МӘЛУМДУР ки, папирус гәдим Мисирдә әсас јазы материалы иди. Папирусдан јунанлар вә ромалылар да јазы үчүн истифадә едирдиләр *. Амма чох аз адама мәлумдур ки, гәдимдә папирус тәкҹә јазы үчүн јох, гајыг дүзәлтмәк үчүн дә истифадә олунуб.

Тәхминән 2700 ил бундан габаг Әшија пејғәмбәр јазмышды ки, «Һәбәш чајларынын ахдығы бөлҝәнин» ҹамааты «дәниз јолу илә, суларын о тајына гамыш гајыгларда гасидләр ҝөндәриб». Сонралар Әрәмја пејғәмбәрлик етмишди ки, Мада-Фарслар Бабил шәһәрини ишғал едәндә бабиллиләр гачмасын дејә онларын «гамыш гајыглар»ыны јандыраҹаглар (Әшј. 18:1, 2; Әрм. 51:32).

Мүгәддәс Китаб Аллаһдан назил олуб (2 Тим. 3:16). Буна ҝөрә дә Мүгәддәс Китаба инанан инсанлар билсәләр ки, археологлар гәдимдә папирусдан гајыг дүзәлтмәк үчүн истифадә олундуғуна даир дәлилләр тапыб, тәәҹҹүбләнмәзләр. Бәс нәләрсә ашкарланыб? Археологлар Мисирдә гамыш гајыгларын дүзәлдијинә даир дәлилләр тапыблар.

Мисир гәбирләринин үзәриндәки рәсмләрдә вә габартмаларда гамышын неҹә беҹәрилдији вә гајығын һазырланмасы тәсвир олунуб. Кишиләр папирус биткисинин ҝөвдәләрини кәсирдиләр, дәстә бағлајырдылар, сонра дәстәләри бир-биринә бәркидирдиләр. Бу биткинин ҝөвдәси үчбуҹаг шәклиндәдир. Она ҝөрә дә биткинин ҝөвдәләри бир-биринә кип отурур вә чох мөһкәм дәстәләр алыныр. Бир мәнбәјә әсасән, гамыш гајыгларын узунлуғу 17 метрә чатырды, һәр ики тәрәфә исә 10—12 авар јерләширди («A Companion to Ancient Egypt»).

Мисирдә Нил вадисиндә папирус бол јетиширди. Үстәлик, бу гамышдан гајыг дүзәлтмәк даһа асан иди. Сонралар бөјүк ҝәмиләрин дүзәлдилмәсиндә әсас материал кими тахтадан истифадә олунса да, ҝөрүнүр, балыгчылар вә овчулар гамышдан дүзәлдилмиш саллардан вә кичик гајыглардан истифадәјә давам едирдиләр.

Инсанлар узун мүддәт гәдим гамыш гајыглардан ҝениш истифадә едибләр. Ерамызын I—II әсрләриндә јашамыш јунан јазычысы Плутархын сөзләринә әсасән, гамыш саллар һәтта онун дөврүндә јашајан инсанлара да мәлум иди.