1, 2. Бабилдә јашајан јәһудиләр һансы ваҹиб гәрары вермәли иди? (Үзејир 1:2—4).

 АЛӘМӘ хәбәр јајылыб! 70 илә јахындыр Бабилдә әсир олан јәһудиләр азадлыға бурахылды. Онлар өз вәтәнләринә — Исраилә ҝери гајыда биләрләр. (Үзејир 1:2—4 ајәләрини охујун.) Белә бир шеј јалныз Јеһованын сајәсиндә мүмкүн иди. Чүнки адәтән бабиллиләр әсирләрини азад етмирди (Әшј. 14:4, 17). Амма Бабил сүгута уғрады вә јени һөкмдар јәһудиләрә билдирди ки, өлкәләринә гајыда биләрләр. Һәр бир јәһуди, хүсусилә дә аилә башчылары гәрар вермәли иди: Бабилдә галсынлар, јохса ҝетсинләр? Бу гәрары вермәк һеч дә асан дејилди. Нәјә ҝөрә?

² Бәзиләри јаша долмушду, онлар узун сәфәрә чыхмаға еһтијат едирди. Әксәр јәһудиләр исә Бабилдә дүнјаја ҝәлмишди. Онлар Бабилдән гыраға чыхмамышдылар. Буна ҝөрә дә Исраил онлар үчүн садәҹә ата-бабаларынын јурду иди. Бәзи јәһудиләр исә Бабилдә варланмышды. Бу сәбәбдән раһат ев-ешикләрини, ишләрини гојуб намәлум бир дијара ҝетмәк онлар үчүн чәтин иди.

3. Исраилә гајытмаг гәрарына ҝәлән јәһудиләри һансы немәт ҝөзләјирди?

³ Иманлы јәһудиләр билирди ки, Исраилә гајытмаг онларын хејринәдир. Бунун үчүн истәнилән гурбаны вермәјә дәјәр. Алаҹаглары ән бөјүк немәт ибадәтләри илә бағлы иди. Бабилдә бүтпәрәстләрин 50-дән чох мәбәди олса да, Јеһоваја ибадәт етмәк үчүн бир дәнә дә олсун мәбәд јох иди. Орада һеч гурбанҝаһ да јох иди ки, Мусанын ганунунда тәләб олундуғу кими исраиллиләр гурбан ҝәтирсинләр. Һәмчинин гурбан тәгдим етмәк үчүн каһинләр тәјин олунмамышды.  Үстәлик, бүтпәрәст киши вә гадынларын сајы Јеһованын халгындан гат-гат чох иди, онлар Јеһованын гајда-ганунларыны сајмырдылар. Она ҝөрә дә үрәјиндә Аллаһ хофу олан минләрлә јәһуди өз өлкәләринә гајыдыб пак ибадәти јенидән бәрпа етмәјин интизарында иди.

4. Јеһова Исраилә гајыдан јәһудиләрә нә вәд етмишди?

⁴ Бабилдән Исраилә бу чәтин сәфәр тәхминән дөрд ај чәкә биләрди. Амма Јеһова вәд етмишди ки, онларын гајытмасына әнҝәл төрәдән бүтүн манеәләри арадан галдыраҹаг. Әшија пејғәмбәр јазмышды: «Јеһова үчүн јолу тәмизләјин! Аллаһымыз үчүн сәһрада һамар јол дүзәлдин… Әјри-үјрү торпаг һамар олаҹаг, кәлә-көтүр јерләр дүзәнҝаһа дөнәҹәк» (Әшј. 40:3, 4). Сәһрадан, дағларын арасындан кечән һамар бир јол тәсәввүр един. Белә бир јолла ҝетмәк һәр сәјаһәтчинин арзусудур. Онлар үчүн дүмдүз јолла ҝетмәк дағлы, дәрәли-тәпәли јоллары ашараг ҝетмәкдән даһа асан олаҹагды. Һәм дә мәнзилбашына даһа тез чатаҹагдылар.

5. Бабиллә Исраилин арасындан кечән мәҹази јолун ады нә иди?

⁵ Бу ҝүн јолларын әксәријјәтинин ады вә ја нөмрәси вар. Әшија пејғәмбәрин данышдығы мәҹази јолун да ады вар. О јазмышды: «Орада ҝениш бир јол олаҹаг, о јол Мүгәддәслик јолу адланаҹаг. Бу јолла мурдар адам јеримәјәҹәк» (Әшј. 35:8). Бу вәд һәмин дөврдә јашајан исраиллиләр үчүн нә демәк иди? Бәс бизим үчүн һансы мәнаны кәсб едир?

6. Нәјә ҝөрә јол мүгәддәс адланырды?

⁶ «Мүгәддәслик јолу». Бир јола верилә биләҹәк неҹә ҝөзәл аддыр! Бәс нәјә ҝөрә бу јол мүгәддәс адланырды? Чүнки Исраилдә «мурдар адам»а, јәни әхлагсызлыг, бүтпәрәстлик вә ја диҝәр ҹидди ҝүнаһлар төрәдән һеч бир јәһудијә јер олмајаҹагды. Ҝери гајыдан јәһудиләр Аллаһын «мүгәддәс халгы» олаҹагды (Ган. 7:6). Амма бу о демәк дејилди ки, онлар Бабилдән ҝери гајытдыларса, Јеһованы разы салмаг үчүн өзләриндә һеч бир дәјишиклик етмәмәлидирләр.

7. Бәзи јәһудиләр һансы дәјишикликләри етмәли иди? Нүмунә чәкин.

⁷ Бајаг гејд етдијимиз кими, јәһудиләрин әксәријјәти ҝөзүнү Бабилдә ачмышды. Онларын чоху бабиллиләрин дүшүнҹәсини, дәјәрләрини мәнимсәмишди. Илк јәһудиләр Исраилә гајыдандан узун илләр сонра Үзејир өјрәнди ки, онлардан бәзиләри бүтпәрәст гадынларла евләнибләр (Чых. 34:15, 16; Үзр. 9:1, 2). Даһа сонра вали Нәһәмја хәбәр тутду ки, Исраилдә доғулан ушаглар јәһудиләрин дилини билмир. О буна мәәттәл галды (Ган. 6:6, 7; Нәһ. 13:23, 24). Аллаһын Кәламынын јазылдығы әсас дили — ибрани дилини билмәјән ушаглар Јеһованы севмәји, Она ибадәт етмәји неҹә өјрәнәҹәкдиләр? (Үзр. 10:3, 44). Одур ки, јәһудиләр һәјатларында көклү дәјишиклик етмәли иди. Амма буну Исраилдә етмәк даһа асан иди, чүнки бурада пак ибадәт тәдриҹән бәрпа олунурду (Нәһ. 8:8, 9).

8. Нәјә ҝөрә гәдимдә баш верән һадисәләр бизим үчүн мараглы олмалыдыр? (Үз габығындакы шәклә бахын.)

⁸ Чохлары дүшүнә биләр: «Мараглы мәлуматдыр. Амма гәдимдә јәһудиләрлә баш верәнләрин бизә һансыса аидијјәти вар?» Вар. Чүнки бир нөв биз дә «Мүгәддәслик јолу» илә сәјаһәт едирик. Мәсһ олунмуш  вә ја «башга гојун» олмағымыздан асылы олмајараг, «Мүгәддәслик јолу»нда галмалыјыг. Чүнки бу јол руһани ҹәннәтдән кечир вә бизи Падшаһлығын ҝәтирәҹәји немәтләрә апарыр b (Јәһ. 10:16). Ерамызын 1919-ҹу илиндән бәри милјонларла киши, гадын вә ушаг јалан динин дүнја империјасы олан Бөјүк Бабили тәрк едиб вә бу мәҹази јолда јеримәјә башлајыб. Јәгин, сиз дә онларын сырасындасыныз. Бу јол тәхминән 100 ил өнҹә ачылса да, һазырлыг ишләри әсрләр әввәл башламышды.

9. Әшија 57:14 ајәси «Мүгәддәслик јолу»нда һазырлыг ишләринин ҝөрүлдүјүнү неҹә ҝөстәрир?

⁹ Гәдимдә Јеһова јәһудиләрин Бабили тәрк етмәси үчүн јолдакы манеәләри арадан галдырмышды. (Әшија 57:14 ајәсини охујун.) Бәс бизим дөврүмүздәки «Мүгәддәслик јолу» барәдә нә демәк олар? 1919-ҹу илә гәдәрки әсрләр әрзиндә Јеһова үрәјиндә Аллаһ хофу олан инсанлар васитәсилә Бөјүк Бабилдән чыхан јолу тәмизләди. (Әшија 40:3 ајәси илә әлагәләндирин.) Онлар мәҹази мәнада јолда лазыми һазырлыг ишләри апардылар ки, сонралар салеһ инсанлар Бөјүк Бабилдән чыхыб пак ибадәтин бәрпа олундуғу руһани ҹәннәтә дахил ола билсин. Бу һазырлыг ишләринә нәләр дахил иди? Ҝәлин бәзи саһәләрә нәзәр салаг.

10, 11. Мүгәддәс Китабын чапы вә тәрҹүмәси орадакы һәгигәтләрин јајылмасына неҹә көмәк етмишди? (Һәмчинин шәклә бахын.)

¹⁰ Чап иши. 15-ҹи әсрин орталарына кими Мүгәддәс Китабын нүсхәләри әллә көчүрүлүрдү. Бу, чох вахт апарырды. Она ҝөрә дә нүсхәләр чох чәтин тапылырды вә од гијмәтинә иди. Амма чап машыны ихтира олунандан сонра Мүгәддәс Китабы чап едиб јајмаг асанлашды.

¹¹ Тәрҹүмә иши. Әсрләр әрзиндә Мүгәддәс Китаб, әсасән, латын дилиндә олуб. Бу дили дә јалныз савадлы инсанлар баша дүшүрдү. Чап иши ҝениш јајылдыгҹа үрәјиндә Аллаһ хофу олан инсанлар әлләриндән ҝәләни едирдиләр ки, Мүгәддәс Китабы инсанларын баша дүшдүјү дилләрә тәрҹүмә етсинләр. Артыг Мүгәддәс Китабы охујанлар дин хадимләринин өјрәтдикләрини Мүгәддәс Китабдакы һәгигәтләрлә мүгајисә едә биләрдиләр.

12, 13. Мүгәддәс Китабы арашдыран инсанлар 19-ҹу әсрдә јалан дини тәлимләри неҹә ифша етмишдиләр?

¹² Мүгәддәс Китабы арашдырмаг үчүн вәсаитләр. Аллаһын Кәламыны диггәтлә арашдыранлар охудугларындан чох шеј өјрәндиләр. Килсәнин нә гәдәр хошуна ҝәлмәсә дә, онлар ашкар етдикләри һәгигәтләри ҝизли сахламырдылар. Мәсәлән, 19-ҹу әсрдә бир груп инсан килсәнин јалан дини тәлимләрини ифша едән буклетләр дәрҹ етмәјә башлады.

¹³ Тәхминән 1835-ҹи илдә үрәјиндә Аллаһ хофу олан Һенри Гру, өләндән сонра инсанла нә баш вердији барәдә буклет дәрҹ етди. О, Мүгәддәс Јазылар әсасында сүбутлар ҝәтирди ки, килсәнин өјрәтдикләриндән фәргли олараг, биз өлмәз руһла доғулмуруг, өлмәзлик Аллаһын бәхшишидир. 1837-ҹи илдә Ҹорҹ Сторз адлы бир кешиш гатарда ҝедәркән бу буклетин бир нүсхәсини тапды. О, буклети охуду вә ваҹиб бир һәгигәти ашкар етдијинә әмин олду. Гәрара ҝәлди ки, өјрәндикләрини башгалары илә бөлүшсүн. 1842-ҹи илдә о, «Суал: Шәр инсанлар өлмәздир?» адлы силсилә нитгләр сөјләди. Онун јаздыглары Чарлз Тејз Рассел адлы ҹаван оғланын диггәтини чәкди.

14. Рассел гардашла мәсләкдашларына онлардан өнҹә апарылан руһани «јол ишләринин» һансы көмәји дәјмишди? (Һәмчинин шәклә бахын.)

 ¹⁴ Рассел гардашла мәсләкдашларына онлардан өнҹә апарылан руһани «јол ишләринин» һансы көмәји дәјди? Онлар Мүгәддәс Китабы тәдгиг етмәјә башламаздан өнҹә артыг Мүгәддәс Китабын мүхтәлиф тәрҹүмәләри, лүғәтләри, сөзләр ҝөстәриҹиси вар иди вә бу мәнбәләрә мүраҹиәт едә билирдиләр. Һәмчинин Һенри Гру, Ҹорҹ Сторз вә бу кими диҝәр инсанларын арашдырмалары да онларын әлиндән тутурду. Рассел гардашла мәсләкдашлары да руһани јолун һазырланмасында пај саһиби олдулар. Онлар Мүгәддәс Китаба аид мөвзуларда чохлу китаблар вә буклетләр дәрҹ етмишдиләр.

15. 1919-ҹу илдә һансы мүһүм һадисәләр баш верди?

¹⁵ 1919-ҹу илдә Бөјүк Бабил Аллаһын халгы үзәриндә сәлаһијјәтини итирди. Һәмин ил «садиг вә ағыллы нөкәр» фәалијјәтә башлады. Бу, дүз вахтында иди. Садиг нөкәр тәзәҹә ачылмыш Мүгәддәслик јолунда јеримәк истәјән сәмими-гәлбли инсанлара көмәк етди (Мәт. 24:45—47). Бу јола гәдәм гојанлар онун һазырлығында әмәји кечән инсанларын зәһмәтиндән бәһрәләниб Јеһова барәсиндә даһа чох елм ала биләрдиләр (Мәс. 4:18). Һәмчинин онлар һәјатларында дәјишиклик едиб Јеһованын бујругларына ујғун јашаја биләрдиләр. Јеһова халгынын бир ҝүнүн ичиндә дәјишәҹәјини ҝөзләмирди. О, халгыны јаваш-јаваш сафлашдырырды. (« Јеһова халгыны тәдриҹән сафлашдырыр» адлы чәрчивәјә бахын.) Ҝүн ҝәләҹәк, һәр бир аддымымыз Јеһованын гәлбини севиндирәҹәк. Онда чох хошбәхт олаҹағыг! (Кол. 1:10).

16. 1919-ҹу илдән бәри «Мүгәддәслик јолу»нда һансы тәмир иши апарылыб? (Әшија 48:17; 60:17).

¹⁶ Һәр бир јолун вахташыры тәмирә еһтијаҹы вар. 1919-ҹу илдән бәри «Мүгәддәслик јолу»нда ҝедән тәмир ишләри даһа  чох инсана Бөјүк Бабилдән чыхмаға имкан јарадыб. Јени тәјин олунмуш садиг вә ағыллы нөкәр голуну чырмалајыб ишә башлады вә 1921-ҹи илдә онлар һәгигәтә мараг ҝөстәрәнләрин Мүгәддәс Китабы өјрәнмәси үчүн бир нәшр дәрҹ етдиләр. «Аллаһын арфасы» адланан бу нәшр 36 дилдә, тәхминән алты милјон нүсхәдә дәрҹ олунду вә чохлары һәгигәти мәһз бу китабдан өјрәнди. Тәзәликҹә исә бизим Мүгәддәс Китаб дәрсләри апармаг үчүн јени нәшримиз ишыг үзү ҝөрдү. Бу, «Әбәди хошбәхт һәјат!» китабыдыр. Ахырзаман боју Јеһова тәшкилаты васитәсилә даима бол руһани гида тәгдим едиб ки, һамымыз «Мүгәддәслик јолу»нда јеримәјә давам едә биләк. (Әшија 48:17; 60:17 ајәләрини охујун.)

17, 18. «Мүгәддәслик јолу» бизи һара апарыр?

¹⁷ Дејә биләрик ки, Аллаһын Кәламыны өјрәнмәјә башлајан һәр бир инсан «Мүгәддәслик јолу»на гәдәм гојур. Бәзиләринин бу јолда сәфәри гыса чәкир, сонра онлар бу јолла ҝетмирләр. Диҝәрләри исә гәти гәрарлыдырлар ки, та мәнзилбашына чатана кими бу јолда галсынлар. Бәс бу јол һара ҝедиб чыхыр?

¹⁸ «Мүгәддәслик јолу» ҝөјдә јашамаг үмиди оланлары ҝөјдә «Аллаһын ҹәннәти»нә апарыр (Вәһј 2:7). Јер үзүндә јашамаға үмид едәнләри исә бу јол миниллијин сонунда алаҹаглары камиллијә апарыр. Әҝәр сиз һал-һазырда бу јолла јеријирсинизсә, гәтијјән ҝери бојланмајын. Јени дүнјаја апаран бу сәјаһәти тамамлајана кими бу јолда галын. Арзумуз будур ки, сағ-саламат мәнзилбашына чатасыныз!