Ҹәнуби Кореја һөкумәти етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина етдикләри үчүн һәбсханаја салынан јүзләрлә Јеһованын Шаһидинин вәзијјәтини мүәјјән дәрәҹәдә јүнҝүлләшдириб. Неҹә? Онлары диҝәр мәһбуслардан ајырмагла.

Вәзијјәтин белә мүсбәт истигамәт алмасы 2012-ҹи ил декабр ајында Јеһованын Шаһидләринин Корејадакы нүмајәндәләринин Кореја Пенитенсиар Хидмәтинин јүксәквәзифәли шәхсләри илә ҝөрүшүн нәтиҹәсидир. Шаһидләрин нүмајәндә һејәтиндә һәбсдә олан оғлуна ҝөрә нараһатчылыг кечирән бир ата да вар иди. Һејәтин үзвләри ҝәнҹ Шаһидләрин ағыр ҹинајәтләр төрәтмиш ҹаниләрлә чох вахт бир камераларда сахланылмасы илә әлагәдар өз нараһатчылыгларыны билдирмишдиләр. Бу ҝөрүшдән сонра беш ај әрзиндә һәбсдә олан Јеһованын Шаһидләринин 70 фаизиндән чохуну диҝәр мәһбуслардан ајырыб, һәмиманлылары илә ејни камералара салдылар.

Етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләрин һәбсә салынмасынын узун тарихчәси. Артыг нечә онилликләрдир ки, Ҹәнуби Корејада Мүгәддәс Китабдакы ҝөстәришә әмәл едәрәк әлләринә силаһ ҝөтүрмәкдән имтина едән Јеһованын Шаһидләри һәбсә салыныр. Һал-һазырда бу сәбәбә ҝөрә һәбсханаларда тәхминән 600 Јеһованын Шаһиди сахланылыр. Өтән 60 ил әрзиндә 17 000-дән чох Јеһованын Шаһиди һәрби хидмәтдән имтина етдији үчүн һәбсдә олуб. Корејада 19—35 јаш арасы кишиләр үчүн һәрби хидмәт мүтләгдир.

Јеһованын Шаһидләринин бир нечә нәслин нүмајәндәләринин ејни сәбәбә ҝөрә ҹинајәткар кими мәһкум олунуб һәбсханаја салынмалары ади һалдыр. 2000-ҹи илдә һәбсхана мүддәтини битирән Сөнкук Но дејир: «Мәни атамын ҹаванлыгда олдуғу һәбсханаја ҝөндәрмишдиләр. Орадакы вәзијјәт атамын дөврүндән бу јана һеч дәјишмәмишди». Етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләрә бу ҝүн, орта һесабла, 18 ај һөкм кәсилир. Индијәдәк Ҹәнуби Кореја һөкумәти алтернатив мүлки хидмәт програмыны тәсис етмәјиб.

Һо Ҝјо Кана һәрби хидмәтә ҝетмәкдән имтина етдији үчүн һәбс ҹәзасы кәсиләндә 21 јашы варды. О, илк дәфә иди ки, өз аиләсиндән ајры дүшмүшдү. О хатырлајыр: «Мән чох горхурдум вә јаман нараһат идим». Ону, еләҹә дә диҝәр ҝәнҹ Шаһиди һәбсханада ислаһедилмәзләр ады газанан вә јашҹа онлардан бөјүк олан ҹинајәткарларла ејни камераја салмышдылар. Онлардан бәзиләри гатил вә ҹинајәткар дәстә үзвләри иди.

Чох вахт әксәр камера јолдашларындан јашҹа хејли кичик олан Јеһованын Шаһидләри дәмир бармаглыглар архасына дүшдүкләри ҝүндән та орадан чыханадәк физики вә мәнәви зоракылыға мәруз галырлар. Камера јолдашлары онлара һәдә-горху ҝәлир вә онларла пис рәфтар едирләр. Белә бир шәраитдә Шаһидләр сәрбәст шәкилдә өз динләринә етигад едә, јәни дуа едә вә Мүгәддәс Китабы арашдыра билмирләр. Илләр әрзиндә бир чох ҝәнҹ Шаһидләр онларла ејни камерада олан тәһлүкәли ҹинајәткарларын алчалдыҹы рәфтарына сәссизҹә дөзүрдүләр.

Мәһбуслары ајырмаг бејнәлхалг нормалара мүвафигдир. Ҹәнуби Кореја һөкумәтинин һәбсдә олан әксәр Шаһидләри ҹинајәткарлардан ајырмасы мәһбусларла рәфтар һагда үмуми принсипләрә, мәсәлән, БМТ-нин Мәһбусларла минимал стандарт рәфтар гајдалары конвенсијасынын 8-ҹи маддәсинә мүвафигдир. Ҹәнуби Кореја Авропа Бирлијинә үзв олан Јунаныстанын тәгрибән 20 ил бундан әввәл атдығы аддымы атды. О заман Јунаныстанын Әдлијјә вә Мүдафиә Назирликләри етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едән Јеһованын Шаһидләрини диҝәр мәһбуслардан тамамилә ајырмаг тәдбирләрини тәсдигләмишди. 1992-ҹи илдә Мүдафиә Назирлији Салоникидәки Синдос һәрби дүшәрҝәсини сырф Јеһованын Шаһидләри үчүн нәзәрдә тутулан һәбсханаја чевирди. Рәсми һесабатда ачыг билдирилирди ки, «Мүдафиә Назирлијинин мәһбусларын [Јеһованын Шаһидләринин] гејри-адилијини нәзәрә алараг ҝөстәрдији һәссаслыг» сајәсиндә Јеһованын Шаһидләри олан мәһбуслары диҝәр мәһбуслардан ајырыб, башга камераларда јерләшдирмәк гәрары верилмишди. 1998-ҹи илдән етибарән Јунаныстанда етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едән Јеһованын Шаһидләрини артыг һәбсә салмырлар.

Дәрин көк салмыш шәхси етигадларына ҝөрә һәбсдә олан әксәр Шаһидләри диҝәр мәһбуслардан ајыран Ҹәнуби Кореја һөкумәти дә бу мәсәләдә һәссаслыг нүмајиш етдирди *. Шаһидләрин сајы чох олан бир нечә ҹәзачәкмә мүәссисәләри вә һәбсханалар етигадларына ҝөрә һәбсдә оланлар үчүн даһа тәһлүкәсиз шәраит јарадараг бу тәшәббүсү мүвәффәгијјәтлә һәјата кечирди. Кунсан һәбсханасында јатан бир мәһбус Шаһид бунун мүсбәт нәтиҹәләри һагда дејир: «Биз әхлагсызлыг вә әдәбсиз данышыг кими зәрәрли тәсирдән узағыг. Инди биз иман гардашларымызла фајдалы үнсијјәтдән зөвг ала билирик».

Һәлл олунмамыш мәсәлә: етигадлара ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина етмәк һүгугунун танынмасы. Јеһованын Шаһидләри олан мәһбуслары диҝәр мәһбуслардан тәзәликҹә ајыран Ҹәнуби Корејанын һәрәкәти тәрифәлајиг олса да, дөвләт һәлә дә бу мәсәләни чохдан һәлл едән өлкәләрин нүмунәсини изләмир. Мәсәлән, Јунаныстан 1997-ҹи илдән етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләр үчүн алтернатив мүлки хидмәт тәсис едиб. Алманијада да әввәлләр алтернатив мүлки хидмәт вар иди, анҹаг 2011-ҹи илдә һәрби мүкәлләфијјәт ләғв едилдикдән сонра етигадларына ҝөрә һәрби хидмәтдән имтина едәнләр дә алтернатив мүлки хидмәтдән азад едилир. Тајванда исә алтернатив хидмәт һаггында ганун 2000-ҹи илдән гүввәдәдир.

Ҹәнуби Корејадакы ҝәнҹ Шаһидләр вә онларын аилә үзвләри үмид едирләр ки, нә вахтса һөкумәт виҹдан азадлығы илә бағлы бејнәлхалг стандартлара ујғун давранаҹаг.