајәләр Јеһова вә Иса барәдә бизә нә дејир?

¹⁰ Бәли, Јеһова Павели бу бәладан хилас едә биләрди. «Дуваг» барәдә сөз ачдыгдан дәрһал сонра Јешаја јазмышды: «Өлүмү әбәди олараг јох едәҹәк, Худавәнд Рәбб бүтүн адамларын үзүндән ҝөз јашларыны силәҹәк» (Јешаја 25:8). Ушагларынын әзабларынын сәбәбини арадан галдыран вә ҝөз јашларыны силән ата кими, Јеһова да Адәмдән мирас галан өлүмү мәмнунијјәтлә мәһв едәҹәк. Бу ишдә Онун көмәкчиси вар. 1 Коринфлиләрә 15:22 ајәсиндә охујуруг: «Неҹә ки, Адәмә ҝөрә һамы өлүр, Мәсиһин сајәсиндә дә һамы һәјата говушаҹаг». «Мәни ким хилас едәҹәк?» — дејә вердији суала Павел елә өзү ҹаваб верир: «Аллаһымыз! Она Ағамыз Иса Мәсиһ васитәсилә шүкүрләр олсун!» (Ром. 7:25). Ҝөрүнүр, Јеһованын бәшәријјәти јаратмаға тәшвиг едән мәһәббәти Адәмлә Һәвванын үсјанындан сонра да сојумамышды. Илк инсан ҹүтүнүн  јаранмасында Јеһоваја көмәк едән Исанын да онларын нәслинә мәһәббәти азалмамышды (Сүл. мәс. 8:30, 31). Бәс бу хилас иши неҹә ҝерчәкләшәҹәкди?

11. Бәшәријјәтин хиласы үчүн Јеһова һансы тәдбири ҝөрдү?

¹¹ Инсанларын гејри-камиллији вә өлүмү һәм Адәмин ҝүнаһынын, һәм дә Јеһованын әдаләтли һөкмүнүн нәтиҹәсидир (Ром. 5:12, 16). Мүгәддәс Китабда дејилир: «Бир ҝүнаһын уҹбатындан һәр ҹүр инсан мәһкум олунур» (Ром. 5:18). Бәс Јеһова Өз нормаларындан кәнара чыхмамаг шәрти илә чыхардығы һөкмү неҹә ләғв едә биләрди? Ҹавабы Исанын сөзләриндән тапа биләрик: «Инсан Оғлу... бир чохлары уғрунда ҹаныны фидјә кими вермәк үчүн ҝәлиб» (Мат. 20:28). Јеһованын илк руһани Оғлу јер үзүндә камил инсан кими доғулмагла «фидјә» ола биләҹәјини ҝөстәрди. Бу фидјә әдаләти неҹә тәмин едәҹәкди? (1 Тим. 2:5, 6).

12. Әдаләти тәмин едән мүвафиг фидјә неҹә өдәнилди?

¹² Камил инсан олан Иса Адәмин ҝүнаһ етмәздән әввәлки вәзијјәтинә бәнзәјирди. Јеһованын нијјәти о иди ки, јер үзү Адәмин камил нәсли илә долсун. Буна ҝөрә дә Атасына вә Адәмин нәслинә мәһәббәтиндән ирәли ҝәләрәк Иса өз инсан һәјатыны гурбан верди. Бәли, Иса камил инсан һәјатыны Адәмин итирдикләрини гајтармаг үчүн верди. Сонра Јеһова Оғлуну руһани варлыг кими һәјата гајтарды (1 Пет. 3:18). Адәмин нәслини ҝери алмаг вә онлара Адәмин итирдији һәјаты гајтармаг үчүн Јеһова һаглы олараг бир камил инсанын, јәни Исанын гурбанлығыны фидјә вә ја өдәнилмиш дәјәр кими гәбул едә билди. Беләҹә, Иса Адәми әвәз етди. Павел буну белә изаһ едир: «Һәтта ҝөрүн нә јазылыб: “Илк инсан Адәм ҹанлы варлыг олду”. Сонунҹу Адәм исә һәјат верән руһани варлыг олду» (1 Кор. 15:45).

¹³ Тезликлә «сонунҹу Адәм» бәшәријјәтә «һәјат верән руһани варлыг» кими һәрәкәтә кечәҹәк. Адәмин нәслинин әксәријјәти артыг өлдүјү үчүн јенидән һәјата гајтарылаҹаг. Вә онларын дирилмәси јер үзүндә баш верәҹәк (Јәһ. 5:28, 29).

14. Јеһова инсанлары гејри-камиллијин әсарәтиндән гуртармаг үчүн һансы тәдбири ҝөрүб?

¹⁴ Бәшәријјәт гејри-камиллијин әсарәтиндән неҹә гуртулаҹаг? Бунун үчүн Јеһова сәмави Падшаһлыг гуруб вә «сонунҹу Адәм»и вә инсанлар арасындан сечдији шәхсләри ону идарә етмәк үчүн тәјин едиб. (Вәһј 5:9, 10 ајәләрини оху.) Иса илә бирликдә ҝөјдә идарә едәҹәк кәсләр вахтилә гејри-камил олмуш инсанлардыр. Там мин ил әрзиндә онлар јер үзүндәки инсанларын өзләринин јаха гуртара билмәдикләри гејри-камиллијә үстүн ҝәлмәләринә көмәк едәҹәкләр (Вәһј 20:6).

15, 16. а) «Сонунҹу дүшмән... [өлүм]» нә заман мәһв едиләҹәк? б) 1 Коринфлиләрә 15:28 ајәсинә әсасән, Иса вахты ҝәләндә нә едәҹәк?

¹⁵ Падшаһлығын Миниллик һакимијјәтинин сонунда итаәткар бәшәријјәт Адәмин итаәтсизлијинин нәтиҹәсиндә мејдана чыхан бүтүн дүшмәнләрдән азад олаҹаг. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Неҹә ки, Адәмә ҝөрә һамы өлүр, Мәсиһин сајәсиндә дә һамы һәјата говушаҹаг. Анҹаг һәр кәс өз нөвбәсиндә дириләҹәк: илк нүбар Мәсиһ, сонра Мәсиһин иштиракы заманы она мәхсус оланлар [онун һакимијјәт шәрикләри]. Нәһајәт, сон олаҹаг. О заман Мәсиһ бүтүн һөкумәтләри, һакимијјәтләри вә игтидары  јох едәҹәк вә падшаһлығы өз Атасы Аллаһа тәһвил верәҹәк. Аллаһ бүтүн дүшмәнләри онун ајаглары алтына атанадәк о, падшаһлыг етмәлидир. Сонунҹу дүшмән исә өлүмдүр вә о, мәһв едиләҹәк» (1 Кор. 15:22—26). Бәли, Адәмдән мирас алдығымыз өлүм јох едиләҹәк. Бәшәр аиләсини боған «дуваг» һәмишәлик јох едиләҹәк (Јешаја 25:7, 8).

¹⁶ Һәвари Павел сөзләринә белә јекун вурмушду: «Һәр шеј она табе едиләндән сонра Оғул өзү дә она һәр шеји табе едәнә табе олаҹаг ки, Аллаһ һәр кәс үчүн һәр шеј олсун» (1 Кор. 15:28). Оғулун һакимијјәти илә бағлы нијјәт тамам олаҹаг. Сонра, о, бөјүк мәмнунијјәтлә һакимијјәти Јеһоваја гајтараҹаг вә Она камил бәшәр аиләсини тәгдим едәҹәк.

17. Шејтанын ахыры неҹә олаҹаг?

¹⁷ Бәс башланғыҹдан бәшәријјәтин башына дәрд ачан Шејтанын ахыры неҹә олаҹаг? Вәһј 20:7—15 ајәләриндә бу суала ҹаваб верилир. Бүтүн камил инсанларын сонунҹу сынағында Шејтанын инсанлары јолдан чыхармаға ҹәһд ҝөстәрмәсинә иҹазә вериләҹәк. Иблис вә онун ардынҹа ҝедәнләр «икинҹи [өлүмдә]» бирдәфәлик мәһв едиләҹәкләр (Вәһј 21:8). Бу ҹүр өлүмә мәһкум едиләнләрин әбәди мәһвдә галмалары үчүн «икинҹи [өлүм]» һәмишә мөвҹуд олаҹаг. Анҹаг Јараданларыны севән вә Она хидмәт едән кәсләр үчүн «икинҹи [өлүм]» дүшмән дејил.

18. Аллаһын Адәмә тапшырдығы иш неҹә һәјата кечириләҹәк?

¹⁸ Сонра һеч бир дүшмәнин олмадығы бир мүһитдә әбәди һәјата лајиг ҝөрүлән камил бәшәријјәт Јеһованын һүзурунда дајанаҹаг. Адәмә верилән тапшырыг онсуз тамамланаҹаг. Бүтүн јер үзүнү онун нәсли долдураҹаг. Онлар севә-севә јерә вә јердә јашајан бүтүн ҹанлылара саһиб олаҹаглар. Буна ҝөрә дә ҝәлин мәһәббәтдән ирәли ҝәләрәк ахырынҹы дүшмән олан өлүмү мәһв едәҹәк Јеһоваја һәмишә миннәтдар олаг!