1—3. а) Һансы тәлим динимизин тәмәл тәлимләриндәндир? б) Нәјә ҝөрә дирилмә тәлими динимиздә өнәмли јер тутур? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

СИЗДӘН сорушсајдылар ки, дининизин әсас тәлимләри һансылардыр, нә ҹаваб верәрдиниз? Јәгин Јараданын адынын Јеһова олдуғуну, Иса Мәсиһә вә онун фидјәсинә иман етмәјин ваҹиблијини, јер үзүнүн Ҹәннәт олаҹағыны, Аллаһа хидмәт едәнләрин орада әбәди јашајаҹағыны садалајардыныз. Бәс бу сијаһыја дирилмә тәлимини дә дахил едәрдиниз?

² Дирилмә һәр бир мәсиһи үчүн тәмәл тәлимләрдәндир. Һәтта бөјүк мүсибәтдән сағ кечиб Ҹәннәтдә јашајаҹағына үмид едән мәсиһиләр үчүн дә. Һәвари Булус дирилмәнин мәсиһи етигадында нәјә ҝөрә бу дәрәҹәдә өнәмли јер тутдуғуну белә вурғуламышды: «Дирилмә јохдурса, белә чыхыр ки, Мәсиһ дә дирилмәјиб». Доғрудан да, әҝәр Мәсиһ дирилмәјибсә, о, неҹә бизим Падшаһымыз ола биләр? Онда Мәсиһин Падшаһлығына иманымыз да пуч оларды. (1 Коринфлиләрә 15:12—19 ајәләрини охујун.) Биз дәгиг билирик ки, Иса Мәсиһ дирилиб. Бу инанҹ бизи өлүләрин дирилмәсини гәти шәкилдә инкар едән саддукиләрдән фәргләндирир. Биз дирилмә тәлиминә мөһкәм бағлыјыг. Нә истеһзалар, нә башга бир шеј бизим бу инанҹымызы сарсыда билмәз (Марк 12:18; Һәв. 4:2, 3; 17:32; 23:6—8).

³ Һәвари Булус «Мәсиһ һаггындакы ибтидаи тәлимләр»ин сырасында  «өлүләрин дирилмәси» тәлиминин дә адыны чәкмишди (Ибр. 6:1, 2). Булус өзүнүн дә дирилмәјә инандығыны вурғуламышды (Һәв. 24:10, 15, 24, 25). Булусун дирилмәни «Аллаһын мүгәддәс сөзләри илә бағлы ибтидаи тәлимләри»н сырасына дахил етмәси бу тәлимин бәсит олдуғуну ҝөстәрмир (Ибр. 5:12).

4. Дирилмә тәлими илә бағлы һансы суаллар јарана биләр?

⁴ Кимсә Мүгәддәс Китаб дәрсинә башлајанда, адәтән, кечмишдә баш вермиш дирилмә һадисәләри, мәсәлән, Илазәрин дирилмәси барәдә өјрәнир. О, һәмчинин өјрәнир ки, Ибраһим, Әјјуб вә Дәнјал пејғәмбәр ҝәләҹәкдә өлүләрин һәјата гајыдаҹағына инанырды. Бәс ортаја белә суал гојулсајды, неҹә ҹаваб верәрдиниз: «Узун илләр, һәтта әсрләр әввәл верилмиш дирилмә вәдләринин һәлә дә гүввәдә олдуғуна сүбут вармы? Мүгәддәс Китабда дирилмәнин вахты илә бағлы нәсә јазылыбмы?» Бунлар иманымыза тәсир едән суаллардыр. Одур ки, ҝәлин бу суаллара Мүгәддәс Китабдан ҹаваб тапмаға чалышаг.

5. Дирилмә илә бағлы илк нөвбәдә һансы суаллары арашдыраҹағыг?

⁵ Бири вар тәзәҹә өлмүш, бәдәни һәлә чүрүмәмиш инсанын дирилдијини тәсәввүр едәсән, бири дә вар инсанын өләндән илләр, әсрләр сонра дириләҹәји илә бағлы вәдә инанасан (Јәһ. 11:11; Һәв. 20:9, 10). Белә «узунмүддәтли» вәд истәр јениҹә, истәрсә дә узун илләр әввәл өлмүш инсана аид олсун, онун ҝерчәклијинә инанмаг нә дәрәҹәдә ағлабатандыр? Әслиндә, һаггында әсрләр өнҹә хәбәр верилмиш бир дирилмә һадисәси артыг баш вериб вә биз һамымыз бу һадисәјә иман ҝәтирмиш инсанларыг. Сөһбәт һансы дирилмәдән ҝедир вә онун ҝәләҹәкдә баш верәҹәк дирилмә үмидимизлә һансы әлагәси вар?

6. 118-ҹи мәзмурдакы сөзләр Иса Мәсиһлә бағлы неҹә јеринә јетди?

⁶ Вәди узун илләр әввәл верилмиш бу дирилмә һаггында 118-ҹи мәзмурда јазылыб. Мүәллифлији Давуд пејғәмбәрә аид едилән бу мәзмурда белә сөзләр јер алыр: «Аман, Јеһова, бизи хилас ет!.. Јеһованын ады илә ҝәләнә ешг олсун!» Јәгин бу сөзләр сизә таныш ҝәлир. Иса Мәсиһ нисан ајынын 9-у Јерусәлимә тәнтәнәли шәкилдә дахил оланда халг бу сөзләрлә ону гаршыламышды (Зәб. 118:25, 26; Мәт. 21:7—9). Бәс бу мәзмурдакы һансы ајә узаг ҝәләҹәкдә баш верәҹәк дирилмәјә аиддир? Бу 22-ҹи ајәдир. Орада дејилир: «Бәнналарын рәдд етдији даш күнҹүн әсас дашы олду» (Зәб. 118:22).

7. Јәһудиләр һансы мәнада Иса Мәсиһи рәдд етдиләр?

⁷ «Бәнналар», јәни јәһуди дин рәһбәрләри Мәсиһи рәдд етдиләр. Онлар Исаја арха чевирдиләр, онун Мәсиһ олдуғуну дандылар. Һәтта јәһудиләрин чоху онун едамыны тәләб етди (Лука 23:18—23). Беләҹә, Иса Мәсиһин гәтлиндә јәһудиләрин дә әли олду.

8. Иса Мәсиһ јалныз һансы һалда «күнҹүн әсас дашы» ола биләрди?

⁸ Бир һалда ки, Иса Мәсиһи рәдд едиб өлдүрдүләр, о, неҹә «күнҹүн әсас дашы» * ола биләрди? Бу пејғәмбәрлијин јеринә јетмәси үчүн о, дирилмәли иди. Исанын өз сөзләри дә буну ҝөстәрир. Бир дәфә о, нөвбәти мисалы чәкмишди: Бир нәфәр үзүм бағы салыб ону бағбанлара иҹарәјә верир. Бағын саһиби өз нөкәрләрини бағбанларын јанына ҝөндәрир, лакин бағбанлар онларла пис рәфтар едирләр. Сонда саһиб өз  оғлуну ҝөндәрмәк гәрарына ҝәлир. Бағбанлар бу дәфә һәдләрини ашараг бағ саһибинин оғлуну өлдүрүрләр. Бу мәсәлин ардынҹа Иса Зәбур 118:22 ајәсиндә јазылан пејғәмбәрлији ситат ҝәтирмишди (Лука 20:9—17). Ејнилә, һәвари Бутрус да Јерусәлимдә јығышан «јәһудиләрин рәһбәрләри, ағсаггаллары вә мирзәләри» илә данышан заман Мәсиһин дирилмәсинин онун «күнҹүн әсас дашы» олмасы илә әлагәли олдуғуну ҝөстәрмишди. О демишди: «Дирәкдә едам етдијиниз, лакин Аллаһын дирилтдији нәсрани Иса Мәсиһ... сиз бәнналарын һеч сајдығы дашдыр. Анҹаг бу даш күнҹүн әсас дашы олду» (Һәв. 3:15; 4:5—11; 1 Бут. 2:5—7).

9. Зәбур 118:22 ајәси һансы әламәтдар һадисәдән хәбәр верирди?

⁹ Хүласә, Зәбур 118:22 ајәсиндәки пејғәмбәрлик јүз илләр сонра баш верәҹәк дирилмә һадисәсинә ишарә едирди. Пејғәмбәрлијә әсасән, Иса Мәсиһ рәдд едилиб өлдүрүләҹәк, сонра исә дирилдиләрәк күнҹүн әсас дашы, һамы үчүн хиласа вәсилә олаҹагды (Һәв. 4:12; Ефес. 1:20).

10. а) Зәбур 16:10 ајәси нә һагда пејғәмбәрлик едир? б) Нәјә ҝөрә әминликлә дејә биләрик ки, Зәбур 16:10 ајәсиндәки пејғәмбәрлик Давуда аид ола билмәз?

¹⁰ Инди исә ҝәлин башга ајәни арашдыраг. Бу ајәдә дә дирилмә илә бағлы пејғәмбәрлик јазылыб. Һәмин пејғәмбәрлик дирилмә һадисәсиндән тәхминән мин ил әввәл верилмишди. Бу, бир даһа ҝөстәрир ки, дирилмә вәд верилдији вахтдан узун илләр сонра һәјата кечә биләр. Сөһбәт Зәбур 16:10 ајәсиндән ҝедир. Давуд пејғәмбәрин јаздығы һесаб олунан бу ајәдә дејилир: «Мәни Мәзарда гојмазсан, гојмазсан вәфалы бәндән гәбир ҝөрсүн» (Зәб. 16:10). Бунунла Давуд өзүнүн һеч вахт өлмәјәҹәјини, Мәзары ҝөрмәјәҹәјини демирди. Аллаһын Кәламында конкрет дејилир ки, Давуд гоҹалыб өлдү. «Ону Давуд шәһәриндә дәфн етдиләр» (1 Пад. 2:1, 10). Бәс онда Зәбур 16:10 ајәсиндә јазылан сөзләр кимә аид иди?

11. Һәвари Бутрус Зәбур 16:10 ајәсини нә вахт ачыгламышды?

¹¹ Зәбур 16:10 ајәси јазыландан тәхминән мин ил сонра Һәвари Бутрус мәбәддә топлашмыш јәһуди вә прозелитләрдән ибарәт күтләјә хитаб едәркән бу ајәни Иса Мәсиһә аид етмишди. Һәмин вахт Иса Мәсиһ бир нечә һәфтә иди ки, дирилмишди. Һәвари Зәбур 16:10 ајәсинә тохунуб Давуд пејғәмбәрин өлүб дәфн едилдијини гејд етмиш, Давудун һәмин ајәдә Мәсиһин дириләҹәји барәдә хәбәр вердијини демишди. (Һәвариләрин ишләри 2:29—32 ајәләрини охујун.) Мүгәддәс Китабда дејилмир ки, Бутрусу динләјәнләрдән кимсә онун сөзләринә шәкк ҝәтирди.

12. Зәбур 16:10 ајәси неҹә јеринә јетди вә бу, бизи нәјә әмин едир?

¹² Һәвари Бутрус сөһбәтинә әлавә дәлил кими Зәбур 110:1 ајәсиндән Давудун сөзләрини ситат ҝәтирмишди. (Һәвариләрин ишләри 2:33—36 ајәләрини охујун.) Беләҹә, Бутрусу динләјән бөјүк күтлә онун Мүгәддәс Јазылардан ҝәтирдији мәнтигли дәлилләр сајәсиндә Исанын «һәм Аға, һәм дә Мәсиһ» олдуғуна иман ҝәтирмишди. Бу исә о демәкдир ки, онлар Зәбур 16:10 ајәсинин Иса Мәсиһин дирилмәси илә јеринә јетдијини гәбул етмишдиләр. Һәвари Булус Писидија бөлҝәсиндәки Антакјада јашајан јәһудиләрлә Исанын дирилмәси һаггында сөһбәт едәндә мүлаһизәсини ејни дәлилләрә әсасландырмышды. Һәваринин ҝәтирдији аргументләр онлара елә ҝүҹлү тәсир етмишди ки, ону јенә динләмәк истәмишдиләр. (Һәвариләрин ишләри 13:32—37, 42 ајәләрини охујун.) Јухарыда ҝәтирилән мәлуматы әсас тутараг әминликлә дејә биләрик ки, дирилмә вәди һәтта әсрләр кечсә дә, етибарлы галыр.

13. Дирилмә илә бағлы һансы суаллар мејдана чыхыр?

¹³ Ҝөрдүјүмүз кими, дирилмә вәди вериләндән әсрләр сонра да јеринә јетә биләр. Бу фикир бизә бөјүк тәсәлли верир. Лакин ејни заманда кимдәсә суал да јарада биләр: «Бу о демәкдирми ки, әзизләримин дирилмәсинә һәлә чох вар? Бәс өлүләрин дирилмәси нә вахт олаҹаг?» Иса Мәсиһ һәвариләринә «дөврләр» вә «тарихләр»лә бағлы мүәјјән тәфсилатларын инсана әјан олмадығыны гејд едиб бунлары тәјин етмәјин «јалныз Атанын ихтијарында» олдуғуну демишди (Һәв. 1:6, 7; Јәһ. 16:12). Лакин бу о демәк дејил ки, дирилмәнин вахты илә бағлы бизим үмумијјәтлә һеч бир мәлуматымыз јохдур.

14. Исанын дирилмәси она гәдәр олан дирилмә һадисәләриндән нә илә фәргләнир?

¹⁴ Илк нөвбәдә ҝәлин Мүгәддәс Китабда вәд олунан дирилмәләри јадымыза салаг. Сөзсүз ки, онларын ән өнәмлиси, Иса Мәсиһин дирилмәсидир. Чүнки о дирилмәсәјди, доғмаларымызын да дирилмәсинә үмид олмазды. Мәсиһдән әввәл дириләнләр, мәсәлән, Илјас вә Әлјәсә пејғәмбәрин дирилтдији инсанлар әбәди јашамадылар, онлар јенә дә өлдүләр, чүрүјүб торпаға гарышдылар. Мәсиһ барәдә исә Мүгәддәс Китабда јазылыб ки, о «дирилмишдир вә бир даһа өлмәјәҹәк, өлүм артыг онун үзәриндә ағалыг етмир». Бәли, о, ҝөјдә, өлмәз варлыг кими әбәди јашајыр (Ром. 6:9; Вәһј 1:5, 18; Кол. 1:18; 1 Бут. 3:18).

15. Иса Мәсиһ һансы мәнада «илк нүбар»дыр?

¹⁵ Иса Мәсиһ руһани варлыг кими дирилән илк шәхсдир вә бу дирилмә ән бөјүк әһәмијјәт дашыјыр (Һәв. 26:23). Лакин, ҝөјләр һәјатына дирилмә вәди алан диҝәр инсанлар да вар. Мәсәлән, Иса һәвариләринә сөз вермишди ки, онлар ҝөјдә онунла бирликдә һакимијјәт сүрәҹәкләр (Лука 22:28—30). Амма бу мүкафаты алмаг үчүн онлар өлмәли вә Мәсиһ кими, руһани варлыг олараг дирилмәлидирләр. Һәвари Булус буну белә изаһ етмишди: «Мәсиһ дирилиб, о, өлүм јухусундан галхан илк нүбардыр... Һәр кәс өз нөвбәсиндә дириләҹәк: илк нүбар Мәсиһ, сонра Мәсиһин һүзуру заманы она мәхсус оланлар» (1 Кор. 15:20, 23).

16. Ҝөјләр һәјатына дирилмәнин вахты илә бағлы һансы мәлуматымыз вар?

¹⁶ Һәвари Булусун сөзләри ҝөјләр һәјатына дирилмәнин һансы дөврдә баш верәҹәјини ҝөстәрир. Бу, «Мәсиһин һүзуру заманы» баш вермәлидир. Мүгәддәс Китабдакы мәлуматлара әсасән, белә нәтиҹәјә ҝәлирик ки, «Мәсиһин һүзуру» 1914-ҹү илдә башлајыб вә Шејтан дүнјасынын сонуна аз галыб. Һал-һазырда биз Мәсиһин һүзуру дөврүндә јашајырыг.

17, 18. Мәсиһин һүзуру заманы мәсһ олунмуш мәсиһиләрин бәзиләри илә нә баш верәҹәк?

¹⁷ Мүгәддәс Китабда ҝөјләр һәјатына  дирилмә илә бағлы әлавә мәлуматлар да јер алыр. Орада дејилир: «Өлүм јухусуна ҝедәнләр барәдә сизи бихәбәр гојмаг истәмирик. Әҝәр биз Исанын өлдүјүнә вә сонра дирилдијинә инанырыгса, онда буна да инанырыг ки,.. өлүм јухусуна ҝедәнләри Аллаһ дирилдиб она говушдураҹаг... Ағанын һүзуру заманы бизләрдән сағ оланлар өлүм јухусуна ҝедәнләри һеч бир вәҹһлә габагламајаҹаг. Чүнки Аға амиранә бир чағырышла... ҝөјдән енәҹәк вә илк нөвбәдә Мәсиһлә вәһдәтдә олараг өләнләр дириләҹәкләр. Сонра сағ галыб јашајан бизләр онларла бирликдә олмаг вә һавада Аға илә ҝөрүшмәк үчүн булудда апарылаҹағыг вә һәмишә Аға илә бирликдә олаҹағыг» (1 Салон. 4:13—17).

¹⁸ Беләҹә, илк дирилмә «Мәсиһин һүзуру» башлајандан сонра баш вермәлидир; бөјүк мүсибәт заманы «сағ галыб јашајан» мәсһ олунмуш мәсиһиләр «булудда апарылаҹаг» (Мәт. 24:31). «Булудда апарылаҹаг» кәсләр «өлүм јухусуна» ҝетмәјәҹәк, јәни өлүм јухусунда узун мүддәт галмајаҹаглар. Онлар «бир ан ичиндә, бир ҝөз гырпымында, ахырынҹы кәрәнај чалынанда» дәјишәҹәк (1 Кор. 15:51, 52).

19. «Даһа јахшы дирилмә» дејәндә нә нәзәрдә тутулур?

¹⁹ Бу ҝүн јашајан мәсиһиләрин әксәријјәти мәсһ олунмајыб, Мәсиһлә бирҝә ҝөјдә һакимијјәт сүрмәк дәвәти алмајыблар. Әксинә, онлар «Јеһованын ҝүнү»ндә Шејтан дүнјасынын мәһв олаҹағына, јер үзүндә гурулаҹаг ҹәннәтдә јашајаҹагларына үмид бәсләјирләр. Јеһованын ҝүнүнүн тарихини һеч кәс билмир, амма әламәтләрдән онун јахын олдуғу ҝөрүнүр (1 Салон. 5:1—3). Јени дүнјада фәргли бир дирилмә — өлүләрин јер үзүндә дирилмәси олаҹаг. Аллаһ дириләнләрә камиллијә јетишиб әбәди һәјата говушмаг имканы верәҹәк. Бу, «даһа јахшы дирилмә» адланыр, чүнки, гәдимдә дирилиб јенә дә өлән инсанлардан фәргли олараг, Ҹәннәтдә дириләнләрин өлүмү бир дә дадмамаг имканы олаҹаг (Ибр. 11:35).

20. Дирилмәнин низамлы шәкилдә баш верәҹәји нәјә ҝөрә мәнтигәујғундур?

²⁰ Ҝөјләр һәјатына дирилмә илә бағлы Мүгәддәс Китабда дејилир ки, «һәр кәс өз нөвбәсиндә дириләҹәк» (1 Кор. 15:23). Бу, бизә дүшүнмәјә әсас верир ки, јер үзүндә дә дирилмә низамлы шәкилдә баш верәҹәк. Бу фикир кимдәсә мараг доғура биләр, ҝөрәсән, биринҹи кимләр дириләҹәк? Бәлкә, Армаҝеддона јахын өләнләр биринҹи дириләҹәк ки, онлары таныјан гоһумлары онлары гаршылаја билсин? Бәлкә, гәдимдә Аллаһын халгына башчылыг етмиш адамлар да илк дириләнләрин сырасында олаҹаг ки, јени дүнјада тәшкилатчылыг ишинә бахсынлар? Бәс Јеһованы танымајан инсанлар? Онлар нә вахт дириләҹәк, һарада дириләҹәк? Бу мөвзуда чох суаллар вермәк олар. Амма әслинә галса, инди бу суалларын үзәриндә баш сындырмаға еһтијаҹ јохдур. Ән јахшысы, ҝәлин сәбир едиб ҝөзләјәк вә онда һәр шеји олдуғу кими ҝөрәҹәјик. Әмин ола биләрик ки, Јеһова Аллаһ һәр шеји ән мүкәммәл шәкилдә едәҹәк.

21. Сизи өлүләрин дириләҹәјинә әмин едән нәдир?

²¹ Һал-һазырда исә һамымызын үзәринә дүшән вәзифә Јеһоваја иманымызы ҝүҹләндирмәкдир. Аллаһ Өзү вәд вериб ки, Онун јаддашында оланларын һамысы дириләҹәк (Јәһ. 5:28, 29; 11:23). Иса Мәсиһ Јеһованын өлүләри дирилтмәјә гадир олдуғуну ҝөстәрмәк үчүн Ибраһим, Исһаг вә Јагуб пејғәмбәрин адыны чәкиб демишди ки, «Онун үчүн онларын һамысы сағдыр» (Лука 20:37, 38). Нәтиҹәдә, биз дә һәвари Булус кими әминликлә дејә биләрик ки, «Аллаһын һәм салеһләри, һәм дә гејри-салеһләри дирилдәҹәјинә үмид едирәм» (Һәв. 24:15).