1, 2. а) Аллаһ илк олараг кими јаратды вә онун васитәсилә нәләр етди? б) Мәләкләрин низамла тәшкил олундуғуну һарадан билирик?

БҮТҮН каинатын Јараданы Јеһова һәр ишини низам-интизамла ҝөрүр. О, илк олараг јеҝанә руһани Оғлуну хәлг етди. Аллаһын баш нүмајәндәси олдуғу үчүн о, «Сөз» адланырды. Мүгәддәс Китабда Сөзүн әсрләрлә Јеһоваја хидмәт етдији дејилир: «Башланғыҹда Сөз вар иди, Сөз Аллаһла иди». Һәмчинин јазылыб: «Һәр шеј онун [Сөзүн] васитәсилә мөвҹуд олду вә онсуз һеч бир шеј мөвҹуд олмады». Тәхминән 2000 ил бундан габаг Аллаһ Сөзү јер үзүнә ҝөндәрди. Јер үзүндә камил инсан Иса Мәсиһ кими танынан һәмин шәхс Атасынын ирадәсини сәдагәтлә јеринә јетирди (Јәһ. 1:1—3, 14).

² Аллаһын Оғлу јер үзүнә ҝәлмәздән өнҹә, Онун јанында сәдагәтли «мемар» кими чалышырды (Сүл. мәс. 8:30). Јеһова онун васитәсилә ҝөјдә милјонларла руһани варлыглар јаратды (Колос. 1:16). Мүгәддәс Китабын бир ајәсиндә мәләкләр барәдә белә дејилир: «Минләрлә нәфәр [Јеһоваја] хидмәт едир, он минләрлә нәфәр Онун һүзурунда дурмушду» (Дан. 7:10). Аллаһын сајсыз-һесабсыз руһани оғуллары Јеһованын низамлы «ордулары» кими тәсвир олунур (Мәз. 103:21).

3. Улдузларын вә планетләрин сајы вә груплашмасы һагда нә демәк олар?

 ³ Бәс Аллаһын хәлг етдији сајсыз-һесабсыз улдузлар, планетләр һагда нә демәк олар? Техас штатынын Һјустон шәһәриндә бу јахынларда апарылан һесабламаја ҝөрә «300 секстилјон улдуз мөвҹуддур, бу сај алимләрин әввәлки һесабламаларындан үч дәфә чохдур». Орада һәмчинин гејд олунур: «Бу о демәкдир ки, 3-үн архасына 23 сыфыр әлавә едирсән вә ја 3 трилјону вурурсан 100 милјарда». Улдузлар галактикаларда топланыр, һәр галактика исә милјардларла, һәтта трилјонларла улдузлардан, һабелә чохлу сајда планетләрдән тәшкил олунур. Әксәр галактикалар групларда вә бу груплар даһа бөјүк групларда топланыр.

4. Аллаһын јер үзүндәки хидмәтчиләрини низамла тәшкил етдији гәнаәтинә ҝәлмәк нә үчүн мәнтиглидир?

⁴ Ҝөјдә јарадылмыш салеһ руһани варлыглар кими, каинат да мүкәммәл шәкилдә тәшкил олунуб (Јешаја 40:26). Буна ҝөрә дә Јеһованын јер үзүндәки хидмәтчиләрини дә низамла тәшкил етдији гәнаәтинә ҝәлмәк мәнтигли оларды. О, онларын низам-интизамлы олмаларыны истәјир, чүнки онлар Јеһоваја ибадәтдә олдугҹа ваҹиб ишләр ҝөрүрләр. Јеһованын хидмәтчиләринин кечмишдән бу ҝүнә кими ҝөрдүјү ишләр там шәкилдә сүбут едир ки, Аллаһ һәмишә Өз халгына дајаг олуб вә О, «сүлһ Аллаһыдыр,.. низамсызлығы севмир». (1 Коринфлиләрә 14:33, 40 ајәләрини оху.)

5. Бәшәр аиләсинин јер үзүнү низамлы шәкилдә долдурмасы тәдбири нә үчүн јарымчыг галды?

⁵ Јеһова илк инсанлары јараданда онлара демишди: «Төрәјиб чохалын вә јер үзүнү бүрүјүб она саһиб олун: дәниздәки һејванлар, ҝөјдәки гушлар, јердә сүрүнән бүтүн ҹанлылар үзәриндә һөкмранлыг един» (Јар. 1:28). Инсанлар төрәјиб јер үзүнү бүрүјәнә вә бүтүн дүнја Ҹәннәтә чевриләнә кими бәшәр аиләси низамла артмалы иди. Бу низамлы тәдбир Адәмлә Һәвванын итаәтсизлији уҹбатындан мүвәггәти олараг јарымчыг галды (Јар. 3:1—6). Бир гәдәр вахт кечәндән сонра Јеһова «ҝөрдү ки, јер үзүндәки инсанларын шәр әмәлләри чохдур вә һәр заман онларын үрәјиндәки фикирләр вә нијјәтләр пислијә доғру јөнәлир». Бәли, артыг «Аллаһын нәзәриндә јер үзүндәки инсанлар позғунлашмышды вә дүнја зоракылыгла долмушду». Буна ҝөрә дә Аллаһ аллаһсызлары мәһв етмәк үчүн бүтүн дүнјаја дашгын ҝөндәрмәк гәрарына ҝәлди (Јар. 6:5, 11—13, 17).

6, 7. а) Нуһ нә үчүн Јеһованын лүтфүнү газанды? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бах.) б) Нуһун дөврүндәки имансыз инсанларла нә баш верди?

⁶ Анҹаг «Нуһ Рәббин ҝөзүндә лүтф тапды», чүнки о, «салеһ вә өз нәсли арасында гүсурсуз бир адам иди». Нуһ «Аллаһла бир јол [ҝетдији]» үчүн Јеһова она нәһәнҝ ҝәми тикмәји тапшырды (Јар. 6:8, 9, 14—16). Мәгсәд инсан вә һејван һәјатыны горунмаг иди. Беләҹә, «Рәбб Нуһа неҹә әмр етмишдисә, о да һәр шеји еләҹә јеринә јетирди» вә аиләсинин дәстәји илә тикинти ишини низамлы шәкилдә баша вурду. Ҹанлылар ҝәмијә дахил оландан сонра «Рәбб ҝәминин гапысыны өртдү» (Јар. 7:5, 16).

⁷ Ерамыздан әввәл 2370-ҹи илдә Дашгын баш верәндә Јеһова «јер үзүндә олан бүтүн ҹанлылары мәһв етди», лакин ҝәмидә олан садиг Нуһу вә аиләсини сағ сахлады (Јар. 7:23). Бу ҝүн јер үзүндә јашајан инсанлар Нуһ вә оғулларынын нәслидир. Лакин ҝәмијә ҝирмәјән бүтүн имансыз инсанлар «салеһлик тәблиғчиси» Нуһа гулаг асмаг истәмәдикләри үчүн һәлак олдулар (2 Пет. 2:5).

8. Нәјә ҝөрә демәк олар ки, Вәд едилмиш дијара дахил олан әрәфәдә Исраил халгы арасында низам-интизам варды?

 ⁸ Дашгындан тәхминән сәккиз әср сонра Аллаһ исраиллиләри бир халг кими топлады. Онларын һәјатларынын һәр бир саһәсиндә, хүсусилә дә ибадәтләриндә низам–интизам варды. Исраил халгы арасында чохлу каһин вә левилидән савајы, «Һүзур чадырынын ҝиришиндә хидмәт едән [гадынлар]» да варды (Чых. 38:8). Јеһова Аллаһ Исраил халгына Кәнан дијарына ҝирмәклә бағлы ҝөстәриш верәндә һәмин нәсил имансызлыг ҝөстәрди вә О, онлара деди: «Сизи сакин едәҹәјимә әлими галдырыб анд ичдијим торпаға ҝирмәјәҹәксиниз. Ораја јалныз Јефунне оғлу Калев вә Нун оғлу Јешуа ҝирәҹәк». Чүнки Вәд едилмиш дијары нәзәрдән кечирмәјә ҝедәнләрдән јалныз онлар мүсбәт хәбәрлә гајытмышдылар (Сај. 14:30, 37, 38). Сонралар Аллаһын ҝөстәришинә ујғун олараг Муса Јешуаны өз хәләфи тәјин етди (Сај. 27:18—23). Јешуа исраиллиләри Кәнан дијарына кечирән әрәфәдә Јеһова она деди: «Мөһкәм вә ҹәсарәтли [ол]... Горхма вә руһдан дүшмә, чүнки Аллаһын Рәбб ҝедәҹәјин һәр јердә сәнинләдир» (Јешуа 1:9).

9. Рахав Јеһова вә Онун халгы барәдә нә дүшүнүрдү?

⁹ Јеһова Аллаһ һәр јердә вә һәр заман Јешуаја дајаг олурду. Мәсәлән, исраиллиләр кәнанлыларын Јерихо шәһәри јахынлығында дүшәрҝә салан заман баш верәнләрә нәзәр салаг. Ерамыздан әввәл 1473-ҹү илдә Јешуа Јерихоја ики ҹасус ҝөндәрди вә онлар ҝедиб Рахав адлы бир гадынын евинә чыхдылар. О, онлары Јерихо падшаһынын ҝөндәрдији адамлардан горумаг үчүн евинин дамында ҝизләтди. Рахав исраилли ҹасуслара деди: «Мән билирәм ки, Рәбб бу торпағы сизә вериб... Рәбб Гырмызы дәнизин суларыны гаршынызда неҹә гурутдуғуну вә... мәһв етдијиниз ики Емор [падшаһына] нә етдијинизи ешитмишик». О әлавә етди: «Аллаһыныз Рәбб јухарыда ҝөјүн вә ашағыда јерин  Аллаһыдыр» (Јешуа 2:9—11). Рахав Јеһованын һәмин дөврдә мөвҹуд олан тәшкилатыны дәстәкләдији үчүн Јеһова гәрара ҝәлди ки, исраиллиләр Јерихону зәбт едәркән ону вә аилә үзвләрини сағ сахласын (Јешуа 6:25). Бәли, Рахав иман ҝөстәрди, Јеһоваја табе олду вә Онун халгына һөрмәт етди.

10. Иса өз дөврүнүн јәһуди дин рәһбәрләринә нә демишди вә нә үчүн?

¹⁰ Јошијанын рәһбәрлији алтында Исраил халгы Кәнан дијарыны шәһәрбәшәһәр зәбт етди. Бәс сонралар нә баш верди? Әсрләр әрзиндә исраиллиләр дәфәләрлә Аллаһын ганунларыны поздулар. Јеһова Оғлуну јер үзүнә ҝөндәрәнә кими онлар Аллаһа итаәтсизлик ҝөстәриб Онун елчиләринә гулаг асмадылар. Она ҝөрә дә Иса Јерусәлими һаглы олараг «пејғәмбәрләри гәтлә јетирән» адландырды. (Матта 23:37, 38 ајәләрини оху.) Аллаһ имансыз јәһуди дин рәһбәрләрини рәдд етди. Буна ҝөрә дә Иса онлара демишди: «Аллаһын падшаһлығы сиздән алынаҹаг вә онун бәһрәсини ҝәтирән халга вериләҹәк» (Мат. 21:43).

11, 12. а) Јеһованын биринҹи әсрдә јәһудиләри рәдд едиб башга тәшкилата хејир-дуа вердијини нә сүбут етди? б) Аллаһын дәстәкләдији тәшкилат кимләрдән тәсис олунуб?

¹¹ Ерамызын биринҹи әсриндә Јеһова сәдагәтсиз Исраил халгыны рәдд етди. Лакин бу о демәк дејилди ки, даһа Онун јер үзүндә сәдагәтли хидмәтчиләриндән ибарәт тәшкилаты олмајаҹаг. Артыг Јеһованын әли Иса Мәсиһ вә онун тәлимләри үзәриндә гурулмуш јени фәал тәшкилатын үстүндә иди. Бу тәшкилат ерамызын 33-ҹү илинин Әллинҹи ҝүн бајрамындан фәалијјәтә башлады. Һәмин вахт Исанын тәхминән 120 шаҝирди Јерусәлимдә бир јерә топлашан заман «гәфләтән ҝөјдән шиддәтли күләјин сәсинә охшар бир сәс ҝәлди вә отурдуглары еви долдурду». Сонра «онлар аловун дилләринә бәнзәр бир шеј ҝөрдүләр вә бу дилләр бөлүнүб һәр биринин үзәринә гонду. Онларын һамысы мүгәддәс руһла долду вә мүхтәлиф дилләрдә данышмаға башлады, чүнки бу габилијјәти онлара руһ верирди» (Һәв. иш. 2:1—4). Бу мөҹүзәви һадисә Јеһованын јалныз Мәсиһин шаҝирдләриндән тәшкил олунмуш јени тәшкилатын архасында дурдуғунун данылмаз сүбуту иди.

¹² Бу әламәтдар ҝүндә «үч минә јахын адам» Исанын давамчыларына гошулду. Үстәлик, Јеһова «һәр ҝүн хилас оланлары онлара гошурду» (Һәв. иш. 2:41, 47). Биринҹи әсрдәки мүждәчиләрин фәалијјәти о гәдәр сәмәрәли иди ки, «Аллаһын сөзү вүсәт алыр, Јерусәлимдәки шаҝирдләрин сајы ҝет-ҝедә артырды. Һәтта хејли каһин дә иман јолуна гошулурду» (Һәв. иш. 6:7). Һәгигәти гәбул едән бир чох сәмими инсанлар бу јени тәшкилатын үзвләри олурдулар. Даһа сонра Јеһова «диҝәр милләтләрин адамларынын» мәсиһчи јығынҹағына ҝәлмәсинә јол ачмагла да бу тәшкилаты дәстәкләдијини ҝөстәрди. (Һәвариләрин ишләри 10:44, 45 ајәләрини оху.)

13. Аллаһын јени тәшкилатынын иши нәдән ибарәт иди?

¹³ Аллаһын Мәсиһин давамчыларына һансы иши тапшырдығы ҝөз габағында иди. Иса вәфтиз олундугдан сонра «сәмави падшаһлыг» һагда тәблиғ етмәклә бу мәсәләдә давамчыларына ҝөзәл нүмунә гојду (Мат. 4:17). Бу иши ҝөрмәји шаҝирдләринә дә өјрәтди. Иса онлара деди: «Јерусәлимдә, бүтүн Јәһудеја вә Самаријада, һәтта јерин уҹгарларынадәк мәним шаһидим олаҹагсыныз» (Һәв. иш. 1:8). Мәсиһин еркән давамчылары онлардан нә ҝөзләнилдијини јахшы билирдиләр. Мәсәлән, Павел вә Барнаба Писидија бөлҝәсиндәки Антакијада онлары тәгиб едән јәһудиләрә ҹәсарәтлә демишди: «Аллаһын  сөзү илк нөвбәдә сизә чатдырылмалы иди. Мадам ки, сиз бу сөзү рәдд етдиниз вә өзүнүзү әбәди һәјата лајиг һесаб етмирсиниз, биз диҝәр милләтләрә мүраҹиәт едирик. Јеһова бизә белә әмр едиб: “Мән сәни милләтләр үчүн нур тәјин етдим ки, јерин уҹгарларына гәдәр хилас ҝәтирәсән”» (Һәв. иш. 13:14, 45—47). Биринҹи әсрдән бәри Аллаһын тәшкилатынын јерүзү һиссәси инсанлара Онун бәшәријјәтин хиласы үчүн ҝөрдүјү тәдбирдән данышыр.

14. Биринҹи әсрдә Јерусәлимин агибәти неҹә олду вә кимләр сағ галды?

¹⁴ Үмумиликдә, јәһудиләр хош хәбәри гәбул етмәдиләр вә фәлакәтлә үзләшдиләр. Бу фәлакәт барәдә Иса шаҝирдләрини хәбәрдар етмишди: «Јерусәлими һәрби дүшәрҝәләрин мүһасирәсиндә ҝөрәндә билин ки, о, тезликлә виран олаҹаг. Онда гој Јәһудејада оланлар дағлара гачсын, шәһәрдәкиләр орадан чыхсын вә әтраф кәндләрдә оланлар шәһәрә ҝирмәсин» (Лука 21:20, 21). Иса неҹә демишдисә, елә дә олду. Јәһудиләр гијам галдырдығы үчүн Рома ордусу ерамызын 66-ҹы илиндә Сестиј Галлын башчылығы алтында Јерусәлими мүһасирәјә алды. Анҹаг һәмин орду гәфләтән ҝери чәкиләндә Исанын давамчыларынын Јерусәлим вә Јәһудадан гачмаг фүрсәти јаранды. Тарихчи Јевсевинин вердији мәлумата әсасән, чохлары Иордан чајыны кечиб Переја вилајәтиндәки Пелла шәһәринә гачды. Ерамызын 70-ҹи илиндә Рома ордусу сәркәрдә Титин башчылығы алтында Јерусәлимә гајыдыб ораны ишғал етди. Исанын хәбәрдарлығына гулаг асан садиг мәсиһчиләр исә сағ галдылар.

15. Нәләрә рәғмән, мәсиһчилик әсаслы сурәтдә јајылды?

¹⁵ Чәтинликләрә, тәгибләрә вә диҝәр иман сынагларына бахмајараг, Мәсиһин давамчылары биринҹи әсрдә мәсиһчилији әсаслы сурәтдә јаја билдиләр (Һәв. иш. 11:19—21; 19:1, 19, 20). Биринҹи әсрдәки бу мәсиһчиләр Аллаһын хејир-дуасы сајәсиндә руһани ҹәһәтдән чичәкләнмишдиләр (Сүл. мәс. 10:22).

16. Руһани ҹәһәтдән ајаг үстә галмаг үчүн һәр бир мәсиһчи нә етмәлидир?

¹⁶ Руһани ҹәһәтдән ајаг үстә галмаг үчүн һәр бир мәсиһчи өзү сәј ҝөстәрмәли иди. Мүгәддәс Јазылары дәриндән арашдырмаг, ибадәт ҝөрүшләриндә мүнтәзәм иштирак етмәк вә Падшаһлыг хәбәрини ҹанла-башла тәблиғ етмәк олдугҹа ваҹиб иди. Кечмишдә олдуғу кими, инди дә бүтүн бунлар руһани сағламлығымыза вә Јеһованын халгы илә вәһдәтдә олмағымыза көмәк едир. Биринҹи әсрдә бирлик ичиндә, низам-интизамла тәшкил олунан јығынҹаглар нәзарәтчиләрин вә хидмәти көмәкчиләрин ҹанла-башла етдији хидмәтдән фајдаланырдылар (Филип. 1:1; 1 Пет. 5:1—4). Павел кими, сәјјар хидмәтдә олан ағсаггалларын јығынҹаглара баш чәкмәси әсил бајрам иди! (Һәв. иш. 15:36, 40, 41). Мараглысы одур ки, биринҹи әсрдәки мәсиһчиләрин ибадәти илә бизим ибадәтимиз чох охшардыр. Гәдимдә олдуғу кими, инди дә Өз хидмәтчиләрини тәшкил етдији үчүн Јеһоваја неҹә дә миннәтдарыг! *

17. Нөвбәти мәгаләдә нәји мүзакирә едәҹәјик?

¹⁷ Шејтан дүнјасынын сонунун јахын олдуғу бу ахыр ҝүнләрдә Јеһованын ваһид тәшкилатынын јерүзү һиссәси артан сүрәтлә ирәли ҝедир. Бәс сән онунла ајаглашырсанмы? Руһән инкишаф едирсәнми? Нөвбәти мәгаләдә бунлары неҹә едә биләҹәјин арашдырылаҹаг.