Контентә кеч

Мүндәриҹаты ҝөстәр

Билирсинизми?

Билирсинизми?

Иса пејғәмбәрин дөврүндә мәбәддә ианәләр неҹә едилирди?

Мәбәдин хәзинәси «Гадынлар һәјәти» адланан јердә јерләширди. Бир китабда дејилир: «“Сүлејманын ејваны” сајылан јердә ардыҹыл олараг дивара сөјкәнмиш ианә гутулары гојулмушду» («Тһе Тemple—Its Ministry and Services»).

Бу гутуларын јухары һиссәси дар, ашағы һиссәси исә ҝениш олдуғу үчүн онлары кәрәнаја бәнзәдирдиләр. Һәр гутунун һансы тәгдимәјә аид олдуғуну үстүндәки јазыдан мүәјјән етмәк оларды. Орадакы пуллар хүсуси мәгсәдләр үчүн иди. Иса пејғәмбәр елә һәмин «Гадынлар һәјәти»ндә отуруб инсанлара ҝөз ҝәздирәндә касыб бир дул гадынын ианә етдијини ҝөрдү (Лука 21:1, 2).

Бир вә икинҹи гутулар бу вә өтән илин мәбәд верҝиси үчүн нәзәрдә тутулмушду. Үчдән једдијә кими гутулара гумру гушунун, ҝөјәрчинин, одунун, бухурун вә гызыл габларын дәјәрини атырдылар. Әҝәр киминсә ианә едәҹәји пул бунларын дәјәриндән чох идисә, онда о, галан пулу диҝәр гутулардан биринә атырды. Сәккизинҹи гутуја ҝүнаһ гурбаны үчүн нәзәрдә тутулан пулу атырдылар. Доггуздан он икијә кими олан гутулара исә тәгсир вә гушлар гурбанынын, еләҹә дә Нәзириләр вә ҹүзамлыларын ҝәтирмәли олдуглары гурбанларын дәјәри атылырды. Он үчүнҹү гуту исә көнүллү ианә үчүн иди.

Мүгәддәс Китабы гәләмә алан Лука нә дәрәҹәдә дәгиг иди?

Лука өз адыны дашыјан мүждәни вә «Һәвариләрин ишләри» китабыны гәләмә алыб. Өзүнүн дә дедијинә ҝөрә о, бу китаблары јазаркән «һәр шеји лап башдан дәгигликлә арашдырыб». Анҹаг бәзи алимләр буна шүбһә илә јанашыр (Лука 1:3). Бәс Луканын јаздыглары нә дәрәҹәдә дәгиг иди?

Луканын истинад етдији тарихи фактлары јохламаг елә дә чәтин дејил. Мәсәлән, о, Ромада хидмәт едән инсанларын вәзифәләрини садалајыр: Филипидәки мүлки мәмурлар, Салоникидәки шәһәр рәһбәрләри, Ефесдәки ојун вә бајрам тәшкилатчылары (Һәвариләрин ишләри 16:20; 17:6; 19:31). Һәмчинин Лука вилајәт һакими Һирод Антипаны вә Киприн валиси Серҝи Павелин дә адыны чәкир (Һәвариләрин ишләри 13:1, 7).

Луканын вәзифә адларыны чәкмәси диггәтәлајиг бир мәгамдыр. Чүнки Романын әразиләринин статусу дәјишдикҹә оранын башчыларынын да вәзифә адлары дәјиширди. Брүс Метсгер адлы Мүгәддәс Китаб алими белә дејир: «Һәр дәфә “Һәвариләрин ишләри” китабыны охујанда орада ҝәтирилән адларын заман вә әрази бахымындан үст–үстә дүшдүјүнү мүшаһидә едирик». Алим Уилјам Ремси Луканы «ән мүкәммәл тарихчи» адландырыр.