1, 2. а) Јеһова бизә һансы гијмәтли һәдијјәни бәхш едиб? б) Хошбәхт јашамаг үчүн Јеһова бизә нә вериб?

ЈЕҺОВА һәр биримизә мөһтәшәм бир һәдијјә вериб. Бу, һәјат әнамыдыр (Јарадылыш 1:27). О истәјир ки, биз хошбәхт һәјат јашајаг. Буна ҝөрә дә бизә принсипләр вериб. Бу принсипләр бизә дүзҝүн гәрар вермәји өјрәдир. Биз бу принсипләрин көмәјилә јахшыны писдән ајырмағы өјрәнмәлијик (Ибраниләрә 5:14). Белә едәндә Јеһова бизә ајдын дүшүнмәји өјрәдир. Аллаһын принсипләри илә јашадыгҹа, һәјатымызын неҹә јахшылашдығыны ҝөрдүкҹә онларын нә гәдәр гијмәтли олдуғуну баша дүшүрүк.

² Һәјат чох мүрәккәбдир. Бәзән елә вәзијјәтләр јараныр ки, Мүгәддәс Китабда она аид һеч бир ганун олмур. Мәсәлән, мүалиҹә заманы гандан истифадәјә даир гәрар вермәк лазым ҝәлә биләр. Јеһованы разы салмаг үчүн неҹә гәрар вермәлијик? Мүгәддәс Китабда Јеһованын һәјата вә гана бахышыны әкс етдирән принсипләр вар. Бу принсипләри баша дүшсәк, дүзҝүн гәрар верәҹәјик вә виҹданымызы тәмиз сахлајаҹағыг (Мәсәлләр 2:6—11). Ҝәл бу принсипләрдән бир нечәсини нәзәрдән кечирәк.

3, 4. а) Аллаһ гана олан бахышыны неҹә ачыгламышды? б) Ган нәји тәмсил едир?

³ Аллаһын Кәламында дејилир ки, ган мүгәддәсдир, чүнки һәјаты тәмсил едир. Һәјат Јеһованын ҝөзүндә гијмәтлидир. Габил гардашыны өлдүрәндән сонра Јеһова она демишди: «Гардашынын ганы торпагдан Мәнә фәрјад едир!» (Јарадылыш 4:10). Һабилин ганы онун һәјатыны тәмсил едирди. Јеһова Һабилин ганындан данышанда мәһз онун һәјатыны нәзәрдә тутурду.

⁴ Нуһун ҝүнләриндәки дашгындан сонра Аллаһ инсанлара әт јемәјә иҹазә верди. Амма бир шәрт гојду: «Һејванын әтини онун ҹаны олан ганы илә јемәјин» (Јарадылыш 9:4). Бу әмр Нуһун бүтүн өвладларына, о ҹүмләдән бизә дә аиддир. Ајдындыр ки, ган Јеһованын ҝөзүндә һәјаты тәмсил едир. Биз дә гана белә јанашмалыјыг (Зәбур 36:9).

5, 6. Төвратда Јеһованын һәјата вә гана бахышы неҹә әкс олунурду?

⁵ Јеһова Мусаја вердији ганунда демишди: «Кимсә ган јесә, үзүм ондан дөнәҹәк вә ону халгын арасындан јох едәҹәјәм. Чүнки ҹан гандадыр» (Лавилиләр 17:10, 11).

⁶ Төвратда дејилирди ки, јемәк үчүн һејван өлдүрәндә ганыны торпаға ахытмаг лазымдыр. Бунунла, санки һејванын һәјаты онун Јараданына, Јеһоваја гајтарылырды (Ганунун тәкрары 12:16). Амма Јеһова демирди ки, исраиллиләр һејванын ганыны сон дамласына кими ахытмалыдырлар. Һејванын ганыны кифајәт гәдәр ахытдыгдан сонра әти тәмиз виҹданла јејә биләрдиләр.  Һејванын ганына һөрмәт етмәклә онлар һәјаты верәнә, Јеһоваја һөрмәт етдикләрини ҝөстәрирдиләр. Төвратда һәмчинин бујрулурду ки, исраиллиләр ҝүнаһларыны јумаг үчүн һејван гурбаны ҝәтирмәлидирләр. (19 вә 20-ҹи әлавәјә бах.)

7. Давуд гана һөрмәт етдијини неҹә ҝөстәрмишди?

⁷ Ганын нә гәдәр дәјәрли олдуғуну Мүгәддәс Китабда јазылан бир әһвалат да ҝөстәрир. Бир дәфә Давуд филиштлиләрлә дөјүшә чыхмышды. О, бәрк сусамышды. Онун иҝидләри һәјатларыны тәһлүкәјә атыб дүшмәнләрин ичинә ҝирмишдиләр ки, она су ҝәтирсинләр. Анҹаг сују ҝәтирәндә Давуд сују ичмәјиб, Јеһованын өнүндә јерә төкмүшдү. Давуд демишди: «Ја Јеһова, һеч мән буну едәрәмми?! Су ҝәтирмәк үчүн һәјатларыны ода атан бу адамларын ганыны неҹә ичим?» Давуд баша дүшүрдү ки, Аллаһын ҝөзүндә һәјат вә ган чох гијмәтлидир (2 Ишмуил 23:15—17).

8, 9. Мәсиһиләр гана неҹә јанашмалыдырлар?

⁸ Илк мәсиһиләрин дөврүндә даһа Аллаһын халгындан һејван гурбаны ҝәтирмәк тәләб олунмурду. Бунунла белә, онлар гана дүзҝүн јанашмалы идиләр. Јеһова мәсиһиләрдән Төвратдакы мүәјјән ганунлара әмәл етмәји тәләб едирди вә гандан узаг дурмаг онлардан бири иди. Бу, әхлагсызлыгдан вә бүтпәрәстликдән узаг дурмаг гәдәр ваҹиб иди (Һәвариләрин ишләри 15:28, 29).

⁹ Бу ҝүн дә беләдир. Биз мәсиһиләр билирик ки, Јеһова һәјат мәнбәјидир вә бүтүн ҹанлыларын һәјаты она мәхсусдур. Биз һәмчинин баша дүшүрүк ки, ган мүгәддәсдир вә һәјаты тәмсил едир. Буна ҝөрә  дә гандан истифадә олунан мүалиҹә нөвләри илә бағлы гәрар верәркән Мүгәддәс Китабдакы принсипләри нәзәрә алырыг.

10, 11. а) Јеһованын Шаһидләри ганын вә онун дөрд әсас һиссәсинин көчүрүлмәсинә неҹә јанашырлар? б) Һәр мәсиһи нәјә гәрар вермәлидир?

¹⁰ Јеһованын Шаһидләри баша дүшүрләр ки, гандан узаг дурмаг, садәҹә, ган јемәмәк вә ја ичмәмәк демәк дејил. Бура ган көчүрмәмәк, ган вермәмәк, өз ганыны сонрадан көчүрмәк мәгсәдилә сахламамаг да дахилдир. Һәмчинин ганын дөрд әсас һиссәсини — гырмызы ган һүҹејрәләри, ағ ган һүҹејрәләри, тромбосит вә плазманы көчүрмәк олмаз.

¹¹ Ганын бу дөрд әсас һиссәси дә кичик һиссәләрә, јәни фраксијалара бөлүнүр. Һәр бир мәсиһи фраксијалардан истифадә едиб-етмәјәҹәјинә өзү гәрар вермәлидир. Ејни принсип пасиентин өз ганындан истифадә олунан тибби проседурлара да аиддир. Һәр кәс өзү гәрар вермәлидир ки, ҹәрраһијјә әмәлијјаты, анализ вә ја мүалиҹә проседуру заманы ганындан неҹә истифадә олунаҹаг. (21-ҹи әлавәјә бах.)

12. а) Нәјә ҝөрә виҹдан мәсәләләри илә бағлы вердијимиз гәрарлар Јеһова үчүн әһәмијјәтлидир? б) Тибби проседурларла бағлы неҹә дүзҝүн гәрар верә биләрик?

¹² Виҹдан мәсәләләри илә бағлы вердијимиз гәрарлар Јеһова үчүн бөјүк әһәмијјәт кәсб едир. Бизим фикирләримиз вә нијјәтләримиз Јеһова үчүн өнәмлидир. (Мәсәлләр 17:3; 24:12 ајәләрини оху.) Буна ҝөрә дә мүалиҹә илә бағлы гәрар верәндә дә Јеһоваја дуа едиб рәһбәрлик истәмәли, сонра исә арашдырма  апармалыјыг. Бундан сонра Мүгәддәс Китаб әсасында тәрбијә етдијимиз виҹданымыза ујғун олараг өзүмүз гәрар вермәлијик. Башгаларындан сорушмамалыјыг ки, бизим јеримиздә олсајдылар нә едәрдиләр. Јахуд һеч кәсин гәрарымыза тәсир етмәсинә јол вермәмәлијик. Һәр мәсиһи «өз мәсулијјәт јүкүнү дашыјаҹаг» (Галатијалылара 6:5; Ромалылара 14:12).

13. Ганла бағлы ганун вә принсипләрдән Јеһова һагда нә өјрәнирик?

¹³ Јеһова бизә нә бујурурса, бизим јахшылығымызы дүшүнүр вә бизә мәһәббәтини ҝөстәрир (Зәбур 19:7—11). Анҹаг биз Она садәҹә хејир тапмаг үчүн јох, Ону севдијимиз үчүн итаәт едирик. Биз Јеһованы севдијимиз үчүн ган көчүрмүрүк (Һәвариләрин ишләри 15:20). Һәм дә бу бизим сағламлығымызы горујур. Бу ҝүн инсанларын әксәријјәти билир ки, ган көчүрмәк рискли ишдир. Һәкимләрин чоху әминдир ки, ган көчүрмәдән әмәлијјат етмәк хәстәнин сағламлығына даһа јахшы тәсир ҝөстәрир. Ајдындыр ки, Јеһованын әмрләриндә бөјүк һикмәт вә мәһәббәт вар. (Әшија 55:9 ајәсини оху; Јәһја 14:21, 23.)

14, 15. а) Јеһова халгыны горумаг үчүн һансы ганунлар вермишди? б) Бу ганунларын архасында дуран принсипләрә неҹә риајәт едә биләрсән?

¹⁴ Аллаһын ганунлары һәмишә халгына хејир ҝәтирир. Јеһова исраиллиләри тәһлүкәләрдән горумаг үчүн ганунлар вермишди. Мәсәлән, бир гануна әсасән, ев јијәси евинин јасты дамы әтрафына алчаг дивар чәкмәли иди ки, һеч ким орадан јыхылмасын (Ганунун тәкрары  22:8). Һејванларла да бағлы бир ганун верилмишди. Әҝәр киминсә өкүзү вураған идисә, ону бағлы сахламалы иди ки, һеч кимә һүҹум едиб өлдүрмәсин (Чыхыш 21:28, 29). Исраилли бу ганунлара әмәл етмәсәјди, башгасынын өлүмүндә ҝүнаһкар олаҹагды.

¹⁵ Бу ганунлардан ҝөрүрүк ки, һәјат Јеһованын ҝөзүндә гијмәтлидир. Бу бизә неҹә тәсир етмәлидир? Биз евимизин, нәглијјат васитәмизин вәзијјәтинә, неҹә сүрмәјимизә вә неҹә әјләнмәјимизә фикир вермәлијик. Бундан бизим һәјата һөрмәт етдијимиз ҝөрүнәҹәк. Бәзи инсанлар, хүсусилә дә, ҝәнҹләр фикирләширләр ки, онлара һеч нә олан дејил. Она ҝөрә дә һәјатларыны рискә атырлар, јахуд да тәһлүкәјә әһәмијјәт вермирләр. Амма Јеһова бизим белә давранмағымызы истәмир. О истәјир ки, биз һәм өзүмүзүн, һәм дә башгаларынын һәјатына һөрмәт едәк (Ваиз 11:9, 10).

16. Јеһова аборта неҹә јанашыр?

¹⁶ Һәр бир инсанын һәјаты Јеһова үчүн өнәмлидир. Һәтта доғулмамыш көрпәнин дә һәјаты Онун ҝөзүндә гијмәтлидир. Төврата әсасән, кимсә тәсадүфән һамилә гадына хәтәр јетирсәјди, гадын вә ја ушаг өлсәјди, Јеһованын ҝөзүндә һәмин адам гатил сајылаҹагды. Бу о демәкдир ки, тәсадүфән олса да, инсан гәтлә јетирилиб вә онун һәјатынын әвәзиндә һәјат верилмәли иди. (Чыхыш 21:22, 23 ајәләрини оху.) Аллаһын ҝөзүндә доғулмамыш көрпә дә ҹанлы инсандыр. Инди неҹә дүшүнүрсән, Аллаһ аборта неҹә јанашыр? Һәр ил милјонларла доғулмамыш көрпәнин өлдүрүлдүјүнү ҝөрәндә Аллаһ нә һисс едир?

17. Гадын Јеһованын аборта мүнасибәтини билмәздән әввәл аборт етдирибсә, она нә тәсәлли верә биләр?

 ¹⁷ Бәс әҝәр гадын Јеһованын аборта мүнасибәтини билмәздән әввәл аборт етдирибсә, онда неҹә? О әмин ола биләр ки, Јеһова Исанын гурбанлығы әсасында ону бағышлаја биләр (Лука 5:32; Ефеслиләрә 1:7). Әҝәр гадын үрәкдән пешмандырса, виҹдан әзабы чәкиб, даһа өзүнү үзмәмәлидир. «Јеһова мәрһәмәт, шәфгәт саһибидир... Шәрг гәрбдән нә гәдәр узагдырса, ҝүнаһларымызы биздән о гәдәр узаглашдырды» (Зәбур 103:8—14).

18. Нәјә ҝөрә нифрәт һиссини үрәјимиздән силмәк үчүн вар ҝүҹүмүзлә чалышмалыјыг?

¹⁸ Аллаһын вердији һәјат әнамына һөрмәт гәлбимизин дәринлијиндән башлајыр. Бу башгаларына олан мүнасибәтимизи өзүнә дахил едир. Һәвари Јәһја јазмышды: «Гардашына нифрәт едән гатилдир» (1 Јәһја 3:15). Хошумуз ҝәлмәјән адама гаршы өзүмүз дә билмәдән үрәјимиздә нифрәт јарана биләр. Бу исә она ҝәтириб чыхарар ки, һәмин адама һөрмәт етмәрик, она бөһтан атарыг, һәтта онун өлүмүнү истәјәрик. Јеһова башгаларына олан һиссләримизи билир (Лавилиләр 19:16; Ганунун тәкрары 19:18—21; Мәтта 5:22). Әҝәр биз кимәсә нифрәт етдијимизи ҝөрүрүксә, бу һисси үрәјимиздән чыхармаг үчүн вар ҝүҹүмүзлә чалышмалыјыг (Јагуб 1:14, 15; 4:1—3).

19. Һәјата һөрмәт етдијимизи башга неҹә ҝөстәрә биләрик?

¹⁹ Һәјаты гијмәтләндирдијимизи башга ҹүр дә ҝөстәрә биләрик. Зәбур 11:5 ајәсиндән ҝөрүрүк ки, Јеһова зоракылығы севәнләрә нифрәт едир. Әҝәр биз зоракы  әјләнҹәләрлә әјләнириксә, бу бизим зоракылығы севдијимизи ҝөстәрә биләр. Ахы нијә зоракы сөзләрә, фикирләрә вә сәһнәләрә бејнимиздә јер верәк? Әксинә, биз зеһнимизи тәмиз вә сүлһпәрвәр фикирләрлә долдурмаг истәјирик. (Филиппилиләрә 4:8, 9 ајәләрини оху.)

20—22. а) Јеһова Шејтан дүнјасына неҹә јанашыр? б) Аллаһын халгы дүнјаја мәхсус олмадығыны неҹә ҝөстәрә биләр?

²⁰ Шејтан дүнјасы һәјата һөрмәт етмир. Јеһованын ҝөзүндә бу дүнја гатилликдә тәгсиркардыр. Әсрләр әрзиндә сијаси гүввәләр милјонларла инсанын, о ҹүмләдән Јеһованын Шаһидләринин өлүмүнә баис олуб. Мүгәддәс Китабда бу гүввәләр, јәни һөкумәтләр вәһши, јыртыҹы һејван кими тәсвир олунур (Дәнјал 8:3, 4, 20—22; Вәһј 13:1, 2, 7, 8). Бу ҝүн дүнјада силаһ алвери бөјүк бизнесдир. Инсанлар өлдүрүҹү силаһлар сатараг чох бөјүк ҝәлир әлдә едирләр. Доғрудан да, бүтүн дүнја Шәририн әлиндәдир (1 Јәһја 5:19).

²¹ Һәгиги мәсиһиләр бу дүнјаја мәхсус дејилләр. Јеһованын халгы сијасәтдә вә мүһарибәдә битәрәф галыр. Онлар нә адам өлдүрүр, нә дә инсанларын өлүмүнә баис олан тәшкилатлары дәстәкләјирләр (Јәһја 15:19; 17:16). Мәсиһиләр тәгиб олунанда әвәзиндә зоракылыг ҝөстәрмирләр. Иса өјрәдирди ки, биз һәтта дүшмәнләримизи дә севмәлијик (Мәтта 5:44; Ромалылара 12:17—21).

²² Динләр дә милјонларла инсанын өлүмүнә баис олур. Мүгәддәс Китабда бүтүн дүнјадакы јалан динләрин ҹәми олан Бөјүк Бабил һаггында дејилир:  «Бу шәһәрдә пејғәмбәрләрин, мүгәддәсләрин вә јер үзүндә гәтлә јетирилмишләрин һамысынын ганы тапылыб». Јәгин инди ајдындыр ки, нәјә ҝөрә Јеһова бизә әмр едир: «Еј халгым, ондан чыхын». Јеһоваја ибадәт едәнләрин јалан динлә һеч бир әлагәси јохдур (Вәһј 17:6; 18:2, 4, 24).

23. Бөјүк Бабилдән чыхмаг өзүнә нәји дахил едир?

²³ Бөјүк Бабилдән чыхмаг үчүн инсан һеч бир јалан динин үзвү олмадығыны ајдын ҝөстәрмәлидир. Мәсәлән, ола билсин, бунун үчүн адымызы аид олдуғумуз јалан динин үзвлүјүндән чыхартдырмалыјыг. Амма башга шеј дә тәләб олунур. Биз һәмчинин јалан динин пис әмәлләринә нифрәт етмәли вә онлары рәдд етмәлијик. Јалан дин әхлагсызлыға, тамаһкарлыға нәинки ҝөз јумур, һәтта буна тәшвиг едир, сијасәти дәстәкләјир. (Зәбур 97:10 ајәсини оху; Вәһј 18:7, 9, 11—17.) Бунун уҹбатындан, илләр әрзиндә милјонларла инсан һәјатыны итириб.

24, 25. Јеһованы танымаг нә үчүн бизә гәлб раһатлығы вә тәмиз виҹдан бәхш едир?

²⁴ Јеһованы танымаздан әввәл һәр биримиз Шејтан дүнјасында ҝөрүлән пис ишләри неҹәсә дәстәкләмишик. Инди исә дәјишилмишик. Фидјәни гәбул етмишик вә һәјатымызы Аллаһа һәср етмишик. Бизә «Јеһовадан тәравәт мөвсүмү» ҝәлиб. Јәни Јеһованын биздән разы олдуғуну билдијимиз үчүн үрәјимиз раһатдыр, виҹданымыз исә тәмиз (Һәвариләрин ишләри 3:19; Әшија 1:18).

²⁵ Һәтта бир заманлар биз һәјата һөрмәт етмәјән тәшкилатлара үзв олмушугса да, Јеһова фидјә әсасында бизи бағышлаја биләр. Биз Јеһованын һәјат әнамыны үрәкдән дәјәрләндиририк. Буну әмәлдә ҝөстәрмәк  үчүн әлимиздән ҝәләни едирик ки, инсанлара Јеһова һаггында өјрәнмәјә, Шејтан дүнјасындан чыхмаға вә Аллаһла дост олмаға көмәк едәк (2 Коринфлиләрә 6:1, 2).

26—28. а) Јеһова Һизгијала һансы иши тапшырмышды? б) Јеһова бизә һансы иши тапшырыб?

²⁶ Кечмишдә Јеһова Һизгијал пејғәмбәрә бујурмушду ки, тезликлә Јерусәлимин мәһв олаҹағы барәдә халгы хәбәрдар етсин вә онлара сағ галмаг үчүн нә етмәли олдугларыны өјрәтсин. Әҝәр Һизгијал халгы хәбәрдар етмәсәјди, онларын өлүмүнә ҝөрә Јеһованын гаршысында мәсулијјәт дашыјаҹагды (Һизгијал 33:7—9). Һизгијал бу ваҹиб хәбәри бәјан етмәк үчүн әлиндән ҝәләни етмәклә һәјата һөрмәт етдијини ҝөстәрди.

²⁷ Јеһова бизә дә бујуруб ки, Шејтан дүнјасынын тезликлә мәһв олаҹағы барәдә инсанлары хәбәрдар едәк, һәмчинин онларын Јеһованы танымаларына, сағ галыб, јени дүнјада јашамаларына көмәк едәк (Әшија 61:2; Мәтта 24:14). Биз бу хәбәри инсанлара чатдырмаг үчүн әлимиздән ҝәләни етмәк истәјирик. Биз дә үмид едирик ки, Булус кими дејәҹәјик: «Истәјирәм ки, сиз һәр кәсин ганындан тәмиз олдуғума бу ҝүн шәһадәт верәсиниз. Чүнки Аллаһын нијјәтини сизә бүтөвлүклә чатдырмагдан бојун гачырмамышам» (Һәвариләрин ишләри 20:26, 27).

²⁸ Биз башга саһәләрдә дә тәмиз олмалыјыг. Нөвбәти фәсилдә бу саһәләрдән бир нечәсини нәзәрдән кечирәҹәјик.