1—3. а) Јеһованын алышыб-јанан гәзәби нә илә нәтиҹәләнәҹәк? (Фәслин әввәлиндәки шәклә бахын.) б) Бу фәсилдә һансы мөвзу арашдырылыр?

 КИШИЛИ-ГАДЫНЛЫ, ҹаванлы-гоҹалы һамы бирликдә ајаға галхыб Јеһоваја һәмд охујур. Сонра ағсаггал һәрарәтлә дуа едиб Јеһовадан онлары һифз етмәсини диләјир. Јығынҹағын үзвләри әминдирләр ки, Јеһованын нәзәри онларын үстүндәдир, амма јенә дә тәсәллијә еһтијаҹлары вар. Бир даһа әмин олмаг истәјирләр ки, Јеһова онлары горујаҹаг. Бајырдан һаваны јарараг учан ҝүлләләрин сәси ҝәлир. Артыг Армаҝеддон башлајыб (Вәһј 16:14, 16).

² Армаҝеддон мүһарибәси вахты Јеһова ағына-бозуна бахмадан, һамыны уҹдантутма гырмаса да, гәзәбдән алышыб-јанаҹаг. (Һизгијал 38:18 ајәсини охујун.) Онун гәзәбинә тәкҹә бир өлкәнин ордусу, јахуд бир халг туш ҝәлмәјәҹәк. Јеһованын гәзәб ҝүнүндә бүтүн дүнја, сајсыз-һесабсыз инсан ҹәзасыны алаҹаг. «Һәмин ҝүн Јеһованын гырдығы адамларын мејитләри јерин бир уҹундан о бири уҹуна кими һәр јерә сәриләҹәк» (Әрм. 25:29, 33).

³ Бәс мәһәббәтин тәҹәссүмү олан, рәһмли, мәрһәмәтли, сәбирли Аллаһ Јеһованын бу ҹүр давранмасына, бирдән-бирә бөјүк  гәзәблә һәрәкәтә кечмәсинә нә сәбәб олаҹаг? (Чых. 34:6; 1 Јәһ. 4:16). Бу суалын ҹавабы бизә чох бөјүк тәсәлли, ҹәсарәт верә биләр, тәблиғ ишиндә сидги-үрәкдән иштирак етмәк үчүн бизи мөһкәмләндирә биләр.

4, 5. Јеһованын гәзәби гејри-камил инсанларын гәзәбиндән неҹә фәргләнир?

⁴ Әввәла биз баша дүшмәлијик ки, Јеһова гејри-камил инсанлар кими гәзәбләнмир. Инсан гәзәбләниб өзүндән чыханда ҝөзү һеч нә ҝөрмүр вә бунун ахыры, әксәр һалларда, пис гуртарыр. Мәсәлән, ҝөтүрәк Адәмин илк оғлу Габили. Јеһова онун гурбаныны рәдд едиб Һабилин бәхшишини гәбул едәндә о, бәрк гәзәбләнмишди. Бәс бу гәзәбин ахыры нә илә гуртарды? Габил әмәлисалеһ гардашыны гәтлә јетирди (Јар. 4:3—8; Ибр. 11:4). Башга бир нүмунә Давуддур. Мүгәддәс Китабда дејилир ки, о, Јеһованын үрәјинҹә олан адам иди (Һәв. 13:22). Амма белә јахшы адам да бир дәфә аз гала дәһшәтли ҹинајәт төрәдәҹәкди. Варлы-һаллы Набалын она вә адамларына тәһгирләр јағдырдығыны ешидәндә Давудла дөјүшчүләри гәзәбдән алышыб-јандылар, гылынҹларыны гуршајыб јола дүшдүләр ки, һәм нанкор Набалы, һәм дә евиндәки бүтүн киши хејлагларыны гырсынлар. Хошбәхтликдән Набалын арвады Абигајил Давуду вә онун адамларыны интигам алмаг фикриндән дашындырды (1 Ишм. 25:9—14, 32, 33). Јеһова бош јерә Јагуба јаздырмамышды ки, «инсанын гәзәби ону Аллаһ гаршысында салеһ етмир» (Јаг. 1:20).

⁵ Инсанлар чох вахт наһаг јерә гәзәбләнир. Јеһова исә һәмишә Өз һиссләринә һаким олур вә нәләрин Онун гәзәбинә сәбәб олдуғу ајдын билинир. Һәтта гәзәбдән алышыб-јананда белә, Јеһова әдаләтлә һәрәкәт едир. О, дүшмәнләринә гаршы вурушанда һеч вахт салеһ адамы шәр адамла бир јердә мәһв етмир (Јар. 18:22—25). Үстәлик, Јеһова јалныз әсаслы сәбәбләрә ҝөрә гәзәбләнир. Ҝәлин бу сәбәбләрдән икисини нәзәрдән кечирәк вә ҝөрәк онлардан һансы ибрәт дәрсини ҝөтүрә биләрик.

6. Адына ләкә јахыланда Јеһова һансы һиссләри кечирир?

⁶ Сәбәб: Јеһованын адына ләкә јахылыр. Јеһованы тәмсил етдијини сөјләјән, лакин әјри әмәл јијәси олан инсанлар Онун адына хәләл ҝәтирир. Бу исә һаглы олараг Јеһовада гәзәб ојадыр (Һизг. 36:23). Бу нәшрин әввәлки фәсилләриндә арашдырдыг ки, Исраил халгы Јеһованын адына чох бөјүк ләкә ҝәтирирди. Буна ҝөрә дә онларын әхлагы, һәрәкәтләри Јеһованы гәзәбләндирирди. Амма Јеһова һеч вахт гәзәбинә јенилмирди, гәзәбини ҝөстәрәндә дә тәмкинини позмурду, халгыны һәмишә лазыми өлчүдә ҹәзаландырырды (Әрм. 30:11). Халг алдығы ҹәзадан сонра дүзәләндә Јеһова артыг аҹыглы галмырды (Зәб. 103:9).

7, 8. Јеһованын Исраил халгы илә рәфтарындан нә өјрәнирик?

⁷ Ибрәт дәрси: Јеһованын исраиллиләрлә рәфтары бизим үчүн ҹидди хәбәрдарлыгдыр. Гәдим исраиллиләр кими, биз дә Јеһованын адыны  дашыјырыг. Биз Јеһованын Шаһидләријик (Әшј. 43:10). Бизим данышығымыз, әмәлләримиз бирбаша олараг тәмсил етдијимиз Аллаһын адына тәсир едир. Буна ҝөрә дә һеч вахт истәмәрик ки, азғынҹасына шәр әмәлә гуршаныб Јеһованын адына ләкә ҝәтирәк. Бу ҹүр ријакарлыг мүтләг Јеһованын гәзәбини аловландыраҹаг вә О, Өз ады наминә һәрәкәтә кечәҹәк. Бунун, садәҹә ҝеҹи-тези вар (Ибр. 3:13, 15; 2 Бут. 2:1, 2).

⁸ Дүздүр, һансыса һәрәкәтләр Јеһованын гәзәбдән алышыб-јанмасына сәбәб олур, амма бу о демәк дејил ки, биз Она јахынлашмаға горхмалыјыг. Биз билирик ки, Јеһова сәбирли вә бағышлајандыр (Әшј. 55:7; Ром. 2:4). Ејни заманда О, һәддән артыг јумшаглыг да ҝөстәрмир. Биз Јеһоваја дәрин еһтирамла јанашырыг, баша дүшүрүк ки, Онун гәзәби ҝүнаһдан әл чәкмәјән инсанлара гаршы аловланаҹаг вә О, бу ҹүр инсанларын халгынын арасында галмасына јол вермәјәҹәк (1 Кор. 5:11—13). Јеһова нәјин Ону гәзәбләндирдијини ајдын шәкилдә билдириб. Бу гәзәби ојадан һәрәкәт вә хүсусијјәтләрдән узаг дуруб-дурмамаг артыг бизим сечимимиздир (Јәһ. 3:36; Ром. 1:26—32; Јаг. 4:8).

9, 10. Садиг бәндәләринин һәјаты тәһлүкәдә оланда Јеһова нә едир? Нүмунәләр чәкин.

⁹ Сәбәб: Јеһованын садиг бәндәләринин тәһлүкәдә олмасы. Дүшмәнләр Јеһоваја пәнаһ ҝәтирән садиг инсанлара һүҹум едәндә Јеһова гәзәбләнир. Мәсәлән, исраиллиләр Мисирдән чыханда фирон гүдрәтли ордусуну јығыб онлары тәгиб етди. О, илк бахышдан аҹиз ҝөрүнән исраиллиләри Гырмызы дәнизин саһилиндә һаглады. Јеһова дәнизи јарыб халгы үчүн јол ачды. Лакин Мисир ордусу исраиллиләрин ардынҹа ҝедәндә Јеһова онларын ҹәнҝ арабаларынын чархларыны чыхартды, дөјүшчүләри исә сүпүрләјиб дәнизин ортасына атды. «Онлардан бир нәфәр дә олсун сағ галмады» (Чых. 14:25—28). Халгына бәсләдији мәһәббәтдән ирәли ҝәләрәк Јеһованын мисирлиләрә гаршы гәзәби аловланды. (Чыхыш 15:9—13 ајәләрини охујун.)

¹⁰ Һизгијјә падшаһын дөврүндә дә Јеһованын мәһәббәти Ону халгы уғрунда ајаға галхмаға тәшвиг етди. О дөврүн ән гүдрәтли ордусу олан вә гәддарлығы илә ад чыхаран ашшурлулар Јерусәлимин үстүнә јүрүш етдиләр. Ашшурлулар һәдә-горху ҝәлдиләр ки, Јеһованын садиг хидмәтчиләрини мүһасирәдә сахлајаҹаглар, онлар әзаб ичиндә, ишҝәнҹә чәкә-чәкә өләҹәкләр (2 Пад. 18:27). Бу тәһдидә ҹаваб вермәк үчүн Јеһова бирҹә мәләк ҝөндәрди. Мәләк бир ҝеҹәдә 185 000 дүшмән әсҝәрини мәһв етди (2 Пад. 19:34, 35). Бу һадисәнин сәһәриси ҝүнү Ашшур дүшәрҝәсиндә нәләр јашандығыны бир анлыг хәјалынызда ҹанландырын. Низәләр, галханлар, гылынҹлар олдуғу јердә галыб. Дөјүшчүләри ојатмаг үчүн шејпур чалынмыр, гошуну ајаға галдырмаг үчүн ҝөстәриш верилмир, чадырларда ваһимәли сүкунәт һөкм сүрүр. Дүшәрҝәнин һәр тәрәфиндә ҹәсәдләр сәрилиб галыб.

11. Гәдимдә Јеһованын халгыны һифз етмәси бизә неҹә тәсәлли вә ҹәсарәт верир?

 ¹¹ Ибрәт дәрси. Халгы үчүн тәһлүкә јарананда Јеһованын неҹә давранмасы дүшмәнләримиз үчүн ҹидди хәбәрдарлыгдыр: гәзәби аловлананда «вар олан Аллаһын әлинә дүшмәк дәһшәтлидир» (Ибр. 10:31). Бизә исә һәмин о һадисәләр тәсәлли вә ҹәсарәт верир. Ән әсас дүшмәнимиз олан Шејтанын уғур газанмајаҹағыны билмәк үрәјимизә тәскинлик ҝәтирир. Онун вахты азалыб, тезликлә, ағалығына сон гојулаҹаг (Вәһј 12:12). Һәлә ки Шејтан бу дүнјада ат ојнатса да, биз Јеһоваја ҹәсарәтлә хидмәт едә биләрик, әмин ола биләрик ки, һеч бир инсан, тәшкилат вә ја һөкумәт бизи Аллаһын ирадәсини јеринә јетирмәкдән сахлаја билмәз. (Зәбур 118:6—9 ајәләрини охујун.) Һәвари Булус Аллаһын илһамы илә јазмышды ки, «әҝәр Аллаһ бизимләдирсә, ким бизә гаршы чыха биләр?» (Ром. 8:31). Биз бу сөзләрә үрәкдән инанырыг.

12. Бөјүк мүсибәт вахты Јеһова нәјә ҝөрә гәзәбдән алышыб-јанаҹаг?

¹² Ҝөрдүјүмүз кими, һәм мисирлиләр исраиллиләри һаглајанда, һәм дә ашшурлулар Јерусәлимдәки јәһудиләри мүһасирәјә аланда Јеһова халгыны һифз етди. Бөјүк мүсибәт вахты бизи горумаг  үчүн дә О, мүтләг һәрәкәтә кечәҹәк. Дүшмәнләримиз бизи мәһв етмәк истәјәндә бизи дәрин мәһәббәтлә севән Јеһова гәзәбдән алышыб-јанаҹаг. Ахмаглыг едиб бизә һүҹум чәкән кәсләр, санки, Јеһованын ҝөз бәбәјинә тохунаҹаг. Јеһованын ҹавабы ҹәлд вә гәти олаҹаг (Зәк. 2:8, 9). Мисли ҝөрүнмәмиш гырғын баш верәҹәк. Амма Јеһова гәзәбини дүшмәнләринин үстүнә төкәндә онларын чашгынлыға дүшмәсинә һеч бир әсас олмајаҹаг. Ҝәлин ҝөрәк нә үчүн.

13. Јеһова һансы хәбәрдарлыглары вериб?

¹³ Јеһова сәбирли Аллаһдыр. О, асилик едәнләри, халгына һәдә-горху ҝәләнләри мәһв едәҹәјинә даир чохлу хәбәрдарлыг сөјләјиб (Чых. 34:6, 7). Јеһова Әрәмја, Һизгијал, Дәнјал кими пејғәмбәрләр, Иса Мәсиһ, һәвари Бутрус, Булус вә Јәһја васитәсилә һәлледиҹи мүһарибә барәдә хәбәрдарлыг едиб. («Һәлледиҹи мүһарибә барәдә Јеһованын хәбәрдарлыглары» адлы чәрчивәјә бахын.)

14, 15. Јеһова һансы иши ҝөрүр вә нә үчүн?

 ¹⁴ Јеһова бу хәбәрдарлыглары Өз Кәламында јаздырыб. Һәмчинин Онун һөкмү илә бу китаб тарих бојунҹа ән чох дилә тәрҹүмә едилмиш вә јајылмыш китаба чеврилиб. Аллаһ бүтүн дүнјада көнүллүләрдән ибарәт бөјүк бир орду тәшкил едиб. Бу орду инсанлара Аллаһла барышмағы өјрәдир вә Јеһованын бөјүк ҝүнүнүн ҝәләҹәји барәдә хәбәрдарлыг едир (Сәф. 1:14; Зәб. 2:10—12; 110:3). Јеһова халгыны тәшвиг едир ки, Мүгәддәс Китаба әсасланан нәшрләри јүзләрлә дилә тәрҹүмә етсин вә һәр ил јүз милјонларла саат сәрф едиб Кәламындакы вәдләр вә хәбәрдарлыглар барәдә инсанлара данышсын.

¹⁵ Јеһованын бүтүн бу ишләри ҝөрмәсинин сәбәби одур ки, О, «һеч кәсин мәһв олмасыны истәмир, әксинә, истәјир ки, һамы төвбәјә ҝәлсин» (2 Бут. 3:9). Севҝи долу, сәбирли Аллаһы тәмсил етмәк, Онун хәбәринин јајылмасына кичиҹик дә олса төһфә вермәк бизим үчүн бөјүк шәрәфдир. Лакин тезликлә вәзијјәт дәјишәҹәк, хәбәрдарлыглара гулаг асмајанларын артыг дәјишиклик етмәјә вахты олмајаҹаг.

16, 17. Јеһова сонунҹу мүһарибәнин ҝүнүнү тәјин едиб? Изаһ един.

¹⁶ Јеһова сонунҹу мүһарибәнин ҝүнүнү артыг тәјин едиб. О, әввәлдән билир ки, дүшмәнләри халгына нә заман һүҹум едәҹәк (Мәт. 24:36). Бәс Јеһова буну һарадан билир?

¹⁷ Бу нәшрин әввәлки фәслиндән ҝөрдүјүмүз кими, Јеһова Јәҹуҹа дејир: «Сәнин чәнәләринә гармаг кечирәҹәјәм». О, халглары һәлледиҹи гаршыдурмаја доғру истигамәтләндирәҹәк (Һизг. 38:4). Бу о демәк дејил ки, бу савашын сәбәбкары Јеһова олаҹаг, јахуд О, әлејһдарларыны өз ирадәләринә зидд давранмаға мәҹбур едәҹәк. Әксинә, бу ону ҝөстәрир ки, Јеһова үрәкләри охујур вә дүшмәнләринин мүәјјән вәзијјәтдә неҹә давранаҹағыны билир (Зәб. 94:11; Әшј. 46:9, 10; Әрм. 17:10).

18. Нәјә ҝөрә инсанлар гадир Аллаһа гаршы дөјүшмәк гәрарына ҝәләҹәк?

¹⁸ Әҝәр бу мүнагишәјә башлајан Јеһова олмајаҹагса, јахуд әлејһдарларыны дөјүшмәјә О мәҹбур етмәјәҹәксә, онда нәјә ҝөрә фани инсанлар Гадир Аллаһа гаршы дөјүшә галхаҹаг? Сәбәбләрдән бири одур ки, һәмин вахт инсанлар, бәлкә дә, өзләрини ја Аллаһын јохлуғуна, ја да Онун инсанларын ишинә мүдахилә  етмәдијинә инандыраҹаглар. Јәгин онларын бу ҹүр дүшүнмәјинә сәбәб јер үзүндән јалан динләрин көкүнү кәсмәләри олаҹаг. Онлар дүшүнәҹәкләр ки, Аллаһ мөвҹуд олсајды, Ону тәмсил етдијини иддиа едән динләрин мүдафиәсинә галхарды. Анҹаг дәрк етмәјәҹәкләр ки, әслиндә, јалан динләри мәһв етмәк фикрини онларын үрәјинә гојан елә Аллаһ Өзү олуб. Сәбәб исә бу динләрин Аллаһын адына гара јахмаларыдыр (Вәһј 17:16, 17).

19. Јалан дин мәһв едиләндән сонра, ола билсин, нә баш верәҹәк?

¹⁹ Јалан динләр мәһв едиләндән бир гәдәр сонра Јеһова, ола билсин ки, халгына ағыр бир хәбәри бәјан етмәји бујураҹаг. Һәмин хәбәр «Вәһј» китабында ағырлығы тәхминән 20 килограма бәрабәр олан долу дәнәләринә бәнзәдилир (Вәһј 16:21, һаш.). Еһтимал ки, бу хәбәр сијаси вә игтисади системин сонунун чатдығы барәдә хәбәр олаҹаг. Бу, инсанлара о дәрәҹәдә әзаб верәҹәк ки, онлар Аллаһа күфр едәҹәкләр. Јәгин мәһз бу хәбәрә ҝөрә халглар Аллаһын халгына гаршы һүҹума кечиб ону бирдәфәлик сусдурмаг истәјәҹәкләр. Онлар Аллаһын халгыны аҹиз санаҹаг, дүшүнәҹәкләр ки, ону бир ҝөз гырпымында мәһв едә биләрләр. Амма бу чох бөјүк сәһв олаҹаг.

20, 21. Јәҹуҹ кимдир вә онунла нә баш верәҹәк?

²⁰ Бу нәшрин 17-ҹи фәслиндә арашдырылдығы кими, Һизгијал бизә һүҹум едәҹәк халглар бирлијини «Мәҹуҹ өлкәсиндән олан Јәҹуҹ» ады илә тәгдим едир (Һизг. 38:2). Анҹаг бу бирлијин үзвләри арасындакы вәһдәт түкдән асылы вәзијјәтдә олаҹаг. Әмәкдашлыг пәрдәси алтында рәгабәт, гүрур, милләтчилик руһу давам едәҹәк. Јеһова чох асанлыгла онларын гылынҹыны бир-биринин үстүнә галдыраҹаг (Һизг. 38:21). Лакин халгларын мәһви инсанларын төрәтдији фәлакәт сәбәбиндән олмајаҹаг.

²¹ Дүшмәнләримиз мәһв едилмәздән әввәл Инсан Оғлунун әламәтини ҝөрәҹәкләр. Еһтимал ки, бу әламәт Јеһованын вә Исанын гүдрәтинин фөвгәлбәшәр нүмајиши олаҹаг. Дүшмәнләрин ҝөрдүјү мәнзәрәләр онлары тәлаша салаҹаг. Исанын дедији кими «инсанлар горхудан вә јерин үзәринә ҝәләҹәк һадисәләри ҝөзләмәкдән һушуну итирәҹәк» (Лука 21:25—27). Онлар дәһшәт ичиндә баша дүшәҹәкләр ки, Јеһованын халгына һүҹум етмәклә чох бөјүк сәһв едибләр. Онлар Јараданы Сәркәрдә ролунда танымаға, Онун Ордулар Аллаһы Јеһова олдуғуну гәбул етмәјә мәҹбур олаҹаглар (Зәб. 46:6—11; Һизг. 38:23). Сөзсүз ки, Јеһова һәм сәмави ордусундан, һәм дә тәбиәт гүввәләриндән елә истифадә едәҹәк ки, садиг бәндәләринә зәрәр дәјмәјәҹәк, дүшмәнләрин исә көкү кәсиләҹәк. (2 Бутрус 2:9 ајәсини охујун.)

22, 23. Аллаһын халгыны ким горујаҹаг вә онлар бу ишә неҹә јанашаҹаглар?

²² Тәсәввүр един, Иса неҹә бөјүк мәмнунијјәтлә Аллаһын дүшмәнләринә һүҹум едәҹәк, Аллаһы севиб Она хидмәт едән инсанлары исә неҹә бөјүк шөвглә горујаҹаг. Һәмчинин мәсһ олунмушларын  о заман һансы һиссләри кечирәҹәји барәдә бир дүшүнүн. Армаҝеддон башламаздан әввәл јер үзүндә галан мәсһ олунмушлар ҝөјә галхаҹаг ки, 144 000 нәфәр там олсун вә һамысы Иса илә бирликдә дөјүшдә иштирак етсин (Вәһј 17:12—14). Чохлу мәсһ олунмуш ахырзаман дөврүндә башга гојунлардан олан мәсиһиләрлә чијин-чијинә чалышараг онларла јахын достлуг мүнасибәти гурмушдур. Армаҝеддонда исә һәмин мәсһ олунмушларын сынаглар вахты онлара дајаг олан мәсиһиләри горумаға һәм сәлаһијјәти, һәм дә гүдрәти олаҹаг (Мәт. 25:31—40).

²³ Мәләкләр дә Исанын сәмави ордусуна дахил олаҹаглар (2 Салон. 1:7; Вәһј 19:14). Онлар Исаја Шејтаны вә ҹинләри ҝөјдән говмаға көмәк едибләр (Вәһј 12:7—9). Мәләкләр, һәмчинин јер үзүндә Јеһоваја ибадәт етмәк истәјән инсанларын сечилмәсинә дә көмәк едирләр (Вәһј 14:6, 7). Буна ҝөрә дә Јеһованын мәләкләрә бу садиг инсанлары горумаға изин вермәси јериндәдир. Ән ваҹиби исә Јеһованын ордусундакы бүтүн руһани варлыглар дүшмәнләри мәһв едәрәк Јеһованын адыны мүгәддәс тутмағы, адына бәраәт газандырмағы өзүнә шәрәф биләҹәк (Мәт. 6:9, 10).

24. Башга гојунлардан ибарәт бөјүк издиһам неҹә давранаҹаг?

²⁴ Бәли, башга гојунлардан ибарәт бөјүк издиһамы бу ҹүр гүдрәтли, али мәгсәдә хидмәт едән бир орду горујаҹаг. Одур ки, онларын горхмаға һеч бир әсасы олмајаҹаг. Онлар гамәтләрини дүзәлдиб башларыны дикәлдәҹәкләр, чүнки гуртулушлары јахын олаҹаг (Лука 21:28). Буна ҝөрә дә сон дәрәҹәдә ваҹибдир ки, о ҝүн ҝәлмәздән әввәл мүмкүн гәдәр чох инсана мәрһәмәтли Атамыз Јеһованы таныјыб севмәјә көмәк едәк. (Сәфәнја 2:2, 3 ајәләрини охујун.)

25. Нөвбәти фәсилдә сөһбәт нәдән ҝедир?

²⁵ Инсанларын төрәтдији мүһарибәләрдән сонра хаос, аҹынаҹаглы вәзијјәт һөкм сүрүр. Армаҝеддондан сонра исә низам-интизам, хошбәхтлик бәргәрар олаҹаг. Јеһованын гәзәби сојујанда, Онун дөјүшчүләринин гылынҹы гынына гајыданда, бөјүк мүһарибәнин сон сәдалары кәсиләндә башлајан ҝөзәл һәјат барәдә нөвбәти фәсилдә охуја биләрсиниз.