1, 2. Виҹдан әнамыны бизә ким вериб вә бу әнама ҝөрә нә үчүн шүкүр етмәлијик?

ЈЕҺОВА АЛЛАҺ инсанлары ирадә азадлығы илә, јәни сечим етмәк азадлығы илә јарадыб. Аллаһ илк инсан ҹүтүнә, еләҹә дә онларын ҝәләҹәк нәсилләринә јахшы бир бәләдчи — виҹдан вериб. Виҹдан нәјин сәһв, нәјин дүз олдуғуну дејән дахили һиссдир. Әҝәр ону дүзҝүн ишләтсәк, онда о, бизә јахшы ишләр ҝөрмәјә, пис ишләрдән исә узаг дурмаға көмәк едә биләр. Беләликлә, виҹдан Аллаһын бизә олан мәһәббәтинин сүбутудур. Бәшәријјәтә виҹдан бәхш етмәклә Аллаһ һәм дә ҝөстәрмишди ки, инсанларын јахшы ишләр ҝөрмәсини истәјир.

² Бу ҝүн дә инсанларда виҹдан вар. (Ромалылара 2:14, 15 ајәләрини охујун.) Мүасир дөврдә чохлары Мүгәддәс Китаба зидд даврансалар да, јахшылыг едән, пислијә исә нифрәт едән инсанлар һәлә дә вар. Виҹдан бир чох инсанлары амансыз вәһшиликләр төрәтмәкдән сахлајыр. Тәсәввүр един, әҝәр һеч кәсин виҹданы олмасајды, дүнја нә көкә дүшәрди? Бу ҝүн ешитдијимиз пис хәбәрләр тоја ҝетмәли оларды. Шүкүр Онун бөјүклүјүнә, нә јахшы ки, О, бизә виҹдан вериб!

3. Тәрбијә олунмуш виҹданын һансы фајдасы вар?

 ³ Дүнјадакы инсанлардан фәргли олараг, Јеһованын халгы виҹданы тәрбијә етмәјин ваҹиб олдуғуну дүшүнүр. Онлар истәјирләр ки, виҹданларынын сәси Мүгәддәс Китабын һагг-наһаг, хејир-шәр мәфһуму илә узлашсын. Дүзҝүн тәрбијә олунмуш виҹдан мәсиһи јығынҹағына бөјүк фајда ҝәтирир. Лакин виҹданы тәрбијә етмәк вә ону әлдә рәһбәр тутмаг үчүн тәкҹә Мүгәддәс Китабы өјрәнмәк бәс еләмир. Мүгәддәс Китабда јахшы виҹдан иман вә мәһәббәтлә әлагәләндирилир. Һәвари Булус јазмышды: «Бу ҝөстәришин мәгсәди одур ки, һамымызда сидги-үрәкдән ҝәлән, тәмиз виҹдандан вә ријасыз имандан доған мәһәббәт олсун» (1 Тим. 1:5). Биз виҹданымызы тәрбијә етдикҹә вә онун сәсинә гулаг асдыгҹа Јеһоваја мәһәббәтимиз дәринләшәҹәк, иманымыз мөһкәмләнәҹәк. Бизим виҹданымыз руһани ҹәһәтдән нә дәрәҹәдә мөһкәм олдуғумузу, үрәјимизин вәзијјәтини вә Јеһованы нә гәдәр чох разы салмаг истәдијимизи бәлли едир. Бәли, дахилдән ҝәлән бу сәс бизим әслиндә неҹә инсан олдуғумузу ҝөстәрир.

4. Виҹданымызы неҹә тәрбијә едә биләрик?

⁴ Бәс виҹданымызы неҹә тәрбијә едә биләрик? Әсас етибарилә, Мүгәддәс Китабы мүнтәзәм сурәтдә вә дуа едәрәк мүталиә етмәклә, охудугларымызын үзәриндә дүшүнмәклә вә өјрәндикләримизи һәјатымызда тәтбиг етмәклә. Ајдындыр ки, бу, билик топламаг вә гајдалары өјрәнмәкдән даһа бөјүк мәна кәсб едир. Мүгәддәс Китабы мүталиә етдикҹә бизим Јеһова, Онун варлығы, сифәтләри вә нәләри севиб-севмәдији барәдә там тәсәввүрүмүз олаҹаг. Виҹданымыз Јеһова Аллаһын гајда-ганунлары илә һәмаһәнҝ олаҹаг. Биз виҹданымызы нә гәдәр чох тәрбијә етсәк, бир о гәдәр дә Јеһова Аллаһа бәнзәмәјә чалышаҹағыг.

5. Бу мәгаләдә нәји арашдыраҹағыг?

⁵ Бунунла белә биздә суал јарана биләр: «Јахшы тәрбијә олунмуш виҹдан гәрар верәркән бизә неҹә көмәк едә биләр? Һәмиманлыларымызын виҹданларына ујғун олараг вердикләри гәрарлара неҹә һөрмәт едә биләрик? Виҹдан бизи ҹанла-башла јахшы ишләр ҝөрмәјә неҹә тәшвиг едә биләр?» Бу суаллары јадда сахлајараг ҝәлин виҹданымызын јахшы бәләдчи ола биләҹәји үч саһәјә бахаг: 1) мүалиҹә, 2) әјләнҹә вә 3) тәблиғ иши.

6. Мүалиҹә илә бағлы һансы гәрарлары вермәлијик?

⁶ Мүгәддәс Китаб бизи зәрәрли ишләрдән узаг дурмаға вә јејиб-ичмәк кими мәсәләләрдә таразлы олмаға тәшвиг едир (Мәс. 23:20; 2 Кор. 7:1). Мүгәддәс Китаб принсипләрини тәтбиг едәрәк, һәтта гоҹалыға вә хәстәлијә бахмајараг, биз мүәјјән гәдәр сағламлығымызы горуја биләҹәјик. Бәзи әразиләрдә әнәнәви тибб вә диҝәр алтернатив мүалиҹә үсуллары әлчатандыр. Баҹы-гардашлар мүнтәзәм олараг филиаллара бу вә ја диҝәр мүалиҹә үсулу илә бағлы мәктуб јазыб сорушурлар: «Јеһованын хидмәтчиси өзүнү бу ҹүр мүалиҹә едә биләр?»

7. Мүалиҹә илә бағлы һансы гәрары вермәлијик?

⁷ Нә филиал комитәсинин, нә дә јығынҹаг ағсаггалларынын мәсиһинин јеринә, һәтта өзү буну хаһиш етсә белә, мүалиҹә илә бағлы гәрар вермәк ихтијары јохдур (Гал. 6:5). Сөзсүз ки, дүзҝүн гәрар гәбул етмәси үчүн ағсаггаллар һәмин адама Јеһованын бахышыны ачыгламалыдырлар. Мәсәлән, мәсиһи Мүгәддәс Китабын гандан узаг дурмаг әмрини јадда сахламалыдыр (Һәв. 15:29). Бу әмрә әсасән, халис ган вә ганын дөрд әсас компонентиндән истифадә едәрәк апарылан мүалиҹә јолверилмәздир. Буну билән мәсиһинин виҹданы онун һәтта бу компонентләрин кичик фраксијаларыны гәбул едиб-етмәмәсинә  тәсир едә биләр *. Бәс мүалиҹә олунмағы планлашдыранда Мүгәддәс Китабын диҝәр мәсләһәтләри бизә неҹә бәләдчилик едә биләр?

8. Филиппилиләрә 4:5 ајәси мүалиҹә илә бағлы мәсәләләрдә бизә неҹә көмәк едә биләр?

⁸ Мәсәлләр 14:15 ајәсиндә дејилир: «Садәлөвһ һәр сөзә инанар, узагҝөрән һәр аддымыны өлчүб-бичәр». Бәзи хәстәликләрин мүалиҹәси јохдур. Буна ҝөрә дә ҝурултулу вәдләр верән, амма нәтиҹәси сүбут олунмајан мүалиҹә үсулларындан еһтијатлы олмалыјыг. Булус јазмышды: «Гој һамы сизи дәрракәли адам кими танысын» (Филип. 4:5). Дәрракәли олмаг бизи руһани ишләри арха плана атыб мүалиҹәјә һәддән артыг чох вахт сәрф етмәкдән чәкиндирәҹәк. Фикримиз-зикримиз өзүмүзү мүалиҹә етдирмәк олса, бу, худбинлијә ҝәтириб чыхарар (Филип. 2:4). Ән ваҹиби руһани ишләрдир, сағламлыг мәсәләсинә ҝәлдикдә исә биз дәрракәли олмалыјыг, чох шеј ҝөзләмәмәлијик. (Филиппилиләрә 1:10 ајәсини охујун.)

9. Ромалылара 14:13, 19 ајәләри сәһһәтлә бағлы гәрарларымыза неҹә тәсир едир вә нә арамыздакы сүлһү тәһлүкә алтына гоја биләр?

⁹ Дәрракәли мәсиһи өз фикрини башгаларына јеритмәмәлидир. Авропа өлкәләринин бириндә бир әр-арвад мүәјјән пәһризи вә гида әлавәләрини ҹидд-ҹәһдлә реклам едирдиләр. Бәзи баҹы-гардашлар онларын сөзүнә ујдулар, диҝәрләри исә јох. Бир гәдәр сонра ҝөзләнилән нәтиҹә әлдә олунмадыгда баҹы-гардашлар арасына наразылыг дүшдү. Һәмин әр-арвадын өзләринин мүәјјән пәһризи сахламаға вә гида әлавәләрини гәбул етмәјә ихтијары вар иди. Амма мүалиҹәјә ҝөрә јығынҹагдакы сүлһү тәһлүкә алтына атмаг нә дәрәҹәдә дүзҝүн иди? Гәдим Ромадакы мәсиһиләр арасында бир ара бәзи гидаларла, мүәјјән ҝүнләрлә бағлы фикир ајрылығы мөвҹуд иди. Һәмин вахт һәвари Булус мүәјјән ҝүнләри гејд етмәклә бағлы онлара јазмышды: «Кимсә бир ҝүнү о бирисиндән ваҹиб сајыр, диҝәри үчүн исә бүтүн ҝүнләр ејнидир. Гој һәр кәс инандығы шејин доғру олуб-олмадығына там әмин олсун». Бәли, башгаларынын иманыны сарсытмамаг чох ваҹибдир. (Ромалылара 14:5, 13, 15, 19, 20 ајәләрини охујун.)

10. Нәјә ҝөрә биз башгаларынын гәрарларына һөрмәтлә јанашмалыјыг? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

¹⁰ Әҝәр биз диндашымызын һансыса шәхси мәсәләдә виҹданына ујғун олараг вердији гәрары баша дүшә билмириксә, о дәгигә ону гынамамалы вә ја фикрини дәјишмәјә мәҹбур етмәмәлијик. Ола билсин, онун виҹданы һәлә зәифдир, һәлә тәрбијә олунмалыдыр вә јахуд мүәјјән мәсәләләрдә чох һәссасдыр (1 Кор. 8:11, 12). Диҝәр тәрәфдән, бәлкә, биз өзүмүз виҹданымызы јохламалыјыг, бәлкә, виҹданымызы илаһи принсипләрлә бир аз да тәрбијә етмәлијик? Мүалиҹә мә сәләсиндә һәр биримиз шәхсән гәрар вермәлијик вә бу гәрарын архасында дуран мәсулијјәти гәбул етмәлијик.

11, 12. Әјләнҹә сечиминдә Мүгәддәс Китабын һансы мәсләһәтини јеринә јетирә биләрик?

¹¹ Јеһова Аллаһ инсанлары елә јарадыб ки, онлар әјләнҹәләрдән зөвг алыб фајдаланырлар. Сүлејман падшаһ ҝүлмәјин вә рәгс етмәјин өз вахты олдуғуну јазмышды (Ваиз 3:4). Анҹаг һәр әјләнҹә фајдалы, үрәкачан вә хош дејил. Әјләнҹәјә һәддән артыг чох вахт сәрт етмәк вә јахуд тез-тез әјләнмәк дүзҝүн дејил. Бизим виҹданымыз Јеһоваја мәгбул тәрздә әјләнмәјә вә ондан фајдаланмаға неҹә көмәк едә биләр?

¹² Мүгәддәс Китаб бизи «ҝүнаһлы бәдәнин әмәлләри» адланан бәзи һәрәкәтләрдән чәкиндирир. Бунлар «әхлагсызлыг, натәмизлик, азғынлыг, бүтпәрәстлик, ҹиндарлыг, әдавәт, мүнагишә, кин, гәзәб, нифаг, парчаланма, тәригәтчилик, пахыллыг, сәрхошлуг, кеф мәҹлисләри вә саирәдир». Һәвари Булус јазмышды ки, «белә ишләрлә мәшғул оланлар Аллаһын Падшаһлығына ҝирмәјәҹәкләр» (Гал. 5:19—21). Буна ујғун олараг, биз өзүмүзә суал верә биләрик: «Виҹданым мәни агрессивлији, рәгабәти, милләтчилији вә ја зоракылығы тәҹәссүм етдирән идман нөвләриндән гачмаға вадар едирми? Порнографик сәһнәләри олан вә ја әхлагсызлығы, сәрхошлуғу, јахуд да ҹиндарлығы јахшы шеј кими тәгдим едән филмләрә бахмаг истәјәндә виҹданым сусмур ки?»

13. 1 Тимутијә 4:8 вә Мәсәлләр 13:20 ајәләриндә верилән мәсләһәтләр әјләнҹә мәсәләсиндә неҹә көмәк едә биләр?

¹³ Һәмчинин Мүгәддәс Китабдакы принсипләр бизә әјләнҹә мәсәләсиндә виҹданымызы тәрбијә етмәјә көмәк едир. Бу принсипләрдән бири одур ки, физики мәшгин бир гәдәр фајдасы вар (1 Тим. 4:8). Чохлары ҝөрүр ки, мүнтәзәм олараг идманла мәшғул оланда сәһһәтләри јахшылашыр, ҝүмраһ олурлар. Бәс әҝәр биз башгалары илә бир јердә идман етмәк истәјириксә, кими ҝәлди сечәҹәјик? Мәсәлләр 13:20 ајәсиндә дејилир: «Һикмәтли илә отуруб-дуран һикмәтли олар, ахмагларла ајаглашан бәдбәхт олар». Ајдындыр ки, Мүгәддәс Китаба әсасән тәрбијә олунмуш виҹданымызы әлдә рәһбәр тутмаг вә әјләнҹә сечиминдә диггәтли олмаг чох ваҹибдир.

14. Бир аилә Ромалылара 14:2—4 ајәләриндәки принсипи неҹә тәтбиг етмишди?

¹⁴ Кристиан вә Даниелланын ики јенијетмә өвлады вар. Кристиан дејир: «Бир дәфә аиләви ибадәт ахшамында биз әјләнҹә барәдә сөһбәт едирдик. Һамымыз разылашдыг ки, бәзи әјләнҹәләр јахшыдыр, диҝәрләри исә мәсиһијә јарашмыр. Јахшы дост барәдә данышанда гызымын бири шикајәтләнди ки, мәктәбдә тәнәффүс вахты бәзи Шаһидләрин давранышы, онун фикринҹә, һеч дә дүзҝүн дејил вә онда елә һисс олур ки, о да онлар кими давранмалыдыр. Биз белә гәнаәтә ҝәлдик ки, һәр кәсин өз виҹданы вар вә нә етмәји, киминлә отуруб-дурмағы сечәркән биз виҹданымызын сәсинә гулаг асмалыјыг». (Ромалылара 14:2—4 ајәләрини охујун.)

15. Әјләнмәји планлашдыраркән Мәтта 6:33 ајәси бизә неҹә көмәк едә биләр?

¹⁵ Әјләнҹә мәсәләси илә бағлы бир мәгам да вар: әјләнҹә илә нә вахт мәшғул олмаг лазымдыр? Сиз теократик ишләрдән, мәсәлән, јығынҹаг ҝөрүшләриндән, тәблиғдән вә мүталиәдән сонра асудә вахтларынызда әјләнҹә илә мәшғул олурсунуз, јохса әјләнҹәдән башыныз ајыланда теократик ишләрлә мәшғул олурсунуз?  Нәјә үстүнлүк верирсиниз? Иса Мәсиһ демишди: «Падшаһлығы вә Аллаһын тәләб етдији салеһлији һәр шејдән үстүн тутун, онда бүтүн бунлар сизә вериләҹәк» (Мәт. 6:33). Вахтынызы планлашдыраркән виҹданыныз Исанын бу мәсләһәтини јадыныза салырмы?

16. Виҹданымыз бизи тәблиғ ишинә неҹә тәшвиг едир?

¹⁶ Јахшы виҹдан бизи садәҹә ҝүнаһдан чәкиндирмир, о, бизи јахшы ишләр ҝөрмәјә сәсләјир. Јахшы ишләрин арасында ән ваҹиби ев-ев тәблиғ етмәк вә һәр фүрсәтдән истифадә едәрәк гејри-рәсми шаһидлик етмәкдир. Һәвари Булусун виҹданы ону бу ҹүр давранмаға сөвг едирди. О јазмышды: «Бу, мәним борҹумдур. Әҝәр тәблиғ етмирәмсә, вај һалыма!» (1 Кор. 9:16). Биз онун кими даврандыгҹа виҹданымыз бизимлә данышыб бизи дүзҝүн даврандығымыза әмин едәҹәк. Үстәлик, хош хәбәри тәблиғ едәндә биз сөһбәт етдијимиз инсанларын да виҹданына мүсбәт тәсир едирик. Һәвари Булус демишди: «Инсанлара һәгигәти ачыб Аллаһын гаршысында һәр инсанын виҹданы үчүн јахшы өрнәк олуруг» (2 Кор. 4:2).

17. Бир ҝәнҹ баҹы өз виҹданына ујғун неҹә давранды?

¹⁷ Жаклинин 16 јашы оланда бир дәфә биолоҝија дәрсиндә тәкамүл нәзәријјәси кечирилирди. О дејир: «Мәним виҹданым јол вермәди ки, дәрсдә адәтән олдуғу кими там иштирак едим. Мән тәкамүл нәзәријјәси илә разылаша билмәздим. Мүәллимә өз мөвгејими изаһ етдим. Мүәллим буну чох јахшы гаршылады вә ҝөзләмәдијим бир һалда, мәнә бүтүн синфин гаршысында јарадылыш мөвзусунда данышмағы тәклиф етди». Жаклин Мүгәддәс Китаб әсасында тәрбијә едилмиш виҹданынын сәсинә гулаг асыб она ујғун даврандығына ҝөрә чох севинирди. Сизин дә виҹданыныз сизи јахшы ишләр ҝөрмәјә тәшвиг едирми?

18. Нәјә ҝөрә биз јахшы вә етибарлы виҹдана саһиб олмаг истәјирик?

¹⁸ Бизим мәгсәдимиз Јеһованын ганунларына вә јолларына ујғун јашамагдыр. Бу мәсәләдә виҹданын бөјүк көмәји дәјә биләр. Биз мүнтәзәм олараг Аллаһын Кәламына баш вурсаг, орада тапдығымыз фикирләрин үзәриндә дүшүнсәк вә онлары һәјатымызда тәтбиг етсәк, виҹданымызы тәрбијә едәҹәјик. Белә олан һалда, виҹдан бизә мәсиһи һәјатында јахшы бәләдчи олаҹаг.