1. Һикмәтә неҹә јијәләнә биләрик вә бу хүсусијјәтин һансы хејри вар?

ЈЕҺОВА АЛЛАҺ һикмәт саһибидир вә О, бу ҝөзәл хүсусијјәти Өз бәндәләри илә сәхавәтлә пајлашыр. Јагуб 1:5 ајәси бу һагда белә дејир: «Әҝәр сизләрдән киминсә һикмәти чатышмырса, гој һәр кәсә сәхавәтлә вә гынамадан верән Аллаһдан диләсин». Бу һикмәтә саһиб олмағын бир јолу Јеһованын вердији тәрбијәни гәбул етмәкдир. Илаһи һикмәт бизә әхлагымызы вә руһанилијимизи горумаға көмәк едәҹәк (Мәс. 2:10—12). Вә бунун сајәсиндә биз әбәди һәјаты ҝөзләјәркән «Аллаһын мәһәббәтиндән ајрылма»јаҹағыг (Јһд. 21).

2. Аллаһын вердији тәрбијәни гијмәтләндирмәјә бизә нә көмәк едә биләр?

² Тәәссүф ки, бәзән ҝүнаһлы тәбиәтимиз, алдығымыз тәрбијә вә диҝәр амилләр Јеһованын вердији тәрбијәни гәбул етмәјә, она дүзҝүн јанашмаға мане олур. Амма бу тәрбијәнин хејрини ҝөрәндә инсан ону гијмәтләндирмәјә башлајыр вә Јеһованын севҝисинә әмин олур. Мәсәлләр 3:11, 12 ајәләри бизә нәсиһәт едир: «Оғлум, Јеһованын тәрбијәсинә хор бахма,.. Јеһова... севдији кәси тәнбеһ едәр». Бәли, Јеһова нә едирсә, бизим хејримиз үчүн едир. (Ибраниләрә 12:5—11 ајәләрини охујун.) Аллаһ бизи чох ҝөзәл таныдығы үчүн Онун вердији тәрбијә һәмишә јериндә вә лазыми өлчүдә олур. Бу мәгаләдә тәрбијәјә аид олан дөрд амилдән, өзүнүтәрбијә, валидејн тәрбијәси, јығынҹаг васитәсилә верилән тәрбијә вә инсана ҹәзадан да бөјүк аҹы јашадан бир мәгамдан сөһбәт ачылаҹаг.

3. Ушагда өзүнүтәрбијә неҹә инкишаф едир? Нүмунә чәкин.

³ Өзүнүтәрбијә — инсанын өз давранышыны вә дүшүнҹәсини мүсбәт мәнада дәјишдирмәк, тәкмилләшдирмәк, формалашдырмаг үчүн өз үзәриндә мәгсәдјөнлү сүрәтдә ишләмәсидир. Бу баҹарыг инсанда анаданҝәлмә олмур. Өзүнүтәрбијә тәрбијәдән билаваситә асылы олан тәлим просесидир. Буну даһа ајдын баша дүшмәјә бир нүмунә көмәк едә биләр: валидејн ушаға велосипед сүрмәји өјрәдәндә о, јыхылмасын дејә әввәл-әввәл әлини велосипеддән чәкмир. Амма ҝөрәндә ки, ушаг мүәјјән дәрәҹәдә мүвазинәтини сахлаја билир арада әлини бир нечә санијәлик еһмалҹа велосипеддән чәкир. Ушағын мүвазинәти там горудуғуна әмин оланда даһа велосипеддән тутмур. Ејнилә, ушағы көрпәликдән мүтәмади олараг вә сәбирли шәкилдә «Јеһованын тәрбијәси вә өјүд-нәсиһәтилә» бөјүтмәклә валидејн она өзүнүтәрбијә баҹарығына вә һикмәтә јијәләнмәјә көмәк едир (Ефес. 6:4).

4, 5. а) Нәјә ҝөрә өзүнүтәрбијә «јени шәхсијјәт»ин ајрылмаз һиссәсидир? б) Мәҹази мәнада «једди дәфә јыхылсаг» да, нәјә ҝөрә мәјус олмамалыјыг?

⁴ Јухарыдакы нүмунәни Јеһова һагда јеткин јашда өјрәнән инсанлара да аид етмәк олар. Тәбии ки, бу инсанларда өзүнүтәрбијә баҹарығы мүәјјән дәрәҹәдә инкишаф етмишдир. Амма Јеһованын јолунда јени олан бу инсанлар руһани ҹәһәтдән јеткинләшмә просесинин һәлә башланғыҹында олур. Онлар «јени шәхсијјәт»ә бүрүнмәјә вә Мәсиһә бәнзәмәјә чалышмагла тәдриҹән јеткинлијә доғру ирәлиләјирләр (Ефес. 4:23, 24). Өзүнүтәрбијә бу инкишаф просесиндә чох ваҹиб рол ојнајыр. Нәтиҹәдә, инсан «аллаһсызлығы вә бу дүнјаја хас истәкләри рәдд едиб бу зәманәдә сағлам дүшүнҹә илә, салеһлик вә мөминликлә һәјат сүрмәји» өјрәнир (Тит. 2:12).

⁵ Лакин аҹы һәгигәтдир ки, һәр биримиз анаданҝәлмә ҝүнаһа мејиллијик (Ваиз 7:20). Амма «јыхыланда», јәни сәһвә јол верәндә биздә өзүнүтәрбијә баҹарығынын зәиф олдуғуну, ја да үмумијјәтлә олмадығыны дүшүнмәмәлијик. Мәсәлләр 24:16 ајәсиндә дејилир ки, «салеһ једди дәфә јыхылар, јенә галхар». Бәс салеһ инсана «галхмаға» нә көмәк едир? Тәбии ки, о, буну өз ҝүҹүнә баҹармаз, о, јалныз Аллаһын мүгәддәс руһу сајәсиндә «галха» биләр. (Филиппилиләрә 4:13 ајәсини охујун.) Бу руһун бәһрәләриндән бири олан өзүнә һаким олмаг өзүнүтәрбијә илә сых бағлыдыр.

6. Аллаһын Кәламыны һәвәслә охумаға бизә нә көмәк едә биләр? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бахын.)

⁶ Өзүнүтәрбијә баҹарығыны јахшылашдырмаға көмәк едән амилләрин сырасында дуа вә Мүгәддәс Китабы мүталиә едиб дүшүнмәк дә ваҹиб јер тутур. Бәс Аллаһын Кәламыны мүталиә етмәјә чәтинлик чәкән вә өзүнү «китаб охумағы севән инсанлар» категоријасына аид етмәјәнләр нејләсин? Онлар тәслим олмајыб Јеһоваја фүрсәт версәләр, О, онларда Өз Кәламына «иштаһа» ојадаҹаг (1 Бут. 2:2). Әввәла, Јеһоваја дуа един ки, Мүгәддәс Китабы мүнтәзәм охумаг мәсәләсиндә сизә өзүнүзү тәрбијә етмәјә көмәк етсин. Сонра исә дуаја ујғун давранмаг лазымдыр. Әввәл-әввәл мүталиәјә бир нечә дәгигә ајырмаг олар. Тәдриҹән һисс едәҹәксиниз ки, мүталиә етмәк сизә һәм асан ҝәлир, һәм дә зөвг верир. Һәтта сакит бир јерә чәкилиб өзүнүзү Аллаһын Кәламынын мүталиәсинә һәср етдијиниз дәгигәләри севә-севә ҝөзләјәҹәксиниз (1 Тим. 4:15).

7. Өзүнүтәрбијә баҹарығы бизә руһани мәгсәдләрә чатмаға неҹә көмәк едә биләр?

⁷ Өзүнүтәрбијә баҹарығы бизә руһани мәгсәдләрә дә чатмаға көмәк едә биләр. Буну аилә башчысы олан бир гардашын нүмунәсиндән ҝөрмәк олар. Гардаш хидмәтә шөвгүнүн азалдығыны һисс едирди. Бундан нараһат олараг о, гаршысына өнҹүл олмаг мәгсәди гојду вә бу мөвзу илә бағлы журналларымызда чыхан мәгаләләри охумаға башлады. Бунларын вә дуанын сајәсиндә гардаш  руһани ҹәһәтдән дирчәлди вә мөһкәмләнди. О, һәмчинин имкан јарананда көмәкчи өнҹүл кими хидмәт едирди. Гардаш јол вермәди ки, манеәләр ону өнҹүл олмаг мәгсәдиндән јајындырсын. Нәтиҹәдә, о, мәгсәдинә чатыб өнҹүл олду.

8—10. Нәјин сајәсиндә валидејнләр ушагларыны Јеһованын хидмәтчиси кими бөјүтмәјә наил ола биләр? Мисал чәкин.

⁸ Јеһова валидејнләрә чох шәрәфли бир тапшырыг вериб: онлар ушагларыны «Јеһованын тәрбијәси вә өјүд-нәсиһәтилә» бөјүтмәлидир (Ефес. 6:4). Бизим зәманәдә буну етмәк чох чәтиндир (2 Тим. 3:1—5). Билдијимиз кими, ушаг јахшы илә писи ајырмаг баҹарығы илә доғулмур. Дүздүр, онда анаданҝәлмә виҹдан дејилән мәфһум олур, амма виҹданы да тәрбијә етмәк лазымдыр (Ром. 2:14, 15). Мүгәддәс Китаб үзрә бир елми мәнбәјә әсасән, Инҹилдә истифадә олунан «тәрбијә» сөзү јунан дилиндә «ушағы јетишдирмәк» мәнасыны да дашыјыр.

⁹ Севҝи илә тәрбијә олунан ушаглар өзләрини тәһлүкәсизликдә һисс едирләр. Онлар баша дүшүр ки, сәрбәстлијин һәдди вар вә һәр гәрарын, һәр һәрәкәтин јахшы вә ја пис нәтиҹәси олур. Мәсиһи валидејнләр үчүн ушагларын тәрбијәсиндә Јеһовадан мәсләһәт истәмәк олдугҹа ваҹибдир. Һәр халгын өзүнә хас тәрбијә үсулларынын олдуғуну да нәзәрә алмаг лазымдыр. Валидејн Јеһованын һикмәтинә архаланырса, ушағыны неҹә тәрбијә етмәји биләҹәк вә бу мәсәләдә дүнјанын тәҹрүбәсинә вә һикмәтинә ҝүвәнмәјәҹәк.

¹⁰ Нүмунә кими, Нуһ пејғәмбәри јадымыза сала биләрик. Јеһова она ҝәми тикмәји бујуранда пејғәмбәрин бу саһәдә һеч бир тәҹрүбәси јох иди. Чүнки о, өмрүндә ҝәми тикмәмишди. Буна ҝөрә дә, о, бу мәсәләдә Јеһоваја ҝүвәнмәли, Јеһова неҹә демишдисә, елә дә етмәли иди (Јар. 6:22). Ахы ҝәми онун вә аиләсинин хиласы үчүн ваҹиб иди. Бәс о, буну баҹарды? Бәли! Һәјатында илк дәфә ҝәми тиксә дә, Нуһ пејғәмбәр ишин өһдәсиндән уғурла ҝәлди. О, бир аилә башчысы кими дә өз вәзифәсини мүвәффәгијјәтлә јеринә јетирмишди, чүнки бу мәсәләдә дә Јеһованын һикмәтинә архаланырды. Бунун сајәсиндә о, ушагларына ҝөзәл тәрбијә вермиш, онлар үчүн ҝөзәл нүмунә гојмушду. Дашгындан әввәлки зәманәнин нә гәдәр ағыр олдуғуну нәзәрә алсаг, бу, елә дә асан дејилди (Јар. 6:5).

11. Нәјә ҝөрә валидејнләр ушаглара тәрбијә верәркән ҝүҹләрини әсирҝәмәмәлидирләр?

¹¹ Бәс валидејнлик мәсәләсиндә «һәр шеји дејилдији кими етмәк» нә демәкдир? О демәкдир ки, валидејн Јеһоваја гулаг асмалы, јәни ушағы Онун Мүгәддәс Китаб вә тәшкилаты васитәсилә вердији мәсләһәтләрә әсасән тәрбијә етмәлидир. Әзиз валидејнләр, вахт ҝәләҹәк, өвладыныз буна ҝөрә сизә «чох сағ ол» дејәҹәк. Ҝөрүн бир гардаш бунунла бағлы нә јазмышды: «Валидејнләримә чох миннәтдарам, чүнки онлар мәни ҝөзәл тәрздә тәрбијә едибләр. Онлар мәним үрәјимә јол тапмаг үчүн әлләриндән ҝәләни едирдиләр. Руһани инкишафыма ҝөрә хүсусилә онлара борҹлујам». Валидејнләр ушағын тәрбијәсиндә әлләриндән  ҝәләни етсәләр дә, тәәссүф ки, бәзи ушаглар Јеһованын јолуну тәрк едирләр. Амма бу валидејнләрин виҹданы раһат ола биләр, чүнки онлар ушагларына һәгигәти ашыламаг үчүн вар ҝүҹләри илә чалышыблар. Бир дә ки, онлар үмидләрини үзмәмәлидирләр. Нә билмәк олар, бәлкә, бир ҝүн өвладлары Јеһоваја ҝери дөндү.

12, 13. а) Ушағы јығынҹагдан кәнар едилән валидејнләр Јеһоваја итаәт етдикләрини неҹә ҝөстәрә биләрләр? б) Бир аиләдә валидејнләрин Јеһоваја итаәткарлығы һансы фајданы ҝәтирди?

¹² Валидејнләрин Јеһоваја итаәткарлығыны сынајан ән чәтин вәзијјәтләрдән бири јығынҹагдан кәнар олунмуш өвладлары илә үнсијјәт мәсәләсидир. Ҝәлин ҝөрәк јығынҹагдан кәнар олунуб еви тәрк едән бир гызын анасы нә етмишди. О дејир: «Гызымла вә нәвәмлә вахт кечирмәк үчүн нәшрләримиздә буна әсас верәҹәк фикирләр ахтарырдым». Амма сонра һәјат јолдашы баҹыја баша салды ки, гызлары инди Јеһованын әлиндәдир вә онлар Јеһованын вердији тәрбијәјә мүдахилә етмәмәлидирләр.

¹³ Бир нечә илдән сонра онларын гызы бәрпа олунду. Ана дејир: «Инди биз, демәк олар, һәр ҝүн зәнҝләшир, бир-биримизә месаж јазырыг. Јолдашымла мән Јеһоваја итаәт етдијимиз үчүн гызымыз бизә дәрин һөрмәт бәсләјир. Һәмчинин гызымызла мүнасибәтимиз чох ҝөзәлдир». Өвлады јығынҹагдан кәнар олунан валидејнләр, «бүтүн гәлбинлә Јеһоваја етибар ет, өз ағлына ҝүвәнмә» мәсләһәтинә әмәл едирсиниз? (Мәс. 3:5, 6). Нәзәрә алын ки, өвладынызы сонсуз һикмәт вә мәһәббәт саһиби Јеһова тәрбијә едир. Һеч вахт унутмајын: Јеһова Оғлуну сизин өвладынызын да уғрунда гурбан вериб, О, «һеч кәсин мәһв олмасыны истәмир». (2 Бутрус 3:9 ајәсини охујун.) Одур ки, Јеһованын вердији тәрбијәјә вә ҝөстәришә етибар един. Нә гәдәр чәтин, нә гәдәр ағыр олса да, Јеһованын гојдуғу гајдаја табе олун. Бу мәсәләдә Јеһованын тәрәфиндә олун, Она гаршы олмајын.

14. Јеһованын «садиг... нөкәрбашы» васитәсилә тәгдим етдији ҝөстәришләрин фајдасыны ҝөрмәк үчүн нә етмәлијик?

¹⁴ Јеһова мәсиһи јығынҹағынын гејдинә галаҹағына, ону горујаҹағына вә тәлим верәҹәјинә сөз вериб. О, буну мүхтәлиф васитәләрлә едир. Мәсәлән, оғлу Иса Мәсиһи јығынҹағын башы тәјин едиб. Мәсиһ исә өз нөвбәсиндә «садиг... нөкәрбашы»ја јығынҹағы вахтлы-вахтында руһани гида илә тәмин етмәји тапшырыб (Лука 12:42). Мүхтәлиф јолларла тәгдим олунан бу гида васитәсилә биз ваҹиб ҝөстәришләр вә тәлим-тәрбијә алырыг. Һеч олубму ки, һансыса мәрузә вә ја мәгалә сизи дүшүнҹә тәрзинизи вә давранышынызы дәјишмәјә тәшвиг етсин? Әҝәр белә бир һал олубса, сиз хошбәхт инсансыныз, чүнки бунунла Јеһоваја сизи формалашдырмаға вә тәрбијә етмәјә изин вермисиниз (Мәс. 2:1—5).

15, 16. а) Јығынҹағымыздакы «инсан тимсалында һәдијјәләр»ин бизә һансы фајдасы дәјә биләр? б) Ағсаггалларын ҝөрдүкләри ишдән севинҹ дујмалары үчүн өз тәрәфимиздән нә едә биләрик?

¹⁵ Мәсиһ һәмчинин јығынҹаға «инсан тимсалында һәдијјәләр» вериб, јәни Аллаһын халгынын гајғысына галан ағсаггаллар тәјин едиб (Ефес. 4:8, 11—13). Ағсаггалларын хидмәтиндән фајда әлдә етмәк үчүн биз онларын иманыны вә өзләрини өрнәк ҝөтүрә, һәмчинин Мүгәддәс Китаба әсасән вердикләри мәсләһәти гәбул едә биләрик. (Ибраниләрә 13:7, 17 ајәләрини охујун.) Нәзәрә алын ки, ағсаггаллар бизи севир вә бизим руһани ҹәһәтдән инкишаф етмәјимизи истәјир. Мәсәлән, онлар ҝөрәндә ки, кимсә јығынҹаға мүнтәзәм ҝәлмир, шөвгү азалыб дәрһал көмәјә јетирләр: ону диггәтлә динләјир, хош сөзләрлә руһландырыр вә Мүгәддәс Китабдан мүнасиб мәсләһәт верирләр. Сиз белә вәзијјәтдә ағсаггалларын көмәјинә неҹә јанашырсыныз? Буна Јеһованын сизә бәсләдији мәһәббәтин тәзаһүрү кими бахырсыныз?

¹⁶ Гејд едәк ки, һәрдән ағсаггаллара да кимәсә јахынлашыб мәсләһәт вермәк асан  олмур. Мисал үчүн, тәсәввүр етмәк олар, Натан пејғәмбәрә ағыр ҝүнаһыны өрт-басдыр едән Давуд падшаһла данышмаг неҹә чәтин олуб (2 Ишм. 12:1—14). Сөзсүз ки, һәвари Булуса да 12 һәваридән бири олан Бутруса јәһудиләри башга халглардан үстүн тутдуғуна ҝөрә дүзәлиш етмәк үчүн ҹәсарәт лазым олуб (Гал. 2:11—14). Бәс јығынҹағымыздакы ағсаггалларын бу чәтин ишини јүнҝүлләшдирмәк үчүн нә едә биләрик? Биз һәлим олмалы, ҝөстәрдикләри көмәјә ҝөрә миннәтдар олмалы вә елә шәраит јаратмалыјыг ки, онлара бизимлә данышмаг раһат олсун. Онларын көмәјинә Јеһованын мәһәббәтинин тәзаһүрү кими бахмалыјыг. Бу, бизә фајда, онлара севинҹ ҝәтирәҹәк.

17. Ағсаггаллар бир баҹыја неҹә көмәк етмишди?

¹⁷ Кечмишдә јашадығы проблемләр уҹбатындан бир баҹыја Јеһованы севмәк чох чәтин иди. Башына ҝәләнләр ону чох пәришан һала салмышды. О ҝүнләри хатырлајараг баҹы дејир: «Билирдим ки, ағсаггалларла данышмалыјам. Онлар мәни нә данладылар, нә дә тәнбеһ етдиләр. Әксинә, үрәк-дирәк вериб руһландырдылар. Нә гәдәр мәшғул олсалар да, һәр јығынҹагдан сонра ән азы бир ағсаггал мәнимлә һал-әһвал тутурду. Кечмишдә јашадыгларыма ҝөрә өзүмү Јеһованын мәһәббәтинә лајиг ҝөрмүрдүм. Јеһова исә һәр дәфә баҹы-гардашлар вә ағсаггаллар васитәсилә мәни севҝисинә әмин едирди. Инди дуа еләјирәм ки, һеч вахт Ону тәрк етмәјим».

18, 19. Инсана ҹәзадан да бөјүк аҹы јашадан нәдир? Мисал чәкин.

¹⁸ Дүздүр ҹәза инсана ағры ҝәтирир, амма Јеһованын бу ҹәза васитәсилә вердији тәрбијәни рәдд етмәк инсана даһа бетәр ағры јашадыр (Ибр. 12:11). Буна Габили вә Сидгијјә падшаһы мисал чәкмәк олар. Јеһова Габилин гардашына нифрәт етдијини вә ону өлдүрмәк гәсдиндә олдуғуну ҝөрәндә она нәсиһәт етмишди: «Нијә гәзәбләниб гаш-габағыны салладын? Дүзәлиб јахшы иш ҝөрсән, мәҝәр ҝөзүмдә уҹалмазсан? Анҹаг белә етмәсән, онда бил ки, јолунун үстүндә ҝүнаһ пусгу гуруб, о, сәни әлә кечирмәк истәјир. Инди нә едәҹәксән, она үстүн ҝәләҹәксән?» (Јар. 4:6, 7). Тәәссүф ки, Габил Аллаһын сөзләрини гулагардына вурду вә ичиндәки ҝүнаһ ону мәғлуб етди. Габил өзү өз башына бәла ачды. Һеч бу ағрыны, бу әзабы чәкмәјә дәјәрди?! (Јар. 4:11, 12). Амма Јеһованын вердији төһмәти гәбул етсәјди, Габил бу гәдәр аҹы јашамазды.

¹⁹ Гәтијјәтсиз вә залым падшаһ олан Сидгијјә Јерусәлимин ән гара ҝүнләриндә һакимијјәт сүрмүшдү. Әрәмја пејғәмбәр дөнә-дөнә Сидгијјәни өз шәр әмәлләриндән әл чәкмәјә сәсләсә дә, о, һеч ҹүр дүзәлмәк истәмәди. Бу итаәтсизлијин дә ахыры пис гуртарды (Әрм. 52:8—11). Ҝөрдүјүмүз кими Јеһова вердији тәрбијә васитәсилә бизи бу ҹүр мәнасыз әзаблардан горумаг истәјир. (Әшија 48:17, 18 ајәләрини охујун.)

20. Јеһованын вердији тәрбијәни гәбул едәнләрин вә етмәјәнләрин ҝәләҹәји неҹә олаҹаг?

²⁰ Буҝүнкү дүнјада әксәр инсанлар Аллаһын вердији тәрбијәјә хор бахыр. Амма тезликлә бу тәрбијәни рәдд едән һәр кәс бу дүшүнҹәсиз һәрәкәтинин аҹысыны дадаҹаг (Мәс. 1:24—31). Одур ки, ҝәлин, тәрбијәјә гулаг асыб ағыллы олаг вә Мәсәлләр 4:13 ајәсиндәки мәсләһәтә риајәт едәк: «Тәрбијәни мөһкәм тут, ону әлдән вермә, гору, чүнки о, сәнин һәјатындыр».